Διαδήλωση στο Λονδίνο στο πλευρό των Γυναικών στην Ιρλανδία.
Μαζικά οι γυναίκες αντιστέκονται στις σεξιστικές επιθέσεις που δέχονται.
Η Κατερίνα Θωίδου εξηγεί το υπόβαθρο αυτών των μαχών.
Το συντριπτικό 66% υπέρ της έκτρωσης στο δημοψήφισμα της Ιρλανδίας είναι ένα ακόμα δείγμα της δύναμης ενός νέου κινήματος σε όλο τον πλανήτη, που παλεύει ενάντια στο σεξισμό και τις διακρίσεις σε βάρος των γυναικών και τα βάζει με την άρχουσα τάξη, την Εκκλησία και τη μαύρη αντίδραση.
Οι Ιρλανδοί ψήφισαν "ναι" στην ανάκληση της διαβόητης "όγδοης τροπολογίας" του συντάγματος που από το 1983 αναγνώριζε "ίσα δικαιώματα" για τα "αγέννητα παιδιά" (τα έμβρυα δηλαδή), απαγορεύοντας και ποινικοποιώντας με αυτόν τον τρόπο τις αμβλώσεις. Στο Δουβλίνο το ποσοστό του “ναι” έφτασε στο 75% ενώ σε πολλές εργατογειτονιές το "ναι" έφτασε στο 90%.
Στην Ιρλανδία εξαιτίας της απαγόρευσης των εκτρώσεων, πριν έξι χρόνια είχε χάσει τη ζωή της η Σαβίτα Χαλαπαναβάρ, όταν οι γιατροί της είχαν αρνηθεί την έκτρωση παρά τις ιατρικές επιπλοκές, με αποτέλεσμα να πάθει σηψαιμία και να πεθάνει. Αυτή η σεξιστική δολοφονία σε συνδυασμό με τη ριζοσπαστικοποίηση που έχει συνοδέψει τους αγώνες που έχει δώσει η εργατική τάξη και η νεολαία στην Ιρλανδία, ενάντια στα μνημόνια, στην ιδιωτικοποίηση του νερού, στις μεταρρυθμίσεις της αγοράς, στους περιορισμούς σε βάρος των ομόφυλων ζευγαριών, έφεραν αυτό το συντριπτικό αποτέλεσμα υπέρ της έκτρωσης.
Η Ιρλανδία δεν είναι το μόνο παράδειγμα χώρας που εξακολουθούν να υπάρχουν νομικοί περιορισμοί στο δικαίωμα της γυναίκας να αποφασίζει για το σώμα της. Στην Κύπρο μόλις φέτος ψηφίστηκε ο νόμος που δίνει το δικαίωμα στη γυναίκα να κάνει έκτρωση μέχρι τη 12η εβδομάδα κύησης. Στη Μάλτα οι εκτρώσεις είναι παράνομες. Σε χώρες όπως το Μεξικό και το Ελ Σαλβαντόρ συνεχίζουν να επιβάλλουν ποινές έως και 30 χρόνια για παράνομη έκτρωση. Στην Πολωνία χρειάστηκαν μαζικές κινητοποιήσεις για να βάλουν φρένο σε νομοσχέδια που θα απαγόρευαν τις εκτρώσεις.
Στην Ισπανία στις αρχές του 2014, η κυβέρνηση προσπάθησε να περάσει ανάλογο νομοσχέδιο που προέβλεπε την απαγόρευση των αμβλώσεων, εκτός εάν η εγκυμοσύνη είναι αποδεδειγμένα αποτέλεσμα βιασμού. Αποτελούσε μια προεκλογική δέσμευση του Λαϊκού Κόμματος στους συντηρητικούς και σκληροπυρηνικούς χριστιανούς ψηφοφόρους του. Το κίνημα που συγκροτήθηκε απλώθηκε σε πολλές πόλεις, οργάνωσε πολύμορφες δράσεις και καμπάνιες που συσπείρωσαν γυναίκες και άντρες στον αγώνα για την υπεράσπιση του δικαιώματος στην επιλογή. Τελικά η κυβέρνηση αναγκάστηκε να πάρει πίσω το νομοσχέδιο και ο αρμόδιος υπουργός δικαιοσύνης και βασικός υπερασπιστής του νομοσχεδίου Αλβέρτο-Ρουίζ Γαγιαρδόν, παραιτήθηκε.
