Η Αργυρή Ερωτοκρίτου, ειδικευόμενη γιατρός στο νοσοκομείο Γεννηματάς, φράφει τη σημασία της απεργίας την Παγκόσμια Μέρα των Γυναικών.
Η φετινή 8 Μάρτη θα γραφτεί στην ιστορία του εργατικού κινήματος στη χώρα, ως η πρώτη απεργιακή μέρα της γυναίκας. Δεκάδες σωματεία και μία σειρά από τις μεγαλύτερες ομοσπονδίες καλούν τα μέλη τους σε απεργία για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών και την κατάργηση της ανισότητας. «Η ΑΔΕΔΥ, ως τριτοβάθμιο συνδικαλιστικό όργανο στο Δημόσιο τομέα, φέρνει στην επιφάνεια τα προβλήματα των γυναικών, με στόχο όχι μόνο να συζητηθούν ευρέως στους χώρους δουλειάς και εκπαίδευσης, αλλά και να ξεκινήσει μια αγωνιστική παρέμβαση για την επίλυσή τους».1
Μέσα στα χρόνια της οικονομικής κρίσης οι γυναίκες χτυπήθηκαν περισσότερο σε σχέση με τους άντρες συναδέλφους τους. Η Ελλάδα κατέχει τη χαμηλότερη θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ σε ότι αφορά το δείκτη ισότητας των φύλων με βάση στοιχεία του 2007.2 Μία από τις χειρότερες παραμέτρους αυτού του δείκτη αφορά στον ελεύθερο χρόνο της γυναίκας ιδιαίτερα αν πρόκειται για μητέρες. Τα στοιχεία του ΙΚΑ για το 2016 αναδεικνύουν τη μισθολογική ανισότητα, με τις γυναίκες να λαμβάνουν 226 ευρώ λιγότερα σε σχέση με τους άνδρες για κάθε μήνα δουλειάς. Η συρρίκνωση και τα κλεισίματα κοινωνικών υπηρεσιών ρίχνουν τα βάρη για τη φροντίδα των παιδιών, των ηλικιωμένων ή των ατόμων με αναπηρίες στις πλάτες της εργατικής οικογένειας- και πιο συγκεκριμένα στις γυναίκες. Οι θέσεις στους δημόσιους παιδικούς σταθμούς ή στα γηροκομεία είναι ελάχιστες, υπηρεσίες όπως το Βοήθεια στο Σπίτι ή τα ΚΑΠΗ έχουν αποδεκατιστεί την ίδια στιγμή που οι μισθοί και οι συντάξεις έχουν περικοπεί δραματικά.
Οι μήνες που ακολούθησαν την εξαγγελία της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ για έξοδο από τα Μνημόνια σημαδεύτηκαν από κλαδικές κινητοποιήσεις στα νοσοκομεία, τα σχολεία, τις δημοτικές υπηρεσίες, τα ασφαλιστικά ταμεία, στις παλιές ΔΕΚΟ και κομμάτια του ιδιωτικού τομέα που διεκδικούσαν μαζικές προσλήψεις, μονιμοποίηση των συμβασιούχων, υπογραφή συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Αιτήματα που ζητούσαν να πάρουμε πίσω όλα όσα μας λεηλάτησαν τα τελευταία χρόνια. Αυτοί οι αγώνες είχαν στην πρώτη γραμμή τις γυναίκες, από τις αναπληρώτριες εκπαιδευτικούς ως τις εργολαβικές καθαρίστριες στα νοσοκομεία. Αυτή η δύναμη είναι που συνέβαλε καθοριστικά στο να μετατραπεί η φετινή 8 Μάρτη σε μέρα διεκδίκησης με απεργία.
Όταν πρωτοκυκλοφόρησε στις αρχές Οκτώβρη το βιβλίο της Μαρίας Στύλλου “Η πάλη για την απελευθέρωση των γυναικών” κανένας δεν περίμενε ότι θα ήταν η αφορμή για να γίνει η 8η Μάρτη απεργία. Συνδικαλιστές της αντικαπιταλιστικής αριστεράς σε συνεργασία με το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο οργάνωσαν ένα γύρο εκδηλώσεων-βιβλιοπαρουσιάσεων του βιβλίου αυτού σε μία σειρά από εργατικούς χώρους. Αυτές οι συζητήσεις ήταν αποκάλυψη. Συσπείρωσαν δεκάδες εργαζόμενες και εργαζόμενους που αναδείκνυαν μέσα από την καθημερινή τους εμπειρία τα προβλήματα, τις επιθέσεις ακόμα και τις παρενοχλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες.
