Aπέναντι στη νέα επίθεση της Κεραμέως βρίσκεται μια νεολαία με πολύ περισσότερες εμπειρίες, υποστηρίζει η Αφροδίτη Φράγκου.
Οι μεγάλες διαδηλώσεις του Πολυτεχνείου και της επετείου της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου ήταν ένα ηχηρό μήνυμα ότι το κίνημα δεν τρομοκρατείται από την καταστολή της ΝΔ. Καθοριστική δύναμη στις διαδηλώσεις αυτές ήταν η νεολαία: το μαθητικό και φοιτητικό κίνημα. Τις εβδομάδες που προηγήθηκαν το φοιτητικό κίνημα σήκωσε το γάντι στην Κεραμέως αλλά και στον Χρυσοχοΐδη, απαντώντας στην κατάργηση του ασύλου, την έφοδο των ΜΑΤ στην ΑΣΟΕΕ και τον επερχόμενο «νόμο πλαίσιο» με ένα κύμα καταλήψεων και ένα μπαράζ μαζικών διαδηλώσεων.
Παράλληλα, μέσα σε μια περίοδο γεμάτη απεργίες, από τα νοσοκομεία και τους εργαζόμενους ΟΑΕΔ των Δήμων μέχρι τους τραπεζοϋπαλλήλους και τους εργαζόμενους της ΔΕΗ το φοιτητικό κίνημα έδειξε ότι το σύνθημα «φοιτητές εργατιά μια φωνή και μια γροθιά» γίνεται πράξη. Το συντονιστικό της κατάληψης της Ιατρικής στήριξε τη μάχη γιατρών της Σαλαμίνας1 και συμμετείχε στην συνέλευση του Συντονιστικού των Νοσοκομείων προκειμένου να βοηθήσει στην οργάνωση της πανυγειονομικής απεργίας της 27 Νοέμβρη.2 Την ημέρα της απεργίας, φοιτητές και φοιτήτριες από το Πάντειο και την Καλών Τεχνών συμμετείχαν στην απεργιακή κινητοποίηση των νοσοκομείων το πρωί και της ΔΕΗ το απόγευμα.
«Την ώρα που παλεύετε ενάντια στην ιδιωτικοποίηση στην ενέργεια, εμείς παλεύουμε ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις στην Παιδεία. Ο δικός σας αγώνας είναι και δικός μας αγώνας. Ενάντια στις νεοφιλελεύθερες επιθέσεις είμαστε όλοι μαζί», είπε η Παναγιώτα Ζυντιλή χαιρετίζοντας εκ μέρους του ΦΣ Παντείου τη συγκέντρωση των απεργών της ΔΕΗ.3 Το φοιτητικό κίνημα πάλεψε με μαζικές συνελεύσεις, καταλήψεις και διαδηλώσεις ενάντια στις επιθέσεις που ετοιμάζει το Υπουργείο Παιδείας. Η Κεραμέως αναγκάστηκε να αναβάλει την κατάθεση του νόμου πλαίσιο μέχρι την άνοιξη. Ταυτόχρονα όμως, παρουσίασε στη σύνοδο Πρυτάνεων στις 29/11 ένα νέο νομοσχέδιο που συνδέει την αξιολόγηση με τη χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων.4
Επιθέσεις
Πρόκειται για ένα πραγματικό σφαγείο. Προβλέπει την ίδρυση Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), μια ανεξάρτητη αρχή με υπερεξουσίες από την αξιολόγηση των σχολών μέχρι τη χρηματοδότηση, την ίδρυση και την κατάργηση τμημάτων. Το σχέδιο νόμου αναφέρει ότι η ΕΘΑΑΕ εισηγείται στο Υπουργείο «το πρόγραμμα εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση». Με άλλα λόγια, ένας φορέας έξω και πάνω από τα Πανεπιστήμια θα κόβει και θα ράβει την δημόσια Παιδεία. Τα χρόνια της κρίσης η χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων έχει μειωθεί δραματικά και έχει οδηγήσει ιδρύματα σε αδυναμία να πληρώσουν τα λειτουργικά έξοδά τους (ρεύμα κλπ).5 Αντί για αύξηση της χρηματοδότησης όπως ζητούν τα ιδρύματα, το νέο νομοσχέδιο έρχεται να θέσει υπό αμφισβήτηση το 20% του ποσού που προορίζεται για τα Πανεπιστήμια. Η ΕΘΑΑΕ θα εισηγείται στο Υπουργείο το σε ποιες σχολές θα διατεθεί αυτό το 1/5 των χρημάτων. Και με τι κριτήρια;
