socialismfrombelow.gr 09/07/2014, No 103

Εξώφυλλο του τευχους 103

Τη χρονιά που πέρασε τα ζητήματα σεξισμού και δικαιωμάτων των λοατ1 ατόμων βρέθηκαν στο προσκήνιο για θετικούς και για αρνητικούς λόγους. Από τη μια τα φεστιβάλ περηφάνιας που κάθε Ιούνη θυμίζουν την εξέγερση του Stonewall – τη μήτρα του σύγχρονου λοατ κινήματος – ήταν από τα μαζικότερα στη διοργάνωση του θεσμού. Τα έντυπα, ιστότοποι, συλλογικότητες και ομάδες εργασίας σε ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας συνεχίζουν να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια, εκφράζοντας την διάθεση του κόσμου να συζητήσει και να δράσει συλλογικά. Από την άλλη κυβέρνηση, κράτος και επίσημος πολιτικός κόσμος υπήρξαν καθαρά ή καλυμμένα εναντίον. Αποκορύφωμα της υποκρισίας ήταν η άρνησή τους να συμπεριλάβουν τα ομόφυλα ζευγάρια στο νόμο για το σύμφωνο συμβίωσης,2 αλλά και τα σχετικά με την ομοφοβία και το φύλο ζητήματα στον αντιρατσιστικό νόμο. Τι συμβαίνει λοιπόν; Ζούμε στο μεσαίωνα του σκοταδισμού;

Αν η Ελλάδα των μνημονίων είναι πράγματι πολύ πίσω, τι να πει κανείς για τις άλλες δέκα ευρωπαϊκές χώρες που αρνούνται να παραχωρήσουν το δικαίωμα στο σύμφωνο, και τι να πει για τα πισωγυρίσματα στην αναγνώριση (π.χ στις ΗΠΑ, όπου είχαν γίνει στο παρελθόν βήματα), για τα πογκρόμ κατά των γκέι σε χώρες όπως η Ρωσία και η Σερβία. Νεο-φασιστικά και κρυπτο-φασιστικά ακροδεξιά κόμματα έχουν σταθερά στην κατάμαυρη ατζέντα τους τις επιθέσεις στους λοατ. Για να μην ξεχνιόμαστε, το καλοκαίρι του 2012, η Χρυσή Αυγή παίρνοντας αέρα από τις ρατσιστικές σκούπες του Δένδια, είχε επιχειρήσει να «καθαρίσει» γκέι στέκια όπως το Ζάππειο. Κι εκεί μέτρησαν τα αντανακλαστικά ορισμένων λοατ οργανώσεων που σε συνεργασία με την αριστερά βγήκαν στο δρόμο και διαμαρτυρήθηκαν. Αυτό είναι το μήνυμα και από τα κινήματα ομοερωτικής χειραφέτησης σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής όπως η Ουγκάντα, όπου από τις χειρότερες σεξιστικές επιθέσεις γεννιούνται αντιστάσεις.

Για να επιστρέψουμε στην Ελλάδα, το περιστατικό της παρενόχλησης τρανς αγωνιστών της ομάδας Queer-trans και συμπαραστατών τους στην πλατεία Εξαρχείων τον περασμένο Γενάρη προκάλεσε άμεσα μαζική συγκέντρωση στην πλατεία, ενώ λίγες μέρες μετά, μια διαμαρτυρία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην ομοφοβική Ρωσία του Πούτιν έγινε εστία δράσης για τα πιο μαχητικά κομμάτια του λοατ κινήματος. Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το μέτωπο της αντικαπιταλιστικής αριστεράς, ξεκίνησε πρόσφατα να παρεμβαίνει σ’αυτές τις εξελίξεις με οργανωμένο τρόπο. Από τις αρχές Φλεβάρη, η ομάδα φύλου και σεξουαλικότητας LGBTQ ΑΝΤΑΡΣΥΑ είναι μια πραγματικότητα. Άλλη μία ομάδα λοατ; Όχι, μια άλλη ομάδα λοατ! Αυτό που πιστεύουμε ότι λείπει από την πληθώρα οργανώσεων γκέι και λεσβιών δεν είναι ούτε η διάθεση, ούτε η μαχητικότητα, αλλά ο αριστερός πολιτικός προσανατολισμός.

