Η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατρακυλάει από φιάσκο σε φιάσκο.
Ο Πάνος Γκαργκάνας εξετάζει τις αιτίες και στέκεται στις συνέπειες αυτής της κρίσης.
Σπάνια οι γελοιογράφοι έχουν τόσες ευκαιρίες να κάνουν πάρτι με μια κυβέρνηση και τους υπουργούς της -και μάλιστα λίγους μήνες μετά τις εκλογές- όσο αυτές που βλέπουμε τις τελευταίες βδομάδες. Ο Δερμεντζόγλου στο TVXS έκανε ίσως την πιο συνολική ατάκα, με τον Μητσοτάκη να λέει «Νόμιζα ότι θα κυβερνά το αόρατο χέρι της αγοράς», αλλά τον συναγωνίζονται οι δημοσιογράφοι που έκαναν τίτλο το «Τους πήρε το Διαβολόρεμα».1 Το βραβείο, όμως, το κερδίζει η Βουλή όπου όλες οι πτέρυγες ξέσπασαν σε γέλια όταν ο Γεραπετρίτης έκανε τη δήλωση ότι τα ΜΑΤ δεν απεσύρθησαν από Χίο-Μυτιλήνη, απλά «ολοκλήρωσαν το έργο τους»!
Παρ’ όλα αυτά, η ήττα της κυβέρνησης μπροστά στην εξέγερση των νησιών δεν είναι το μόνο αδιέξοδο που ορθώνεται απέναντί της. Πιο δραματική είναι η κατρακύλα του Χρηματιστήριου που έχει την πρωτιά στη γενικευμένη πτώση των μετοχών διεθνώς.2 Και πιο επικίνδυνη είναι η κλιμάκωση του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού για τις ΑΟΖ μέσα σε συνθήκες ανάφλεξης ξανά και στη Συρία και στη Λιβύη. Αλλά για να επιστρέψουμε στην εύθυμη πλευρά παρά τη σοβαρότητα των στιγμών, ο Χρυσοχοίδης βοηθάει τον Κικίλια να αντιμετωπίσει την απειλή του κορονοϊού κυνηγώντας καρναβαλιστές στην Πάτρα, ξεπερνώντας έτσι τον Αυγενάκη που έκανε όλη την Ελλάδα να τραγουδάει «Μα θαρρώ πως θα τα μπλέξω, με τον Σαββίδη και τον Μαρινάκη ποιον να διαλέξω».
Επιβεβαιώνεται μια εικόνα που διατύπωσε η Εργατική Αλληλεγγύη στο φύλλο της 12 Φλεβάρη γράφοντας ότι «Η κυβέρνηση του Μητσοτάκη όλο και περισσότερο μοιάζει με καρυδότσουφλο πάνω σε άγρια κύματα. Σε μικρογραφία αυτό φάνηκε με το φιάσκο της κυβέρνησης μπροστά στον ποδοσφαιρικό καυγά Μαρινάκη-Σαββίδη. Αν, όμως, αυτό είναι για γέλια, ένα φιάσκο στις γεωπολιτικές συγκρούσεις θα είναι για κλάματα».3
Στην πραγματικότητα, ένας συνδυασμός επιδείνωσης της οικονομικής κατάστασης, όξυνσης των ανταγωνισμών και έξαρσης των εργατικών αντιστάσεων λειτουργεί αποσταθεροποιητικά όχι μόνο για το πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα αλλά διεθνώς.
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
«Κορονοϊκή» οικονοµική κρίση;
Ο πανικός στα Χρηματιστήρια έχει πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις ώστε να ανοίγει το ζήτημα για τις προοπτικές αυτής της αναταραχής. Οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς διαπίστωναν πρωτοσέλιδα στο φύλλο της Παρασκευής 28 Φλεβάρη ότι οι απώλειες της βδομάδας που έκλεινε δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό «διόρθωση» (correction) καθώς ξεπερνούσαν το 10%. Ο Μάικλ Ρόμπερτς συμπληρώνει ότι αυτή ήταν η πιο απότομη διόρθωση όλων των εποχών για τη Γουόλ Στριτ.4
Στην Αθήνα, «σε εβδομαδιαία βάση, ο βασικός χρηματιστηριακός δείκτης κατέγραψε μεγάλες απώλειες σε ποσοστό 19,34%, έκλεισε τον Φεβρουάριο με πτώση 20,92%, ενώ από τις αρχές του έτους καταγράφει πτώση σε ποσοστό 21,42%. Η αγορά κινείται σε νέα χαμηλά εννέα μηνών και έκλεισε στα χαμηλότερα επίπεδα από τη συνεδρίαση της 20ης Μαΐου 2019 (717,21 μονάδες)».5
Αλλά το πρόβλημα δεν περιορίζεται στην έκταση του πανικού στα Χρηματιστήρια. Αφορά και τους ρυθμούς ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας. Στα μέσα του Φλεβάρη έγινε συνάντηση των G20 στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας. Εκεί η νέα επικεφαλής του ΔΝΤ, η Κρυσταλίνα Γκεοργκίεβα που διαδέχθηκε την Κριστίν Λαγκάρντ διαπίστωσε ότι χρειάζεται νέα αναθεώρηση προς τα κάτω για τον ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας.
