Βιβλιοκριτική
Βιβλιοκριτική: Συλλογικό - Η πάλη ενάντια στην Ισλαμοφοβία

Το συλλογικό βιβλίο “Η πάλη ενάντια στην Ισλαμοφοβία” που κυκλοφόρησε το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο (Μ.Β.) τον Μάιο του 2015 αποτελεί μία πολύτιμη συνεισφορά στη συζήτηση που έχει ανοίξει μέσα στο κίνημα και την Αριστερά μετά τις επιθέσεις του ISIS στο Παρίσι, τα μαζικά προσφυγικά ρεύματα που φτάνουν στην Ευρώπη και την κλιμάκωση του πολέμου στη Μ. Ανατολή. Τα κείμενα των Πάνου Γκαργκάνα, Νίκου Λούντου και Λέανδρου Μπόλαρη είχαν δημοσιευτεί σε παλιότερα τεύχη αυτού του περιοδικού από το 2011 και μετά ενώ το κείμενο του Χάρμαν “Ο προφήτης και το Προλεταριάτο” που το μεγαλύτερο μέρος του γράφτηκε το 1994 κυκλοφόρησε σε ξεχωριστή έκδοση από το Μ.Β. το 2003 με τίτλο “Ριζοσπαστικό Ισλάμ, ιμπεριαλισμός και Αριστερά”.

“Οι ιμπεριαλιστές που έχουν αιματοκυλήσει τη Μέση Ανατολή τη δεκαετία που πέρασε, έχουν ξεκινήσει ένα νέο πόλεμο για να επανακτήσουν τον έλεγχο της περιοχής. Είναι η απάντησή τους στην τρομάρα που τους έδωσαν οι Αραβικές Επαναστάσεις τα προηγούμενα χρόνια. Προσπαθούν να καλυφθούν κάτω από τις σημαίες της ελευθερίας του λόγου και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αλλά στην πραγματικότητα αυτό που παράγουν είναι το δηλητήριο της σύγχρονης μορφής του ρατσισμού, της ισλαμοφοβίας.” γράφει ο Λ. Μπόλαρης στο κείμενο “Είμαστε όλοι Charlie Hebdo;” και συνεχίζει εξηγώντας ότι η ισλαμοφοβία, η στοχοποίηση δηλαδή των μουσουλμανικών πληθυσμών ήταν πάντα συνοδευτικό όπλο των ιμπεριαλιστών στις πολεμικές τους εξορμήσεις στη Μ. Ανατολή. “Η «σύγκρουση των πολιτισμών» έγινε η ιδεολογική βάση για τη διεξαγωγή των πολέμων στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, και γενικότερα του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας».” από τον Μπους και τον Ομπάμα μέχρι τον Ολάντ. Ήταν όντως επιθέσεις στο Διαφωτισμό οι δολοφονίες στο Charlie Hebdo; Ο Μπόλαρης θυμίζει τις καταβολές του πνευματικού αυτού κινήματος στο 17ο και 18ο ως το κίνημα που “βοήθησε μια νέα, ανερχόμενη κοινωνική τάξη, την αστική, να ανατρέψει το παλιό καθεστώς της φεουδαρχίας και να αρχίζει να πλάθει την κοινωνία κατ’ εικόνα και ομοίωση της” θυμίζοντας όμως τις αντιφάσεις και τα όριά του. Τι είναι τελικά αυτό που έσπρωξε τους αδελφούς Κουασί για να κάνουν τις επιθέσεις; «ήταν προϊόν του συνδυασμού οργής και απόγνωσης που βιώνουν πλατιά στρώματα της δεύτερης και τρίτης γενιάς των μεταναστών στη Γαλλία, τόσο από την καταπίεση […] στο εσωτερικό όσο και από τα εγκλήματα του ιμπεριαλισμού στο εξωτερικό. Αυτά τα αδιέξοδα απελπισίας θα εντείνονται αν η Αριστερά υποστέλλει τη σημαία της πάλης ενάντια στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και στο ρατσισμό της ισλαμοφοβίας, στο όνομα ενός ‘διμέτωπου’ ενάντια στον ισλαμοφασισμό. [...] Οργανώσεις όπως η Αλ-Κάϊντα ή το ΙΚ παίζουν ένα άμεσα αντεπαναστατικό ρόλο. Στη Συρία έστρεψαν τα όπλα τους ενάντια στις μαζικές δημοκρατικές οργανώσεις που γέννησε η επανάσταση ενάντια στο καθεστώς του Άσαντ, κυνήγησαν και δολοφόνησαν οργανώσεις και αγωνιστές της επαναστατικής αριστεράς που συμμετείχαν στην επανάσταση. Όταν το κίνημα στη Μ. Ανατολή αναλάβει από τις ήττες και τα πισωγυρίσματα του θα έχει να αναμετρηθεί και με αυτούς τους εχθρούς”.