Στις ΗΠΑ σε όλη τη διάρκεια της εκστρατείας του, ο Τραμπ χαρακτήριζε την άμβλωση ως μια βίαιη διαδικασία και υποστήριζε την επιβολή κάποιας μορφής τιμωρίας. Όμως το αποτέλεσμα αυτής της σεξιστικής επίθεσης ήταν να ξεσηκώσει την οργή των γυναικών που πραγματοποίησαν δυναμικές κινητοποιήσεις σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ, την ημέρα της ορκωμοσίας του. Σήμερα το κίνημα των γυναικών ενάντια στο σεξισμό στις ΗΠΑ έχει δημιουργήσει θύελλα στην καθωσπρέπει κοινωνία, διεκδικώντας ίσα δικαιώματα στην εργασία, την αυτοδιάθεση του σώματος, να μη διαλυθούν οι κοινωνικές υπηρεσίες, δικαιοσύνη για τα θύματα σεξουαλικών εγκλημάτων. Από το περασμένο καλοκαίρι έχει ξεκινήσει από τις ΗΠΑ μια διεθνής καμπάνια αλληλεγγύης, το #metoo, όπου εκατομμύρια γυναίκες προέβαλλαν μαζικά τις σεξουαλικές επιθέσεις που έχουν δεχτεί σε χώρους εργασίας, εντός κι εκτός Χόλιγουντ. Αποτέλεσμα αυτών των εξελίξεων ήταν το γεγονός ότι στις 25 Μάη συνελήφθη και πρόκειται να δικαστεί ο Χάρβεϊ Γουάινσταϊν, μεγαλοπαραγωγός του Χόλιγουντ, για το βιασμό δύο γυναικών, ο οποίος μάλιστα κατηγορείται από περισσότερες από 80 γυναίκες για σεξουαλικά εγκλήματα σε βάρος τους, που έχουν γίνει σε μια περίοδο τριάντα ετών.
Οι γυναίκες στη σημερινή περίοδο ξαναπιάνουν το νήμα των αγώνων της δεκαετίας του ‘60-‘70, διεκδικώντας το δικαίωμα να ορίζουν το σώμα τους, τη γονιμότητά τους και την ίδια τους τη ζωή, πέρα από νομικούς και ηθικούς εκβιασμούς. Τα κινήματα των γυναικών που αναπτύχθηκαν μετά το Μάη του ‘68, έσπασαν όλο το πέπλο του συντηρητισμού και του σκοταδισμού που εξακολουθούσε να επιβάλλει η Εκκλησία και το κράτος, προκειμένου να εξασφαλίσουν τη διατήρηση της πυρηνικής οικογένειας. Οι γυναίκες για πρώτη φορά σε τόσο μαζικό επίπεδο βρήκαν την αυτοπεποίθηση να μιλήσουν ανοιχτά για το δικαίωμά τους όχι μόνο στον έλεγχο του σώματός τους αλλά και στο διαχωρισμό της σεξουαλικής επαφής και ευχαρίστησης από την αναπαραγωγή, κάτι που αιώνες πριν ήταν δικαίωμα μόνο των ανδρών. Κάτω από την πίεση εκείνου του κινήματος σεξουαλικής απελευθέρωσης άρχισαν να εμφανίζονται οι μέθοδοι αντισύλληψης, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, οι παιδικοί σταθμοί και όλες εκείνες οι κατακτήσεις που ελάφρυναν τη γυναίκα και συνολικά την οικογένεια από το βάρος της ανατροφής των παιδιών και του νοικοκυριού.
