Άρθρο
Διαρκής Επανάσταση

Εξώφυλλο του τευχους 85

Ο Νίκος Λούντος ξετυλίγει το νήμα των εργατικών αγώνων και των πολιτικών διεργασιών πριν την αιγυπτιακή επανάσταση.

Η Τυνησία, η Αίγυπτος και η Λιβύη έφεραν τις επαναστάσεις ξανά στο προσκήνιο. Για όσους είχαν ξεγράψει την επανάσταση τα γεγονότα έσκασαν σαν κεραυνός. Γι'αυτό και στη συνέχεια, πολλοί βρέθηκαν ευάλωτοι σε μια ανάλυση ότι τελικά δεν συνέβη και κάτι σοβαρό στην Αίγυπτο. Όταν ο στρατός πήρε την εξουσία στη θέση του Μουμπάρακ και οι διαδηλωτές εγκατέλειψαν την πλατεία Ταχρίρ έμοιαζε ότι η επανάσταση κατέληξε σε πραξικόπημα. Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Η υποτίμηση των εξελίξεων στην Αίγυπτο οφείλεται συνήθως σε άγνοια δύο πραγμάτων, των κοινωνικών δυνάμεων που μπήκαν σε κίνηση και της φύσης του καθεστώτος του Μουμπάρακ. Όμως, υπάρχει και ένα τρίτο βασικό ζήτημα που χρειάζεται να επαναφέρουμε στη συζήτηση για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει: χρειάζεται να θυμηθούμε ότι οι επαναστάσεις δεν είναι “μέρες οργής” αλλά διαδικασίες που κρατάνε μήνες ή και χρόνια, και αυτό που τις χαρακτηρίζει είναι η δυναμική εισβολή εκατομμυρίων ανθρώπων στο προσκήνιο της ιστορίας. Με βάση αυτά, ας δούμε τι είδους διαδικασία είναι αυτή που έχει ανοίξει στη Μέση Ανατολή και ειδικότερα στην Αίγυπτο.

Ο Τάρικ Αλί έκανε πρόσφατα τη σύγκριση των εξελίξεων στον αραβικό κόσμο με τις δημοκρατικές επαναστάσεις του 1848 στην Ευρώπη.1 Η αναφορά στο 1848 είναι χρήσιμη για να θυμηθούμε ότι το “διεθνές ντόμινο” των επαναστάσεων δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Όμως το μεγάλο μάθημα του 1848 ήταν ότι παρότι οι εργάτες κέρδισαν τις μάχες των οδοφραγμάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη και παντού πανηγύρισαν τη “νίκη της επανάστασης” ενάντια στους βασιλιάδες και τους ευγενείς, πολύ γρήγορα οι πρώην μεγάλοι αντίπαλοι – οι αστοί και οι ευγενείς – συνενώθηκαν για να σταματήσουν την ορμή των εργατών και των σοσιαλιστικών ιδεών. Τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα προδόθηκαν και πολλοί βασιλιάδες συνέχισαν να στρογγυλοκάθονται στους θρόνους του. Για τον Μαρξ, το μεγάλο συμπέρασμα του 1848 ήταν ότι οι “δημοκράτες αστοί” φοβούνταν πλέον περισσότερο τους εργάτες παρά τους ευγενείς, και άρα δεν μπορούσε κανείς να επενδύει ελπίδες σε συμμαχίες μαζί τους. Συνεπώς η πάλη για τη δημοκρατία δεν μπορούσε να είναι ένα ξεχωριστό στάδιο μπροστά στην πάλη της εργατικής τάξης για τη συνολική αλλαγή της κοινωνίας. Οι ίδιοι οι εργάτες “πρέπει να συνειδητοποιήσουν τα δικά τους ταξικά συμφέροντα, παίρνοντας όσο το δυνατόν ταχύτερα αναξάρτητη πολιτική θέση. Να μην ξεγελιούνται από τις υποκριτικές φράσεις των δημοκρατών μικροαστών και να μην αμφιβάλουν ούτε για ένα λεπτό για την αναγκαιότητα ενός ανεξάρτητου οργανωμένου κόμματος του προλεταριάτου. Η πολεμική τους ιαχή πρέπει να είναι: Η Διαρκής Επανάσταση”.2

Το ζήτημα της πάλης για τη Δημοκρατία είχαν να αντιμετωπίσουν ακόμη πιο επιτακτικά οι Ρώσοι επαναστάτες στην αρχή του 20ου αιώνα, που είχαν να δράσουν μέσα στο καταπιεστικό τσαρικό καθεστώς. Οι Μενσεβίκοι θεωρούσαν ότι οι εργάτες θα είχαν δευτερεύοντα ρόλο σε σχέση με τους αστούς, που είχαν ανάγκη τη Δημοκρατία για την ανάπτυξη του καπιταλισμού. Ο Τρότσκι ήδη από την επανάσταση του 1905 εξηγούσε ότι αυτό το γραμμικό σχήμα (πρώτα οι αστοί θα κερδίσουν τη δημοκρατία και έπειτα οι εργάτες θα παλέψουν για το σοσιαλισμό) έπρεπε να πεταχτεί στα σκουπίδια. Ο διεθνής καταμερισμός επέτρεπε την ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία, παρότι σε θεσμικό επίπεδο παρέμενε στον βαθύ Μεσαίωνα. Τον Τσαρισμό μπορούσε να τον ρίξει μόνο ένα μαζικό επαναστατικό κίνημα, όμως οι αστοί ήξεραν ότι αν ξέσπαγε ένα τέτοιο κίνημα το πιθανότερο ήταν ότι δεν θα έχανε μόνο ο Τσάρος το θρόνο του αλλά και οι ίδιοι τα εργοστάσιά τους. Όπως κι έγινε.

Ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις

Αυτά τα διδάγματα είναι απολύτως αναγκαία για τη Μέση Ανατολή. Πού οφείλεται το γεγονός ότι η Αίγυπτος δεν έχει δημοκρατία; Πολύ απλά στο γεγονός ότι αν η Αίγυπτος είχε δημοκρατία, δεν θα μπορούσε να παίζει το ρόλο του αραβικού μαντρόσκυλου για τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών στην περιοχή. Πιστεύει κανείς ότι θα μπορούσαν ποτέ να γίνουν πραγματικές εκλογές στην Αίγυπτο και να κέρδιζε ένα κόμμα που θα έλεγε πως θα κρατάει τους Παλαιστίνιους φυλακισμένους μέσα στη Γάζα; Που θα έλεγε ότι θα συνεχίσει να εξάγει φυσικό αέριο στο Ισραήλ και να πουλάει τσιμέντο για να χτίζουν Τείχος γύρω από τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη;

Αυτό είναι το κλειδί για να δούμε το βάθος της διαδικασίας που έχει ανοίξει. Η δικτατορία του Μουμπάρακ ήταν προϋπόθεση για τη συνέχιση ολόκληρου του συστήματος κυριαρχίας του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού στη Μέση Ανατολή.