Οι προβλέψεις του ΔΝΤ μιλούσαν για ένα χαμηλό 2,9% για το 2020, η Γκεοργκίεβα το κατέβασε στο 2,8% λόγω κορονοϊού. Αλλά ακόμη και αυτό μοιάζει αισιόδοξο. «Μελετάμε και πιο σκληρά σενάρια», δήλωσε, «όπου η εξάπλωση του ιού συνεχίζεται για μεγαλύτερο διάστημα και σε περισσότερα σημεία του πλανήτη και οι επιπτώσεις στην ανάπτυξη είναι πιο μεγάλης διάρκειας».6
Σύμφωνα με τον επικεφαλής του Εμπορικού Επιμελητήριου της ΕΕ στην Κίνα, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης εκεί θα πέσει στο 2% το πρώτο τρίμηνο του 2020, ενώ το αντίστοιχο τρίμηνο πέρσι ήταν 6,4%.7 Προφανώς η επιδημία του κορονοϊού (ή ακόμη χειρότερα αν εξελιχθεί σε πανδημία) επιδεινώνει την κατάσταση. Αλλά υπάρχουν βαθύτερα προβλήματα. Όπως παρατηρεί ο Μάικλ Ρόμπερτς:
«Η οικονομία του Καναδά σημείωσε ρυθμό ανάπτυξης 0,1% το τελευταίο τρίμηνο του 2019. Σε ετήσιο ρυθμό έπεσε στο 1,7% το 2019 από 2% το 2018. Η Ινδία, ένας κολοσσός των ‘αναδυόμενων αγορών’, έπεσε το τελευταίο τρίμηνο του 2019 στα χαμηλότερα επίπεδα εδώ και έξι χρόνια. Οι οικονομίες των G7 επιβραδύνονται, η Ιταλία είναι στάσιμη, η Ιαπωνία βρίσκεται σε ύφεση, αντίστοιχη εικόνα στις βασικές ‘αναδυόμενες’ με τη Βραζιλία στο 1%, το Μεξικό και τη Νότια Αφρική σε στασιμότητα. Και όλα αυτά πριν από τις επιπτώσεις του κορονοϊού στην Κίνα».8
Άλλωστε, οι ίδιες οι επιπτώσεις του κορονοϊού δεν είναι «φυσικό φαινόμενο». Παίρνουν μεγαλύτερη έκταση λόγω της κατάστασης στην οποία έχει οδηγήσει τα συστήματα Υγείας η μακρόχρονη νεοφιλελεύθερη διαχείριση της οικονομικής κρίσης, όπως επισημαίνει ο γνωστός από το κίνημα της Γένοβα του 2001 γιατρός και ακτιβιστής Βιτόριο Ανιολέτο με άρθρο του στην Αυγή της Κυριακής 1 Μάρτη.9
Στην ελληνική περίπτωση, οι επιπτώσεις δεν περιορίζονται στη γελοιοποίηση του Κικίλια που επιμένει ότι θωρακίζει τον κόσμο από την επιδημία απαγορεύοντας τις άδειες στο λειψό προσωπικό των νοσοκομείων. Επεκτείνονται στον κεντρικό πολιτικό ισχυρισμό της Νέας Δημοκρατίας που έλεγε ότι η ανάδειξή της στην κυβέρνηση θα σήμαινε την επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης, η οποία εμποδιζόταν από τις ιδεοληψίες του ΣΥΡΙΖΑ. Να θυμηθούμε ότι τα φερέφωνα του Μητσοτάκη την περασμένη άνοιξη έλεγαν ότι το Χρηματιστήριο ανεβαίνει προεκλογικά γιατί προεξοφλεί τη νίκη της ΝΔ στις επικείμενες τότε εκλογές. Ένα χρόνο αργότερα και με οχτώ μήνες κυβέρνηση ΝΔ, το Χρηματιστήριο πέφτει κάτω από τα επίπεδα του Μάη 2019.