Μια χρήσιμη αναδρομή

Στην Ελλάδα, το κίνημα σεξουαλικής χειραφέτησης εκφράζεται για πρώτη φορά μέσα στην ευφορία της μεταπολίτευσης. Το 1976 ιδρύεται το Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδας (ΑΚΟΕ). Είναι σαφώς επηρεασμένο από το Μάη του ’68, και φαίνεται στη συνθηματολογία («η ομοφυλοφιλία είναι ανθρώπινη δυνατότητα»), στην προχωρημένη ιδρυτική του διακήρυξη και στις πολιτικές του συμμαχίες με την τότε επαναστατική αριστερά. Μέσα από το περιοδικό ΑΜΦΙ και με εξώστρεφη δράση μέσα στο μαζικό κίνημα, το ΑΚΟΕ άνοιξε σοβαρά ζητήματα όπως η κριτική στην οικογένεια και η ελεύθερη σεξουαλική έκφραση, που ήταν απαραβίαστα ταμπού για τη σταλινική αριστερά. Πάλεψε το νόμο «για αφροδίσια νοσήματα» της κυβέρνησης Καραμανλή που δαιμονοποιούσε τους γκέι. Διεκδίκησε και πέτυχε να βαδίζει με πανό στις πορείες του Πολυτεχνείου και αντιμετώπισε με επιτυχία τις τριβές στο εσωτερικό του, υπερασπιζόμενο τις τραβεστί απέναντι στον καθωσπρεπισμό και τον κατακερματισμό.

Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981 σημάδεψε την υποχώρηση της επαναστατικής αριστεράς και μια δεξια μετατόπιση όλων των κοινωνικών κινημάτων. Οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ δεν έκαναν στην πραγματικότητα τίποτα για τους γκέι και τις λεσβίες, προχώρησαν όμως σε γενικές προοδευτικές μεταρρυθμίσεις (αυτόματο διαζύγιο, αποποινικοποίηση μοιχείας, πολιτικός γάμος, νόμος Μ. Μερκούρη για την ισότητα των δύο φύλων) και σε οικονομικές παραχωρήσεις προς την εργατική τάξη. Τα κινήματα «κοινωνικής κριτικής» ουσιαστικά ενσωματώθηκαν στην «Αλλαγή». Ο ερχομός του aids ήταν ένα ακόμη χτύπημα που αποδυνάμωσε το λοατ κίνημα φυσικά και κυρίως πολιτικά.

Όταν το 2003, με αφορμή μια αστυνομική έφοδο στο μπαρ Spices το λοατ κίνημα ανασυγκροτείται γύρω από το «Πολύχρωμο φόρουμ», οι οργανώσεις που κυριαρχούν (με τις εξαιρέσεις της Λεσβιακής Ομάδας Αθήνας – ΛΟΑ και της Πρωτοβουλίας Ομοφυλόφιλων Ενάντια στην Καταπίεση – ΠΟΕΚ)3 είναι μετριoπαθείς όμιλοι ανθρώπινων δικαιωμάτων, κάποιοι με ακτιβίστικη φυσιογνωμία, αλλά με βαθειά αντιπάθεια σε ο,τιδήποτε πολιτικοποιημένο ή κομματικό, για αριστερά ούτε λόγος να γίνεται. Αυτό φυσικά διευκόλυνε εξαιρετικά τα κόμματα της επίσημης αριστεράς να αποφεύγουν να παίρνουν θέση πάνω στο ζήτημα. Η κυρίαρχη άποψη ήταν πως ο αριστερός πολιτικός λόγος αποδυναμώνει και απομονώνει τον αγώνα για την κατάκτηση δικαιωμάτων για τους λοατ, αντίθετα το επίμονο λόμπιγκ, η πίεση στα θεσμικά ζητήματα και το φιλελεύθερο προφίλ θα τα εξασφαλίσουν. Αυτό βέβαια είναι δουλειά των «ειδικών» του χώρου. Οι υπόλοιποι και υπόλοιπες αυτό που έχουν να κάνουν είναι την προσωπική τους επανάσταση, να «βγουν απ’τη ντουλάπα τους». Έχει ήδη κάνει την εμφάνισή της η «ροζ» οικονομία και το «ροζ» lifestyle με κέντρο τη νυχτερινή ζωή στο Γκάζι. Παρά την επιμονή της ΠΟΕΚ για συμμετοχή στα αντιπολεμικά συλλαλητήρια και στις εργατικές κινητοποιήσεις, οι ευκαιρίες που άνοιξαν για πολιτική παρέμβαση του χώρου πέρασαν ανεκμετάλλευτες. Παρόλαυτά, το λοατ κίνημα έκανε μερικά βήματα μπροστά: Το φεστιβάλ περηφάνιας gay pride επανεμφανίζεται σταθερά σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ελκύοντας πολύ κόσμο, οι ακτιβιστές έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση να βγαίνουν ανοιχτά και να ανοίγουν ζητήματα σεξισμού και καταπίεσης, το τρανς κομμάτι οργανώνεται και διεκδικεί τη δική του θέση στο κίνημα. Όμως οι θεσμοί και ο επίσημος πολιτικός κόσμος παραμένουν εξαιρετικά πίσω. Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης κόβει ασύστολα ο,τιδήποτε θυμίζει ομοερωτική επιθυμία, η ιστορία με την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης παραμένει κολλημένη ελέω εκκλησίας και ακροδεξιών, οι φασίστες της Χρυσής Αυγής έχουν προς το παρόν άλλα προβλήματα (ευτυχώς), αλλά η λογική του αποδιοπομπαίου τράγου στην Ελλάδα των μνημονίων και της κρίσης υπάρχει και απειλεί.

