Εργατική διαδήλωση μπροστά στο σουπερμάρκετ Βερόπουλου στα Σκόπια
Ο Λέανδρος Μπόλαρης αναλύει πώς και γιατί η Αριστερά πρέπει να απαντάει από ταξική και όχι εθνική σκοπιά στις επιδιώξεις του ελληνικού καπιταλισμού στα Βαλκάνια.
“Δεν υπάρχει αριστερό όχι στη Συμφωνία των Πρεσπών” είπε ο Γ. Δραγασάκης στη ομιλία του στη βουλή στη συζήτηση για την κύρωση της Συμφωνίας. Και συνέχισε: “Όσα λάβαρα αντινατοϊκά και να υψώσετε, το ‘όχι’ στη Συμφωνία των Πρεσπών ρίχνει νερό στον μύλο του εθνικισμού! Όχι γιατί η Συμφωνία των Πρεσπών είναι το παν αλλά γιατί δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να ασκήσουμε μια αριστερή πολιτική στα Βαλκάνια”.1
Η Συμφωνία δεν είναι πλήγμα στον εθνικισμό ούτε δείγμα αριστερής πολιτικής στα Βαλκάνια. Είναι μια νίκη της διπλωματίας των πιέσεων και των εκβιασμών που εγκαινίασε η κυβέρνηση του Μητσοτάκη το 1991 και την συνέχισαν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Τριάντα χρόνια τώρα το ελληνικό κράτος διεκδικούσε για λογαριασμό της άρχουσας τάξης να επιβάλλει τους όρους του σε ό,τι αφορά τη Δημοκρατία της -Βόρειας πλέον- Μακεδονίας, από το όνομα μέχρι τις διεθνείς της σχέσεις. Το ελληνικό κεφάλαιο κατέκτησε την αγορά των “Σκοπίων” και η ΕΕ και το ΝΑΤΟ αναγνώριζαν επί της ουσίας την ελληνική επικυριαρχία. Αυτή η πολιτική αποτελούσε πάντα κομμάτι μιας ευρύτερης στρατηγικής: της οικονομικής λεηλασίας των Βαλκανίων και της εξασφάλισης της πολιτικής ηγεμονίας του ελληνικού καπιταλισμού σ’ αυτά.
Ο Τσίπρας διεκδικεί τη συνέχεια με αυτή την “εθνική γραμμή”. Τόσο “εθνική”, ώστε στην ομιλία του στη βουλή στη συζήτηση για την κύρωση της Συμφωνίας έφτασε να λέει στον Μητσοτάκη ότι “λόγω της αδράνειας” των προηγούμενων κυβερνήσεων “χάσαμε το όνομα”. Αλλά με την συμφωνία “υποχρεώσαμε τους γείτονές μας να αλλάξουν το συνταγματικό τους όνομα, με το οποίο είχαν ήδη αναγνωριστεί από πάνω από εκατόν τριάντα φορές και από ‘Δημοκρατία της Μακεδονίας’ σκέτο να το κάνουν ‘Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας’, ώστε αύριο τα παιδιά μας όταν μπαίνουν στο ίντερνετ και πατούν το λήμμα ‘Μακεδονία’, να βγαίνει ο Λευκός Πύργος και να μην βγαίνουν τα Σκόπια. Αυτό πετύχαμε εμείς!”.2
“Πατριωτισμός είναι να κάνουμε την Ελλάδα ηγέτιδα δύναμη των Βαλκανίων” δήλωνε στη βουλή τον περασμένο Ιούνη ο Τσίπρας. Αυτή την πραγματικότητα αναγνώριζε και ο Ζ. Ζάεφ όταν δήλωνε σε συνέντευξή του τον Γενάρη ότι: “πράγματι, η Ελλάδα έχει το δικαίωμα να είναι η χώρα-ηγέτης στα Βαλκάνια. Είναι η πρώτη χώρα στην περιοχή που έγινε μέλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε., κάτι που είναι και δική μας προσδοκία”.3
Είναι λάθος η εκτίμηση ότι η συμφωνία μπορεί μεν να είναι «ετεροβαρής» υπέρ της ελληνικής πλευράς, αλλά τουλάχιστον κλείνει μια εστία έντασης που τροφοδοτούσε εθνικιστικά μίση και γι’ αυτό πρέπει να στηριχτεί κριτικά, παρά την συνολικότερη διαφωνία με την πολιτική της κυβέρνησης του Τσίπρα.4 Η εικόνα του ελληνικού κράτους να γίνεται και με τη βούλα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ ο «νονός» της γειτονικής Δημοκρατίας, δεν πρόκειται να το κάνει πιο αγαπητό στους εργαζόμενους και τη νεολαία αυτής της χώρας. Στο δημοψήφισμα που έγινε τον Σεπτέμβρη του 2018 η συμμετοχή ήταν μόλις 36,9% πολύ κάτω από το απαιτούμενο 50% για να είναι δεσμευτικό.