Στην Ελλάδα η νομιμοποίηση της έκτρωσης ήταν αποτέλεσμα του τεράστιου κινήματος της Μεταπολίτευσης. Τον Οκτώβρη του 1981 το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές έχοντας στο πρόγραμμά του ότι θα «θέσει τέρμα στο απαράδεκτο καθεστώς των παράνομων εκτρώσεων με την πλήρη και επιστημονική ενημέρωση πάνω στον οικογενειακό προγραμματισμό, την αντισύλληψη και τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων». Οι γυναίκες άρχισαν να οργανώνουν επιτροπές μέσα στα συνδικάτα και να επιβάλουν στην πράξη τις υποσχέσεις που τους είχε μοιράσει προεκλογικά η κυβέρνηση. Τον Απρίλιο του 1983, με πρωτοβουλία της Αυτόνομης Κίνησης Γυναικών ξεκινά καμπάνια για τη νομιμοποίηση της έκτρωσης. Κυκλοφορεί κείμενο που υπογράφουν 500 γυναίκες και δηλώνουν δημόσια ότι έχουν κάνει εκτρώσεις, καταγγέλλουν το υπάρχον καθεστώς και απαιτούν άμεση αποποινικοποίηση. Τον Ιανουάριο του 1985, ο εισαγγελέας καλεί σε ανάκριση εφτά από τις 500 γυναίκες που έχουν υπογράψει το κείμενο. Αμέσως πολιορκείται το ανακριτικό γραφείο και ακολουθεί μία τεράστια συγκέντρωση αλληλεγγύης στα Προπύλαια με κεντρικό σύνθημα «είμαστε όλες παράνομες», που αναγκάζει την κυβέρνηση και τα δικαστήρια να βάλουν το φάκελο στο αρχείο. Ένα χρόνο μετά, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αναγκάστηκε να ψηφίσει το νόμο για τη νομιμοποίηση της έκτρωσης και τα επόμενα χρόνια να προωθήσει κοινωνικές υπηρεσίες όπως οι παιδικοί σταθμοί, τα ΚΑΠΗ, το ΕΣΥ, κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού για δωρεάν αντισύλληψη.
Στην Ελλάδα των μνημονίων, η πολιτική της λιτότητας και των περικοπών περιορίζει τους παιδικούς σταθμούς, τα επιδόματα μητρότητας, τις συντάξεις χηρείας, τη δημόσια και δωρεάν παιδεία και υγεία. Όλες αυτές οι υπηρεσίες μεταφέρονται όλο και περισσότερο πάνω στις πλάτες της οικογένειας και η γυναίκα-μητέρα φορτώνεται όλο και μεγαλύτερα βάρη που την εξαντλούν σωματικά και την καταπιέζουν ψυχολογικά. Σήμερα τα υπερβολικά βάρη που φορτώνει η οικονομική κρίση στην εργατική οικογένεια, κάνει τη ζωή των γυναικών αλλά και των αντρών της εργατικής τάξης ανυπόφορη. Αυτό το δείχνει η αύξηση των διαζυγίων και τα μεγάλα ποσοστά της ενδοοικογενειακής βίας, αλλά και η αύξηση του αριθμού των μονογονεϊκών οικογενειών.
Παράλληλα με αυτή την επίθεση, κάνει ακόμα πιο έντονα την εμφάνισή της η κυρίαρχη προπαγάνδα περί φυσικού προορισμού της γυναίκας ως μάνα, νοικοκυράς και συζύγου, που αν δεν ακολουθήσει πιστά αυτό το ρόλο που της έχει αναθέσει η “φύση”, τότε είναι “ανεύθυνη” ή “ανίκανη” ή ακόμα και “τέρας”. Κάπως έτσι παρουσίασαν τα ΜΜΕ την 22χρονη φοιτήτρια από τη Ν. Σμύρνη, που κρατούσε κρυφή την εγκυμοσύνη της, γέννησε μόνη της σε μία μπανιέρα και στη συνέχεια πέταξε το παιδί στον ακάλυπτο. Κανείς βέβαια δε σχολίασε το γεγονός ότι αυτή η κοπέλα δεν είχε τη δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα σε μία ασφαλή έκτρωση και μία κρυφή και επώδυνη εγκυμοσύνη, αλλά και την ανυπαρξία οποιασδήποτε κρατικής μέριμνας προς τις ανύπαντρες γυναίκες που μεγαλώνουν μόνες τους τα παιδιά τους.
Σήμερα τα προχωρήματα της επιστήμης δίνουν τη δυνατότητα στη γυναίκα να έχει τον πλήρη έλεγχο της υγείας της και της αναπαραγωγικής της ικανότητας, μέσα από τις νέες μεθόδους αντισύλληψης πχ γυναικείο προφυλακτικό, αντισυλληπτικά κ.α, το χάπι για την έκτρωση ή με τις προληπτικές εξετάσεις όπως το ΤΕΣΤ ΠΑΠ, η ψηφιακή μαστογραφία, το εμβόλιο για τον καρκίνο της μήτρας. Όμως μέσα σε μία μνημονιακή περίοδο που διαλύεται το ΕΣΥ και η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, ο έλεγχος της γονιμότητας και τους σώματος της κάθε γυναίκας, αντί να είναι υπόθεση του δημόσιου συστήματος υγείας, που γίνεται υπό ιατρική παρακολούθηση, γίνεται μία όλο και πιο δαπανηρή προσωπική υπόθεση, απλησίαστη οικονομικά για χιλιάδες γυναίκες άνεργες, ανασφάλιστες, κακοπληρωμένες. Η αντισύλληψη αφήνεται στην τύχη, η έκτρωση γίνεται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων σε ιδιωτικές κλινικές και μαιευτήρια, τα οποία θησαυρίζουν από την ανάγκη των γυναικών να ελέγχουν το σώμα τους.