Την προηγούμενη φορά που στην Αίγυπτο υπήρξε καθεστώς έξω από τον έλεγχο του ιμπεριαλισμού, το αποτέλεσμα ήταν να αλλάξει ο χάρτης της Μέσης Ανατολής. Όταν το 1956 ο Νάσερ εθνικοποίησε το Σουέζ, Άγγλοι, Γάλλοι και Ισραηλινοί έκαναν όλοι μαζί επίθεση και ηττήθηκαν. Αποτέλεσμα ήταν οι Αγγλογάλλοι να χάσουν μεγάλο μέρος των ερεισμάτων στην περιοχή. Κάτω από το βάρος των κινημάτων που ξέσπασαν στις περισσότερες χώρες της Μέσης Ανατολής, αναγκάστηκαν οι Άγγλοι όχι μόνο να ξηλώσουν πολλές από τις βάσεις τους, να εγκαταλείψουν το Σουδάν, αλλά να δώσουν ανεξαρτησία στην Κύπρο το 1960, στη Μάλτα το '64 και μετά από έναν δυνατό ανταρτοπόλεμο στο Άντεν το 1967. Η ιμπεριαλιστική σταθερότητα – πλέον υπό την ηγεσία των ΗΠΑ – για να επιστρέψει στην περιοχή χρειάστηκε μια τεράστια προσπάθεια εξοπλισμού του Ισραήλ, τον νικηφόρο γι'αυτούς “πόλεμο των έξι ημερών” το 1967, δύο πραξικοπήματα στο Ιράκ που τελικά έφεραν τον Σαντάμ Χουσεΐν στην εξουσία, ένα πραξικόπημα στη Συρία. Τέλος, όταν πλέον ο δρόμος του παναραβικού εθνικισμού είχε βυθιστεί στα ίδια του τα αδιέξοδα, οι ιμπεριαλιστές μπόρεσαν να έχουν τη σημαντικότερη νίκη τους, κερδίζοντας το καθεστώς του διαδόχου του Νάσερ, Ανουάρ Σαντάτ, ανοιχτά στο πλευρό τους. Η Συμφωνία του Καμπ Ντέιβιντ το 1978 και η αιγυπτιο-ισραηλινή συνθήκη ειρήνης το 1979 μετέτρεψαν την Αίγυπτο σε αδερφάκι του σιωνιστικού κράτους.

Το καθεστώς του Μουμπάρακ συνέχισε και κλιμάκωσε αυτή τη σχέση. Η επιθετικότητα του ιμπεριαλισμού και του σιωνισμού στην περιοχή τις επόμενες δεκαετίες δεν θα μπορούσε να προχωρήσει με τον τρόπο που προχώρησε, χωρίς το καθεστώς Μουμπάρακ. Το Ισραήλ σε συνεργασία με τους λιβανέζους φασίστες κατέσφαξε τους Παλαιστίνιους στα προσφυγικά στρατόπεδα της Βηρυτού και παρέμεινε στο νότιο Λίβανο μέχρι το 2000. Ανάγκασε την παλαιστινιακή ηγεσία να φύγει κακήν κακώς προς την Τυνησία. Το 1987 κατέστειλε την πρώτη Παλαιστινιακή Ιντιφάντα, χτυπώντας αμάχους και παιδιά. Κι όμως η Αίγυπτος με επικεφαλής τον Μουμπάρακ παρέμενε σύμμαχος των ιμπεριαλιστών. Στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, το '90-'91, ο αιγυπτιακός στρατός συμμετείχε στην αμερικάνικη εισβολή κατά του Ιράκ. Ενώ το 2003 στον καινούργιο πόλεμο κατά του Ιράκ, ο εναέριος χώρος της και το Σουέζ έπαιξαν ακόμη μεγαλύτερο ρόλο για την εισβολή των “προθύμων”.

Το πολιτικό βάρος όλης αυτής της συμπεριφοράς είναι δύσκολο να μετρηθεί. Σε όλη τη Μέση Ανατολή, το να βλέπουν την Αίγυπτο, την πιο πολυπληθή και με τη σημαντικότερη προσφορά στον αραβικό αντιμπεριαλισμό χώρα της περιοχής, να προσκυνάει τους σφαγείς, ήταν σήμα ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο. Αν η Αίγυπτος υποτασσόταν στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, τι θα μπορούσες να περιμένεις από το βασιλιά της Ιορδανίας και τους εμίρηδες του Κόλπου; Ακόμη σημαντικότερο, τι παραπάνω θα μπορούσες να ζητήσεις από τους Παλαιστίνιους; Το 1993 ο Αραφάτ υπέγραψε τις Συμφωνίες του Όσλο που σηματοδοτούσαν ότι η παραδοσιακή ηγεσία των Παλαιστίνιων έβαζε στην άκρη την Αντίσταση, έδινε το χέρι στον κατακτητή και επιδίωκε να βρει τη δική της θέση μέσα στην αλυσίδα των συμβιβασμών της περιοχής.

Μετά τη δεύτερη παλαιστινιακή εξέγερση το 2000, η συνεργασία της Αιγύπτου έγινε ακόμη πιο αναγκαία και τον στραγγαλισμό των Παλαιστίνιων τον υλοποιούσαν πλέον ανοιχτά και τα δύο μέρη της τανάλιας: Ισραήλ και Αίγυπτος.

Για να μπορέσει η Αίγυπτος να παίζει αυτόν το ρόλο υπήρχαν ξανά ορισμένες προϋποθέσεις. Πρώτον να μην έχει δημοκρατία ώστε να μην μπορεί να εκφραστεί η πλειοψηφία του κόσμου που ήταν εντελώς αντίθετη με όλα αυτά. Και δεύτερον χρειαζόταν μια διαρκής ροή χρήματος και όπλων από τις ΗΠΑ. Άρα χρειάζεται να κρατάμε σταθερά στο νου μας ότι η δημοκρατία στην Αίγυπτο δεν είναι απλά το γύρισμα ενός διακόπτη, αλλά αναγκαστικά οδηγεί στο ξήλωμα ολόκληρου αυτού του οικοδομήματος – στα θεμέλια του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού.

Το καθεστώς Μουμπάρακ

Ο Μουμπάρακ παρέλαβε ένα αστυνομικό κράτος από τον Σαντάτ και το ενίσχυσε στο έπακρο. Το Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα (NDP) απλωνόταν ως καταπιεστικός μηχανισμός από την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο μέχρι τα συνδικάτα, τους επαγγελματικούς συλλόγους αλλά και τις γειτονιές. Πραγματικά νόμιμα κόμματα αντιπολίτευσης δεν υπήρχαν, εκτός από ορισμένα που έστηνε το ίδιο το καθεστώς για λόγους δημοκρατικής επίφασης. Οι υποψήφιοι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας κατέβαιναν ως ανεξάρτητοι.