Ποιος φταίει για τον σεξισμό και την καταπίεση;

Τρεις απόψεις μεταξύ πολλών κυριαρχούν στις λοατ οργανώσεις σχετικά με τις ρίζες της καταπίεσης. Η πιο διαδεδομένη εξαντλείται στο επίπεδο της ιδεολογίας, στη θέση ότι ο σεξισμός υπάρχει στα κεφάλια των ανθρώπων, αναπαράγεται από τα ΜΜΕ, την εκκλησία, την οικογένεια και αυτόματα διαιωνίζεται από γενιά σε γενιά. Η θέση αυτή κυριαρχεί γιατί συχνά ταυτίζεται με στιγμιότυπα της προφανούς πραγματικότητας. Όντως, παπάδες, δημοσιογράφοι της συμφοράς, συντηρητικοί βουλευτές, τηλεοπτικοί μαϊντανοί έχουν χτίσει ένα «common sense», μια εικόνα για τους λοατ σαν περιφερόμενο θίασο από γραφικά και ανερμάτιστα άτομα που έχουν λύσει όλα τα βιοποριστικά τους ζητήματα και ασχολούνται μόνο με το σεξ.

Όμως ο ιδεαλισμός αδυνατεί να εξετάσει πιο βαθειά: γιατί και ποιός καλλιεργεί τις συγκεκριμένες ιδέες; Γιατί, παρόλο που με αγώνες κερδίζονται οι συνειδήσεις και οι κατακτήσεις, υπάρχουν πισωγυρίσματα, λες κάποιο «αόρατο» βαρίδι σπρώχνει την κατάσταση προς τα πίσω; Τέλος, ο παράγοντας «κοινωνική τάξη» απουσιάζει τελείως. Ο σεξισμός καταπιέζει όλους τους λοατ, πλούσιους και φτωχούς, όμως οι επιπτώσεις της καταπίεσης και μιας πιθανής διαπόμπευσης στη ζωή των μεν και των δε δεν συγκρίνονται, όπως βέβαια δεν συγκρίνεται η αναλογία οροθετικών ανά κοινωνική τάξη που αφανίστηκαν από τον HIV, που αποκλείστηκαν από τις πανάκριβες θεραπείες και τα ασφαλιστικά ταμεία,4 κλπ. Αυτή η θεωρία καταλήγει τελικά να προτείνει «παιδεία» και θεσμικές μεταρρυθμίσεις μέσα από την πίεση σ’αυτούς που κυβερνούν – συχνά μέσα από την εκλογή επώνυμων λοατ που θα «σπρώξουν» το ζήτημα, γιατί ένα άλλο βασικό αξίωμα είναι ότι η καταπίεση δεν σχετίζεται με το κοινωνικό σύστημα. Σε γενικές γραμμές ο καπιταλισμός προβάλλεται σαν η βέλτιστη εκδοχή κοινωνικής οργάνωσης και κάθε απόπειρα ανατροπής του αντιμετωπίζεται σαν πραξικόπημα ή σαν φάρσα.