“Διεθνείς επενδυτές”
Ο Τσίπρας και ο Ζάεφ παρουσιάζουν την Συμφωνία σαν το εισιτήριο που θα ανοίξει το δρόμο και για την ΕΕ και μέσω αυτής σε αύξηση των επενδύσεων, των θέσεων εργασίας και του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων. Κι όμως, η εργατική τάξη και η νεολαία της Μακεδονίας έχουν ζήσει στο πετσί τους τι σημαίνουν οι “διεθνείς επενδυτές” γενικά και το ελληνικό κεφάλαιο συγκεκριμένα: μισθοί πείνας (ο επίσημος κατώτατος μισθός είναι 200 ευρώ) και εργοδοτική αυθαιρεσία, ιδιαίτερα σε βάρος των εργαζόμενων γυναικών.5
Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αλυσίδα σουπερ μάρκετ Vero της οικογένειας Βερόπουλου. Τον Γενάρη του 2018 έξω από την “υπεραγορά” Vero-5 στα Σκόπια ο συνδικαλιστικός τομέας του κόμματος Λέβιτσα (Αριστερά) οργάνωσε μια μαζική διαμαρτυρία για την προφορική απόλυση μιας εργαζόμενης, της Κέτη Λέσκο, μητέρα ενός βαριά άρρωστου παιδιού. Οι προφορικές απολύσεις απαγορεύονται αλλά η Επιθεώρηση Εργασίας έκανε τα στραβά μάτια για να μην δυσαρεστήσει το ελληνικό επενδυτικό δαιμόνιο.6
Στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν οι Ελληνες έμποροι, γαιοκτήμονες (και βιομήχανοι) που απομυζούσαν τους μακεδόνες κολλήγους. Τώρα είναι η σειρά του Βασιλόπουλου, του ΤΙΤΑΝ, της ELBISCO, της ΤΕΡΝΑ, του ΑΚΤΩΡ και άλλων μικρότερων.
To “πράσινο φως” για την ένταξη της Δημοκρατίας της Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ είναι ένα βήμα στην προσπάθεια ένταξης των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Είναι ολοφάνερο ότι η ένταξη χωρών όπως η Σερβία στο ΝΑΤΟ είναι μια κατευθείαν κίνηση ενάντια στη Ρωσία. Οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί αναθερμαίνουν τις συγκρούσεις ανάμεσα στις άρχουσες τάξεις ακόμα και σε εστίες που υποτίθεται είχαν “παγώσει” με τη μεσολάβηση της “διεθνούς κοινότητας”: το Κόσοβο, τη Βοσνία για παράδειγμα.
Ταυτόχρονα, με κάθε τρόπο και διατύπωση ο Τσίπρας, ο Κοτζιάς αλλά και ανέλπιστοι υποστηρικτές της Συμφωνίας όπως ο Ν. Μέρτζος (γνωστός “μακεδονομάχος” που έχει θητεύσει και στη “Συμβουλευτική” της Χούντας) λένε ανοιχτά ότι η συμφωνία κλείνει μια εκκρεμότητα για να μπορέσει ο ελληνικός καπιταλισμός να ασχοληθεί απερίσπαστος με τον “εξ ανατολών κίνδυνο”, δηλαδή να ριχτεί στην κούρσα των εξοπλισμών και στις διπλωματικές και πολιτικές κόντρες με τον τουρκικό καπιταλισμό.