Έτσι κι αλλιώς όμως οι εκλογές ήταν πάντα παρωδία. Το κόμμα του Μουμπάρακ έφτανε να παίρνει 100% σε περιοχές που δεν είχε την παραμικρή δύναμη. Ο Μουμπάρακ άλλαζε τον εκλογικό νόμο και το Σύνταγμα όπως τον βόλευε. Ενας αυτόπτης μάρτυρας περιγράφει τι έγινε όταν ο σύντροφος Καμάλ Χαλίλ κατέβαινε υποψήφιος στην εργατογειτονιά Ιμπάμπα του Καΐρου στις εκλογές του 2005: “ο δικαστής ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την καταμέτρηση των ψήφων στην Ιμπάμπα πέταξε τον Καμάλ Χαλίλ και τους αντιπροσώπους του έξω από την αίθουσα και άρχισε να πλαστογραφεί ψήφους. Τρέξαμε στην Ιμπάμπα. Το μόνο πράγμα που μπορούσαμε να σκεφτούμε ήταν πώς θα ορμούσαμε στο κτίριο και θα σώζαμε τις κάλπες. Ενα πλήθος περίπου 2000 ντόπιων συγκεντρώθηκε γύρω από τον Καμάλ Χαλίλ. Ηταν ψηφοφόροι που νοιάζονταν για τις ψήφους τους, κόσμος που ήταν θυμωμένος με ό,τι συνέβαινε. Φωνάζαμε συνθήματα κατά του καθεστώτος. Υπήρχαν καμιά 25αριά στρατιώτες τριγύρω.Παρά τις επανειλημένες προσπάθειες να σταματήσουμε την καλπονοθεία, ο υποψήφιος του κυβερνητικού κόμματος ανακηρύχθηκε νικητής με 2500 ψήφους. Ο Καμάλ Χαλίλ πήρε επισήμως πάνω από 600 ψήφους. Τα πραγματικά ποσοστά είναι άγνωστα”.3

Όμως το τι γινόταν στις κορυφές της πολιτικής ήταν το λιγότερο. Ανεξάρτητα συνδικάτα δεν υπήρχαν. Η υποτιθέμενη Ομοσπονδία Εργατικών Συνδικάτων λειτουργούσε ως υποκατάστημα του NDP. Σε καμία θέση της δεν μπορούσε να εκλεγεί συνδικαλιστής που δεν ήταν μέλος του NDP.

Ετσι το κόμμα του Μουμπάρακ αποτελούσε ταυτόχρονα ένα δίκτυο χαφιέδων και τραμπούκων που προσπαθούσε να πνίγει τα ξεσπάσματα στη γέννησή τους – και στους χώρους και στις γειτονιές. Η εμπειρία των τελευταίων χρόνων, στις διαδηλώσεις για τη δημοκρατία που άρχισε να οργανώνει το κίνημα Κιφάγια από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 είναι χαρακτηριστική.

Η συντρόφισσα Ραμπάμπ περιέγραφε τη βαρβαρότητα σε μια διαδήλωση τη μέρα που ο Μουμπάρακ υποτίθεται οργάνωνε δημοψήφισμα για το Σύνταγμα:

“Στεκόμασταν στα σκαλιά του Συνδικάτου Τύπου. Εφτασε μια μεγάλη ομάδα ανδρών. Η αστυνομία ήταν κι αυτή εκεί. Τους οδήγησαν προς το μέρος που βρισκόμασταν. Υποχωρούσαμε όλο και περισσότερο. Τα ΜΑΤ μάς απαγόρευσαν να καταφύγουμε μέσα στο συνδικάτα. Οι τραμπούκοι κατέλαβαν ολόκληρες τις σκάλες. Πηδήξαμε από τις σκάλες και πήγαμε προς το γκαράζ. Ο αξιωματικός μάς είπε: “Μείνετε εδώ. Θα σας προστατεύσουμε”. Έφεραν μια ομάδα στρατιωτών που μας περικύκλωσαν και άφησαν μόνο ένα μικρό πέρασμα προς τις σκάλες και εκεί άφησαν να περάσουν οι τραμπούκοι μαζί με μια άλλη ομάδα φουσκωτών (πολύ ψηλοί, μυώδεις άντρες, σαν να παίζουν σε κινηματογραφικές ταινίες). Οι στρατιώτες κοιτούσαν ενώ οι άλλοι μας έδερναν αλύπητα. Φωνάζαμε για βοήθεια. Μας έσκισαν τα ρούχα. Ένας δημοσιογράφος βρισκόταν ανάμεσά μας. Τους δήλωσε την ιδιότητά του και τον έδειραν κι αυτόν. Έπεσα στο έδαφος και σύρθηκα μέχρι που βγήκα έξω από τον κλοιό της αστυνομίας. Οι τραμπούκοι μάς πήραν στο κυνήγι μέχρι το δρόμο Κασρ-ελ-Νιλ”.4 Άλλες διαδηλώτριες βιάστηκαν μέσα στο δρόμο: “Ενας από τους αξιωματικούς έδειξε μια γυναίκα και είπε: ‘Σ'αυτήν'. Οι τραμπούκοι την άρπαξαν. Της έσκισαν τα ρούχα μέχρι που έμεινε σχεδόν γυμνή. Τότε ένας από τους άντρες την έριξε κάτω και ανέβηκε από πάνω της. Κάποιοι άλλοι της κρατούσαν τα χέρια και τα πόδια, ενώ ο άλλος την βίαζε. Η γυναίκα ούρλιαζε. Έβλεπα να συμβαίνουν όλα αυτά από το παράθυρο του Συνδικάτου Τύπου”.5

Αυτά τα αποβράσματα ήταν στρατολογημένα από το NDP. Οι αγωνιστές της Αριστεράς και των συνδικάτων τους έβρισκαν μπροστά τους όταν έβγαιναν από το σπίτι τους, όταν οργάνωναν κινητοποιήσεις ή όταν πήγαιναν να ψηφίσουν. Αξίζει λοιπόν να αναλογιστούμε δύο πράγματα. Πρώτον, τι σηματοδότησε η μεγάλη φωτιά στα κεντρικά γραφεία του NDP την Παρασκευή 28 Γενάρη. Ο κόσμος σε όλη την Αίγυπτο έβλεπε να φλέγεται το κέντρο οργάνωσης των βασανιστηρίων, των πολιτικών δολοφονιών, των τραμπουκισμών και των βιασμών και η αστυνομία να δηλώνει αδυναμία. Εκείνη τη στιγμή καιγόντουσαν μαζί και αρκετά από τα δισεκατομμύρια που “επενδύουν” οι Αμερικάνοι εδώ και δεκαετίες. Η επανάσταση είχε ήδη κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τα μπρος.

Δεύτερον, ο μηχανισμός του NDP υπέστη τεράστιο κλονισμό. Διάφοροι από τους λούμπεν χαφιέδες το πλήρωσαν ήδη με τη ζωή τους την ώρα της επανάστασης, ενώ στα υψηλότερα κλιμάκια παραιτήθηκαν σχεδόν όλοι. Αν το συνδυάσουμε αυτό με τις απώλειες της αστυνομίας, καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι τόσο εύκολο για το καθεστώς να επαναφέρει την προηγούμενη κατάσταση. Ένας μηχανισμός που γκρεμίζεται δεν μπορεί να ξαναφτιαχτεί μέσα σε λίγες μέρες. Για να καταγραφεί ένα από τα πιο όμορφα γυρίσματα της ιστορίας, να σημειώσουμε ότι η Ραμπάμπ, η αγωνίστρια που περιέγραφε παραπάνω τις φρικιαστικές σκηνές με τους τραμπούκους, ήταν ο πρώτος άνθρωπος που έβγαλε στον αέρα το αγγλόφωνο αλ-Τζαζίρα τη στιγμή που έπεσε ο Μουμπάρακ για να πανηγυρίσει.