Η δεύτερη διαδεδομένη άποψη έρχεται μέσα από το φεμινιστικό κίνημα και στηρίζεται στις «θεωρίες της πατριαρχίας» που άκμασαν στη δεκαετία του ’60, στη διάρκεια του λεγόμενου «δεύτερου κύματος» του φεμινισμού. Οι θεωρίες της πατριαρχίας5 είναι πολλές και με διαφορετικές εμφάσεις και συμπεράσματα η κάθε μία, όλες πάντως βασίζονται στη θέση ότι η σεξιστική καταπίεση πηγάζει από την κυριαρχία του αντρικού φύλου πάνω στο γυναικείο κι αυτή επηρρεάζει όχι μόνο τη σφαίρα των ιδεών, αλλά έχει και υλική διάσταση: ότι οι άντρες ωφελούνται από την υποδεέστερη θέση των γυναικών στην εργασία, στο νοικοκυριό, στην κοινωνία. Οι θεωρίες της πατριαρχίας βρήκαν ανταπόκριση στο νεοσύστατο λοατ κίνημα την περίοδο μετά την εξέγερση του Stonewall, όταν αυτό αναζητούσε πολιτικά και ιδεολογικά εφόδια για να συγκροτηθεί. Και πάλι υπήρχαν προφανείς λόγοι αληθοφάνειας: Η μάτσο-σεξιστική συμπεριφορά αρκετών ανδρών που λοιδωρούν τις γυναίκες και τους γκέι, η αποδοχή αυτής της λογικής από τους καταπιεσμένους και η δημιουργία ανδροκρατικών προτύπων που διαιωνίζει την καταπίεση κ.ο.κ. Όμως, μόλις ξύσει κανείς την επιφάνεια, δεν υπάρχει καμιά εξήγηση για το τι οδηγεί τους σεξιστές σ’αυτή την πρακτική, το δε υλικό όφελος από τη χαμηλότερη θέση των γυναικών έχει αποδειχτεί ότι τελικά είναι αμελητέο (επιπέδου οικιακής εργασίας). Ακόμη πιο επικίνδυνο είναι το συμπέρασμα των θεωριών της πατριαρχίας σε σχέση με τα υποκείμενα της διαπάλης, που είναι γυναίκες κατά ανδρών. Αντίστοιχα, το υποκείμενο της σεξουαλικής απελευθέρωσης ήταν οι γκέι και οι λεσβίες κατά όλων των άλλων. Αποτέλεσμα ήταν ο κατακερματισμός των καταπιεσμένων με κριτήριο της διαφορετική σεξουαλική ταυτότητα.6