Αυτό είναι πολιτικό και ιδεολογικό πλήγμα για τη ΝΔ, αλλά είναι το λιγότερο. Μαζί με τον πανικό στα Χρηματιστήρια έρχεται και ο πανικός στην αγορά ομολόγων. Οι κερδοσκόποι που αγόραζαν ελληνικά ομόλογα και έριχναν τα επιτόκια δανεισμού τώρα τα εγκαταλείπουν για να πάνε σε ασφαλέστερες τοποθετήσεις. Τα επιτόκια των αμερικάνικων ομόλογων πέφτουν και των ελληνικών ανεβαίνουν. Το «ιστορικό ρεκόρ» της μείωσης του ελληνικού επιτόκιου κάτω από το 1% δεν άντεξε παρά για λίγες μόνο μέρες επειδή ήταν αποτέλεσμα κερδοσκοπίας και το παρασέρνει το σκάσιμο της φούσκας. Αλλά υπάρχουν και χειρότερα.
Η συρρίκνωση αντί για άνοδο του ρυθμού ανάπτυξης τινάζει στον αέρα τον στόχο για πλεόνασμα 3,5% του προϋπολογισμού, όπως απαιτεί η «μεταμνημονιακή» δέσμευση και για το 2020. Το οικονομικό επιτελείο του Μητσοτάκη τρέχει και δεν φτάνει για να ανακαλύψει νέες περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες ώστε να κυνηγήσει τους στόχους που επιμένουν ασυγκίνητα να απαιτούν τα επιτελεία της ΕΕ. Η επιδρομή της εφορίας στους συνταξιούχους που κλήθηκαν να πληρώσουν τρελούς φόρους για τις συντάξεις που πήραν με καθυστέρηση είναι ένα μόνο παράδειγμα.10
Το ασφαλιστικό-σφαγείο του Βρούτση είναι πολύ πιο μεγάλο παράδειγμα. Οι υποσχέσεις για «διόρθωση» του νόμου Κατρούγκαλου έτσι ώστε να δοθούν αυξήσεις σε ορισμένες συντάξεις εξαφανίστηκαν και αυτό που έμεινε είναι η παγίωση και επέκταση του σφαγείου. Η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των χωρών της Ευρώπης: παντού προβλέπεται αύξηση της δαπάνης για συντάξεις λόγω γήρανσης του πληθυσμού. Η εξαίρεση είναι η Γαλλία όπου προβλέπεται μείωση αν εφαρμοστεί η «μεταρρύθμιση» Μακρόν και προτελευταία είναι η Ελλάδα.11
Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που η Πανεργατική απεργία στις 18 Φλεβάρη ήταν από τις μεγαλύτερες. Σε επόμενες σελίδες αυτού του τεύχους, ο Τάσος Αναστασιάδης από τον Συντονισμό Εργατικής Αντίστασης δίνει την εικόνα από τις απεργιακές μάχες το τελευταίο διάστημα. Το εργατικό κίνημα διαψεύδει τις Κασσάνδρες που το ήθελαν αδύναμο να απαντήσει στις επιθέσεις. Η πολιτική ριζοσπαστικοποίηση συνδυάζεται με τις οικονομικές εξελίξεις για να κάνουν το μείγμα πιο εκρηκτικό. Αλλά ούτε αυτό είναι ελληνική ιδιαιτερότητα.
Οξυµένοι ανταγωνισµοί και κοινωνική πόλωση
Στις ΗΠΑ ο πρόεδρος Τραμπ βρίσκεται αντιμέτωπος με μια δύσκολη τελική ευθεία προς τις εκλογές. Η αντίδρασή του στην μεγάλη πτώση του Χρηματιστήριου ήταν να την βαφτίσει …ευκαιρία προτρέποντας τους επενδυτές να τρέξουν να αγοράσουν μετοχές τώρα που έχουν γίνει πιο φτηνές.
