Απεργιακή συγκέντρωση στο Ιράν.
Ο Σωτήρης Κοντογιάννης αναλύει τις επικίνδυνες εξελίξεις στο τόξο από τη Συρία μέχρι το Ιράν.
Τον Μάρτη του 2003 ο υπό αμερικανική ηγεσία στρατός της “Συμμαχίας των προθύμων” εισέβαλε στο Ιράκ με στόχο να “γυρίσει πίσω τη χώρα στην εποχή του λίθου”. Την πρωτομαγιά της ίδιας χρονιάς ο πρόεδρος Μπους διακήρυξε, από το κατάστρωμα του αεροπλανοφόρου USS Abraham Lincoln, την αποστολή “περατωμένη”. Στην πραγματικότητα, ο αμερικανικός στρατός, χρειάστηκε πολλά χρόνια για να ολοκληρώσει το έργο του. Στις 31 Αυγούστου του 2011, όταν ο Μπάρακ Ομπάμα κήρυξε και επίσημα το τέλος των στρατιωτικών επιχειρήσεων, το Ιράκ είχε μετατραπεί πλέον σε ένα σωρό από ερείπια, η χώρα είχε πρακτικά διαιρεθεί στα δυο και οι νεκροί -από τις αμερικανικές βόμβες, τα βασανιστήρια ή τις σεχταριστικές συγκρούσεις που είχε γεννήσει η κατοχή- μετριόνταν σε εκατοντάδες χιλιάδες.1 Το Ιράκ μπορεί να μη γύρισε κυριολεκτικά πίσω στην εποχή του λίθου. Αλλά γνώρισε μια τρομακτική καταστροφή.
Τον Μάρτη του 2011, η Αραβική Άνοιξη χτύπησε την πόρτα της Συρίας. Το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ απάντησε με ένα πρωτοφανές κύμα βίας και καταστολής -ο στρατός δεν δίστασε να βομβαρδίσει τον “λαό του” με “βόμβες-βαρέλια”2 που σκόρπισαν τον θάνατο και την καταστροφή. Με τη “βοήθεια” των Μεγάλων Δυνάμεων, που έσπευσαν -με το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας του αυτοονομαζόμενου “Ισλαμικού Κράτους” (ISIS)- να στηρίξουν η κάθε μια τους δικούς τους συμμάχους αλλά και των “ισχυρών” γειτόνων (κύρια του Ιράν, της Τουρκίας, του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας) η Συρία βυθίστηκε σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο χωρίς τέλος.
Σήμερα, επτά χρόνια μετά την εξέγερση του 2011, ο Άσαντ έχει ανακτήσει, χάρη στη βοήθεια της Ρωσίας, τον έλεγχό του πάνω σε ένα μεγάλο κομμάτι της χώρας. Το Ισλαμικό Κράτος έχει πρακτικά πάψει να υπάρχει. Αλλά η Συρία έχει στο μεταξύ ισοπεδωθεί. Μισό εκατομμύριο άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους ενώ ο μισός περίπου πληθυσμός της χώρας έχει αναγκαστεί να εγκαταλείψει τα σπίτια του -ή για την ακρίβεια ότι έχει μείνει από αυτά. Πέντε περίπου εκατομμύρια Σύριοι πρόσφυγες “φιλοξενούνται” σήμερα, μέσα σε άθλιες συνθήκες, σε στρατόπεδα κύρια της Τουρκίας, του Λιβάνου και της Ιορδανίας.3
Επόμενος στόχος: το Ιράν
Τώρα ο Ντόναλντ Τραμπ έχει βάλει στο στόχαστρο το Ιράν. Τον περασμένο Μάη οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν από τη “συμφωνία για τα πυρηνικά” (JCPOA). Η συμφωνία, που είχε υπογραφεί το 2015 από τον Μπάρακ Ομπάμα προέβλεπε την ανάκληση των οικονομικών κυρώσεων που είχε επιβάλλει η “διεθνής κοινότητα” στο Ιράν, με αντάλλαγμα τον δραστικό περιορισμό του πυρηνικού του προγράμματος τουλάχιστον για μια δεκαετία. Σύμφωνα με το AlJazeera4 “πριν από τη συμφωνία η γενική πεποίθηση ήταν ότι το Ιράν απείχε μόλις δυο ή τρεις μήνες από το σημείο όπου θα ήταν σε θέση να κατασκευάσει πυρηνική βόμβα. Όμως μετά τη συμφωνία, θα χρειαζόταν ένα χρόνο για να κατασκευάσει ένα τέτοιο όπλο”.