Ωστόσο, η ΝΔ του Μητσοτάκη και του Γεωργιάδη εξαπέλυσε την πιο έξαλλη εθνικιστική εκστρατεία ενάντια στην Συμφωνία των Πρεσπών, με τα εθνικιστικά συλλαλητήρια που έβγαλαν στο δρόμο τον ακροδεξιό συρφετό. Οι ομιλίες των βουλευτών της θύμιζαν τις πιο μαύρες μέρες της εμφυλιοπολεμικής δεξιάς: “Οι Πρέσπες είναι εξάλλου ο τόπος στον οποίο κάποτε μια ολομέλεια πολιτικού προγόνου του ΣΥΡΙΖΑ μιλούσε για την αυτοδιάθεση του μακεδονικού έθνους και τη δημιουργία του μακεδονικού κράτους” κραύγαζε η βουλευτής Καστοριάς της ΝΔ πέρσι τον Ιούνη.7
Όμως, δεν είναι μόνο το μίσος για την Αριστερά που οδήγησε τη ΝΔ σε αυτή τη στάση. Ο “εθνικός τσαμπουκάς” των Μητσοτάκηδων και των Σαμαράδων ήταν η στρατηγική που έκανε το ελληνικό κεφάλαιο “ηγετική δύναμη” στα Βαλκάνια. Και η ΝΔ πιστεύει ότι η ίδια στρατηγική είναι ο δρόμος για να πορευτεί το ελληνικό κεφάλαιο στις συνθήκες της όξυνσης των ανταγωνισμών στην περιοχή. Όταν ο Τσίπρας και οι υπουργοί του επιχειρηματολογούν ότι “τα πήραμε όλα” με την Συμφωνία, η ΝΔ -το παραδοσιακό κόμμα της άρχουσας τάξης και του “βαθέως κράτους”- απαντάει “να πάρουμε και περισσότερα”.
Προσαρμογή
Η ηγεσία του ΚΚΕ αντιτάχθηκε στην Συμφωνία των Πρεσπών. Αυτή η επιλογή ήταν σωστή. Η Αριστερά δεν μπορεί να υποστηρίζει συμφωνίες που γίνονται για τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης και των ιμπεριαλιστών, ακόμα και αν ντύνονται με αντιεθνικιστικά επιχειρήματα. Το ΚΚΕ θα μπορούσε να αναδείξει εύκολα στον κόσμο της Αριστεράς πόσο υποκριτική ήταν η φρασεολογία του Τσίπρα περί “αυτοδιάθεσης”, αν συνόδευε την αντίθεσή του στις Πρέσπες με τη θέση ότι ο γειτονικός λαός έχει το δικαίωμα να ονομάζεται όπως αυτός θέλει.
Όμως, δεν έκανε αυτό. Αντιτάχθηκε στην Συμφωνία των Πρεσπών με τη λάθος στρατηγική που έχει σαν γνώμονα το “εθνικό συμφέρον”. Μ’ αυτόν τον τρόπο έφτασε να υιοθετεί τα πιο δεξιά επιχειρήματα για να ασκήσει κριτική στην Συμφωνία, κάτι που δεν μπορούν να κρύψουν συνθήματα για τη “φιλία των λαών”. Για παράδειγμα, ο Δ. Κουτσούμπας είπε στη βουλή στη διάρκεια της συζήτησης για την κύρωση της συμφωνίας ότι:
“Ξέρετε πολύ καλά πως οι αναφορές σε ‘μακεδονικό’ λαό, ‘μακεδονική’ ιθαγένεια και γλώσσα αφήνουν περιθώρια για μελλοντικές αμφισβητήσεις και τροφοδοτούν τον εθνικισμό και στη γείτονα και στη χώρα μας. Ενιαίο ‘μακεδονικό’ έθνος διαμορφωμένο ιστορικά δεν υπήρξε ποτέ στη Βαλκανική, ούτε βέβαια κάποια ενιαία ‘μακεδονική’ γλώσσα.