Οι περισσότεροι οικονομικοί αναλυτές αποφάνθηκαν ότι όποιος θα ακολουθούσε τη συμβουλή Τραμπ θα έπαιρνε πολύ μεγάλο ρίσκο. Οι μετοχές ήταν παραφουσκωμένες από τις συνεχείς ενέσεις φτηνού χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες με την πολιτική της «ποσοτικής χαλάρωσης». Και σαν να μην έφτανε αυτό, η αναστάτωση στην πραγματική οικονομία απειλεί να μετατρέψει σε υπερχρεωμένες πολλές επιχειρήσεις που είχαν φορτωθεί φτηνά δάνεια το προηγούμενο διάστημα.
Προφανώς αυτό είναι απειλή για το τραπεζικό σύστημα της Κίνας όπου η διακοπή της παραγωγής έχει μεγάλες και άμεσες διαστάσεις. Αλλά δεν σταματάει εκεί. Η Νότια Κορέα αντιμετωπίζει προβλήματα από μπλοκάρισμα στα δίκτυα παραγωγής της Σάμσουνγκ.12 Το ντόμινο απλώνεται καθώς η πτώση της τιμής του πετρέλαιου μετά το σοκ της επιδημίας βάζει σε κίνδυνο πολλές πετρελαϊκές εταιρίες στις ΗΠΑ, αυτές που δανείστηκαν για να αξιοποιήσουν κοιτάσματα με τη μέθοδο fracking. H Fed, η κεντρική τράπεζα κρατάει την αναπνοή της περιμένοντας να δει μέχρι πού θα φτάσει η καταιγίδα.
Ο απλός κόσμος, όμως, δεν περιορίζεται σε στάση αναμονής. Η πορεία του Σάντερς στις προκριματικές εκλογές δείχνει ένα μεγάλο κύμα στροφής προς τα αριστερά. Τα επιτελεία του Δημοκρατικού Κόμματος βλέπουν με τρόμο την προοπτική να κερδίσει ο Σάντερς μεγάλες πολιτείες όπως η Καλιφόρνια και το Τέξας και τρέχουν να αναζητήσουν τρόπους για να του στερήσουν το χρίσμα. Εξακολουθούν να καλλιεργούν το μύθο ότι είναι «πολύ αριστερός για να νικήσει τον Τραμπ» παρόλο που όλες οι δημοσκοπήσεις τον δείχνουν να επικρατεί αν φτάσει στις προεδρικές εκλογές.
Ο μύθος ότι όποιος πάει πολύ αριστερά χάνει, καλλιεργείται συστηματικά μετά την ήττα του Κόρμπιν στη Βρετανία. Ωστόσο, στην Ιρλανδία νίκησε το Σιν Φέιν που μέχρι πριν λίγα χρόνια θεωριόταν «θερμοκήπιο τρομοκρατών». Στη Γερμανία, το άνοιγμα των Χριστιανοδημοκρατών προς την ακροδεξιά στη Θουριγγία γύρισε μπούμερανγκ προκαλώντας πολιτική κρίση στην οποία τον τόνο δίνουν οι μαζικές αντιφασιστικές διαδηλώσεις μετά το ναζιστικό έγκλημα στο Χανάου.
Η ριζοσπαστικοποίηση του κόσμου δεν εκφράζεται μόνο στις κάλπες. Στην Ιταλία η ήττα του Σαλβίνι σφραγίστηκε και στις κάλπες της Φλωρεντίας και στα αντιρατσιστικά συλλαλητήρια σε όλη τη χώρα. Στη Γαλλία, ο Μακρόν καταφεύγει σε βραχυκύκλωμα της Βουλής για να προωθήσει τη σφαγή των συντάξεων, αλλά ακόμη και έτσι πολιορκείται ξανά από απεργιακά συλλαλητήρια.
Το πιο δυνατό παράδειγμα για τη δυναμική των εξεγέρσεων που δεν έχει εξαντληθεί ήρθε από το Ιράκ. Εκεί:
«Οι γυναίκες έβαλαν τη σφραγίδα τους στις εξελίξεις στο Ιράκ την περασμένη βδομάδα. Τεράστιες πορείες εκατοντάδων χιλιάδων γυναικών οργανώθηκαν στις πόλεις του Νότου. Το περασμένο καλοκαίρι, όταν ξεκινούσε αυτή η κοινωνική έκρηξη στο Ιράκ, οι δημοσιογράφοι έλεγαν ότι πρόκειται για διαδηλώσεις στις οποίες συμμετέχουν μόνο νέοι άνδρες.