Το ένα πόδι επιβίωσης του καθεστώτος λοιπόν ήταν οι μηχανισμοί καταστολής – αστυνομία, ειδικές δυνάμεις και οι παρακρατικές συμμορίες του NDP. Το δεύτερο και σημαντικότερο ήταν η βοήθεια που έπαιρνε από τις ΗΠΑ. Κατά μέσο όρο η Αίγυπτος από το 1979 μέχρι σήμερα παίρνει δύο δισεκατομμύρια δολάρια φανερή βοήθεια το χρόνο. Η Αίγυπτος δέχεται τη δεύτερη μεγαλύτερη αμερικάνικη βοήθεια. Προηγείται μόνο το Ισραήλ. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των χρημάτων είχαν σαν αποδέκτη τον αιγυπτιακό στρατό. Το 2010 για παράδειγμα 1,3 δισ. πήγε για οπλικά συστήματα και 250 εκατομμύρια σε άλλους τομείς της οικονομίας.

Ο αιγυπτιακός καπιταλισμός δεν είναι απλώς υποταγμένος από δουλικότητα στην αμερικάνικη πολιτική. Έχει δέσει την τύχη του μαζί της. Αφενός γιατί η υπερδύναμη εξασφαλίζει τη σταθερότητα της περιοχής, αφετέρου γιατί ή εξωτερική βοήθεια λειτουργεί και σαν καύσιμο για την οικονομία. Ο στρατός διατηρεί ακόμη έναν ισχυρό κρατικοκαπιταλιστικό τομέα: “Εχει στην κατοχή του εργοστάσια λιπασμάτων και χημικών, έναν τεράστιο αριθμό ακινήτων, εταιρείες κατασκευής δρόμων, εργοστάσια που φτιάχνουν ηλεκτρικά είδη, ρούχα και πολλά άλλα. Έχουν πολλαπλά συμφέροντα σε τομείς όπως το εμφιαλωμένο νερό, η κτηνοτροφία, η οικοδομή – πράγματα πολύ μακριά από τις συνηθισμένες στρατιωτικές βιομηχανίες”.6

Οι Αμερικάνοι προσπάθησαν σε διάφορες στιγμές να σπρώξουν το καθεστώς σε κάποια φιλελεύθερα ανοίγματα – σίγουρα στην οικονομία αλλά και στην πολιτική. Έβαζαν φρένο όμως όταν έβλεπαν μπροστά τους τη δυναμική της διαρκούς επανάστασης, ακόμη κι αν δεν είχαν διαβάσει Τρότσκι. Για παράδειγμα, στις εκλογές του 2005 (επί προεδρίας Τζορτζ Μπους) ο Μουμπάρακ είχε αναγκαστεί να δώσει περισσότερο χώρο στην Αντιπολίτευση. Κατέληξε με 88 εκλεγμένους Αδελφούς Μουσουλμάνους που κατέβηκαν ως ανεξάρτητοι. Το αποτέλεσμα ήταν το 2010 (επί προεδρίας Ομπάμα) ο Μουμπάρακ να προχωρήσει σε μεγαλύτερη καταστολή και στις εκλογές να επανεκλεγεί μόνο ένας απο τους 88 βουλευτές.

Οι νεκροθάφτες της τυραννίας

Συνέβαινε όμως και κάτι βαθύτερο. Σε κάθε βήμα “φιλελευθεροποίησης” η εργατική τάξη έκανε τη δυναμική εμφάνισή της. Τα μικρά ανοίγματα στην “ελευθερία του λόγου” στα μέσα της δεκαετίας του 2000 οδήγησαν στο ξέσπασμα της εργατικής αυτενέργειας. Οι διαδρομές που ακολούθησε αυτή η διαδικασία ήταν πολλές και διαφορετικές. Ας δούμε ένα ενδιαφέρον παράδειγμα. Το 2005 το κίνημα για τη δημοκρατία και το άνοιγμα της συζήτησης για το Σύνταγμα έβγαλε τους δικαστές και τους δικηγόρους στο δρόμο. Το 2006 οι δικαστές που διεκδικούσαν να σταματήσει το καθεστώς να παρεμβαίνει στη Δικαιοσύνη συγκρούστηκαν με τα ΜΑΤ στο κέντρο του Καΐρου. Ένα ζήτημα – όχι το κύριο – εκείνου του κινήματος ήταν η αποφυλάκιση του Αϊμάν Νουρ. Ο Νουρ, ηγέτης του κόμματος “Το Αύριο” (αλ Γαντ), είχε φυλακιστεί στις αρχές του 2005 γιατί ασκούσε κριτική στον Μουμπάρακ. Στην Αίγυπτο θεωρούταν νεο-φιλελεύθερος και δυτικόφιλος. Μάλιστα ο Μπους ζήτησε δημόσια την αποφυλάκιση του Νουρ το 2007. Αν κοίταζε κανείς σαν φωτογραφία το κίνημα των δικαστών, θα μπορούσε να πιστέψει ότι υπερασπίζουν έναν αμερικανόφιλο πολιτικό. Όμως σε λίγο ο συνδικαλισμός των δικαστών έδωσε τη σκυτάλη στο συνδικαλισμό των εργατών της Μαχάλα αλ-Κούμπρα, που έγινε η αρχή για το κύμα συνδικαλισμού και απεργιών που ακολούθησε τα επόμενα χρόνια.7 Κάθε παραπέρα άνοιγμα προς φιλελεύθερα πειράματα, τόσο περισσότερο θα σηκωνόταν το καπάκι της ανυπακοής στους εργατικούς χώρους. Αν μπορούσε να είναι κανείς στο μυαλό της Κοντολίζας Ράις εκείνη την περίοδο ίσως άκουγε: “Ζήτησα φιλελεύθερους και μου ήρθαν εργάτες”. Σε ακόμη ένα απολαυστικό γύρισμα της ιστορίας, ο “αμερικανόφιλος” Αϊμάν Νουρ πριν από μερικές μέρες δήλωσε ότι η εποχή του Καμπ Ντέιβιντ τελείωσε και η Αίγυπτος πρέπει να αναθεωρήσει την ειρηνευτική συνθήκη με το Ισραήλ.

Και αργότερα, οι ΗΠΑ προσπάθησαν να ρίξουν γέφυρες με τμήματα της Αντιπολίτευσης. Προσπαθούσαν για παράδειγμα να μην χάσουν επαφή με τα δίκτυα των μπλόγκερ που διεκδικούσαν δημοκρατικές ελευθερίες. Όμως οι κοινωνικές διαδικασίες στο έδαφος πήγαιναν σε άλλη κατεύθυνση και οι μπλόγκερ διάλεξαν την απεργία της Μαχάλα σαν σύμβολο του αγώνα τους. Το διαδικτυακό “κίνημα της 6ης Απριλίου” οργανώθηκε σε αλληλεγγύη με την απεργία που κήρυξαν οι κλωστοϋφαντουργοί στις 6 Απρίλη 2008.