Στον κατακερματισμό των ταυτοτήτων επιχείρησε να απαντήσει από ριζοσπαστική θέση η θεωρία «Queer», που αναπτύχθηκε στη δεκαετία του 1990. Πολιτικό παιδί του μεταστρουκτουραλισμού, η αμερικανίδα ακαδημαϊκός και ακτιβίστρια Τζούντιθ Μπάτλερ διατύπωσε μια ενοποιητική θεωρία για το φύλο και τη σεξουαλικότητα.7 Η θεωρία της αντιτίθεται στην επιβολή της «κανονικότητας» που μπαίνει από τα πάνω, την οποία θεωρεί εντελώς ψευδή και κατασκευασμένη, όπως κατασκευασμένο είναι και το φύλο. «Γυναίκα δε γεννιέσαι, γίνεσαι», είχε γράψει εύστοχα η Σιμόν ντε Μποβουάρ και η Μπάτλερ το επέκτεινε σε ένα σύνολο ιδιοτήτων αναλύοντας την εξουσιαστική λειτουργία της κανονικότητας πάνω στους λοατ και σε οποιονδήποτε «διαφορετικό» που δεν συμμορφώνεται με αυτήν. Πώς μπορεί λοιπόν ο φεμινισμός να φωνάζει για διαπάλη ανδρών και γυναικών, όταν οι κατηγορίες «άντρας-γυναίκα» είναι κατασκευασμένες; Πόσο μάλλον που μια γυναίκα έχει πολλαπλές ιδιότητες όπως η κοινωνική τάξη, η φυλή, το έθνος, η σεξουαλικότητα. Οι οπαδοί της θεωρίας «Queer» τελικά προτείνουν την υπονόμευση/αποσταθεροποίηση του «δοτού» φύλου μέσω της παρωδίας, την οποία μετατρέπουν σε πολιτική πράξη και σε πολλές περιπτώσεις λειτούργησαν πιο ριζοσπαστικά από τις θεωρίες της πατριαρχίας και τις απολίτικες αντιλήψεις. Τα όριά αυτού του ρεύματος κατά τη γνώμη μας τα θέτει η εξ ορισμού διαφοροποίησή τους από τον μαρξισμό σαν συνεκτική θεωρία για την κατανόηση και αλλαγή του κόσμου. Πού βρίσκονται οι υλικές ρίζες της κανονικότητας και της κατασκευής του φύλου που μας εξουσιάζουν; Η Μπάτλερ και οι μεταστρουκτουραλιστές πρεσβεύουν όλες τις απόψεις για το τέλος των μεγάλων αφηγήσεων και των μεγάλων υποκειμένων. Δεν υπάρχουν γυναίκες-υποκείμενα όπως δεν υπάρχει εργατική τάξη σαν υποκείμενο. Χωρίς υποκείμενο όμως δεν υπάρχει ανατροπή.

Μαρξισμός και καταπίεση

Υπάρχει ένας διαδεδομένος μύθος που ισχυρίζεται ότι ο Μαρξισμός δεν έχει να πει πολλά στο ζήτημα της καταπίεσης γιατί εστιάζει αποκλειστικά στην οικονομία. Κι όμως, η ρήση «η επανάσταση είναι το πανηγύρι των καταπιεσμένων και των εκμεταλλευόμενων» διατυπώθηκε από τον Λένιν το 1905 και εννοούσε ότι για να πετύχουν την απαραίτητη για τη νίκη μέγιστη ενότητα μέσα στην εργατική τάξη, οι επαναστάτες χρειάζεται να γίνονται η φωνή του κάθε καταπιεσμένου. Αυτό δεν είναι τρικ. Είναι στρατηγική για το ξεπέρασμα των διασπάσεων μέσα στον κόσμο και το κέρδισμα όλων στην πάλη για μια νέα κοινωνία. Οι Μαρξιστές παλεύουν τον σεξισμό από θέση αρχής, ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν στρέφεται ευθέως ενάντια στην εργατική τάξη. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζουν ότι το ενοποιητικό στοιχείο όλων των καταπιεσμένων (ανδρών και γυναικών, λοατ και στρέιτ, Ελλήνων και μεταναστών) είναι η κοινή ταξική τους θέση και όχι η ιδιαίτερη φύση της διάκρισης που υφίστανται. Εκεί λογοδοτεί η προτεραιότητα της παρέμβασης στους χώρους δουλειάς, γιατί «οι αλυσίδες θα σπάσουν εκεί όπου δένονται». Το επαναστατικό καθεστώς των Μπολσεβίκων καθιέρωσε τα πιο ριζοσπαστικά μέτρα σχετικά με το διαζύγιο, τη θέση της γυναίκας, την ομοφυλοφιλία, την οργάνωση της καθημερινής ζωής σε μια χώρα φτωχή και υποανάπτυκτη όπως η Ρωσία του 1917.

Για τους Μαρξιστές οι ρίζες της καταπίεσης δεν βρίσκονται στα μυαλά των ανθρώπων. Ούτε στην ανθρώπινη φύση. Έχει αποδειχτεί ότι το σεξ ανάμεσα σε άτομα του ίδιου φύλου και οι διεμφυλικές πρακτικές ήταν αποδεκτές επί αιώνες σε διάφορες κοινότητες. Η σεξουαλικότητα άλλωστε δεν είναι μία, ενιαία και σταθερή. Μεταβάλλεται, καθορίζεται κοινωνικά σε διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην ανθρώπινη φύση και τους υλικούς όρους ζωής (την κοινωνική θέση, τις εμπειρίες, την κουλτούρα) του καθενός και καθεμιάς μας.