Πόσο άλλαξαν τα πράγματα. Το κίνημα έχει ήδη 700 νεκρούς και αντί να σταματήσει απλώθηκε με τρόπο που οι γυναίκες έγιναν το κέντρο του. Έριξε την κυβέρνηση και έχει προκαλέσει αποσταθεροποίηση σε όλες τις πολιτικές συμμαχίες που κρατούν υπό έλεγχο το Ιράκ μετά την εισβολή και κατοχή των ΗΠΑ.
Το τελευταίο γύρισμα είναι ότι ο Μόκταντα αλ-Σαντρ και η πολιτική του συμμαχία, που μέχρι πρόσφατα υποστήριζαν τις διαδηλώσεις, αποφάσισαν ότι αρκετά τράβηξαν, μιας και πλέον βρήκαν πρόσβαση προς την εξουσία μέσα από τις τελευταίες ανακατάξεις. Για να διχάσουν το κίνημα, είπαν ότι για λόγους “ηθικής” και “ασφάλειας” στις διαδηλώσεις πρέπει να μην ανακατεύονται οι γυναίκες και οι άντρες. Οι γυναίκες δεν περίμεναν να δώσει κάποιος άλλος την απάντηση. Την έδωσαν οι ίδιες καταλαμβάνοντας τους δρόμους και παίρνοντας τα μεγάφωνα και τα πανό στα χέρια τους».13
Η απεργιακή 8 Μάρτη των Γυναικών φέτος αντηχεί μέχρι τη Βηρυτό και τη Βαγδάτη.
Η επιμονή των κινητοποιήσεων στο Ιράκ και στον Λίβανο έχει ξεχωριστή σημασία όχι μόνο για την ένταση και την αντοχή της διάθεσης των μαζών, αλλά και για την πορεία των ανταγωνισμών και των επεμβάσεων στην περιοχή. Οι σχέσεις των μεγάλων δυνάμεων αλλά και των περιφερειακών ανταγωνιστών χειροτερεύουν, αλλά ούτε οι πολεμικές συγκρούσεις δεν εξαφανίζουν το ρόλο του απλού κόσμου.
Στη Συρία, πριν ακόμη παγιωθεί η συμπαιγνία Τραμπ-Πούτιν-Ερντογάν σε βάρος των Κούρδων στη Ροζάβα, κατάρρευσε η «Συμφωνία του Σότσι» ανάμεσα σε Τουρκία-Ρωσία και Ιράν στο Ιντλίμπ. Οι σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας φτάνουν στο σημείο όπου
«Ο Ερντογάν καλεί σε τετραμερή συνάντηση στις αρχές Μάρτη τη Ρωσία, τη Γαλλία και τη Γερμανία για το Ίντλιμπ. Όμως κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν μια αφορμή θα οδηγήσει σε συνολικότερη σύγκρουση με τη Ρωσία πριν ή μετά τις συνομιλίες. Ήδη ρωσικές εφημερίδες αναφέρουν ότι η Τουρκία εμπόδισε δύο μεταγωγικά και δύο βομβαρδιστικά αεροσκάφη να προσγειωθούν στη Συρία, ενώ κυκλοφορεί και το σενάριο να κλείσει ο Βόσπορος για τα ρωσικά πλοία που από εκεί φτάνουν μέχρι το συριακό λιμάνι της Ταρτούς που “φιλοξενεί” ρωσική ναυτική βάση».14
Οι επιφανειακοί σχολιασμοί έβλεπαν τον Ερντογάν νικητή καθώς τουρκικά και ρωσικά στρατεύματα μοιράζονταν θέσεις που εγκατέλειψε ο Τραμπ στις περιοχές των Κούρδων. Τώρα, οι ίδιοι περίπου σχολιαστές διαπιστώνουν τη δύσκολη θέση που βρίσκεται ο Ερντογάν καθώς τούρκοι στρατιώτες πέφτουν νεκροί στο Ιντλίμπ από ρώσικα πυρά. Αλλά αυτό δεν τους εμποδίζει να επιμένουν ότι το κύμα προσφύγων είναι «συνωμοσία» του Ερντογάν για να εκβιάσει την ΕΕ!