Η ιρανική οικονομία είναι εξαρτημένη από την παραγωγή πετρελαίου. Οι κυρώσεις που είχαν επιβληθεί την προηγούμενη φορά είχαν μειώσει τις εξαγωγές πετρελαίου κατά ένα περίπου εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα. Η ανάκληση των κυρώσεων είχε σαν αποτέλεσμα να ανέβει και πάλι στην τρίτη θέση στον κατάλογο των μεγαλύτερων εξαγωγέων πετρελαίου στον κόσμο. Ο μεγαλύτερος “πελάτης” της ιρανικής βιομηχανίας πετρελαίου είναι η Κίνα.
Ο Τραμπ, όμως, δεν απειλεί μόνο οικονομικά το Ιράν. “Το Ιρανικό καθεστώς υποστηρίζει την τρομοκρατία και εξάγει βία, αιματοχυσία και χάος από το ένα ως το άλλο άκρο της Μέσης Ανατολής”, έλεγε το περασμένο φθινόπωρο. “Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα πρέπει να βάλουμε ένα τέλος στην συνεχιζόμενη ιρανική επιθετικότητα και τις πυρηνικές του φιλοδοξίες”.5
Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει αυτή τη στιγμή μέχρι που θα φτάσουν στην αντιπαράθεσή τους με το Ιράν οι ΗΠΑ. Μέχρι σήμερα οι υπόλοιπες δυνάμεις που είχαν συνυπογράψει την JCPOA το 2015 (Ευρωπαϊκή Ένωση, Κίνα, Ρωσία, Βρετανία, Γερμανία και Γαλλία) δεν έχουν αποσυρθεί. Αλλά η αμερικανική πίεση είναι μεγάλη. Και οι Μεγάλες Δυνάμεις εξακολουθούν να είναι όπως ήταν πάντα: αδίστακτες.
Αν καταφέρει να ολοκληρώσει το “όραμά” του ο Τραμπ, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία, το Ιράν θα ακολουθήσει τη μοίρα των γειτόνων του -του Ιράκ και της Συρίας: θα μετατραπεί σε ένα απέραντο νεκροταφείο και ένα άμορφο σωρό από χαλάσματα. Ολόκληρη η “εύφορη ημισέληνος”, η ιστορική Μεσοποταμία, ένα από τα λίκνα του ανθρώπινου πολιτισμού, θα έχει επιστρέψει στην εποχή της βαρβαρότητας.
Η πιο συνηθισμένη ερμηνεία για αυτή την επιθετική πολιτική του Τραμπ είναι η προσωπικότητά του. Η Αμερική, λένε πολλοί, κυβερνιέται σήμερα από έναν αλλοπρόσαλλο, ψυχοπαθή, ικανό για τα πάντα. Αλλά η ψυχοσύνθεση του προέδρου -όσο προβληματική και αν είναι- δεν αρκεί για να ερμηνεύσει την πολιτική της μεγαλύτερης και ισχυρότερης υπερδύναμης του πλανήτη.
Η πολιτική του Τραμπ δεν έπεσε από τον ουρανό: είναι το αποτέλεσμα των απανωτών αποτυχιών του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού των τελευταίων δεκαετιών. Οι ΗΠΑ κέρδισαν το 1989 το Ψυχρό Πόλεμο αλλά αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερη δυσκολία να ελέγξουν το “βασίλειο” που κληρονόμησαν. Αυτή η δυσκολία τις σπρώχνει σε ένα ατέλειωτο ζικ-ζακ στην εξωτερική πολιτική και σε μια κλιμάκωση της βίας. Ο Τζορτς Μπους (ο νεότερος) προσπάθησε να λύσει αυτό το πρόβλημα με μια επίδειξη δύναμης: με την εισβολή στο Ιράκ ήθελε να στείλει ένα μήνυμα σε εχθρούς και φίλους ότι οι ΗΠΑ μπορούσαν να “βομβαρδίσουν πίσω στην εποχή του λίθου” οποιονδήποτε τις αμφισβητούσε.
Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας, όμως, εξελίχθηκε σε έναν εφιάλτη για τις ΗΠΑ. Αντί για επίδειξη δύναμης μετατράπηκε σε επίδειξη αδυναμίας. Το αμερικανικό πεντάγωνο έστειλε εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες στο Ιράκ και το Αφγανιστάν – αλλά δεν πέτυχε τους στόχους του. Η ήττα αυτή υποχρέωσε τον διάδοχό του, τον Μπαράκ Ομπάμα σε μια πιο συμβιβαστική στάση απέναντι στην “διεθνή κοινότητα” -η συμφωνία για τον έλεγχο των πυρηνικών του Ιράν μέσα από τη διπλωματία ήταν ένα χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της “υποχώρησης”. Αλλά και η πολιτική του Ομπάμα απέτυχε: το Ιράν, για να φέρουμε ένα μόνο παράδειγμα, έχει γίνει σήμερα ένας από τους βασικούς “παίχτες” στο δράμα του “εμφυλίου πολέμου” της Συρίας. Και η Ρωσία, που είχε βγει αποδεκατισμένη και ανήμπορη από την ήττα του Ψυχρού Πολέμου έχει αρχίσει και πάλι να σηκώνει κεφάλι: ο πρόεδρος Πούτιν προσάρτησε την Κριμαία όταν η Δύση προσπάθησε να “αρπάξει” την Ουκρανία και δεν δίστασε να στείλει τον στρατό του στη Συρία όταν το συμμαχικό του καθεστώς του Άσαντ κινδύνευσε να καταρρεύσει.
Αυτή η αποτυχία και όχι η “τρέλα” του Τραμπ είναι αυτή που σπρώχνει τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό στη νέα, επιθετική και επικίνδυνη στροφή που ζούμε αυτές τις μέρες.
Αντίσταση στον Ιμπεριαλισμό
Το Ιράν έχει μια πλούσια ιστορία αντίστασης στον ιμπεριαλισμό και τις επεμβάσεις του. Μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η χώρα βρισκόταν κάτω από την “κηδεμονία” της Βρετανίας. Μια βρετανική εταιρεία, η Αγγλο-Περσική Εταιρεία Πετρελαίου (APOC) -ο πρόγονος της σημερινής BP- “αγόρασε” τα δικαιώματα εκμετάλλευσης του πετρελαίου της χώρας από τον τότε Σάχη (βασιλιά) της Περσίας για 60 χρόνια “με αντικαταβολή 20.000 λιρών σε μετρητά, 20.000 μετοχών της μιας λίρας και 16% των καθαρών κερδών”.6 Η Βρετανία συνέχισε να εκμεταλλεύεται τα πετρέλαια του Ιράν χωρίς διακοπή μέχρι τη δεκαετία του 1950, πάντα σε συμμαχία με τον εκάστοτε Σάχη που φρόντιζε να εξασφαλίζει την “εργασιακή ειρήνη” στις πετρελαιοπηγές μέσα από την άγρια καταστολή κάθε εργατικής διεκδίκησης και κάθε αντιαποικιακού κινήματος.
Τον Απρίλη του 1951 όμως ένας αντίπαλος της αποικιοκρατίας, ο Μοχάμεντ Μοσαντέκ, κέρδισε την πλειοψηφία στη Βουλή και διορίστηκε πρωθυπουργός της χώρας. Ο Μοσαντέκ εθνικοποίησε σχεδόν αμέσως την Αγγλο-Ιρανική Εταιρεία Πετρελαίου (όπως είχε στο μεταξύ μετονομαστεί η παλιά APOC). Για τη Βρετανία ήταν μια μεγάλη και ατιμωτική ήττα και μέσα στο υπουργικό συμβούλιο πολλοί τάχθηκαν υπέρ μιας άμεσης στρατιωτικής λύσης, μια επέμβαση στο Ιράν για την “ανακατάληψη” του Διυλιστηρίου του Αμπαντάν. Ύστερα από διάφορες ταλαντεύσεις η αμερικανική CIA σε συνεργασία με τη Βρετανική MI6 και τον Σάχη της Περσίας οργάνωσαν τον Απρίλη του 1953 ένα πραξικόπημα που ανέτρεψε την κυβέρνηση, ο Μοσαντέ κλείστηκε στις φυλακές και η “τάξη” στις πετρελαιοπηγές αποκαταστάθηκε. Με μια μόνο μικρή διαφορά: η λεηλασία του Ιρανικού πετρελαίου πέρασε τώρα στις αμερικανικές εταιρείες.7
Η αρπαγή του δημόσιου πλούτου, η άγρια καταστολή κάθε έννοιας δημοκρατίας και η φτώχεια (το 1977 κατέρρευσε η ιρανική οικονομία) οδήγησε τελικά το 1979 το Ιράν στην επανάσταση. Ήταν μια γνήσια επανάσταση -οι εργάτες στα εργοστάσια ανακάλυψαν ξανά την παράδοση των εργατικών συμβουλίων- που ανέτρεψε τον Σάχη (τον Μοχαμάντ Ρεζά Παχλαβί, τον ίδιο βασιλιά που είχε συνωμοτήσει ενάντια στον Μοσαντέκ το 1953) και αναπτέρωσε τις ελπίδες των καταπιεσμένων σε ολόκληρο τον κόσμο. Η αριστερά, όμως, μέσα στο ίδιο το Ιράν αποδείχτηκε ανίκανη να αξιοποιήσει την ευκαιρία. Στο τέλος αυτός που επικράτησε ήταν ο Αγιοταλάχ Χομεϊνί και οι “μουλάδες” -που επέβαλλαν γρήγορα ένα νέο καταπιεστικό, θεοκρατικό καθεστώς.