Ένα κριτήριο είναι «τα μαθησιακά αποτελέσματα, τα επιδιωκόμενα προσόντα και η ζήτησή τους στην αγορά εργασίας» καθώς και «η πορεία επαγγελματικής απορρόφησης των αποφοίτων». Δηλαδή η σχέση της σχολής με την αγορά. Κριτήριο αποτελεί επίσης η αναλογία εισερχόμενων-αποφοίτων, δηλαδή η «δημοφιλία» της σχολής. Γνωρίζουμε όμως ότι η δημοφιλία επηρεάζεται από τις πιέσεις για άμεση επαγγελματική αποκατάσταση, ειδικά σε περιόδους κρίσης, λιτότητας και οικονομικής αδυναμίας των οικογενειών να στηρίξουν το κόστος σπουδών. Σχολές που δεν έχουν άμεση απορρόφηση, όπως αυτές των ανθρωπιστικών σπουδών, ή σχολές σε επαρχιακές πόλεις που, ανεξάρτητα από το αντικείμενό τους, όσο διαλύεται η φοιτητική μέριμνα (σίτιση και στέγαση) θα είναι όλο και πιο δύσκολο να επιλεγούν για οικονομικούς λόγους, κινδυνεύουν με ακόμη περισσότερη υποχρηματοδότηση.
Αλλά και με κριτήρια που δεν έχουν να κάνουν με την αγορά, διαμορφώνεται μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία: «η αριθμητική επάρκεια του προσωπικού» και «η ποιότητα των υποστηρικτικών υπηρεσιών, όπως οι διοικητικές υπηρεσίες, οι βιβλιοθήκες και οι υπηρεσίες φοιτητικής μέριμνας», σε ένα σύστημα Παιδείας που υποφέρει εδώ και χρόνια από υποχρηματοδότηση, σημαίνουν ότι οι σχολές που δεν παρέχουν αρκετά θα παίρνουν ακόμα λιγότερα χρήματα και θα πέσουν σε φαύλο κύκλο.
Με δυο λόγια, το 20% των χρημάτων που προορίζονται για την τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν θα μοιράζεται σε όλες τις σχολές ανάλογα με τις ανάγκες τους, αλλά θα μοιράζεται σαν «μπόνους» ανταγωνιστικότητας μόνο σε μερικές από αυτές. Για το υπόλοιπο 80% της χρηματοδότησης των Πανεπιστημίων τα κριτήρια είναι επίσης πολλά και μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά το δοκούν. Πρόκειται για υποτίθεται «αντικειμενικά» κριτήρια όπως ο αριθμός των εγγεγραμμένων, η γεωγραφική διασπορά, το κόστος ανά φοιτητή, η διάρκεια σπουδών κλπ. Η Κεραμέως όμως δεν διευκρίνισε στην σύνοδο Πρυτάνεων με τι τρόπο θα επηρεάζουν αυτά τα κριτήρια τη χρηματοδότηση. Το σίγουρο πάντως είναι ότι το Υπουργείο κινείται σε τροχιά συρρίκνωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και αυτό το αποδεικνύει το άρθρο 40, «Αναστολή εκπαιδευτικής λειτουργίας νέων Τμημάτων Α.Ε.Ι.», του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου:6 πάνω από 40 τμήματα που δημιουργήθηκαν το 2018 και 2019 μετά τις συγχωνεύσεις των νόμων Γαβρόγλου καταργούνται.