Και μόνο το γεγονός ότι ο όρος ‘Μακεδόνας’ συνεχίζει να υπάρχει για τον προσδιορισμό των κατοίκων της συγκεκριμένης χώρας, έστω και με τον ‘μανδύα’ της ιθαγένειας, γεννάει πολλά ερωτήματα και ανησυχίες για το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί στο μέλλον. Το ίδιο και οι αναφορές σε ‘μακεδονική’ γλώσσα. Το βέβαιο είναι ότι η χρήση αυτών των όρων μπορεί μελλοντικά να αξιοποιηθεί και για διεκδικήσεις και για αμφισβητήσεις σε βάρος γειτονικών κρατών ”.8
Ο Ριζοσπάστης δημοσίευσε κείμενο του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του κόμματος που το 1995 είχε συζητηθεί στις οργανώσεις της Δυτικής Μακεδονίας. Ανάμεσα στ’ άλλα το κείμενο έγραφε ότι μετά τη ρήξη Τίτο-Στάλιν το 1948:
“Οι Γιουγκοσλάβοι προωθούσαν την ιδέα να χαρακτηρίσουν τους κατοίκους του γεωγραφικού χώρου της Μακεδονίας χωριστή ‘μακεδονική’ εθνότητα (οι οποίοι ζούσαν όχι μόνο στο γιουγκοσλαβικό κομμάτι της Μακεδονίας, αλλά και στο ελληνικό και στο βουλγαρικό), που θα είχε το δικαίωμα να διεκδικήσει στο μέλλον ανεξάρτητη εθνική υπόσταση. Από εκείνη τη στιγμή άρχισε μια προσπάθεια αναδρομικής ερμηνείας όλης της ιστορίας του Μακεδονικού χώρου, για να θεμελιωθεί η θεωρία της χωριστής ‘μακεδονικής’ εθνότητας, με χωριστή γλώσσα, καταγωγή και ιστορία. Ουσιαστικά πρόκειται για συστηματική πλαστογράφηση της Ιστορίας, που μεταφέρθηκε και σε χώρες υποδοχής μεταναστών (ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία)”.9
Τέτοιες θέσεις προκάλεσαν και προκαλούν σοκ και σύγχυση στον κόσμο της Αριστεράς. Οι ισχυρισμοί ότι τα “Σκόπια” είναι ένα “ανύπαρκτο έθνος” που μιλάει μια “ανύπαρκτη γλώσσα” (το πολύ μια “σλαβική διάλεκτο”) και το “κατασκεύασε” ο Τίτο το 1948, ήταν για δεκαετίες η βασική αιχμή της αστικής εθνικιστικής προπαγάνδας και το σήμα κατατεθέν της “εθνικοφροσύνης”. Το ΚΚΕ υιοθετώντας τέτοιες θέσεις, στην ουσία αρνείται την ίδια του την ιστορία. Μακεδονικό έθνος και εθνικό κίνημα υπήρχε από τις αρχές του 20ου αιώνα τουλάχιστον, και το ΚΚΕ πάλευε για τα δικαιώματα της εθνικής μειονότητας, των “σλαβομακεδόνων” ή “μακεδόνων” για δεκαετίες, με κορυφαίο παράδειγμα τη συμμετοχή τους στην Αντίσταση και στον αγώνα του ΔΣΕ.10
Ακόμα πιο προβληματική απο του ΚΚΕ ήταν η στάση της ΛΑΕ. Ο Παν. Λαφαζάνης δήλωσε τον Γενάρη: “Η Συμφωνία των Πρεσπών παραδίδει τον Μακεδονισμό (γλώσσα και εθνότητα) στη γειτονική χώρα, αφήνοντας ανοιχτό το έδαφος για αποσταθεροποιήσεις και εντάσεις στην περιοχή και περιπέτειες σε βάρος της Ελλάδας”.11 Αυτό ήταν το μόνιμο μοτίβο της στάσης της ΛΑΕ από την αρχή.