Παρόλα αυτά το νέο Ιράν δεν συνθηκολόγησε από τότε ποτέ ξανά με τη Δύση. Το 1980 οι ΗΠΑ ενθάρρυναν τον Σαντάμ Χουσεϊν (αυτόν που μια δεκαετία αργότερα θα αποκαλούσαν Χίτλερ της Μέσης Ανατολής) να κηρύξει τον πόλεμο στο Ιράν με στόχο την ανατροπή της “Ισλαμικής Δημοκρατίας” και την επαναφορά του Σάχη. Ο πόλεμος κράτησε 8 ολόκληρα χρόνια και άφησε πίσω του πάνω από 300 χιλιάδες νεκρούς.8 Αλλά στο τέλος, παρά την αμερικανική βοήθεια, το Ιράκ ηττήθηκε.
Το Ιράν δεν βγήκε στην ουσία ποτέ από το στόχαστρο των ΗΠΑ: οι ΗΠΑ δεν συγχωρούν ποτέ τις επαναστάσεις που στρέφονται εναντίον τους. Μέσα στα χρόνια που ακολούθησαν δεν έχει υπάρξει ούτε ένα Αμερικανός πρόεδρος που να μην έχει απειλήσει -τουλάχιστον- το Ιράν. Σήμερα ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος παρά ποτέ. Ο Ρούντι Τζουλιάνι, συνεργάτης, φίλος και δικηγόρος του Τραμπ δήλωσε δημόσια στις αρχές του Μάη ότι ο Τραμπ έχει αποφασίσει να επιβάλλει “αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη”.9 Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών τον διέψευσε. Αλλά οι διαψεύσεις της αμερικανικής κυβέρνησης δεν αξίζουν συνήθως ούτε το μελάνι που έχουν τυπωθεί.
Το χάος της Συρίας
Αλλά και στο μέτωπο της Συρίας η πολιτική του Τραμπ δεν είναι ούτε κατά ένα χιλιοστό καλύτερη.
Ο Άσαντ έχει κερδίσει πλέον -κύρια χάρη στη βοήθεια της Ρωσίας και του Ιράν- τον “εμφύλιο πόλεμο” ενάντια στην εξέγερση. Οργανωμένη, ένοπλη αντίσταση δεν υπάρχει πλέον στη Συρία. Η κυβέρνηση έχει επανακτήσει τον έλεγχο στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας και στις περισσότερες μεγάλες πόλεις -την πρωτεύουσα Δαμασκό, το Χαλέπι (τη μεγαλύτερη πόλη πριν από τον πόλεμο), την Χόμς, την Χαμά, την Λατάκια, την Παλμύρα. Τέσσερις μόνο “μεγάλες” περιοχές παραμένουν έξω από τον έλεγχό της: η επαρχία Ιντλίμπ στο βορειοδυτικό άκρο της χώρας, η επαρχία Νταράα νοτιοδυτικά της Δαμασκού, η περιοχή γύρω από Αφρίν στα δυτικά σύνορα με την Τουρκία και η Ροτζάβα, οι περιοχές στα ανατολικά σύνορα με την Τουρκία. Το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος (ISIS) έχει περιοριστεί σε δυο μικροσκοπικούς θύλακες -έναν στο νοτιοανατολικό και έναν στο νοτιοδυτικό άκρο της χώρας.10
Τυπικά η επαρχία Ιντλίμπ, που ήταν μια από τις πιο φτωχές περιοχές της Συρίας στην περίοδο πριν τον πόλεμο, ελέγχεται από τους “αντάρτες”. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν είναι παρά ένας θύλακας στον οποίο έχουν “σπρωχτεί” οι διάφορες ηττημένες ισλαμικές μιλίτσιες -μαζί με χιλιάδες αμάχους αντιφρονούντες. Η δύναμη που εμποδίζει τον Άσαντ να την καταλάβει είναι η Τουρκία -που αντιμετωπίζει το Ιντλίμπ σαν ένα μεγάλο “εξωτερικό” στρατόπεδο προσφύγων: αν πέσει στα χέρια του Άσαντ χιλιάδες άνθρωποι, μαχητές και άμαχοι, που έχουν βρει τώρα καταφύγιο στο Ιντλίμπ θα προσπαθήσουν να φτάσουν στα σύνορα της Τουρκίας.