“Aυτό που αισθάνομαι εγώ και σαν γυναίκα και σαν νοσηλεύτρια είναι ότι οι γυναίκες είναι ένα καζάνι που βράζει και ψάχνουν να διοχετευτεί η ορμή αυτή που έχουν για διεκδίκηση των δικαιωμάτων που έχουν χάσει τα τελευταία χρόνια”3 Μ’ αυτά τα λόγια καλούσε η Μ. Χαρχαρίδου την ΑΔΕΔΥ να υιοθετήσει την πρόταση αρκετών πρωτοβάθμιων σωματείων και να καλέσει σε απεργιακή κινητοποίηση στις 8 Μάρτη, όπως και έγινε. Μία σειρά από σωματεία που δεν είχαν αριστερά ΔΣ αναγκάστηκαν να υπερψηφίσουν την πρόταση ακριβώς επειδή ένιωθαν την πίεση από τη βάση τους. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα σωματεία στο Δήμο της Αθήνας. Οι εργαζόμενοι συμμετείχαν μαζικά στη βιβλιοπαρουσίαση που έγινε στο αμαξοστάσιο του Δήμου, μετατρέποντας τις ώρες της εκδήλωσης σε άτυπη στάση εργασίας και ανάγκασαν τρία από τα πέντε σωματεία να πάρουν απόφαση για απεργία στις 8 Μάρτη. Ο πρόεδρος του Σωματείου Οδηγών Αυτοκινήτων (στο οποίο δεν συμμετέχει καμία γυναίκα) χαρακτήρισε πρωτόγνωρη την απεργία αυτή.4
Ο δήμος της Αθήνας μέχρι πριν μερικά χρόνια ήταν ο εργατικός χώρος στον οποίο οι δολοφόνοι της Χρυσής Αυγής ένιωθαν την άνεση να κάνουν περιοδείες με επικεφαλής τον Κασιδιάρη. Σήμερα οι εργαζόμενοι του Δήμου όχι απλά θα συμμετέχουν στην κινητοποίηση αλλά θα κατεβάσουν και σκουπιδιάρες και θα στηρίξουν υλικοτεχνικά τη συγκέντρωση στην Κλαυθμώνος. Οι πρώην εργολαβικοί εργαζόμενοι στην καθαριότητα στο ογκολογικό νοσοκομείο “Άγιος Σάββας”, παράλληλα με την σκληρή μάχη που δίνουν ενάντια στη διοικηση του νοσοκομείου και το Υπ. Υγείας που θέλουν να τους απολύσουν, παίρνουν απόφαση για επέκταση της στάσης εργασίας στις 8 Μάρτη και μετατροπή της σε 24ωρη απεργία. Στο παιδιατρικό νοσοκομείο “Αγλαϊα Κυριακού” εργαζόμενες που παρακολούθησαν τη βιβλιοπαρουσίαση ζήτησαν στη συνέχεια να γίνουν μέλη του σωματείου.
Οι επόμενες παρουσιάσεις του βιβλίου που απλώθηκαν στις γειτονιές, στα πανεπιστήμια, μετατρέπονται σε κέντρα οργάνωσης της απεργίας. Μία σειρά από οργανώσεις LGBT, γυναικείες ομάδες, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, μπαίνουν δυναμικά στην οργάνωση της 8 Μάρτη. Χιλιάδες αφίσες και προκηρύξεις μοιράζονται πανελλαδικά.
Είναι σαφές ότι η εικόνα του ενθουσιασμού που ξεσηκώνει αυτή η πρωτοβουλία είναι κομμάτι της διεθνούς ορμητικής επανεμφάνισης ενός νέου γυναικείου κινήματος. Τον Οκτώβρη που μας πέρασε 8.000 δημοτικοί υπάλληλοι, κατά βάση γυναίκες, στη Γλασκώβη κερδίζουν το αίτημα για να σταματήσει η μισθολογική ανισότητα και παίρνουν 500 εκατομμύρια λίρες αναδρομικά για τα τελευταία 12 χρόνια. Το πέτυχαν με τη μεγαλύτερη απεργία για αυτό το ζήτημα στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου.5 Ακολούθησαν οι εργαζόμενοι στην πολυεθνική της Google που βγήκαν σε μαζική απεργία σε 7 χώρες ταυτόχρονα. Αφορμή ήταν η είδηση ότι η επιχείρηση αποζημίωσε με 90 εκατομμύρια δολάρια ένα μεγαλοστέλεχος που αποχώρησε λόγω καταγγελιών για σεξουαλικές παρενοχλήσεις. Από το Τόκιο μέχρι το Δουβλίνο, διεκδίκησαν να διευκολυνθεί η καταγγελία και αντιμετώπιση των σεξουαλικών παρενοχλήσεων, να μπει τέλος στις διακρίσεις, την ανισότητα στους μισθούς και την εξέλιξη και να υπάρχει ένας εκπρόσωπος εργαζομένων στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας.6
5 με 6 εκατομμύρια διαδηλωτές υπολογίζεται ότι βγήκαν στους δρόμους του ισπανικού κράτους στις 8 Μάρτη του 2018, στη μεγαλύτερη απεργία των τελευταίων χρόνων.7 Φέτος οργανώνεται ξανά απεργία που όπως δείχνουν τα πράγματα θα είναι ακόμα μεγαλύτερη από την περσινή. Στην Ιρλανδία, τον περασμένο Μάη κερδήθηκε πανηγυρικά το δημοψήφισμα για το δικαίωμα στην έκτρωση κόντρα στο σκοταδισμό της Εκκλησίας και τα αφεντικά και στην Αμερική του Τράμπ, το #metoo κίνημα αποκαλύπτει σεξουαλικές παρενοχλήσεις στο χώρο του Χόλιγουντ.8 Εκατοντάδες χιλιάδες γυναικών βγήκαν στους δρόμους της Βραζιλίας το περασμένο φθινόπωρο ενάντια στον ακροδεξιό, σεξιστή Μπολσονάρο φωνάζοντας “Όχι αυτόν!”9.