Η καταπίεση γεννήθηκε σε μια συγκεκριμένη καμπή της ανθρώπινης εξέλιξης, στο πέρασμα από τον πρωτόγονο κομμουνισμό των νομάδων που απαρτίζονταν από τροφοσυλλέκτες και κυνηγούς προς κοινωνίες με πλεόνασμα παραγωγής, γεωργική καλλιέργεια και μόνιμη περιοχή διαμονής. Το κλασικό βιβλίο του Φρ.Ένγκελς «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους» παραμένει στον πυρήνα του μια πολύ καλή ανάλυση αυτών των αλλαγών.8 Σύμφωνα με τον Ένγκελς, η «ιστορική ήττα του γυναικείου φύλου» ήταν το τίμημα για το βήμα της κοινωνίας προς τα μπρος. Συνδυάστηκε με μια σειρά αναγκαία μέτρα και θεσμούς για τη μετάβαση προς μορφές κοινωνικής οργάνωσης που περιλάμβαναν τη διαίρεση σε τάξεις, τον αυστηρό καθορισμό της οικογένειας – ώστε να μεταβιβάζεται το πλεόνασμα – και τον σχηματισμό του κράτους για τον έλεγχο και τη διαιώνιση της νέας τάξης πραγμάτων. Η θέση των Μαρξιστών ότι οι ρίζες της καταπίεσης βρίσκονται στο ισχύον κοινωνικό σύστημα – σήμερα στον καπιταλισμό – αποτελεί υλιστική ερμηνεία της κοινωνίας και όχι εμμονή να αναχθούν τα πάντα σε αυτόν. Οι διαφορετικές μορφές που έπαιρναν οι κοινωνικές σχέσεις και η ίδια η οικογένεια, καθώς και τα αντίστοιχα ταμπού (όπως η ομοερωτική πράξη) μεταβλήθηκαν μέσα σε διαφορετικά συστήματα παραγωγής μέχρι τον ερχομό του καπιταλισμού.

Καπιταλισμός και οικογένεια

Ο ορισμός «ομοφυλόφιλος» επινοήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ο καπιταλισμός μεσουρανούσε και σηματοδότησε μια νέα επίθεση: Δεν στιγματίζεται πια η ομοφυλόφιλη πράξη αλλά το πρόσωπο που εμπλέκεται σε αυτή. Ο Όσκαρ Ουάιλντ που καταδικάστηκε εκείνη την περίοδο για σοδομισμό ήταν παράπλευρη απώλεια αυτής της στροφής. Γιατί ο καπιταλισμός φάνηκε τόσο ασυνεπής στην παραχώρηση της ελευθερίας που είχε υποσχεθεί; Η απάντηση βρίσκεται στις υλικές του ανάγκες. Στο γεγονός ότι επί καπιταλισμού η πυρηνική οικογένεια εξελίχθηκε σε βασικό κύτταρο για την αναπαραγωγή της εργατικής τάξης, η οποία παράγει όλη την υπεραξία για το σύστημα. Στην αυγή του καπιταλισμού η αστική τάξη αντιμετώπισε το φαινόμενο της αστικοποίησης που οδήγησε τους άκληρους αγρότες μαζικά στα εργοστάσια όπου δούλευαν και ουσιαστικά κατοικούσαν όλα τα μέλη της οικογένειας. Όμως αυτή η κατάσταση εκτίναξε τις αρρώστιες και την παιδική θνησιμότητα στα ύψη και διέλυσε τον ιστό οργάνωσης και αναπαραγωγής της εργατικής τάξης. Χρειάστηκε ειδική παρέμβαση για το διαχωρισμό της παραγωγής από την ιδιωτική ζωή, την απομάκρυνση των γυναικών και των παιδιών από το εργοστάσιο και τη χορήγηση «οικογενειακού μισθού» στους εργάτες. Ο ρομαντικός έρωτας, η μονογαμία, ο όρκος «αιώνιας πίστης» δεν βρίσκονται στην ανθρώπινη φύση, επινοήθηκαν και επιβλήθηκαν σαν χρυσά περιτυλίγματα του γάμου. Η πυρηνική οικογένεια κατάφερε να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη αναπαραγωγή της νέας γενιάς εργατών με αποκλειστική σχεδόν ευθύνη και έξοδα των γονιών τους. Ασφαλώς και η οικογένεια έχει εξελιχθεί ώστε να καλύπτει ψυχικές και συναισθηματικές ανάγκες, λειτουργεί σαν ιδιωτικό αποκούμπι, την ίδια στιγμή είναι ο κατεξοχήν φορέας αναπαραγωγής των ιδεών και αξιών του συστήματος. Η καταπίεση των λοατ σήμερα συνδέεται καθαρά με την προστασία του θεσμού της οικογένειας από «παρεκκλίσεις» και με τη διαίρεση της εργατικής τάξης σε στρέιτ και λοατ.