Οι πρόσφυγες δεν είναι «πιόνι» κανενός. Είναι μαχητές που προσπαθούν να σώσουν ανθρώπινες ζωές -των παιδιών, των αδελφών, των μανάδων και των πατεράδων τους- από την καταστροφή που σπέρνουν οι «ειρηνοποιοί» με τις επεμβάσεις τους. Οι συμφωνίες που κλείνουν τα ανταγωνιζόμενα συμφέροντα είναι τόσο ασταθείς όσο αποσταθεροποιημένο είναι το σύστημα συνολικά.
Αντίστοιχη εικόνα έρχεται από τη Λιβύη. Τα επιτελεία των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων κλείνουν «ειρηνευτικές» συμφωνίες στο Βερολίνο και στο Μόναχο με τη συμμετοχή ΗΠΑ-Ρωσίας και των πολέμαρχων που εμπλέκονται στη σύγκρουση Τρίπολης-Βεγγάζης, αλλά ο πόλεμος δεν σταματάει. Ο Ερντογάν εξασφάλισε μια θέση και σε αυτό το παζάρι και τρέχει για να κερδίσει στήριξη από την ΕΕ και για το Ιντλίμπ. Ο Μητσοτάκης και ο Δένδιας που ανησυχούν για τη νομιμοποίηση της συμφωνίας Λιβύης- Τουρκίας για τις ΑΟΖ, τρέχουν να εμφανιστούν ως υπερασπιστές των συνόρων της ΕΕ φράζοντας το δρόμο στους πρόσφυγες.
Η αλληλεγγύη στους πρόσφυγες αναδεικνύεται σε βασικό αντιρατσιστικό αλλά και αντιπολεμικό καθήκον. Το άνοιγμα των συνόρων για να περάσουν οι πρόσφυγες, όπως έγινε το 2015, μπορεί να κάψει αυτό το διαπραγματευτικό χαρτί και για τον Μητσοτάκη και για τον Ερντογάν. Οι νησιώτες που τσάκισαν τα ΜΑΤ στη Λέσβο και στη Χίο, μαζί με το κίνημα που συντονίζεται στις 21 Μάρτη από την Αθήνα μέχρι το Βερολίνο, το Παρίσι και τη Νέα Υόρκη με σύνθημα «πρόσφυγες καλοδεχούμενοι», ανοίγουν δρόμους για ένα μέλλον όπου οι τύχες της Μέσης Ανατολής και της Μεσογείου δεν θα κριθούν από τις πολεμικές συρράξεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και των ντόπιων συνεταίρων τους, αλλά από τον κόσμο που τώρα τρέχει να σωθεί σαν πρόσφυγας.
Η νέα «προσφυγική κρίση» έχει διαστάσεις μεγαλύτερες και από το 2015. Σύμφωνα με υπολογισμούς του ΟΗΕ για το Ιντλίμπ: «Πάνω από 948.000 άνθρωποι εκτιμάται ότι έχουν εκτοπιστεί από την 1η Δεκεμβρίου. Αυτό σημαίνει σχεδόν 180.000 οικογένειες, περισσότερες από 195.000 γυναίκες και περισσότερα από 560.000 παιδιά» επισήμανε σε ανάρτησή του στο Twitter το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ (Ocha).15
Πρέπει να θυμηθούμε το κύμα αλληλεγγύης που αγκάλιαζε τους πρόσφυγες στην Ειδομένη όταν τα ΜΑΤ του Γκρούεφσκι έκλειναν τα σύνορα όπως ακριβώς κάνουν τα ΜΑΤ του Μητσοτάκη στον Έβρο σήμερα. «Αφήστε τους να περάσουν» πρέπει να είναι η κραυγή μας απέναντι σε όλους αυτούς που υψώνουν τους φράχτες.
∆εν είναι ώρα για ηττοπάθειες
Η κρίση των από πάνω είναι επιταχυνόμενη σε όλα τα επίπεδα. Αυτό είναι ένα βασικό συμπέρασμα που πρέπει να κρατήσουμε. Είναι μια κρίση επικίνδυνη, αλλά οι βάρβαρες κινήσεις της άρχουσας τάξης δεν μπορούν να κρύψουν τις αδυναμίες της. Είναι καιρός να τις δούμε πιο καθαρά από όσο μέχρι τώρα.