Το στίγμα είναι σαφές και σημαίνει πολλά για τα διεσπαρμένα γεωγραφικά και μεγάλα σε αριθμό εγγεγραμμένων Πανεπιστήμια που προέκυψαν σε όλη τη χώρα (Ήπειρος, Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλία κλπ) μετά από τις κολοσσιαίες αυτές συγχωνεύσεις. Είναι αναμφίβολο ότι θα μπουν πιέσεις για να κλείσουν παραρτήματα και να διαγραφούν φοιτητές προκειμένου τα ιδρύματα να μην «επιβαρύνουν» τον προϋπολογισμό, σε περίπτωση που το Υπουργείο εννοεί ότι τα προς διάθεση ποσά θα είναι ευθέως ανάλογα του μεγέθους και της διασποράς των ιδρυμάτων. Στη δε αντίθετη περίπτωση, αυτά τα κριτήρια θα σημάνουν ακραία υποχρηματοδότηση και τα αντίστοιχα ιδρύματα θα οδηγηθούν αναγκαστικά στη συρρίκνωση.
Η συζήτηση για την αξιολόγηση των Πανεπιστημίων, όπως και στις υπόλοιπες βαθμίδες της εκπαίδευσης αλλά και στους άλλους τομείς του δημοσίου ανοίγει από την κυβέρνηση με όρους τόσο «ανταγωνιστικότητας» όσο και με τη γνωστή ρητορική των «κακών δημόσιων υπάλληλων» που «δεν γίνεται να μην ελέγχονται από κανέναν». Η πραγματικότητα όμως είναι τελείως διαφορετική. Με το ξέσπασμα της κρίσης η άρχουσα τάξη εξαπέλυσε μια άνευ προηγουμένου επίθεση στις κατακτήσεις της εργατικής τάξης –με εμβληματική αυτή του κοινωνικού κράτους. Σκοπός της επίθεσης είναι να πληρώσουν τα σπασμένα της κρίσης οι εργάτριες και οι εργάτες. Να φορτωθούν οι ίδιοι/ες το κόστος της αναπαραγωγής, φροντίδας, αναψυχής και εκπαίδευσής τους.
Σε αυτό το πλαίσιο όλες οι υπηρεσίες καλούνται να λειτουργήσουν ως επιχειρήσεις με όρους ελεύθερης αγοράς. Το ίδιο επιδιώκεται και για τις σχολές. Οι λιγότερο «ανταγωνιστικές» ας κλείσουν, ανεξάρτητα αν καλύπτουν επιστημονικά πεδία που ενδιαφέρουν τους φοιτητές και τις φοιτήτριες ή ανεξάρτητα αν το κλείσιμό τους θα σημάνει την ολοκληρωτική αδυναμία σε μεγάλη μερίδα φοιτητών/τριών να μεταφερθεί σε άλλη πόλη για να κάνει ή να ολοκληρώσει τις σπουδές της.
Σουπερμάρκετ
Αξιολόγηση σημαίνει ότι η ενιαία δημόσια δωρεάν Παιδεία παύει να είναι ενιαία, παύει να είναι δημόσια, παύει να είναι δωρεάν και, φυσικά, παύει να είναι Παιδεία. Τα Πανεπιστήμια προορίζονται να γίνουν σούπερ μάρκετ δεξιοτήτων που δεν έχουν σκοπό την ολοκληρωμένη κατάρτιση πάνω σε ένα επιστημονικό αντικείμενο, ούτε την προαγωγή της έρευνας αν αυτή δεν επιφέρει άμεσα κέρδη. Θα έχουν αυτοσκοπό τη διοχέτευση υπερεξειδικευμένων εργαζόμενων σε μια αγορά εργασίας που σε καιρό παρατεταμένης κρίσης, ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, εντεινόμενης καταστολής και διάλυσης του κοινωνικού κράτους απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τις ανάγκες της κοινωνίας.