Το Αφρίν, μια πόλη με κύρια κουρδικό πληθυσμό, πέρασε κάτω από τον έλεγχο των κουρδικών “Μονάδων Προστασίας του Λαού” (YPG) το 2012, όταν αποσύρθηκε από την πόλη ο στρατός του Άσαντ. Τον περασμένο Μάρτη κατελήφθη, ύστερα από έναν άγριο βομβαρδισμό και μια πολιορκία που κράτησε πάνω από μια εβδομάδα, από τον τουρκικό στρατό και τις συμμαχικές του συριακές δυνάμεις. Το YPG ήταν ένας από τους βασικούς συμμάχους των ΗΠΑ στον πόλεμο ενάντια στο Ισλαμικό κράτος. Η Τουρκία, όμως, το θεωρεί “τρομοκρατική οργάνωση”, παράρτημα του εκτός νόμου Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (ΡΚΚ) του Αμπτουλάχ Οτσαλάν.
Κάποιοι μέσα στην Κουρδική ηγεσία έτρεφαν αυταπάτες ότι η συνεργασία με τις ΗΠΑ θα τους προστάτευε από την επιθετικότητα της Τουρκίας, που δεν θέλει με κανένα τρόπο να επιτρέψει να δημιουργηθεί ένα αυτόνομο Συριακό Κουρδιστάν στα νότια σύνορά της. Το αμερικανικό Πεντάγωνο, όμως, φρόντισε να διαψεύσει πολύ γρήγορα τις αυταπάτες αυτές. Σε μια συνέντευξή του στην τουρκική εφημερίδα Hurriyet τον Φλεβάρη ο Ερικ Πάχον, ο εκπρόσωπος τύπου του Πενταγώνου ξεκαθάρισε ότι οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να υποστηρίξουν το YPG ενάντια στην Τουρκία: “Συνεργαζόμαστε με αυτές τις δυνάμεις που εργάζονται για την ήττα του ISIS... Αυτοί που εγκαταλείπουν αυτή τη μάχη ή έχουν μετακινηθεί στο Αφρίν δεν υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ... Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Βρισκόμαστε σε επικοινωνία με την Τουρκία. Έχουμε μια στρατιωτική συνεργασία από τα μέσα της δεκαετίας του 1950... Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν το PKK σαν μια ξένη τρομοκρατική οργάνωση... Στηρίζουμε τις τουρκικές δράσεις ενάντια στο PKK...”.11
Στις αρχές του Ιούνη οι ΗΠΑ και η Τουρκία συμφώνησαν σε έναν “οδικό χάρτη” για τον έλεγχο του Μανμπίζ, μιας πόλης που βρίσκεται 30 χιλιόμετρα δυτικά του Ευφράτη, κοντά στην Τουρκική μεθόριο. Τον Αύγουστο του 2016 οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις -ένας στρατός που αποτελείται στην ουσία από το YPG και κάποιες άλλες μικρές μη-κουρδικές δυνάμεις- απελευθέρωσε την πόλη ύστερα από κατοχή δυο χρόνων από το Ισλαμικό Κράτος. Στη συνέχεια ενσωματώθηκε στην “αυτόνομη Ομοσπονδία της Βόρειας Συρίας – Ροτζάβα”, όπως ονομάζουν οι Κούρδοι την βορειοανατολική Συρία που βρίσκεται κάτω από τον έλεγχό τους. Ο “οδικός χάρτης” προβλέπει την αποχώρηση του YPG από το Μανμπίζ και τον έλεγχο της πόλης από στρατιωτικές δυνάμεις της Τουρκίας και των ΗΠΑ. Σε μια ομιλία του στην Αντάλια ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, υποστήριξε ότι το μοντέλο του Μανμπίζ θα εφαρμοστεί σε ολόκληρη την ελεγχόμενη σήμερα από τους Κούρδους περιοχή: “Στην πρώτη φάση οι τρομοκράτες του YPG θα αποσυρθούν από το Μανμπίζ. Θα αφοπλιστούν καθώς θα αποσύρονται. Θα μετακινηθούν στα ανατολικά του Ευφράτη. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποδεχόμαστε ότι θα μείνουν εκεί...”.12