Την επόμενη του εθνικιστικού συλλαλητηρίου της 21/1/2018 στην Θεσσαλονίκη, με ομιλητές τον στρατηγό Φράγκο και όλο τον εσμό της εθνικοφροσύνης, η Ισκρα, η ιστοσελίδα που εκφράζει το Αριστερό Ρεύμα στην ΛΑΕ, ισχυριζόταν ότι οι χιλιάδες που συμμετείχαν: “προσήλθαν κατά βάση με γνήσιες ανησυχίες και αγωνίες για την πατρίδα, για την εδαφική της ακεραιότητα, την ιστορία και τον πολιτισμό μας” αλλά “δυστυχώς” τον τόνο τον έδωσαν οι Φράγκοι και αυτό είναι “πρόκληση για τη γνήσια δημοκρατική ριζοσπαστική Αριστερά” για να “μετουσιώσει” τις “γνήσιες ανησυχίες” στην “ενιαία κοίτη του αγώνα”.12
Αυτό που έγινε, βέβαια, είναι ότι η ΛΑΕ, παρά τις διαμαρτυρίες στο εσωτερικό της, έφτασε να μπει στην “ενιαία κοίτη” της εθνικιστικής εκστρατείας ενάντια στην “εθνική μειοδοσία”. Δεν έφτασε να καλεί ως μέτωπο στα εθνικιστικά συλλαλητήρια, αν και στελέχη της κάλεσαν και μίλησαν στο συλλαλητήριο της 20/1/2019 στην Αθήνα, αλλά ο Κ. Ήσυχος έφτασε να υπογράφει μαζί με τον στρατηγό Φράγκο και τον Πειραιώς Σεραφείμ κείμενο που κατάγγελλε την Συμφωνία και ζητούσε δημοψήφισμα.13
Ιμπεριαλισμός
Το επιχείρημα που προβλήθηκε επανειλημμένα για να στηρίξει αυτή την στάση είναι ότι το βασικό πρόβλημα της Συμφωνίας των Πρεσπών είναι “το μάντρωμα της FYROM στη στρούγκα του ΝΑΤΟ” όπως υποστήριξε ένας βουλευτής του ΚΚΕ στη σχετική συζήτηση στη βουλή. “Ακριβώς επειδή η συμφωνία έχει τη σφραγίδα του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, γι’ αυτόν το λόγο παραμένουν σε αυτήν τα βασικά σπέρματα του αλυτρωτισμού” είπε ο Δ. Κουτσούμπας. Και η κριτική που έκανε τόσο το ΚΚΕ όσο και η ΛΑΕ σε ΝΔ, ΑΝΕΛ και ΚΙΝΑΛ ήταν ότι το όχι τους είναι υποκριτικό αφού δεν αντιτίθενται στα “ευρωνατοϊκά σχέδια” για τα Βαλκάνια.
Το πρόβλημα με αυτή την ανάλυση είναι ότι αποδίδει στην ελληνική άρχουσα τάξη το ρόλο του “μεντεσέ” (φράση του Κουτσούμπα) για τον ιμπεριαλισμό στην περιοχή. Ουσιαστικά αυτή η άποψη λέει ότι με αντάλλαγμα “μερικά ψίχουλα” οι έλληνες καπιταλιστές βάζουν πλάτη σε σχεδιασμούς επικίνδυνους για τα “εθνικά συμφέροντα”.
Πρόκειται για αντιστροφή της πραγματικότητας. Ο ελληνικός καπιταλισμός είναι μια περιφερειακή δύναμη με τις δικές της επιδιώξεις και συμφέροντα και αξιοποιεί τη συμμετοχή του σε ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ και την ΕΕ για να τα προωθήσει. Η εξόρμησή του στα Βαλκάνια από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90 εκτυλίχθηκε με όπλα τόσο το “ευρωπαϊκό όραμα” όσο και τις εθνικιστικές εκστρατείες που οι ρίζες τους βρίσκονται δεκαετίες πριν.14
Οι κλυδωνισμοί της κρίσης δεν έχουν κάνει το ελληνικό κεφάλαιο και το κράτος του πιο δειλό, αλλά πιο επιθετικό και αρπακτικό. Οι ελληνικές εταιρείες έχουν διατηρήσει «ισχυρές θέσεις» σε ολόκληρα τα Βαλκάνια και στη νευραλγική περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων. Το 2001, οι ελληνικές Άμεσες Ξένες Επενδύσεις στις χώρες των Βαλκανίων ανέρχονταν σε περίπου 1689 εκατομμύρια ευρώ. Το 2017 ανήλθαν σε 4.121 εκατομμύρια ευρώ.15
Το «διαβατήριο» που δίνει η ελληνική άρχουσα τάξη στη Δημοκρατία της Μακεδονίας για την είσοδο στο ΝΑΤΟ και στη συνέχεια στην ΕΕ, είναι διεκδίκηση μεγαλύτερου ρόλου για τον ελληνικό καπιταλισμό στην περιοχή, και οικονομικά και πολιτικά. Η άρχουσα τάξη θέλει τα Δυτικά Βαλκάνια στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ για να εξασφαλίσει ένα γήπεδο που θα ισχύουν οι «σωστοί κανόνες» για τα συμφέροντά της. Για να κάνει επικερδή «ντηλ» και λαμογιές, να επενδύει σε όλη την περιοχή με μισθούς πείνας και φορολογικούς παραδείσους. Είναι η άλλη όψη των μνημονιακών επιθέσεων που συνεχίζει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στην εργατική τάξη στην Ελλάδα.