Όταν κέρδισε τις εκλογές τον περασμένο Ιούλη η Νέα Δημοκρατία, τα επιτελεία της δεξιάς προσπαθούσαν να ζωγραφίσουν μια εικόνα παντοδυναμίας. Δίπλα στα παπαγαλάκια των ΜΜΕ που επαναλάμβαναν το κλασικό κλισέ πως ο Μητσοτάκης είναι «κυρίαρχος του παιχνιδιού», οι διάφοροι Γεωργιάδηδες καλλιεργούσαν την εικόνα της δεξιάς-μπουλντόζας. Οι μπουλντόζες όπου νάναι μπαίνουν στο Ελληνικό για να περπατήσει η επένδυση που φέρνει χιλιάδες θέσεις εργασίας- αυτό ήταν ένα ρεφρέν. Κάθε αντίσταση στο κυβερνητικό πρόγραμμα είναι μάταιη έλεγαν. Οι όποιες αντιστάσεις είναι περιθωριακές και αντιμετωπίζονται με την πυγμή των ΜΑΤ που διώχνουν καταληψίες και πρόσφυγες από τα Εξάρχεια.
Προφανώς αυτή η εικόνα τσαλακώθηκε με τα ΜΑΤ να φεύγουν ξυλοδαρμένα από τα νησιά. Αλλά χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε τις λαθεμένες εκτιμήσεις για το συσχετισμό δυνάμεων που εξακολουθούν να είναι αποδεκτές μέσα στην Αριστερά.
Μια μόνιμη εστία υπερτίμησης του αντίπαλου είναι οι ρεφορμιστικές ηγεσίες που έχουν ως στρατηγική τον συμβιβασμό. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θεώρησε αρνητικό τον συσχετισμό των δυνάμεων ακόμα και το καλοκαίρι του 2015 όταν ο κόσμος είχε δώσει ένα σαρωτικό 62% στο ΟΧΙ. Το καλοκαίρι του 2019 μετά τη νίκη του Μητσοτάκη στις εκλογές τον αναγόρευσε σε «οδοστρωτήρα». Ο Αλέξης Τσίπρας στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ στις 16 Ιούλη μίλαγε για «οδοστρωτήρα που έχουν ήδη βάλει μπροστά η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη και τα οικονομικά συμφέροντα που τη στηρίζουν».16 Το φρενάρισμα του «οδοστρωτήρα» σίγουρα δεν ήρθε με την αναιμική αντιπολίτευση που ακόμη και τώρα επιμένει να προσφέρει συναίνεση στην κυβέρνηση που παραπαίει.
Αλλά τα λάθη της ηττοπάθειας δεν περιορίζονται μόνον εκεί. Δυνάμεις που είχαν αποστασιοποιηθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ προς τα αριστερά έπεφταν σε παρόμοιο λάθος. Έγραφε, παραδείγματος χάρη ο Χ. Λάσκος στην Εφημερίδα των Συντακτών τον περασμένο Ιούλη:
«Ο λαός της Αριστεράς είναι τόσο αποδιαρθρωμένος, τόσο ηττημένος, χωρίς ηθικό, με μηδενικές προσδοκίες, που είναι αδύνατον να αντιτάξει την απάντηση που θα άρμοζε στον επιθετικό θατσερισμό, που απειλεί απροκάλυπτα».17
Κι όμως, αυτός ο κόσμος είναι που τσαλακώνει τον Μητσοτάκη και τους υπουργούς του. Αυτός ο κόσμος στήριξε τους φοιτητές που έκαναν καταλήψεις ενάντια στην Κεραμέως και τα ΜΑΤ μόλις τρεις μήνες μετά την εκλογική νίκη της ΝΔ. Αυτός ο κόσμος έκανε πανεργατικές απεργίες στις 24 Σεπτέμβρη και στις 18 Φλεβάρη παρά την παράλυση της ΓΣΕΕ. Αυτός ο κόσμος χαιρετίζει τη Λέσβο και τη Μυτιλήνη που τον έκαναν περήφανο με τον εξευτελισμό της καταστολής.