Και δεν είναι μόνο η Τουρκία αυτή που, με το πράσινο φως της Ουάσιγκτον, ετοιμάζεται για νέες επιχειρήσεις στη Συρία. Το Ισραήλ, ο πιο στενός και πιστός σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή της Μέσης Ανατολής έχει αρχίσει ήδη να βομβαρδίζει στόχους του Συριακού και του Ιρανικού στρατού. Με την μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας από το Τελαβίβ στην Ιερουσαλήμ οι ΗΠΑ έστειλαν ένα μήνυμα στον κόσμο ότι στηρίζουν το Ισραήλ σε όλες τους τις θηριωδίες -είτε πρόκειται για το υψίπεδα του Γκολάν (που βρίσκονται εδώ και δεκαετίες υπό ισραηλινή κατοχή) είτε πρόκειται για τη Λωρίδα της Γάζας.
Αντιστάσεις
Οι λαοί της Μέσης Ανατολής δεν έχουν να περιμένουν τίποτα ούτε από τις Μεγάλες Δυνάμεις, ούτε από τους τοπικούς συμμάχους τους. Η κάθε μια από αυτές -οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Βρετανία, η Γαλλία, η Τουρκία, το Ισραήλ, το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία κλπ (συνολικά 14 χώρες έχουν βομβαρδίσει μέσα στα τελευταία χρόνια τη Συρία)- έχει βάλει το δικό της μεγαλύτερο ή μικρότερο λιθαράκι στο δράμα της Συρίας.
Η ελπίδα μπορεί να έρθει μόνο από τα κάτω -από μια νέα “Αραβική Άνοιξη” που θα καταφέρει να ανατρέψει όχι μόνο τους δικτάτορες που σφετερίζονται την εξουσία αλλά και τις ίδιες τις διεφθαρμένες άρχουσες τάξεις, που όπως έχει δείξει η ιστορία είναι πάντα έτοιμες να αιματοκυλίσουν τους λαούς τους όταν διακυβεύεται η εξουσία τους ή απειλούνται τα συμφέροντά τους.
Παρά την καταστολή και την ερείπωση, η εργατική τάξη εξακολουθεί να είναι “παρούσα” στη Μέση Ανατολή. Στην Ιορδανία ένα κύμα απεργιών και μαζικών διαδηλώσεων ανάγκασε στις αρχές του Ιούνη την κυβέρνηση του Χάνι Μούλκι να παραιτηθεί. Το κίνημα πυροδοτήθηκε από τις νέες φορολογικές κλίμακες που χτυπούσαν -καθ' υπόδειξη του ΔΝΤ και της μανίας του για την διεύρυνση της φορολογικής βάσης- ακόμα και τα πιο φτωχά και εξαθλιωμένα τμήματα του πληθυσμού. Ήταν το μεγαλύτερο κίνημα διαμαρτυρίας εδώ και πολλά χρόνια στην Ιορδανία. Τριάντα τρία εργατικά σωματεία συμμετείχαν στην απεργία που οργανώθηκε στις 30 Μάη.13
Αναβρασμός κυριαρχεί, παρά την άγρια καταστολή, και στο Ιράν. Η περασμένη χρονιά είχε κλείσει στο Ιράν με ένα μαζικό κύμα διαδηλώσεων ενάντια στον πληθωρισμό και τη φτώχεια που αγκάλιασε πάνω από 75 πόλεις.14
Τη Δευτέρα 25 Ιούνη ένα οργισμένο πλήθος εισέβαλε στο ιστορικό Μεγάλο Παζάρι της Τεχεράνης. Την προηγούμενη μέρα μια αυθόρμητη διαδήλωση είχε εξαναγκάσει δυο μεγάλα πολυκαταστήματα να κλείσουν.