Αυτό που αποδεικνυόταν μέρα με τη μέρα όλη την περασμένη δεκαετία ήταν ότι ο αγώνας για τη δημοκρατία δεν μπορεί να διαχωριστεί από τον αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό, και οι δυο μαζί δεν μπορούν να διαχωριστούν από το συνολικό αγώνα για την κοινωνική δικαιοσύνη. Η θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης του Λέον Τρότσκι βρίσκει την πιο δυνατή της έκφραση στην περίπτωση της Αιγύπτου. Μόνο όταν μπαίνει επικεφαλής η εργατική τάξη αυτός ο αγώνας μπορεί να δοθεί με επιτυχία, γιατί αφενός είναι η τάξη που δεν έχει κανένα λόγο να συμβιβαστεί σε κανένα επίπεδο, αφετέρου έχει τη δύναμη για να επιβάλει αυτή τη συνολική αλλαγή και να αναδιοργανώσει την κοινωνία προς όφελος όλων των καταπιεσμένων.

Δημοκρατία στην Αίγυπτο θα σημάνει άμεση διάλυση του αμερικανο-αιγυπτιο-ισραηλινού τριγώνου. Θα σημάνει ταυτόχρονα ότι θα μπει επί τάπητος η λύση του κοινωνικού ζητήματος, της μαζικής φτώχειας στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Αυτό σημαίνει σύγκρουση με τους καπιταλιστές, τους γαιοκτήμονες και το στρατό. Με άλλα λόγια σημαίνει ότι δεν μπορεί να μπει κανένα ενδιάμεσο στάδιο μέχρι το σοσιαλισμό.

Νέα συνδικάτα

Αυτή η δυναμική είναι ολοφάνερη μέσα στην πορεία των σημερινών γεγονότων. Οι εργάτες και όλοι οι φτωχοί άνθρωποι που έδωσαν τη μάχη της Ταχρίρ και όλων των άλλων “Ταχρίρ” σε όλη την Αίγυπτο δεν έριξαν τον Μουμπάρακ για να γυρίσουν σπίτια τους. Τον έριξαν για να έχουν ακόμη μεγαλύτερες δυνατότητες να αλλάξουν πραγματικά τις ζωές τους. Όπως εξηγεί ο Χοσάμ Χαμαλάουϊ, από τους Επαναστάτες Σοσιαλιστές της Αιγύπτου: “Άρχισαν τις απεργίες επειδή δεν μπορούσαν πλέον να ταΐσουν τις οικογένειές τους. Έχουν γεμίσει αυτοπεποίθηση από την πτώση του Μουμπάρακ και δεν μπορούν να γυρίσουν στα παιδιά τους και να τους πουν ότι ο στρατός υποσχέθηκε να δώσει φαΐ και δικαιώματα αλλά κανείς δεν ξέρει σε πόσους μήνες”.8 Και σ'αυτήν την προσπάθεια οι εργάτες δεν καθυστέρησαν ούτε μια μέρα. Οι απεργίες που ανάγκασαν τον Μουμπάρακ να φύγει με ελικόπτερο δεν σταμάτησαν την επόμενη. Αντίθετα, απλώθηκαν. Αν οι επαναστάσεις είναι το πανηγύρι των καταπιεσμένων, αυτό το πανηγύρι κλιμακώνεται αυτές τις μέρες στην Αίγυπτο. Οι φοιτητές ξαναζωντανεύουν τους συλλόγους τους, καθαίρεσαν τα ΔΣ και πάνε για ελεύθερες εκλογές τον Απρίλη.9 Οι μαθητές, στις 27 Φλεβάρη, την πρώτη μέρα που γύρισαν στα σχολεία, έκαναν διαδήλωση στο Κάιρο υπέρ της επανάστασης και για καλύτερη παιδεία.10

Ο κόσμος φτιάχνει συνδικάτα παντού. Ξηλώνει τους χαφιέδες του καθεστώτος από όλους τους εργατικούς χώρους. Οι δικηγόροι διέλυσαν το ΔΣ του Συλλόγου τους και άσκησαν δίωξη στον εγκάθετο πρόεδρο. Οι εργαζόμενοι στον κινηματογράφο κάνουν απεργία και κατάληψη στο συνδικάτο κυνηγώντας τον επικεφαλής ο οποίος πριν πέσει ο Μουμπάρακ είχε καταγγείλει τους διαδηλωτές της Ταχρίρ. Την ίδια ώρα ο κόσμος ξηλώνει όλους τους κυβερνήτες των επαρχιών που είχαν διοριστεί από τον Μουμπάρακ. Αγωνιστές συνδικαλιστές από διάφορους χώρους πολιόρκησαν τα γραφεία της κίτρινης Ομοσπονδίας και έψαχναν να βρουν τον πρόεδρο Μεγκαουέρ, τον αρχιτραμπούκο συνδικαλιστή του Μουμπάρακ. Οι δημοσιογράφοι πήραν τον έλεγχο του κτιρίου του συνδικάτου και κλείδωσαν απ'έξω τους καθεστωτικούς. Τις ίδιες μέρες απλωνόταν η απεργία στις τράπεζες, στο δημόσιο και στην εκπαίδευση. Καλλιτέχνες και συγγραφείς διαδήλωσαν ενάντια στον Υπουργό Πολιτισμού. Οι εργάτες και οι εργάτριες της Μαχάλα ξαναβγήκαν σε απεργία στα τέλη Φλεβάρη.

Μια από τις σημαντικότερες κινήσεις έγινε στις 30 του Γενάρη, με πρωτοβουλία των Επαναστατών Σοσιαλιστών. Συνδικαλιστές βάσης από δεκάδες χώρους συναντήθηκαν, συζήτησαν για το συντονισμό και εξέδωσαν μια διακήρυξη με τα αιτήματα κοινής πάλης. Τα οικονομικά αιτήματα μπαίνουν μαζί με το κάλεσμα για να διαλυθεί παντού το “συνδικαλιστικό” παρακράτος του Μουμπάρακ.11

Το ισοζύγιο δυνάμεων είναι τέτοιο ώστε ο στρατός προς το παρόν ζητάει “ευγενικά” από τους απεργούς να σταματήσουν τις απεργίες γιατί βλάπτουν την οικονομία. Οι όψιμοι επαναστάτες της μεσαίας τάξης που τόσα χρόνια δεν κούνησαν το δάχτυλό τους ενάντια στον Μουμπάρακ, τώρα λένε στους εργάτες να μην βιάζονται, να μην περιμένουν η ζωή τους να καλυτερέψει μέσα σε λίγες μέρες, να σεβαστούν το στρατό και να δώσουν χρόνο στην κυβέρνηση που θα προκύψει μετά τις εκλογές. Οι εργάτες δεν φαίνεται να ακούνε. Ενώ η δική μας πλευρά βρίσκεται στην επίθεση, οι απέναντι είναι ζαλισμένοι. Οι μπάτσοι είναι απασχολημένοι με το να καίνε έγγραφα για να γλιτώσουν τις διώξεις για τους βασανισμούς τους. Μερικά μικρά περιστατικά είναι αποκαλυπτικά: όταν η στρατονομία άνοιξε πυρ στα τέλη Φλεβάρη ενάντια σε διαδηλωτές, η ηγεσία του στρατού βγήκε γρήγορα να τη μαζέψει και να ζητήσει συγγνώμη. Τις ίδιες μέρες ένα στρατιωτικό όχημα τράκαρε κατά λάθος με ένα αυτοκίνητο στο Κάιρο και λίγο έλειψε να ξεσπάσουν ταραχές και να λιντσαριστούν οι στρατιωτικοί.

