Επισκόπηση
Επισκόπηση

Εξώφυλλο του τευχους 79

Το ξεδίπλωμα της επίθεσης στις εργατικές κατακτήσεις από την νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ξανανοίγει την ιδεολογική και πολιτική συζήτηση για τη σοσιαλδημοκρατία και τις δυνατότητες της Αριστεράς να διευρύνει τη μαζική της επιρροή από τον κόσμο που σπάει από αυτήν. Οι περιοδικές εκδόσεις του Γενάρη-Φλεβάρη του 2010 προσφέρουν δύο αξιοπρόσεκτες συμβολές σ’ αυτή τη συζήτηση.

Η πρώτη είναι το άρθρο του Ανέστη Ταρπάγκου στις Θέσεις που κυκλοφορούν (τεύχος 110, Γενάρης-Μάρτης 2010) με τίτλο «ΠΑΣΟΚ και Αριστερά. Σοσιαλδημοκρατία, μικροαστισμός, αντικαπιταλισμός στη μεταπολιτευτική 35ετία (1974 – 2009)». Το άρθρο του Ταρπάγκου εντοπίζει σωστά την διαφορετική φύση του ΠΑΣΟΚ από τα δύο κόμματα εξουσίας του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Ως κόμμα σοσιαλδημοκρατικό, το ΠΑΣΟΚ εξέφρασε – και εξακολουθεί να εκφράζει – τις πολιτικές ελπίδες και αυταπάτες της πλειοψηφίας της μισθωτής εργασίας στην Ελλάδα μεταπολιτευτικά. Ο Ταρπάγκος εξηγεί τις ρίζες αυτών των δεσμών, τις κρίσεις που αυτοί έχουν διέλθει, αλλά και τη διάρκειά τους, αναφερόμενος στις ανεπάρκειες των δύο κομματικών φορέων της κοινοβουλευτικής Αριστεράς, του ΚΚΕ και του Συνασπισμού. Οι σταθεροί αναγνώστες του Σοσιαλισμός από τα Κάτω θα διαφωνήσουν με την αναγωγή της πολιτικής της ρεφορμιστικής Αριστεράς σε κοινωνιολογικές αιτίες. Παρ’ όλα αυτά, ο κορμός του συλλογισμού είναι σωστός. Για όσους ενδιαφέρονται για μια τέτοια ανάλυση, προτείνουμε το άρθρο «ΠΑΣΟΚ και Αριστερά» στο τεύχος 1 του Σοσιαλισμός από τα Κάτω, γραμμένο από τον Πάνο Γκαργκάνα.

Η δεύτερη συμβολή έρχεται από την Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, περιοδικό της αντίστοιχης Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης (τεύχος 34, Δεκέμβρης 2009), και τροφοδοτεί τη συζήτηση με εμπειρικό υλικό. Στο άρθρο «Βουλευτικές εκλογές 2009: Διαπιστώσεις και Απορίες», ο Π. Σταθόπουλος αναλύει τα αποτελέσματα του exit-poll των εκλογών του προηγούμενου Οκτώβρη και ακτινογραφεί την ψήφο. Η ψήφος του Οκτώβρη ήταν αντικυβερνητική και ταξική. Το κομμάτι των ψηφοφόρων που είχαν απόσχει στις Ευρωεκλογές και συμμετείχαν στις Βουλευτικές μαύρισε τη ΝΔ δυσανάλογα περισσότερο από το υπόλοιπο εκλογικό σώμα. Η διαφορά ΠΑΣΟΚ και ΝΔ εκτινάσσεται στους χαμηλόμισθους του ιδιωτικού τομέα, στις ηλικίες 45 έως 64, σε όσους έχουν κατώτερη μόρφωση και στους φοιτητές-σπουδαστές. Την ίδια στιγμή, τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν μια συρρίκνωση του χώρου του Κέντρου και «μια εμφανή τάση «ριζοσπαστικοποίησης» της ελληνικής κοινωνίας σε πιο «χρωματισμένες» πολιτικές θέσεις», με κύρια τάση τη «στροφή σε πιο αριστερές τοποθετήσεις» (στοιχεία από την πολιτική αυτοτοποθέτηση των ερωτώμενων ψηφοφόρων). Έτσι, στην κλίμακα Αριστερά-Δεξιά, η καμπύλη, αντί να είναι κωνωειδής, είναι ευθεία, γεγονός που προοιωνίζει «συνθήκες όχι σταθερού δικομματισμού», όπως κλείνει ο Σταθόπουλος.

Στις προθήκες των βιβλιοπωλείων κυκλοφορούν επίσης το περιοδικό Ουτοπία (τεύχος 87, Νοέμβρης-Δεκέμβρης 2009) με αφιέρωμα στον Δαρβίνο και τον Δαρβινισμό, η επιθεώρηση πολιτισμού Ένεκεν (τεύχος 15, Γενάρης-Μάρτης 2010), καθώς και το Monthly Review (τεύχος 62, Φλεβάρης 2010) με αφιέρωμα στην οικονομική κρίση και ειδικά στις πολυσυζητημένες σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας.

Μετά τον θάνατο του Κρις Χάρμαν, ο επαναστατικός μαρξισμός έχασε πριν λίγες βδομάδες άλλο ένα από τα δυνατότερα μυαλά του, τον Ντανιέλ Μπενσαϊντ. Το περιοδικό Σπάρτακος (τεύχος 101, Φλεβάρης 2010) τιμά τον Μπενσαϊντ αναδημοσιεύοντας ένα κείμενο που είχε γράψει το 1990 στη Rouge, με τίτλο «Η τελευταία μάχη του Τρότσκι». Είναι ένα κείμενο-υπενθύμιση της αξίας που είχε στον εικοστό αιώνα η διατήρηση του «νήματος των αρχών» της Οκτωβριανής Επανάστασης. Η κινηματική ετοιμότητα είναι απαραίτητη. Αλλά η «απώλεια της μνήμης» και ο «μηδενισμός των μετρητών» δεν την βοηθάει. Στον 21ο αιώνα, όπως και στον 20ό, η επαναστατική πολιτική χρειάζεται πυξίδα για να είναι νικηφόρα.