Αυτοδιάθεση
Στις αρχές του 20ου αιώνα οι μαρξιστές ήρθαν αντιμέτωποι με δυο αλληλένδετα ζητήματα. Να ερμηνεύσουν τις αλλαγές στον καπιταλισμό, τις νέες μορφές που πήρε ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις άρχουσες τάξεις, αυτό που ονομάστηκε ιμπεριαλισμός. Το άλλο ήταν η στάση απέναντι σε εθνικά κινήματα, στις αποικίες αλλά και στην Ευρώπη, που στόχο έβαζαν τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους.
Στην επαναστατική αριστερά της εποχής, ο Λένιν και η Ρ. Λούξεμπουργκ εκφράζανε δυο αντίθετες θέσεις για το “δικαίωμα των εθνών στην αυτοδιάθεση”. Η αντιπαράθεσή τους είναι χρήσιμη για την στάση της Αριστεράς σήμερα.
Ο Λένιν υποστήριζε ότι το καθήκον των “συνειδητών εργατών” στις χώρες που καταπιέζανε έθνη και μειονότητες ήταν να υποστηρίξουν το δικαίωμα στην αυτοδιάθεσή τους μέχρι και την απόσχισή τους από το κράτος. Όχι γιατί είχαν αυταπάτες για το έθνος, αλλά γιατί ήταν ο έμπρακτος τρόπος να δείξουν στην εργατική τάξη και τους φτωχούς των καταπιεσμένων εθνών ότι δεν γίνονται απολογητές του κράτους και της άρχουσας τάξης.
Η Ρόζα Λούξεμπουργκ έγραφε από την σκοπιά των επαναστατών της Πολωνίας, που το μεγαλύτερο μέρος της κατεχόταν από τη Τσαρική Αυτοκρατορία. Η Λούξεμπουργκ θεωρούσε το “δικαίωμα στην αυτοδιάθεση” είτε απραγματοποίητο μιας και η πολωνική και ρωσική οικονομία ήταν απόλυτα δεμένες μεταξύ τους είτε και αντιδραστικό, γιατί ενίσχυε την εθνικιστική προπαγάνδα ανάμεσα στους καταπιεσμένους.
Όταν ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ο Λένιν χρειάστηκε να δώσει την ίδια μάχη μέσα στο μπολσεβίκικο κόμμα. Μια ολόκληρη πτέρυγα υιοθετούσε τις απόψεις της Λούξεμπουργκ, προσθέτοντας ένα ακόμα επιχείρημα: οι αντιμαχόμενοι ιμπεριαλιστές χρησιμοποιούσαν πρόθυμα το “δικαίωμα στην αυτοδιάθεση” σαν όπλο στους ανταγωνισμούς τους. Ο γερμανικός ιμπεριαλισμός “απελευθέρωσε” την Πολωνία από τον τσαρικό ζυγό και στρατολόγησε σαν εθελοντές κάμποσους Πολωνούς εθνικιστές. Η φιλελεύθερη αστική τάξη της Ρωσίας ανακάλυψε τον “πόθο των Πολωνών για λευτεριά” μόλις ο γερμανικός στρατός άρχισε να προελαύνει.
Ο Λένιν υποστήριζε παρόλα αυτά, ότι οι επαναστάτες (οι σοσιαλδημοκράτες) δεν μπορούν να αρνηθούν το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση:
“Το γεγονός ότι ή πάλη για την εθνική ελευθερία ενάντια σέ μια ιμπεριαλιστική Δύναμη μπορεί, κάτω από ορισμένες συνθήκες, να χρησιμοποιηθεί από μια άλλη ‘μεγάλη’ Δύναμη για δικούς της εξίσου ιμπεριαλιστικούς σκοπούς, μπορεί τόσο λίγο να αναγκάσει την σοσιαλδημοκρατία να παραιτηθεί από την αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των εθνών όσο μπορούν να αναγκάσουν τους σοσιαλδημοκράτες ν’ αρνηθούν το δημοκρατισμό τους οι πολυάριθμες περιπτώσεις χρησιμοποίησης από την αστική των δημοκρατικών συνθημάτων με σκοπό την πολιτική απάτη και την οικονομική ληστεία...”.16
Οι εκκλήσεις για “φιλία των λαών”, τα συνθήματα όπως “λαοί των Βαλκανίων ενωθείτε στον ιμπεριαλισμό αντισταθείτε” που ακούστηκαν στην συγκέντρωσή του ενάντια στην Συμφωνία των Πρεσπών του ΚΚΕ, δεν έχουν νόημα όταν η Αριστερά αρνείται ακόμα και την ύπαρξη του λαού που καλεί σε ενότητα, γιατί το γειτονικό κράτος είναι “δημιούργημα” ή γιατί η άρχουσα τάξη του τρέχει να μπει στην αγκαλιά του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. Το δρόμο στο ΝΑΤΟ δεν θα τον φράξουν τα βέτο της ελληνικής διπλωματίας.