Μαζί με τα συνδικάτα, ξαναστήνεται και η Αριστερά στα πόδια της. Οι Επαναστάτες Σοσιαλιστές για χρόνια ήταν αναγκασμένοι να εμφανίζονται με την κάλυψη ενός “Κέντρου Σοσιαλιστικών Σπουδών”. Τώρα πουλάνε την εφημερίδα τους ανοιχτά και παίρνουν την πρωτοβουλία για τη δημιουργία ενός κόμματος που θα στεγάσει τους πρωτοπόρους συνδικαλιστές βάσης και την επαναστατική Αριστερά, με τίτλο “Εργατικό Δημοκρατικό Κόμμα”.

Τίποτα δεν μας εγγυάται ότι η διαδικασία που έχει ανοίξει θα φτάσει στο τέλος της. Το καθεστώς που κυβερνάει την Αίγυπτο τις τελευταίες δεκαετίες θα παλέψει με νύχια και με δόντια να μείνει στην εξουσία, ακόμη και χωρίς τον Μουμπάρακ. Όμως χρειάζεται να είμαστε σίγουροι ότι αυτό δεν θα κριθεί μέσα στις επόμενες μέρες. Ολα τα λουλούδια της αιγυπτιακής κοινωνίας αυτή τη στιγμή ανθίζουν και η αντίπαλη πλευρά θα χρειαστεί υπεράνθρωπη προσπάθεια για να τα ποδοπατήσει.

Παλαιστίνη, ο δρόμος για την απελευθέρωση

Ολόκληρη αυτή η επαναστατική διαδικασία που εξελίσσεται στην Αίγυπτο δεν μπορεί να περιοριστεί στα εθνικά πλαίσια μίας και μόνο χώρας.

Την Άνοιξη του 2009 γράφαμε σε αυτό το περιοδικό ότι τα αραβικά καθεστώτα είναι σε πανικό και ότι το αποτέλεσμα του πολέμου στη Γάζα ανατρέπει τα δεδομένα σε βάρος τους. Συγκεκριμένα για την Αίγυπτο λέγαμε ότι “υπήρξε το μοναδικό καθεστώς που προσπάθησε να μην κάνει βήμα πίσω στη φιλο-ισραηλινή στάση. Είναι ακριβώς εκεί όμως που οι κλυδωνισμοί είναι βαθύτεροι. Η στάση του Μουμπάρακ που διατηρούσε κλειστό το σύνορο της Ράφαχ, τον έκανε συνένοχο στους θάνατους των Παλαιστίνιων. Η κρίση του καθεστώτος όμως δεν εκφράζεται πλέον μόνο στον ηθικό του ξεπεσμό, αλλά στην αδυναμία του να ελέγξει τη δράση της εργατικής τάξης”.12

Ορισμένοι για να καθησυχάσουν τον εαυτό τους ισχυρίζονται πως η επανάσταση στην Αίγυπτο δεν έχει καμία σχέση με το Παλαιστινιακό ζήτημα και δεν θα επηρεάσει την αμερικάνικη κυριαρχία στην περιοχή. Ας κοιτάξουν λίγο καλύτερα τις ισραηλινές εφημερίδες οι οποίες βρίσκονται σε παροξυσμό. Ο Αμίρ Χαζρόνι, στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας Μααρίβ, έγραψε ότι τώρα αποδεικνύεται πόσο λάθος είναι που οι Μεγάλες Δυνάμεις εγκατέλειψαν τις αποικίες τους μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.13 Ένας από τους βασικούς αρθρογράφους της Χααρέτζ, ο Άρι Σαβίτ, τελείωνε το άρθρο του – πριν ακόμη παραιτηθεί ο Μουμπάρακ – εκτιμώντας ότι αν ο Ομπάμα “δεν αλλάξει στάση, θα μείνει στην ιστορία ως ο αμερικανός πρόεδρος που διέλυσε την αμερικάνικη αυτοκρατορία με τα ίδια του τα χέρια”.14

Ούτως ή άλλως και στο εσωτερικό της αιγυπτιακής επανάστασης, η διεθνής διάσταση ήταν παρούσα από την αρχή. Ο Μουμπάρακ ήταν πάντα “ο σκύλος των Αμερικάνων” και οι Αιγύπτιοι δεν είναι ανάγκη να καίνε αμερικάνικες σημαίες και ισραηλινές για να δηλώσουν τη διάθεσή τους. Οι έρευνες που έχουν κάνει τα ίδια τα αμερικάνικα ιδρύματα δείχνουν τα συντριπτικά ποσοστά. Το 92% των Αιγύπτιων κατατάσσει τις ΗΠΑ στα δύο πιο επικίνδυνα κράτη του κόσμου και το 90% βάζει το Ισραήλ στην ίδια δυάδα. Το 86% δηλώνει ότι το Ιράν έχει δικαίωμα να προχωρήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα.15 Το γύρο του διαδικτύου έχει κάνει εξάλλου βίντεο από την πλατεία Ταχρίρ στις 18 Φλεβάρη, όπου τουλάχιστον δύο εκατομμύρια διαδηλωτές ενώ πανηγυρίζουν την πτώση του Μουμπάρακ, φωνάζουν συντονισμένα: “Στην Ιερουσαλήμ θα βαδίσουμε – Μάρτυρες κατά εκατομμύρια”.16 Οι εργάτες που ξεκίνησαν την απεργία στο φυσικό αέριο διεκδικούσαν όχι μόνο αυξήσεις, αλλά και να σταματήσει η εξαγωγή στο Ισραήλ.

Αυτό που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας είναι ότι γκρεμίζεται ολόκληρο το οικοδόμημα του Καμπ Ντέιβιντ και των Συμφωνιών του Όσλο. Για το Ισραήλ είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο το ρολόι της ιστορίας να γυρίσει πριν από το 1979 και να χάσει ό,τι ως τώρα θεωρούσε σταθερό.