Ο αγώνας ενάντια στις διακρίσεις και για τη γυναικεία απελευθέρωση στρέφεται ενάντια στο ίδιο σύστημα που γεννά τις κρίσεις, τη φτώχεια και τον πόλεμο. Τα αφεντικά ρίχνουν τα βάρη της αναπαραγωγής της εργατικής τάξης πάνω στην ίδια. Αυτό σημαίνει ότι οι λειτουργίες που εξασφαλίζουν έναν εργάτη ξεκούραστο, υγιή, μορφωμένο πέφτουν στις πλάτες των γυναικών. Είτε αυτό αφορά τους μελλοντικούς εργαζόμενους-τα παιδιά, είτε τους εν ενεργεία εργαζόμενους ή τους συνταξιούχους. Όλη αυτή η λειτουργία αποσπά τον έλεγχο της γυναίκας από τον ελεύθερο της χρόνο που θα μπορούσε να ασχολείται με την πολιτική, τις τέχνες, τον αθλητισμό παρά να πλένει πιάτα και να μαγειρεύει.
Για να διατηρήσουν αυτή τη λειτουργία οι καπιταλιστές επιστρατεύουν τα ιδεολογήματα του σεξισμού που προσπαθούν να παρουσιάσουν την ιδιαίτερη, αν όχι κατώτερη “φύση” της γυναίκας. Απ’ αυτή την άποψη οι γυναίκες της εργατικής τάξης με τις γυναίκες που ανήκουν στην άρχουσα τάξη δεν έχουν κανένα κοινό συμφέρον σε αυτή τη μάχη. Αντίθετα, το γεγονός ότι ολοένα και μεγαλύτερα κομμάτια επιλέγουν να απαντήσουν στην ανισότητα με απεργίες γυναικών και αντρών είναι το κλειδί για το σωστό προσανατολισμό του πώς κερδίζεται αυτή η μάχη.
Η φετινή 8 Μάρτη μπορεί να είναι η αφετηρία όπου όλα τα αιτήματα εκείνα που εξασφαλίζουν την ισότητα των γυναικών γίνονται υπόθεση ολόκληρου του εργατικού κινήματος. Αυτό σημαίνει τα συνδικάτα και τα σωματεία να προσθέσουν πλάι σε όλες τις υπόλοιπες διεκδικήσεις και αυτές για ίση αμοιβή για ίση εργασία, λειτουργία 24ωρων παιδικών σταθμών, προστασίας των εγκύων, δημόσιων γηροκομείων, εστιατορίων στους χώρους δουλειάς. Μ’ αυτό τον τρόπο το ατομικό γίνεται συλλογικό και δίνει αυτοπεποίθηση στις γυναίκες να αντιμετωπίζουν κάθε σεξιστική επίθεση είτε στο χώρο της δουλειάς είτε στο σπίτι.
Οι εμπειρίες από τα δύο προηγούμενα μεγάλα κινήματα για τη γυναικεία απελευθέρωση είναι πολύτιμες. Από το κίνημα στις αρχές του 20ου αιώνα και τη συμβολή της Τσέτκιν, της Κολλοντάι μέχρι τη δεκαετία του 60 και 70, τα συμπεράσματα είναι διδακτικά και σίγουρα μπορούν να τροφοδοτήσουν τις σημερινές συζητήσεις και αναζητήσεις ενός νέου κινήματος. Παλεύουμε για το Ψωμί, αλλά παλεύουμε και για τα Τριαντάφυλλα!
Σημειώσεις
1. https://adedy.gr/pagkosmiahmeragynaikas/
2. https://eige.europa.eu/rdc/eige-publications/gender-equality-index-2017-greece
3. http://ergatiki.gr/article.php?id=19705
4. http://ergatiki.gr/article.php?id=19775
5. https://www.theguardian.com/society/2019/jan/17/
glasgow-council-women-workers-win-12-year-equal-pay-battle
6. https://www.theguardian.com/technology/2018/
nov/01/google-walkout-global-protests-employees-sexual-harassment-scandals
7. http://ergatiki.gr/article.php?id=18048
8. http://www.socialismfrombelow.gr/article.php?id=1069
9. https://ergatiki.gr/article.php?id=19043&issue=1343