Δεν είναι μια αντικειμενική διαδικασία απέναντι στους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες στα Πανεπιστήμια. Από το εκπαιδευτικό προσωπικό μέχρι τους/τις διοικητικούς και το προσωπικό της φοιτητικής μέριμνας η εργασία σε έναν χώρο που δεν έχει τη δυνατότητα να καλύψει βασικά έξοδα αναπόφευκτα υποβαθμίζεται. Με εργαστήρια που δεν χωράνε τους φοιτητές και τις φοιτήτριες, με απαρχαιωμένο εξοπλισμό ή που δεν παρέχουν αρκετά αναλώσιμα στα εργαστήρια, τι ακριβώς σημαίνει «τα μαθησιακά αποτελέσματα» που αναφέρει το νομοσχέδιο; Αν δεν είναι καλά σημαίνει ότι οι ερευνητές/τριες ή οι καθηγητές/τριες δεν κάνουν καλό μάθημα; Με λιγότερο προσωπικό, άρα λιγότερες εργαστηριακές ώρες, το να μην περνάει το εργαστήριο μια μεγάλη μερίδα των φοιτητών/τριών του έτους σημαίνει ότι δεν είναι αρκετά ελκυστικό, κατανοητό ή χρήσιμο, ή ότι εργαζόμενοι/ες φοιτητές/
τριες δεν το παρακολουθούν και περιμένουν ένα εξάμηνο στο οποίο το ωρολόγιο πρόγραμμα θα τους είναι πιο βολικό;
Πολύ περισσότερο η αξιολόγηση δεν είναι ουδέτερη απέναντι στην επιστήμη. Αντιμετωπίζει την έρευνα σαν μια γραμμική αθροιστική διαδικασία που ανάμεσα στους κλάδους έχει σινικά τείχη. Ο γλωσσολόγος Νόαμ Τσόμσκι, στην προσπάθειά του να αποδείξει ότι οι βασικοί κανόνες της ανθρώπινης γλώσσας είναι έμφυτοι στον εγκέφαλο εκπόνησε το 1956 μια εργασία που πυροδότησε μεν το σχετικό γλωσσολογικό ντιμπέιτ, αλλά το βασικό αποτέλεσμά της ήταν ότι αποδείχθηκε τεράστιας σημασίας για τη θεωρητική θεμελίωση ενός κλάδου της Πληροφορικής –κάτι που ο Τσόμσκι πιθανότατα δεν φανταζόταν. Ο κατακερματισμός έχει σαν αποτέλεσμα είτε να μην επιδοτείται η έρευνα πάνω σε ιδέες που δεν φαίνεται να είναι άμεσα εφαρμόσιμες, είτε αμέτρητες εργατοώρες να αποκρυσταλλώνονται σε εργασίες που η αγορά δεν μπορεί να αξιοποιήσει άμεσα και τις αφήνει να σκονίζονται στα ράφια. Είτε ακόμα και να αφιερώνονται στην ίδια έρευνα από ανταγωνιστικά εργαστήρια, όπως στην περίπτωση των φαρμακευτικών –να σπαταλώνται δηλαδή οι εργατοώρες σε έναν αγώνα δρόμου για την ευρεσιτεχνία ενώ τα εργαστήρια θα μπορούσαν να φτάσουν γρηγορότερα στον στόχο με κοινή δουλειά.
Μόνο μια ενιαία Παιδεία που δίνει την ελευθερία στους ερευνητές και τις ερευνήτριες να εξερευνήσουν το αντικείμενό τους με έμπνευση και δημιουργικότητα μπορεί να αφήσει χώρο για συνδέσεις που υπερβαίνουν την κοντόφθαλμη παρορμητικότητα της αγοράς. Το ίδιο ισχύει και για λιγότερο θεωρητικές επιστήμες. Χρειάζεται έρευνα για να κατασκευαστούν ανθεκτικά και λειτουργικά τεχνητά μέλη ανθρώπινου σώματος, έρευνα και για να κατασκευαστούν ακριβέστερες θερμικές κάμερες που θα εντοπίζουν πρόσφυγες στα σύνορα. Σε μια εποχή όξυνσης των αντιμεταναστευτικών πολιτικών και ταυτόχρονα περικοπής της ασφαλιστικής κάλυψης των αναπήρων, η αγορά επιλέγει να ενισχύσει έρευνες σαν τη δεύτερη.
Τρίτο, η αξιολόγηση με τα κριτήρια της αγοράς δεν είναι ωφέλιμη για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες. Ο κατακερματισμός και η υπερεξειδίκευση δεν είναι παρά η άλλη όψη του νομίσματος της επισφαλούς εργασίας. Ας βγει η δουλειά προς την οποία φυσάει ο άνεμος αυτή την περίοδο και μετά βλέπουμε. Ο ορίζοντας των κατακερματισμένων γνώσεων είναι τα κατακερματισμένα πτυχία με τα εργατικά δικαιώματα που τους αντιστοιχούν. Η περιβόητη «δια βίου μάθηση» δεν είναι κάποιου είδους υγιής δίψα για γνώση, αλλά η άνιση προσπάθεια να μην μείνει ο/η εργαζόμενος/η πίσω στις φρενήρεις εξελίξεις και πεταχτεί εκτός εργασίας. Η παιδεία από δικαίωμα γίνεται ατομική ευθύνη.