Οι εξελίξεις στην Αίγυπτο είναι ασύγκριτα το σημαντικότερο γεγονός που αλλάζει τις ισορροπίες. Όμως αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη διάσταση αν λάβουμε υπόψιν και εξελίξεις που ήδη συνέβαιναν. Το Γενάρη η Χεζμπολάχ απέσυρε τους υπουργούς της από την κυβέρνηση Χαρίρι στο Λίβανο και τον οδήγησε σε παραίτηση. Και ενώ όλοι περίμεναν ότι ο Χαρίρι θα ξανασχημάτιζε κυβέρνηση με διαφορετικές ισορροπίες, η Χεζμπολάχ κατάφερε να εκλέξει πρωθυπουργό τον Νατζίμπ Μικάτι. Πέντε χρόνια μετά την λεγόμενη “Επανάσταση των Κέδρων” και τέσσερα μετά την ισραηλινή εισβολή και τους βομβαρδισμούς της Βηρυτού, η Χεζμπολάχ αντί να βρίσκεται στη γωνία ελέγχει την κυβέρνηση του Λιβάνου και ένας “φιλο-Σύριος” βρίσκεται στη θέση του πρωθυπουργού.

Το Ισραήλ απείλησε ότι θα βομβαρδίσει ξανά στο Λίβανο και ο Νασράλλα απευθυνόμενος από την τηλεόραση στον κόσμο είπε: “Λέω στους μαχητές της Αντίστασης: Να είστε έτοιμοι για τη μέρα που θα αρχίσουν πόλεμο κατά του Λιβάνου. Η ηγεσία της Αντίστασης μπορεί να σας ζητήσει να ηγηθείτε και να πάρετε τον έλεγχο της Γαλιλαίας (της Δυτικής Όχθης)”.17

Πάνω σ'αυτά ήρθαν οι αποκαλύψεις των εγγράφων της Παλαιστινιακής Αρχής από το αλ-Τζαζίρα και έσπασαν και τις τελευταίες αυταπάτες για το τι σημαίνει “ειρηνευτική διαδικασία”. Πίσω από την πλάτη των Παλαιστίνιων, η ηγεσία της Φατάχ συνομιλούσε με τους Ισραηλινούς λέγοντας τους ότι δεν τους ενδιαφέρει αν θα γυρίσουν οι παλαιστίνιοι πρόσφυγες, ότι είναι διατεθειμένη να τους χαρίσει τη μεγαλύτερη Ιερουσαλήμ που φαντάζονται, να αποδεχθεί τεράστιους ισραηλινούς οικισμούς. Η ξεφτίλα τους έφτανε μέχρι να συνεννοούνται με τους Ισραηλινούς για το ποιους αγωνιστές – της ίδιας της Φατάχ – θα εξολοθρεύσουν.18 Η κυβέρνηση του Σαλάμ Φαγιάντ διαλύθηκε. Παραιτήθηκε ο Παλαιστίνιος διαπραγματευτής Σαέμπ Ερεκάτ, αγαπημένος του Ισραήλ από την εποχή του Όσλο. Ο Μαχμούντ Αμπάς έχει ήδη τελειώσει και γι'αυτό ανοίγει η μάχη της διαδοχής στη Φατάχ. Οι Ισραηλινοί είναι σίγουροι ότι τέτοιους πουλημένους δεν πρόκειται να ξαναβρούν.

Το Ισραήλ βρίσκεται φορτωμένο με την ήττα στο Λίβανο το 2006, με την αποτυχία του να σταματήσει τον έλεγχο της Χαμάς στη Γάζα με τους βομβαρδισμούς του 2009 και το σπάσιμο του παραδοσιακού δεσμού με την Τουρκία, ειδικά μετά την ματοβαμμένη πειρατεία στο “Μαβί Μαρμαρά”. Και τώρα, μετά από πολύ καιρό νιώθει εντελώς απομονωμένο και βλέπει μπροστά του την προοπτική να βρεθεί περικυκλωμένο. Οι αντιφάσεις του κινούνται στα όρια. Οι Άραβες σύμμαχοί του βρίσκονται στη στιγμή που απαιτούν πάση θυσία να προχωρήσει η ειρηνευτική διαδικασία, να φανεί ότι το Ισραήλ κάνει ένα βήμα πίσω για να μπορούν να πείσουν τον κόσμο να κάτσει ξανά ήσυχος. Ακόμη και ο βασιλιάς Αμπντάλλα της Ιορδανίας σκληραίνει τα λόγια του ζητώντας από την ΕΕ να γίνει πιο αυστηρή κατά του Ισραήλ.19 Αν ο πόλεμος στη Γάζα ανάγκασε όλα τα καθεστώτα της περιοχής να κάνουν ένα βήμα πίσω στις σχέσεις του με το Ισραήλ, οι επαναστάσεις πιέζουν για άλματα.

Αντίστροφα όμως το Ισραήλ, ακριβώς γιατί πιέζεται, δεν μπορεί να κάνει ούτε βήμα πίσω. Ο Νετανιάχου, την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, απειλεί ότι δεν θα στείλει ούτε έναν γραμματέα εκπρόσωπο στη συνάντηση του Κουαρτέτου (ΟΗΕ, ΕΕ, ΗΠΑ, Ρωσία) για τη Μέση Ανατολή.20 Ενώ τις τελευταίες μέρες του Φλεβάρη ισραηλινά μαχητικά βομβάρδισαν ξανα τη Γάζα.

Είχε προηγηθεί στις 18 Φλεβάρη κατάθεση ψηφίσματος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κατά των νέων εποικισμών του Ισραήλ, το οποίο δεν πέρασε φυσικά λόγω του σταθερού βέτο των ΗΠΑ. Όμως οι υπόλοιπες Μεγάλες Δυνάμεις το υπερψήφισαν. Ακόμη και η Μέρκελ, όταν ο Νετανιάχου την πήρε τηλέφωνο για να της παραπονεθεί, του έβαλε τις φωνές: “Δεν έχεις κάνει τίποτα για να προχωρήσει η ειρήνη”.21 Το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό στο Ισραήλ ζητάει αίμα, την ώρα που οι διεθνείς προστάτες του έχουν ανάγκη να το παίζει “περιστερά”.

Σε αυτό το πλαίσιο είναι πιο κατανοητό πόσο μεγάλη σφαλιάρα είναι για την ελληνική κυβέρνηση, τον ελληνικό αλλά και τον ελληνοκυπριακό καπιταλισμό η επανάσταση στην Αίγυπτο. Παπανδρέου, Σαμαράς και Καρατζαφέρης νόμιζαν ότι είχαν ανακαλύψει το νέο ελ-Ντοράντο στα κοιτάσματα της Μεσογείου και ανταγωνίζονταν μεταξύ τους ποιος είναι πιο φιλο-ισραηλινός. Η θέσπιση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και η συνεργασία με το Ισραήλ για τη εκμετάλλευση των κοιτασμάτων παρουσιαζόταν σαν το μεγάλο σχέδιο που θα φέρει και έσοδα και θα κλέψει τη θέση της Τουρκίας στη σκακιέρα της περιοχής. Η κυβέρνηση Παπανδρέου υποδέχθηκε στην Ελλάδα το τελευταίο διάστημα τον αρχηγό του ισραηλινού στόλου – τον χασάπη που οργάνωσε τις δολοφονίες των ακτιβιστών στο Μαβί Μαρμαρά – τον Αβιγκντορ Λίμπερμαν, το πιο ακροδεξιό και ρατσιστικό στοιχείο της ισραηλινής κυβέρνησης, και τον ίδιο τον Νετανιάχου πριν λίγους μήνες. Οι ελληνο-ισραηλινοί εναγκαλισμοί φτάνουν σε σημείο παράκρουσης. Ο Παπανδρέου και ο Νετανιάχου σχημάτισαν ήδη “κοινό υπουργικό συμβούλιο” που θα συνεδριάσει τους επόμενους μέρες λες και η Ελλάδα και το Ισραήλ αποτελούν “αδελφές-χώρες”.