Έτσι παρά το γεγονός ότι η έκτρωση είναι νόμιμη στην Ελλάδα, στην πράξη αμφισβητείται. Το περασμένο φθινόπωρο, στο πλαίσιο της Πανευρωπαϊκής Καμπάνιας για το Δικαίωμα στην Έκτρωση, η Γενική Γραμματεία Ισότητας στην Ελλάδα ανακοίνωσε: «Παρ’ όλο που η έκτρωση αποτελεί μία από τις σημαντικότερες κατακτήσεις του φεμινιστικού κινήματος στη χώρα μας εδώ και 30 χρόνια, στην πραγματικότητα η πρόσβαση στη δωρεάν, νόμιμη και ασφαλή έκτρωση για όλες –ανεξαιρέτως– τις γυναίκες (εργαζόμενες ή μη, ασφαλισμένες ή ανασφάλιστες, Ελληνίδες ή πρόσφυγες, οικονομικά ασθενείς, Ρομά, τοξικοεξαρτημένες ή/και άλλες γυναικείες πληθυσμιακές ομάδες) συχνά αποτελεί δύσκολη υπόθεση».
Στην πραγματικότητα, η έκτρωση είτε νόμιμη είτε παράνομη, εξακολουθεί να θεωρείται παρέκκλιση από το φυσιολογικό “βιολογικό” ρόλο της γυναίκας. Η πρόσφατη άρνηση των αναισθησιολόγων στο νοσοκομείο της Σάμου να προχωρήσουν στην έκτρωση μιας γυναίκας, είναι ένα καμπανάκι για τα κενά που αφήνει η νομοθεσία. Οι αναισθησιολόγοι επικαλέσθηκαν το άρθρο 31 του Νόμου 3418/2005 (κώδικας ιατρικής δεοντολογίας) το οποίο αναφέρει ότι «ο ιατρός μπορεί να επικαλεσθεί τους κανόνες και τις αρχές της ηθικής συνείδησής του και να αρνηθεί να εφαρμόσει ή να συμπράξει στις διαδικασίες τεχνητής διακοπής της κύησης, εκτός εάν υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της υγείας της».
Όπως κατήγγειλε πρόσφατα η γιατρός Ελένη Τζαχρήστα, με επιστολή της στον Ιατρικό Σύλλογο, στην Ένωση Μαιευτήρων Γυναικολόγων και στο Συνήγορο του πολίτη, ενώ σύμφωνα με το νόμο η διακοπή της κύησης μπορεί να αποτελεί απόφαση της εγκυμονούσας, οι κωδικοί που δικαιολογούν τη διαδικασία της άμβλωσης στον ΕΟΠΥΥ συμπεριλαμβάνουν μόνον παθογενείς παράγοντες.
Μέσα στο όλο κλίμα που έχει διαμορφωθεί παγκόσμια σε βάρος των δικαιωμάτων της γυναίκας, βρήκαν την ευκαιρία θρησκευτικές οργανώσεις, να διοργανώσουν στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας, μια αναχρονιστική ημερίδα υπέρ της κατάργησης των εκτρώσεων, στην οποία εκφράστηκαν δημόσια απόψεις ότι η έκτρωση είναι δολοφονία, ότι ο νόμος πρέπει να καταργηθεί, ότι το Υπουργείο Παιδείας πρέπει να σταματήσει τις πενθήμερες εκδρομές του Λυκείου, από τις οποίες επιστρέφουν έγκυες πολλές κοπέλες. Τιμητική θέση στην Ημερίδα είχε ο υπόδικος βουλευτής της Χρυσής Αυγής Ηλίας Παναγιώταρος. Άλλωστε για τη Χρυσή Αυγή και τους Ναζί η έκτρωση θεωρείται «έγκλημα κατά της φυλής», ενώ σύμφωνα με τη ναζιστική θεωρία του Χίτλερ οι γυναίκες πρέπει να υποτάσσονται στα «τρία Κ» (Kinder, Küche, Kirche), δηλαδή Παιδιά, Κουζίνα και Εκκλησία.