Στα τέλη του Μάη το Ιράν παρέλυσε από την απεργία των φορτηγατζήδων -που διεκδικούσαν αυξήσεις στα κόμιστρα, καλύτερες συντάξεις, καλύτερη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και μείωση του κόστους των ανταλλακτικών. Η απεργία κράτησε πάνω από δυο εβδομάδες. Ο ακριβής αριθμός των συμμετεχόντων είναι άγνωστος. Οι Teamsters, το συνδικάτο των φορτηγατζήδων της Αμερικής που στάθηκε αλληλέγγυο στον αγώνα των συναδέλφων του στο Ιράν εκτιμάει ότι η απεργία απλώθηκε σε πάνω από 160 πόλεις και επηρέασε τις 25 από τις 31 επαρχίες της χώρας.
Λίγο νωρίτερα, στις 10 Μάη, το συνδικάτο των δασκάλων κάλεσε σε διαδηλώσεις σε 32 διαφορετικές πόλεις με αίτημα αυξήσεις στους μισθούς και αύξηση του προϋπολογισμού για την παιδεία.15 Στην Τεχεράνη οι δάσκαλοι συγκρούστηκαν με την αστυνομία.
Το ιρανικό νόμισμα, το ριάλ, έχει πάρει τον κατήφορο. Στις αρχές του Ιούνη η κεντρική τράπεζα “κλείδωσε” την ισοτιμία του στα 42.000 ριάλ ανά δολάριο. Την ίδια κιόλας μέρα, όμως, στη μαύρη αγορά η ισοτιμία είχε πέσει κάτω από το μισό, ένα δολάριο ανταλλασσόταν με 90.000 ριάλ. Οι νέες κυρώσεις του Τραμπ θα κάνουν την κατάσταση ακόμα πιο εκρηκτική.
Σημειώσεις
1. Ακριβείς εκτιμήσεις δεν υπάρχουν – και αυτό είναι ένα ακόμα δείγμα της καταστροφής που έφερε ο πόλεμος. Οι πιο “αυστηρές” μελέτες κάνουν λόγο για 110 χιλιάδες νεκρούς ενώ άλλες μιλούν ακόμα και για δεκαπλάσια νούμερα.
2. “Τα βαρέλια-βόμβες -βαρέλια πετρελαίου, ντεπόζιτα και φιάλες υγραερίου γεμισμένα με εκρηκτικά και κομμάτια μετάλλου που ρίχνονται από ελικόπτερα έχουν σκοτώσει πάνω από 11.000 από το 2012 μέχρι σήμερα στη Συρία”, Διεθνής Αμνηστία 12.01.2018, www.amnesty.org .uk/circle-hell-barrel-bombs-aleppo-syria
3. Διεθνής Αμνηστία, στοιχεία του 2016, www.amnesty.gr /news/articles/article/20615/syria-i-prosfygiki-krisi-se-arithmoys
4. https://www.aljazeera.com/news/2018/05/understand ing-iran-deal-coming-180509072633096.html
5. Στο ίδιο
6. Anthony Sampson, Οι επτά αδελφές, Εκδόσεις Κάκτος (1979) σελ 81
7. Socialist Worker, What's the deal in Iran?, Sun 13 May 2018, https://socialistworker.co.uk/art/46561/Whats+ the+deal+in+Iran
8. Στο ίδιο
9. https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/ 2018/05/07/is-regime-change-in-iran-part-of-trumps-agenda/?noredirect=on&utm_term=.b67373efe05e
10. Οι περιοχές φαίνονται στον χάρτη που σχεδιάζει το aljazeera https://www.aljazeera.com/indepth/interactive /2015/05/syria-country-divided-150529144229467.html
11. http://www.hurriyetdailynews.com/no-us-support-for-ypg-units-that-have-gone-to-afrin-pentagon-126844
12. www.aljazeera.com/news/2018/06/ypg-confirms-withdrawal-syria-manbij-turkey-deal-180605142952090 .html
13. Socialist Worker No 2608, 12 June 2018.
14. Fox News, Protesters swarm Iran's Grand Bazaar In Teheran, 25.0.2018.
15. 4 June 2018, Truckers display new face of popular protest in Iran