Είναι σαφές ότι μέσα σε τέτοιες συνθήκες η αξιολόγηση αποκτά χαρακτήρα ταξικής επίθεσης. Εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικό καλούνται να καλύψουν ανάγκες μεγαλύτερες των δυνατοτήτων τους και δυσκολεύονται όχι μόνο να δουλέψουν, αλλά και να παλέψουν για τα εργασιακά δικαιώματά τους και το ίδιο το αγαθό της Παιδείας. Ερευνητές και ερευνήτριες κάνουν πέρα τα ενδιαφέροντά τους και επιλέγουν πρότζεκτ που αποδίδουν. Φοιτητές και φοιτήτριες κάνουν σε καθεστώς οικονομικού εκβιασμού τις επιλογές τους για σπουδές, δουλεύουν για να καλύψουν τις ανάγκες τους –αν μάλιστα καθιερωθούν και τα δίδακτρα λόγω της αξιολόγησης η ανάγκη θα γίνει πιο επιτακτική- πολλοί και πολλές δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην εντατικοποίηση και το κόστος και εγκαταλείπουν τις σπουδές.
Άσυλο
Η νομοθέτηση της κατάργησης του ασύλου το καλοκαίρι και η προσπάθεια να εφαρμοστεί η κατάργηση με το ντου των ΜΑΤ στην ΑΣΟΕΕ τον περασμένο Νοέμβρη δεν είναι άλλη μια επίθεση στην Παιδεία αλλά κομμάτι της ίδιας επίθεσης. Με την αξιολόγηση ανοίγει η κερκόπορτα της ιδιωτικοποίησης. Ιδρύματα που δεν μπορούν να παρέχουν φοιτητική μέριμνα θα καταφεύγουν σε catering και ιδιωτικές φοιτητικές εστίες –το πρώτο άλλωστε ήδη συμβαίνει σε μια σειρά σχολές. Υπάρχουν ήδη ιδιωτικές βιβλιοθήκες και εργαστήρια και αυτό το φαινόμενο θα ενταθεί εφόσον αποτελούν κριτήρια «ανταγωνιστικότητας» για τη χρηματοδότηση των σχολών. Σχολές που το πρόγραμμα σπουδών τους δεν συμβαδίζει αρκετά με την αγορά θα αναγκαστούν να το αλλάξουν, σε συμφωνία με επιχειρήσεις που θα παραγγέλνουν δεξιότητες. Σχολές που δεν έχουν αρκετές δημοσιεύσεις αντίστοιχα θα κατευθύνουν τις έρευνές τους προς πιο περιζήτητα πεδία. Ιδρύματα που παρ’ όλα αυτά εξακολουθούν να μη λαμβάνουν αρκετή χρηματοδότηση θα αναγκαστούν να στραφούν στη χρηματοδότηση από ιδιώτες, σε δίδακτρα ή σε συνδυασμό των δύο.
Όλα αυτά θα συναντήσουν αντίσταση από το ερευνητικό/διδακτικό προσωπικό και το φοιτητικό κίνημα. Ο συνδυασμός της εισόδου των ιδιωτών στα Πανεπιστήμια και της αντίστασης από τα κάτω κάνουν απαραίτητη για την κυβέρνηση και τις Πρυτανείες την παρεμπόδιση των συλλογικών διαδικασιών στις σχολές: των γενικών συνελεύσεων, των καταλήψεων, των απεργιών, της πολιτικής συζήτησης, της οργάνωσης. Τα Πανεπιστήμια λειτουργούν εδώ και δεκαετίες σαν χώροι πολιτικής ζύμωσης, ενώ σε περιόδους αναβρασμού γίνονται ορμητήρια αγώνα για όλη την κοινωνία. Το να μπορεί να μπουκάρει η αστυνομία και να διαλύει τις συλλογικές διαδικασίες είναι απαραίτητο για να μπορούν να εφαρμοστούν οι επιθέσεις. Και είναι και ζωτικής σημασίας για να καθησυχαστούν οι επενδυτές που δεν θέλουν συλλογικές διαδικασίες αντίστασης στα φιλέτα που είναι έτοιμοι να καταβροχθίσουν.