Δεν είναι δύσκολο να αποφεύγουμε την παγίδα της υποτίμησης του δικού μας κόσμου. Την επόμενη μέρα μετά τις εκλογές, αυτό το περιοδικό έγραφε «επί του πιεστηρίου»:
«Το πιο «γενικευμένο» επιχείρημα που το βράδυ των αποτελεσμάτων, αλλά και όλο το προηγούμενο χρόνο, ακουγόταν πολύ συχνά είναι η συντηρητικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας. Λες και η κοινωνία είναι ένα ενιαίο σύνολο, δεν χωρίζεται σε τάξεις και σε πολιτικές τοποθετήσεις και παρατάξεις.(…) Οι κραυγές για συντηρητικοποίηση είναι περισσότερο φασαρία και λιγότερο αποτέλεσμα».18
Τώρα που η θεωρία της συντηρητικοποίησης διαψεύδεται από τις εξελίξεις και η πολύπλευρη κρίση του αντίπαλου στρατόπεδου ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας, η Αριστερά χρειάζεται να γίνει πιο τολμηρή.
Σημειώσεις
1. https://tvxs.gr/news/ellada/i-itta-tis-katastolis?fbclid=IwAR1kKFjkVB6hlOtxEDVJESm1j-K-475KVYb2mLTL3tQSXQwdWPccTletb9Y
2. Μπάμπης Μιχάλης, Φόβοι επιστροφής στο κραχ του 2008, Εφημερίδα των Συντακτών, 28 Φλεβάρη. https://www.efsyn.gr/oikonomia/diethnis-oikonomia/233135_foboi-epistrofis-sto-krah-toy-2008
3. Η άποψή μας, Καθώς η κυβέρνηση βυθίζεται στα αδιέξοδά της: Πανεργατική-καμπή, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1409, 12 Φλεβάρη 2020, https://ergatiki.gr/article.php?id=21757&issue=1409
4. https://www.facebook.com/925340197491022/photos/a.964853826872992/3756884857669861/?type=3&theater
5. https://www.in.gr/2020/02/28/economy/oikonomikes-eidiseis/katarreysi-sto-xrimatistirio-apoleies-21-kleinei-ton-fevrouario/
6. https://thenextrecession.wordpress.com/2020/02/23/g20-and-covid-19/?fbclid=IwAR01wUtgEVY37LcKUFQz18-55fg2KZqH49cnq9BGmSvShdYMqlRc4HBGyDw
7. Alex Callinicos, Corona virus shows capitalism is sick, Socialist worker No 2692, 18 february 2020, https://socialistworker.co.uk/art/49631/Coronavirus+shows+capitalism+is+sick
8. https://www.facebook.com/925340197491022/photos/a.964853826872992/3759785964046417/?type=3&__tn__=-R
9. Βιτόριο Ανιολέτο, καθηγητής Ιατρικής στο Μιλάνο: Ο ιός, οι ιδιωτικοποιήσεις και η Λέγκα κάνουν κακό στην υγεία
10. Διπλή απάτη με τις συντάξεις, Εργατική Αλληλεγγύη 1408, 5 Φλεβάρη 2020, https://ergatiki.gr/article.php?id=21722&issue=1408
11. The cost of ageing, Financial Times Datawatch, 17 February 2020
12. https://www.ft.com/content/4a42e9a8-57b6-11ea-a528-dd0f971febbc?shareType=nongift&fbclid=IwAR34Kqygskpm7Y-FQspvFF2MCiRBIOG3b3iwd6er_qNjt1JcimAuxju7RIs
13. Νίκος Λούντος, Ιράκ- η επανάσταση είναι γένους θυλικού, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1410, 18 Φλεβάρη 2020, https://ergatiki.gr/article.php?id=21843&issue=1410
14. Νίκος Λούντος, Μόναχο-Συρία-Λιβύη, πολεμικοί ανταγωνισμοί εκτός ελέγχου, Εργατική Αλληλκεγγύη Νο 1411, 26 Φλεβάρη 2020. https://ergatiki.gr/article.php?id=21878&issue=1411
15. https://www.in.gr/2020/02/27/world/sta-akra-oi-sxeseis-rosias-tourkias-logo-intlimp-porta-poutin-ston-erntogan/
16. https://www.avgi.gr/article/10842/10057578/al-tsipras-o-k-metsotakes-lansarei-ena-montelo-kyberneses-ae-video-
17. Χ.Λάσκος, Εφσυν 4 Ιούλη 2019, https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/202330_i-apodiarthrosi-toy-laoy-tis-aristeras
18. Σοσιαλισμός από τα Κάτω Νο 135, Ιούλης-Αύγουστος 2019, Επί του πιεστηρίου-τα αποτελέσματα των εκλογών, https://www.socialismfrombelow.gr/article.php?id=1169