Το ερώτημα στο οποίο χρειάζεται να δοθούν απαντήσεις είναι γιατί ενώ τα τελευταία 50 χρόνια άλλαξε τόσο πολύ η θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία, συνεχίζει να βιώνει την καταπίεση; Γιατί στη σημερινή περίοδο της οικονομικής κρίσης εντείνονται οι επιθέσεις στις κατακτήσεις των γυναικών και εν τέλει ποιος ωφελείται από αυτές;
Ο καπιταλισμός κερδίζει από την απλήρωτη δουλειά που προσφέρει η γυναίκα μέσα στην οικογένεια, (αφού είναι ο πιο φτηνός τρόπος αναπαραγωγής της εργατικής τάξης) αλλά και από την εκμετάλλευσή των γυναικών ως πιο κακοπληρωμένο εργατικό δυναμικό. Γι’ αυτό δεν μπορεί να αφήσει στο τυχαίο τον τρόπο που η εργατική τάξη επιλέγει να ζει. Έτσι το αυτονόητο δικαίωμα της επιλογής της κάθε γυναίκας και της αυτοδιάθεσης του σώματός της, μπαίνει συνεχώς στο στόχαστρο, ιδιαίτερα σήμερα που εξαιτίας της οικονομικής κρίσης το κράτος και οι καπιταλιστές ψάχνουν φόρμουλες να φορτώσουν ακόμα μεγαλύτερα βάρη στις πλάτες της εργατικής τάξης.
Αυτό το ρόλο παίζει η σεξιστική ιδεολογία και τα στερεότυπα που καλλιεργούνται συστηματικά από τους θεσμούς του καπιταλισμού (ΜΜΕ, Εκκλησία, Οικογένεια, Σχολείο κ.α) προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι η κατωτερότητα του γυναικείου φύλου και η υποταγή στην ανδρική κυριαρχία, εμφανίζεται στις συνειδήσεις των ανθρώπων ως φυσιολογική. Σύμφωνα με την κυρίαρχη ιδεολογία μοιάζει αυτονόητο το γεγονός ότι η οικογένεια επωμίζεται όλο το βάρος της αναπαραγωγής της επόμενης γενιάς και ότι η γυναίκα θα πρέπει να έχει τα προσόντα που ανταποκρίνονται σε αυτό το ρόλο της συζύγου, της στοργικής μητέρας και ταυτόχρονα να είναι “θηλυκή” και “ελκυστική”.
Το αίτημα κάτω τα χέρια από τα δικαιώματα των γυναικών είναι μία μάχη που αφορά όλη την εργατική τάξη και χρειάζεται να γίνει υπόθεση των συνδικάτων και της συλλογικής πάλης σε κάθε χώρο δουλειάς, σπουδών ή γειτονιάς. Διεκδικούμε το δικαίωμα της κάθε γυναίκας να αποφασίζει πότε θέλει να κάνει παιδιά και πότε επιλέγει να κάνει ελεύθερη, δωρεάν και ασφαλή έκτρωση. Να έχει κάθε γυναίκα πρόσβαση σε γυναικολογικό έλεγχο, δημόσιο και δωρεάν. Το κράτος να αναλαμβάνει να παρέχει 24ωρους παιδικούς σταθμούς και συμμετοχή σε όλη τη διαδικασία ανατροφής των παιδιών, φροντίδας των ηλικιωμένων και των αρρώστων. Δουλειά με δικαιώματα και συλλογικές συμβάσεις και περισσότερο ελεύθερο χρόνο για την κάθε γυναίκα. Διεκδικούμε διαγραφή του χρέους και απαιτούμε τα δισεκατομμύρια που γεμίζουν τα σεντούκια των τραπεζιτών και των καπιταλιστών να πάνε για τις ανάγκες των γυναικών και της οικογένειας.
Παλεύουμε για τη γυναικεία απελευθέρωση μέσα από τους κοινούς αγώνες, τη συλλογική πάλη και την αλληλεγγύη που διαμορφώνεται από τα κάτω και σπάει τις διαχωριστικές γραμμές του φύλου, της καταγωγής, της σεξουαλικής επιλογής που επιβάλει το σύστημα. Έτσι ανοίγει ο δρόμος για μία κοινωνία χωρίς καταπίεση, χωρίς κέρδος, χωρίς καπιταλισμό.