Το χτύπημα του Ασύλου είναι όμως και μέρος της ιδεολογικής επίθεσης στην Αριστερά και το κίνημα. Την περίοδο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, με αφορμή τη μεσοβέζικη «επαναφορά» του Ασύλου από τον Γαβρόγλου, η ΝΔ και τα δεξιά ΜΜΕ είχαν σκυλιάσει. Τρομολάγνα ρεπορτάζ για την ανομία που επικρατεί, δακρύβρεχτες μαρτυρίες για το «τι τραβάνε» καθηγητές, φοιτητές και γύρω κάτοικοι, δήθεν αποκαλυπτικά φωτορεπορτάζ της «καταστροφής» της δημόσιας περιουσίας που φέρνουν οι συνελεύσεις και οι καταλήψεις.
Πρόκειται για χυδαιότητες. Οι πανεπιστημιουπόλεις δεν έχουν χρήματα για ρεύμα, τα βράδια είναι αναγκαστικά κλειστές. Οι αίθουσες των σχολών, τις ώρες που δεν έχουν μαθήματα, δίνονται κατά προτεραιότητα σε σεμινάρια και ημερίδες που πληρώνουν, σε βάρος των πολιτικών εκδηλώσεων, των φοιτητικών φεστιβάλ, των δραστηριοτήτων πολιτιστικών ομίλων των φοιτητών/
τριών κλπ. Οι φοιτητικές εστίες δεν έχουν πάντα ζεστό νερό, καθαριότητα, ίντερνετ και το φαγητό στις λέσχες έχει γίνει κακής ποιότητας και ακριβό. Οι βιβλιοθήκες και τα αναγνωστήρια φθείρονται. Όλο και περισσότερο η υποχρηματοδότηση οδηγεί τους φοιτητές και τις φοιτήτριες σε άλλους χώρους για τον ελεύθερο χρόνο τους και την κάλυψη των αναγκών τους, μετατρέποντας τις πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις σε έρημα κουφάρια που πέρα από τις παραδόσεις των μαθημάτων κανείς και καμιά δεν τις αισθάνεται υπόθεση δική του. Αν κάτι ανοίγει το δρόμο στην παραβατικότητα είναι αυτή η εγκατάλειψη, όχι το άσυλο.
Ακόμα περισσότερο είναι χυδαίο να μιλάνε για καταστροφές αυτοί που δεν φρόντισαν η εστία του Ηράκλειου Κρήτης να μπορεί να προστατευτεί από την πυρκαγιά και να μην λαμπαδιάσει, αφήνοντας άστεγους φοιτητές και φοιτήτριες που είχαν χάσει όλα τους τα υπάρχοντα. Είναι προκλητικό να κινδυνολογούν για φθορές και απώλειες αυτοί που έσβησαν εκδικητικά το γκράφιτι της κατάληψης ΑΣΚΤ για αλληλεγγύη στον αγώνα των εργατών/τριών της Χιλής. Η Πρυτανεία που διευθύνει τη Σχολή που υποτίθεται προάγει την τέχνη καταστρέφει ένα γνήσιο έργο τέχνης –τι κάνει άλλωστε τέχνη ένα δημιούργημα, αν όχι ότι αυτό καταφέρνει να αποτυπώσει το τι συνδέει τους ανθρώπους, μια έμπνευση που μεταφέρεται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά γιατί η ανάγκη και η πάλη για μια καλύτερη ζωή είναι μια εμπειρία πανανθρώπινη.