Για να βοηθήσει η Αριστερά την εργατική τάξη της Μακεδονίας και όλων των Βαλκανίων να παλέψουν ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τις άρχουσες τάξεις, πρέπει να αποδείξει ότι δεν δεσμεύεται από τις “εθνικές γραμμές” δεν υιοθετεί τα εθνικιστικά παραμύθια και τις κινδυνολογίες της δεξιάς αντιπολίτευσης. Ή όπως έγραφε ο Λένιν:
“Όσο πιο καθαρό χαρακτήρα έχει σήμερα ο αγώνας του προλεταριάτου ενάντια στο κοινό ιμπεριαλιστικό μέτωπο, τόσο πιο επιτακτική είναι, ολοφάνερα, ή διεθνιστική αρχή: ‘δεν μπορεί να είναι ελεύθερος ένας λαός πού καταπιέζει άλλους λαούς’”.17
Διεθνιστικό όχι
Παραμονές του εθνικιστικού συλλαλητηρίου του περσινού Φλεβάρη στην Αθήνα, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα κυκλοφόρησε μια αφίσα που έλεγε: “Οχι στους νονούς των Βαλκανίων, Στοπ στα εθνικιστικά συλλαλητήρια, Οι εργάτες των Βαλκανίων είναι αδέλφια μας”. Και τρεις μέρες μετά το συλλαλητήριο η Εργατική Αλληλεγγύη έκανε τον απολογισμό:
“Τις προηγούμενες μέρες, οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες του ΣΕΚ βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της μάχης, με την αφίσα που κολλήθηκε κατά χιλιάδες στις γειτονιές της Αθήνας και ήταν και το πρωτοσέλιδο της Εργατικής Αλληλεγγύης σε δεκάδες εξορμήσεις σε χώρους δουλειάς και πλατείες. Η πρωτοβουλία της ΑΝΤΑΡΣΥΑ να κυκλοφορήσει χιλιάδες προκηρύξεις καλώντας μαζικά σε πλατείες και χώρους δουλειάς ενάντια στα εθνικιστικά συλλαλητήρια αλλά και η πρόταση για κοινή δήλωση που απηύθυνε σε όλη την Αριστερά είναι ένα βήμα που έπαιξε ρόλο γιατί βάζει μπροστά το ταξικό συμφέρον: ότι οι εργάτες των Βαλκανίων πρέπει να παλέψουν ενωμένοι ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, ενάντια στους επικίνδυνους εθνικισμούς που καλλιεργούν οι αστικές τάξεις, ‘με σεβασμό στο δικαίωμα του κάθε λαού να αποφασίζει ο ίδιος το πώς θα ονομάζεται η χώρα του και όχι να αποφασίζουν γι’ αυτόν οι “νονοί” των Βαλκανίων, τοπικοί και διεθνείς’”.18
Ένα χρόνο μετά η επιλογή του ΣΕΚ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ δικαιώνεται. Στάθηκαν απέναντι στην εθνικιστική εκστρατεία της δεξιάς, χωρίς ναι μεν αλλά, και έδειξαν πως μπορεί να γίνεται αριστερή αντιπολίτευση στην κυβέρνηση του Τσίπρα, από τη σκοπιά των ταξικών συμφερόντων της εργατικής τάξης και του διεθνισμού. Είναι μια παρακαταθήκη πολύτιμη για τις μάχες που έχουμε να δώσουμε και σε αυτό το μέτωπο το επόμενο διάστημα.
Σημειώσεις
1. “Γ. Δραγασάκης: Η επιλογή της Αριστεράς είναι εθνική επιλογή - Δεν υπάρχει αριστερό όχι στην Συμφωνία των Πρεσπών”, left.gr 24/1/2019, https://left.gr/news/g-dragasakis-i-epilogi-tis-aristeras-einai-ethniki-epilogi-den-yparhei-aristero-ohi-sti
https://primeminister.gr/2019/01/25/21050
2. “Αλ. Τσίπρας Πατριωτισμός είναι να κάνουμε την Ελλάδα ηγέτιδα δύναμη στα Βαλκάνια”, 17/6/2018, https://www.alfavita.gr/politiki/259182_al-tsipras-patriotismos-einai-na-kanoyme-tin-ellada-igetida-dynami-sta-balkania.