«Μια γελοιογραφία κατά του Ισλάμ είναι ισότιμη με την υπογραφή της Χρυσής Αυγής έξω από ένα τζαμί που κάηκε.» εξηγεί ο Ν. Λούντος στο κείμενό του «Ο ρατσισμός δεν είναι ελευθερία του λόγου» με αφορμή τις διαδηλώσεις που ξέσπασαν ενάντια σε ένα ισλαμοφοβικό βίντεο που κυκλοφόρησε το 2012. Στο επόμενο κείμενό του «Η επέμβαση στο Μαλί» αναδεικνύει ένα από τα εγκλήματα του γαλλικού ιμπεριαλισμού. Μπορεί ο Ολάντ να χρησιμοποιεί επιχειρήματα ενάντια στον «ισλαμικό φονταμενταλισμό» για να δικαιολογήσει την επέμβαση στο Μαλί το 2013 η πραγματικότητα είναι ότι «στηρίζει μια κυβέρνηση που ανέβηκε στην εξουσία με πραξικόπημα το Μάρτη του 2012» και κατέστειλε τα κινήματα των Τουαρέγκ και Ισλαμιστών στο Βόρειο τμήμα της χώρας.

Στο κείμενο του Πάνου Γκαργκάνα «Επιστημονικά Αντίδοτα στην Ισλαμοφοβία» με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Ιχνηλάτες» του Jim Al-Khalili, παρουσιάζεται η συνεισφορά του μουσουλμανικού κόσμου στη μεσαιωνική εποχή. Τότε στην Ευρώπη η επιστήμη βρισκόταν στο χειρότερό της σημείο, ενώ αντίθετα στον αραβικό κόσμο συντελούνταν μια Αναγέννηση. Κόντρα στις αντιλήψεις περί σκοταδισμού και υπανάπτυξης του Ισλαμικού κόσμου τα επιτεύγματα του μεταφραστικού κινήματος, τα άλματα στις επιστήμες των Μαθηματικών- η Άλγεβρα πχ χρωστάει το όνομα της στο βιβλίο του Al-Kwarizmi, την Αστρονομία, την Ιατρική αποτελούν πραγματικά αντίδοτα στα ρατσιστικά κλισέ που θέλουν το δυτικό πολιτισμό ανώτερο από αυτόν των Αράβων.

Το κείμενο του Κρις Χάρμαν κάνει τις απαραίτητες γενικεύσεις εμβαθύνοντας τη μαρξιστική ανάλυση στα ζητήματα του ρατσισμού και όχι μόνο. Ερμηνεύει τα κινήματα που έχουν στο κέντρο τους το Ισλάμ λαμβάνοντας υπόψη παραμέτρους που εξηγούν με υλιστικό τρόπο τις ρίζες και την ανάπτυξη τους. “Η βασική μας αφετηρία πρέπει να είναι το γεγονός ότι ο Ισλαμισμός δεν μπορεί να γίνει κατανοητός χωρίς να κατανοήσουμε ταυτόχρονα τον τρόπο με τον οποίο ο δυτικός ιμπεριαλισμός εισέβαλε στις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων σε μια περιοχή που απλώνεται από τις ακτές του Ατλαντικού στη Βόρεια Αφρική μέχρι τον Κόλπο της Βεγγάλης και ακόμα παραπέρα. [...} ο Ισλαμισμός είναι μια απάντηση στα δεινά που έχει σωρεύσει ο ιμπεριαλισμός.” Όπως χαρακτηριστικά λέει ο Χάρμαν το να κατανοήσεις τις αιτίες που γεννούν αυτά τα κινήματα και τις οργανώσεις δε σημαίνει ότι τις επιδοκιμάζεις κιόλας. Είναι το ίδιο με το να κατανοείς τις αιτίες του καρκίνου χωρίς να σημαίνει ότι αποδέχεσαι τον πόνο και το θάνατο που προκαλεί. Συνεχίζει εξηγώντας μέσα από παραδείγματα σε μία σειρά χωρών τα όρια των ισλαμικών κινημάτων. Αυτά τα όρια προκύπτουν από την ταξική-κοινωνική βάση του ισλαμισμού: “Ο αντιφατικός χαρακτήρας του Ισλαμισμού πηγάζει από την ταξική φύση της ραχοκοκαλιάς του. Τα μικροαστικά στρώματα δεν μπορούν να ακολουθήσουν με συνέπεια μια ανεξάρτητη πολιτική.”

Ένα από τα σημαντικότερα σημεία του κειμένου είναι το ποια πρέπει να είναι η στάση της Αριστεράς και στις χώρες που έχουν ως κυρίαρχη θρησκεία το Ισλάμ αλλά και στις χώρες που είναι μειοψηφικό κομμάτι. “Η Αριστερά έχει κάνει δύο λάθη σε σχέση με τους Ισλαμιστές στο παρελθόν. Το πρώτο ήταν να τους ξεγράψει εντελώς ως φασίστες, με τους οποίους δεν έχουμε τίποτα κοινό. Το δεύτερο ήταν να τους δει ως “προοδευτικούς” που δεν πρέπει να τους κριτικάρουμε. (...) Σε κάποια θέματα μπορούμε να βρούμε τους εαυτούς μας στην ίδια πλευρά με τους Ισλαμιστές, ενάντια στον Ιμπεριαλισμό και το κράτος.” αλλά όταν γίνεται αυτό “ένα μέρος της δουλειάς μας είναι να διαφωνούμε έντονα μαζί τους, να τους αμφισβητούμε” και στα ζητήματα της καταπίεσης και στα ζητήματα της ανάγκης για ανατροπή των σημερινών ταξικών σχέσεων.”