Μια αντικαπιταλιστική παρέμβαση σήμερα είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει τα ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας, να τοποθετείται στα σχετικά θέματα και να τα παλεύει. Δεν αφορούν μόνο αυτούς που καταπιέζονται αλλά όλη την κοινωνία, κι εδώ παίζει ρόλο η ενιαία δράση των καταπιεσμένων και η ταξική οπτική. Αυτό μετράει και για το «εδώ και τώρα» και για στον οραματισμό μια μελλοντικής κοινωνίας που οφείλει να απαλλαγεί από κάθε σεξιστική καταπίεση. Με αυτό τον πήχυ έχει να αναμετρηθεί η προσπάθεια της ομαδας λοατ ΑΝΤΑΡΣΥΑ και των συμπαραστατών της. Ξεκινάμε!

 

Σημειώσεις

1. Το ζήτημα ενός δόκιμου όρου για τους ομοφυλόφιλους έχει ταλανίσει τον οικείο χώρο και τους απλούς αναγνώστες για πολλά χρόνια. Στο παρόν κείμενο υιοθετούμε τον όρο λοατ (λεσβίες – ομοφυλόφιλοι – αμφιφυλόφιλοι – τρανς), ο οποίος περιλαμβάνει περισσότερες κατηγορίες ομοερωτικής συμπεριφοράς και αποτελεί ακριβή μετάφραση του ορισμού που επέλεξε το ίδιο το διεθνές κίνημα (lgbt). Τα τελευταία χρόνια στο ακρώνυμο προστέθηκαν το q-queer και i-intersex. Δεν τα προσθέσαμε για λόγους απλοποίησης.

2. Έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με την ισχύ και εφαρμογή του συμφώνου συμβίωσης. Η αναφορά εδώ δεν έχει να κάνει με το ίδιο το συμφωνο, αλλά με την άρνηση εφαρμογής του στην Ελλάδα.

3. Η ΠΟΕΚ δημιουργήθηκε την περίοδο της ανόδου του αντικαπιταλιστικού κινήματος και της μεγάλης διαδήλωσης στη Γένοβα. Λειτούργησε μαζί με την Πρωτοβουλία Γένοβα 2001 και προσπάθησε να ενώσει λοατ και αντικαπιταλιστικό κίνημα.

4. Η ταινία “Dallas buyers club” που παίζεται αυτές τις μέρες είναι αποκαλυπτική στο ζήτημα του Aids.

5. Εκτενής ανάλυση περιλαμβάνεται στο άρθρο της Lindsey German «Theories of patriarchy», International Socialism, No 12.

6. Στο βιβλιο της Hanna Dee, The red in the rainbow, Bookmarks 2010 (σελ.103-107) υπάρχει πολύ καλός σχολιασμός.

7. Τα ανθρωπολογικά στοιχεία που χρησιμοποίησε ο Ένγκελς, σύμφωνα με νεώτερες πηγές περιέχουν αρκετές λάθος πληροφορίες. Η καρδιά της ανάλυσής του παραμένει επίκαιρη. Βλ. επίσης: Κρις Χάρμαν, Ο Ένγκελς και η Καταγωγή της Ανθρώπινης Κοινωνίας, Mαρξιστικό Bιβλιοπωλείο 2011.

8. Βλ. Τζούντιθ Μπάτλερ, Αναταραχή φύλου, Αλεξάνδρεια 2009.