3. Συνέντευξη Ζ. Ζάεφ στην Εφημερίδα των Συντακτών 3/1/2019, https://www.efsyn.gr/arthro/i-symfonia-ton-prespon-den-mporei-na-allaxei-sto-mellon
4. Παράδειγμα η ανακοίνωση της “Συνάντησης για μια αντικαπιταλιστική διεθνιστική Αριστερά”, με τίτλο “Για την Συμφωνία των Πρεσπών”, 23/1/2019, http://radical-youth.gr/gia-ti-symfonia-ton-prespon/
5. Ana Vasileva, “The systematic decline of women's rights in Macedonia in Recent Years”, March 9, 2015 http://www.criticatac.ro/lefteast/womens-rights-in-macedonia/
6. http://glasnik.mk/trudoviot-inspektorat-i-vero-marketi-da-postapi-soglasno-zakonot-vo-sprotivno-ke-prodolzime-so-protesti/
7. Πρακτικά Βουλής, 15 Ιούνη του 2018, στη συζήτηση για την πρόταση δυσπιστίας στην κυβέρνηση από την ΝΔ. Η βουλευτής είναι η Μ. Αντωνίου https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/a08fc2dd-61a9-4a83-b09a-09f4c564609d/es20180614ap_1.pdf
8. Ριζοσπάστης 26/27 Γενάρη 2019, ομιλία Δ. Κουτσούμπα στη βουλή, https://www.rizospastis.gr/page.do?publDate=26/1/2019&id=17426&pageNo=4
9. “Για το λεγόμενο 'Μακεδονικό Ζήτημα΄”, Ριζοσπάστης 26/27 Μαϊου 2018, https://www.rizospastis.gr/story.do?id=9857817
10. Λ. Μπόλαρης, “Μακεδονικό: Οταν το ΚΚΕ αρνείται το μακεδονικό έθνος αρνείται την ιστορία του”, Εργατική Αλληλεγγύη 1358 (23/1/2019), http://ergatiki.gr/article.php?id=19690&issue=1358
11. Δηλώσεις Παναγιώτη Λαφαζάνη 25 Γενάρη του 2019, https://iskra.gr/πρέσπες-δεν-πάνε-μακριά-αν-δεν-είναι-ε/
12. “Το συλλαλητήριο από μια εναλλακτική ριζοσπαστική ματιά”, Ισκρα 22/1/2018, https://iskra.gr/πρέσπες-δεν-πάνε-μακριά-αν-δεν-είναι-εhttps:/iskra.gr/το-συλλαλητήριο-από-μια-εναλλακτική-ρ/
13. “Τριάντα προσωπικότητες στηρίζουν το αίτημα διεξαγωγής δημοψηφίσματος”, Αγώνας της Κρήτης 19/1/2019, http://agonaskritis.gr/τριάντα-προσωπικότητες-στηρίζουν-το/
14. Για την ιστορία αυτών των εκστρατειών βλέπε Κ.Πίττας “Η επιστροφή του Μακεδονικού”, Σοσιαλισμός από τα Κάτω 127 (Μάρτης-Απρίλης 2018), http://www.socialismfrombelow.gr/article.php?id=1043, Επίσης, πολύτιμη εξακολουθεί να είναι η συλλογή άρθρων “Η κρίση στα Βαλκάνια το Μακεδονικό και η Εργατική Τάξη” από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο.
15. Τράπεζα της Ελλάδας, Ελληνικές Άμεσες Επενδύσεις στο εξωτερικό ανά χώρα υποδοχής, https://onedrive.live.com/Edit.aspx?resid=C3EE182CC50B143E!3046&app=Excel&wd=cpe
16. Λένιν, ”H σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών (Θέσεις)”, Άπαντα τόμος 27, σελ. 262.
17. Λένιν, ”Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση”, Άπαντα τόμος 30, σελ. 40.
18. Εργατική Αλληλεγγύη 1310, 7/2/2018, http://ergatiki.gr/article.php?id=17798&issue=1310