Είναι χυδαίο να επικαλούνται την (ειλικρινή κατά τα άλλα) αγωνία φοιτητών/τριών να τελειώσουν τις σπουδές τους και δεν συμφωνούν με την κατάληψη, αυτοί οι οποίοι στερούν από χιλιάδες φοιτητές/τριες τη δυνατότητα ακόμη και να σπουδάσουν, επειδή σε δεκάδες πόλεις στην Ελλάδα δεν υπάρχουν αρκετές φοιτητικές εστίες. Που σκοπεύουν αυτόν τον αποκλεισμό να τον επεκτείνουν ακόμη περισσότερο, με ταξικά εμπόδια όπως το όριο της βάσης του 10 στις Πανελλήνιες, τη δήλωση σχολών από τη Β’ Λυκείου και την αυστηροποίηση της προφορικής βαθμολογίας του σχολείου από το Δημοτικό!7
Μάχες
Το φοιτητικό κίνημα έχει παλέψει πολλές φορές ενάντια σε τέτοιου είδους επιθέσεις. Το κύμα καταλήψεων το 2006-07 και ξανά το 2011 ενάντια στην ιδιωτικοποίηση, ήταν εμβληματικές μάχες που αποτελούν μέρος της σημερινής παράδοσης του φοιτητικού κινήματος. Και το 2017-18 το κίνημα έδωσε σκληρή μάχη ενάντια στην «ανωτατοποίηση» των ΤΕΙ και τους νόμους της «αυτοχρηματοδότησης» των Πανεπιστημίων. Φέτος το κίνημα έδειξε για άλλη μια φορά τη δύναμή του, πετυχαίνοντας την αναβολή μιας ακόμη προσπάθειας του Υπουργείου Παιδείας για ιδιωτικοποίηση των Πανεπιστημίων.
Το Υπουργείο με τη διαβούλευση για το νομοσχέδιο της αξιολόγησης-χρηματοδότησης και η κυβέρνηση με την καταστολή ακονίζουν τα νύχια τους για την επόμενη επίθεση. Το κίνημα πρέπει να απαντήσει άμεσα. Και μπορεί να απαντήσει άμεσα γιατί είναι πιο έτοιμο και πιο έμπειρο σε σχέση με το 2006-07 και το 2011. Είναι μια γενιά φοιτητών και φοιτητριών που πολιτικοποιούνται σε μια περίοδο που κανένας αγώνας δεν είναι στεγανός: το ζήτημα των ανοιχτών συνόρων και πόλεων είναι άμεσα συνυφασμένο με το πόσο ανοιχτές είναι οι σχολές στο να οργανώσουν αυτή τη μάχη. Η πάλη των συμβασιούχων εργαζόμενων για μονιμοποίηση, είναι άμεση συνέχεια των φοιτητικών μαχών: 5.500 νέοι/ες πτυχιούχοι ηλικίας 24-29 ετών που προσλήφθηκαν σε υπηρεσίες των Υπουργείων με σύμβαση στον ΟΑΕΔ παλεύουν τώρα για τη μονιμοποίησή τους και είναι δύναμη για όλο το κομμάτι των συμβασιούχων στο δημόσιο. Είναι αυτά τα κομμάτια συμβασιούχων που είτε ήταν στο Λύκειο και πρωτοετείς στην εξέγερση του 2008, είτε ήδη σπούδαζαν και συμμετείχαν στις καταλήψεις το 2011, είτε ακόμα ήταν μαθητές Λυκείου στις μεγάλες μάχες ενάντια στα μνημόνια το 2012-13, μέρος των οποίων ήταν οι απεργίες των εκπαιδευτικών, ή στους αντιφασιστικούς ξεσηκωμούς του Γενάρη και του Σεπτέμβρη του 2013 στους οποίους η νεολαία είναι μπροστά.
Είναι η γενιά που μεγάλωσε, μπήκε στο μαθητικό κίνημα κι από εκεί στο φοιτητικό ενώ μαίνονταν οι μάχες που έριξαν τη Νέα Δημοκρατία, η πάλη ενάντια στους φασίστες και για το ξεκίνημα της δίκης της Χρυσής Αυγής το 2014, το κίνημα της αλληλεγγύης στους πρόσφυγες το 2015 και η μάχη για να γραφτούν στα σχολεία τα προσφυγόπουλα το 2016. Παράλληλα, το φούντωμα των Pride και των μαχών να νομοθετηθεί το δικαίωμα του γάμου ομόφυλων ζευγαριών και της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου ανοίγει σε σχολεία και πανεπιστήμια μια ολόκληρη συζήτηση για τις αιτίες της καταπίεσης -μια συζήτηση στην οποία ολοένα και μεγαλύτερα κομμάτια νεολαίας, από την έμπνευση που τους δίνουν οι μάχες αλλά και από την δική τους εμπειρία σαν νέοι/ες εργαζόμενοι/ες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η απελευθέρωση περνάει μέσα από την πάλη ενάντια στο ίδιο το σύστημα. Φοιτητικοί σύλλογοι αποφασίζουν μέσα από συνελεύσεις να στηρίξουν τις διεθνείς αντιρατσιστικές και αντιφασιστικές κινητοποιήσεις, τα Pride, τις απεργίες, το κίνημα αλληλεγγύης στους πρόσφυγες.