Ο λόγος του Σαμαρά στη Βουλή στα τέλη Γενάρη μοιάζει σήμερα με κακόγουστο αστείο:

“Σήμερα, από το επίσημο αυτό βήμα της Βουλής προτείνω να προχωρήσουμε άμεσα στην θέσπιση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, της ΑΟΖ. Και στη συνέχεια να την οριοθετήσουμε. Με όσες παράκτιες χώρες της περιοχής έχουν επικάλυψη μαζί μας κι είναι έτοιμες να το κάνουν. Η Κύπρος το έκανε ήδη με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και το Λίβανο. Εμείς μπορούμε να το κάνουμε άμεσα με την Κύπρο και να το προωθήσουμε με την Αίγυπτο και την Λιβύη”. Αυτά τα μεγαλεπήβολα λεγόντουσαν πριν την ανατροπή του Μουμπάρακ και πριν ξεσπάσει η επανάσταση στη Λιβύη.

Κομμάτι του περιτυλίγματος είναι και η κατακόρυφη αύξηση της ροής των ισραηλινών τουριστών στην Ελλάδα φέτος το καλοκαίρι που θα προέλθει από τη σύσφιξη των σχέσεων. Ας περιμένουν οι ξενοδόχοι στα ελληνικά νησιά τους τουρίστες, την ώρα που η περιοχή θα φλέγεται. Να ξέρουν όμως ότι αν είναι επιστρατευμένοι, δεν θα μπορέσουν να έρθουν.

“Ο δρόμος προς την Ιερουσαλήμ περνάει μέσα από το Κάιρο”. Αυτό είναι μια αλήθεια που ίσχυε πάντα. Η απελευθέρωση της Παλαιστίνης δεν ήταν δυνατόν να έρθει από την πάλη των Παλαιστίνιων απομονωμένων. Η πολιτική γεωγραφία της περιοχής, οι γραμμές που χωρίζουν τις αραβικές χώρες πάνω στον χάρτη, δεν είναι παρά το αποτέλεσμα της μοιρασιάς που έκαναν οι ιμπεριαλιστές μετά τους δύο παγκόσμιους πολέμους. Η προοπτική για τον αραβικό κόσμο είναι να σπάσει όλα αυτά τα σύνορα, ανατρέποντας τις δυναστείες και τις χούντες. Και μαζί τους να ανατρέψει το τελευταίο απομεινάρι της δυτικής αποικοικρατίας, το κράτος του Ισραήλ. Η διαρκής επανάσταση στη Μέση Ανατολή έχει μπροστά της ολόκληρο αυτό το καθήκον. Μια σοσιαλιστική Μέση Ανατολή θα σημάνει το σάρωμα όλων των συνόρων. Ο Κρις Χάρμαν έγραφε πριν από τέσσερα χρόνια ότι “πρέπει να επαναλαμβάνουμε ξανά και ξανά: δεν μπορεί να επιτευχθεί νίκη ενάντια στον ιμπεριαλισμό σε καμία χώρα μόνο με αγώνα σε αυτή τη χώρα, ούτε νίκη κατά του Σιωνισμού με αγώνα που περιορίζεται μόνο στην Παλαιστίνη... Μια επαναστατική τομή στον αραβικό κόσμο παραμένει η προϋποθεση ώστε το κράτος του Ισραήλ να αντιμετωπίσει μια πρόκληση τέτοιου είδους ώστε ο Σιωνισμός να λυγίσει. Κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί ακόμα”.22 Κι όμως τώρα συμβαίνει.

  1. Τάρικ Άλι, “This is an Arab 1848. But US hegemony is only dented”, Guardian, 22 Φλεβάρη 2011.
  2. Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς, Ομιλία στην Κομμουνιστική Λίγκα, Μάρτης 1850.
  3. “Ακύρωσαν την εκλογή ενός αγωνιστή στην Αίγυπτο”, Εργατική Αλληλεγγύη, 696, 23 Νοέμβρη 2005.
  4. “Police and ruling party thugs in Egypt attack democracy demonstrators during article 76 referendum”, Socialist Worker Online (Λονδίνο), 28 Μάη 2005.
  5. στο ίδιο.
  6. Eric Westervelt, “For Egyptians, trust is key as army takes lead”, NPR, 14 Φλεβάρη 2011.
  7. Δείτε το άρθρο: “Οι Δικτατορίες καταρρέουν” στο παρόν περιοδικό.
  8. Χοσάμ Χαμαλάουϊ, “Η νικηφόρα επανάσταση”, Εργατική Αλληλεγγύη, 955, 16 Φλεβάρη 2011.
  9. Mohamed Habib, “Egyptian universities' student unions dissolved”, Al-ahram Online Beta, 27 Φλεβάρη 2011.
  10. http://www.arabawy.org/2011/02/28/ school-students-march/
  11. Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη τη διακήρυξη και τους χώρους από όπου προέρχονται οι συνδικαλιστές, στο “Ελευθερία και Κοινωνική Δικαιοσύνη. Τα αιτήματα των εργατών στην επανάσταση”, Εργατική Αλληλεγγύη, 956, 23 Φλεβάρη 2011.
  12. Νίκος Λούντος, “Η Μέση Ανατολή μετά τη Γάζα”, Σοσιαλισμός από τα Κάτω, Νο73 (Μάρτης-Απρίλης 2009), σ.27.
  13. Αναφέρεται στο Neve Gordon, “Israeli media 'fears' the new Egypt”, Al Jazeera Opinion sadas.
  14. Ari Shavit, “Obama's betrayal / As goes Mubarak, so goes U.S. Might”, Haaretz, 31 Γενάρη 2011.
  15. “2010 Poll: Egyptians dislike Obama, see U.S./Israel as 'threats', want clergy more political”, Huffington Post, 3 Φλεβάρη 2011.
  16. http://tinyurl.com/6339m45
  17. http://ziomania.com/articles2011/02/ 17.html.
  18. http://english.aljazeera.net/palestinepapers/
  19. “Jordan urges EU to pressure Israel to desist harmful 'unilateral actions'”. Haaretz, 27 Φλεβάρη 2011.
  20. Κύριο άρθρο στο ίδιο τεύχος της Haaretz.
  21. Barak Ravid, “Netanyahu wary of new international efforts in peace process”, στο ίδιο.
  22. Chris Harman, “Hizbollah and the war Israel lost”, International Socialism Journal, 112, Φθινοπωρο 2006.