Άρθρο
Όταν οι κυρίαρχες ιδέες δεν περνάνε

Εξώφυλλο του τευχους 60

Όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το περιοδικό «Σοσιαλισμός από τα Κάτω» τον Ιούνη του 1992, κυβέρνηση και τότε ήταν η Νέα Δημοκρατία με πρωθυπουργό τον Κώστα Μητσοτάκη. Είχε κερδίσει τις εκλογές, πριν δύο χρόνια καβαλώντας το κύμα του νεοφιλελευθερισμού που είχε απλωθεί σε όλη την Ευρώπη.

 

Το βασικό σλόγκαν που χρησιμοποιούσε τότε η κυβέρνηση της Ν.Δ, ήταν κοιτάξτε τις επιτυχίες του Ρέιγκαν και της Θάτσερ. Χρειάζεται να εναρμονιστεί και η Ελλάδα με τις ανάγκες της αγοράς, να ιδιωτικοποιηθούν οι συγκοινωνίες, ο ΟΤΕ, οι τράπεζες, τα νοσοκομεία, τα σχολεία. Χρειάζεται να απαλλαγούμε από τις κρατικές επιχειρήσεις, από τα κρατικά σκάνδαλα, από τους περιορισμούς ενός ασφυκτικού κράτους.

 

Όλες αυτές οι ιδέες έμοιαζαν τότε πιστευτές σε πάρα πολύ κόσμο. Ήταν πρόσφατη η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ και ο γκουρού της αγοράς Μίλτον Φρίντμαν μεσουρανούσε στο παγκόσμιο στερέωμα. Ο Φρίνμταν ήταν καθηγητής στο Σικάγο, σύμβουλος του δικτάτορα Πινοσέτ στην Χιλή και μέντορας ακαδημαϊκών και καθηγητών στις οικονομικές σχολές. Ο Μίλτον Φρίντμαν πέθανε πριν λίγες μέρες, και κανένας δεν έριξε ένα δάκρυ πάνω στον τάφο του. Οι περισσότεροι συνομήλικοί του έχουν πεθάνει, ο Πινοσέτ βρίσκεται στην φυλακή και όσοι ακόμα τον νοσταλγούν φοβούνται το λιντσάρισμα.

Δισεκατομμύρια κόσμου πάνω στον πλανήτη θεωρούν την αγορά συνώνυμο της καταστροφής: του λιμού, του aids, της ανεργίας, της υπερθέρμανσης της γης, του πολέμου του Μπους και του Μπλερ. Όποιος αμφιβάλει αρκεί να διαβάσει την έρευνα που δημοσιεύτηκε στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις 20 Νοεμβρίου. Είναι ένα ερωτηματολόγιο σε νεολαίους από 15-18 με τα ίδια ερωτήματα που είχε ξανακάνει η ίδια εφημερίδα το 1990.

Η διαφορά στις απαντήσεις είναι συνταρακτική. Στις ερωτήσεις που εκφράζουν την ιδεολογία της κυρίαρχης τάξης, όπως «πλούτος», «ευφυία», «δόξα», οι θετικές απαντήσεις περιορίζονται σε μονοψήφια ποσοστά. Αντίθετα αυτά που θεωρούν θετικά χαρακτηριστικά σήμερα είναι «η συλλογικότητα», η «δημιουργικότητα» και το 26,13% τον αγώνα για μια καλύτερη κοινωνία.

Αυτή η έρευνα καταρρίπτει και τις απόψεις περί ρατσιστικής, ξενοφοβικής και σεξιστικής νεολαίας. Παρ' όλο που σαν μαρξιστές μπορούμε να εξηγούμε γιατί οι κυρίαρχες ιδέες σε μια κοινωνία είναι οι ιδέες της κυρίαρχης τάξης, όμως ταυτόχρονα χρειάζεται να καταλαβαίνουμε και τις αλλαγές. Δεν είναι μόνο η έρευνα της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, είναι οι φοιτητικές και οι μαθητικές καταλήψεις είναι το κλίμα αλληλεγγύης ανάμεσα στους μαθητές και στους φοιτητές όταν ξέσπασε η απεργία στα σχολεία, είναι η τεράστια απήχηση που βρήκε η καμπάνια για την απελευθέρωση του προέδρου της Πακιστανικής Κοινότητας.

Είναι ενδεικτική η κρίση της κυβέρνησης σήμερα. Το 1993 ο Μητσοτάκης κατάρρευσε, όταν αποχώρησε ένας και μόνος βουλευτής που του εξασφάλιζε την πλειοψηφία. Σήμερα ο Καραμανλής αναγκάζεται να πάει σε γρήγορες εκλογές ακόμα κι αν έχει μια άνετη πλειοψηφία στην Βουλή. Αυτό που συμβαίνει είναι τεράστιες μετατοπίσεις στις απόψεις του απλού κόσμου. Οι κυρίαρχες ιδέες βρίσκονται σε κρίση και μαζί τους και τα κόμματα που τις εκφράζουν.

Είμαστε περήφανοι που το περιοδικό μας, ο «Σοσιαλισμός από τα Κάτω» έχει παίξει ρόλο όχι μόνο στην καταγραφή αυτής της ιστορικής αλλαγής, αλλά στην διαμόρφωση της. Όταν ξεκίνησε ήταν φωνή μιας μικρής μειοψηφίας, αλλά επιμείναμε και αυτό σήμαινε ότι γίναμε κομμάτι ενός ολόκληρου κινήματος. Και έτσι θα συνεχίσουμε.