Οι γυναίκες της εργατικής τάξης την ίδια περίοδο αναδεικνύονται σε πρωτοπόρο κομμάτι όλων των μαχών: μονιμοποιήσεις συμβασιούχων, υπεράσπιση του κράτους πρόνοιας, ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις, με άλλα λόγια τη μάχη για να τα πάρουμε όλα πίσω. Τα χρόνια της κρίσης χτυπήθηκαν ακόμα πιο πολύ και βρέθηκαν σε επισφαλείς θέσεις εργασίας μαζικά -πράγμα στο οποίο απάντησαν με αγώνες. Ξανανοίγει με αναβαθμισμένους όρους η πάλη για την απελευθέρωση των γυναικών, γίνεται η πρώτη απεργιακή 8 Μάρτη το 2019 και αυτό συζητιέται και οργανώνεται και μέσα στις σχολές. Στη μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή το μαθητικό κίνημα μπαίνει επικεφαλής -οργανώνει κινητοποιήσεις σε όλη τη διάρκεια του 2019 και ξεκινάει ένα κίνημα που οδηγεί σε μεγάλες, απεργιακές, εργατικές διαδηλώσεις για το περιβάλλον στις 20 Σεπτέμβρη.
Απέναντι στη νέα επίθεση της Κεραμέως βρίσκεται μια νεολαία με πολύ περισσότερες εμπειρίες από αυτήν που πρωτοστάτησε για να γκρεμιστεί η Νέα Δημοκρατία το 2009, συλλογικές και ατομικές. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες σήμερα, εμπνέονται από τη Χιλή και τη Γαλλία και ανοίγουν στις σχολές τους ζητήματα που μια παλιότερη περίοδο θα φάνταζαν «εκτός τόπου και χρόνου» γιατί δεν αφορούν άμεσα την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Έχουν πολύ πιο καθαρό το ότι τόσο οι επιθέσεις όσο και οι αντιστάσεις είναι μέρος μιας συνολικής εικόνας: ενός συστήματος σε βαθιά κρίση που δεν μπορεί να δώσει πια απαντήσεις, και μιας εργατικής τάξης που ξεσηκώνεται απ' άκρη σ' άκρη του πλανήτη για τις ζωές όλων των καταπιεσμένων. Με αυτή τη νεολαία που βλέπει το κόσμο σε αναβρασμό η αριστερά μπορεί να χτίσει ένα νικηφόρο φοιτητικό και μαθητικό κίνημα που θα τσακίσει τις ιδιωτικοποιήσεις, θα κάνει πέρα τις προτεραιότητες της αγοράς και θα ανοίξει το δρόμο για μια πραγματικά ποιοτική δημόσια Παιδεία για όλους και όλες.
Σημειώσεις
1. bit.ly/38R15ml
2. ergatiki.gr/article.php?id=21340&issue=1399
3. youtube.com/watch?v=m5AyLzXIcU4
4. opengov.gr/ypepth/?p=4969
5. Διάφορες πηγές:
• iobe.gr/docs/research/RES_05_F_14032019_REP.pdf (σελ. 38)
• adip.gr/sites/default/files/pages/39/119-hqa_report2017.pdf (σελ. 66)
• bit.ly/2T2CoOC (ενότητα 3)
• alfavita.gr/koinonia/194012_oi-dapanes-gia-tin-ekpaideysi (πίνακας 2)
6. opengov.gr/ypepth/?p=4929
7. bit.ly/2EBqxON