28 Απρίλη απεργούν και διαδηλώνουν οι εργαζόμενοι στον τουρισμό-επισιτισμό (αριστερά), 7 Απρίλη στο Γεννηματάς (κέντρο), 30 Απρίλη, πανεκπαιδευτική διαδήλωση ενάντια στο πολυνομοσχέδιο της Κεραμέως (δ
Η Μαρία Στύλλου εξηγεί γιατί στην διπλή επιδημία του Κορονοϊού και της οικονομικής κρίσης οι εργατικοί αγώνες είναι η ελπίδα και η δύναμη για το μέλλον της ανθρωπότητας.
Δεν έχει περάσει ούτε ένας χρόνος από το καλοκαίρι του 2019, αλλά η προοπτική για το καλοκαίρι του 2020 μοιάζει σαν τη νύχτα με τη μέρα σε σύγκριση με πέρσι. Όταν τον Ιούλη του 2019 η Νέα Δημοκρατία κέρδιζε τις εκλογές και σχημάτιζε κυβέρνηση, μπορούσε να υποστηρίζει με αυτοπεποίθηση ότι η πολιτική και ιδεολογική ηγεμονία ανήκει στη δεξιά, ο κόσμος έχει μετακινηθεί προς τα εκεί και έρχεται μια περίοδος με οικονομική ανάπτυξη που θα εδραιώσει περισσότερο αυτή την ηγεμονία: προσέλκυση επενδύσεων από μεγάλους διεθνείς ομίλους, μείωση του χρέους χάρη σε μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα και εξυγίανση των τραπεζών με απαλλαγή από τα κόκκινα δάνεια έτσι ώστε να ξανακατακτήσουν τη θέση τους στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.
Μέσα σε εκείνα τα πλαίσια, ο Σταϊκούρας μπορούσε να καμαρώνει από την οδό Νίκης ότι έρχεται ρυθμός ανάπτυξης 4-5% και ίσως πιο πάνω. Σήμερα, οι επίσημες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και άλλων οργανισμών δείχνουν ότι ο ελληνικός καπιταλισμός βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης και ότι θα χτυπήσει ποσοστό μείωσης του ΑΕΠ χειρότερο από την κρίση του 2009-2010 που έφερε το πρώτο μνημόνιο, φτάνοντας στο μείον 11% με ανεργία στο 20%.
Σε άρθρο του στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς στις 22 Απρίλη, ο Μάρτιν Γουλφ δίνει την εικόνα των επιπτώσεων στα δημόσια οικονομικά. Η δημοσιονομική θέση των κρατών της Ευρωζώνης θα χειροτερέψει παντού με την Ελλάδα να κατέχει την πρώτη θέση: από το πλεόνασμα του 2019 πάει για μεγάλο έλλειμμα το 2020, μια επιδείνωση που ισοδυναμεί με το 9,8% του ΑΕΠ.1
Το τι σημαίνει αυτό, το εξηγεί ο Μάικλ Ρόμπερτς στο δικό του μπλογκ σε ένα άρθρο με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Η Ελληνική τραγωδία- πράξη 3η».2 Η πρώτη πράξη του δράματος ήταν η βουτιά του ΑΕΠ κατά 25% με τα πρώτα μνημόνια, η δεύτερη ήταν η αναιμική ανάκαμψη και οι συμβιβασμοί της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και η τρίτη είναι η νέα βουτιά ενός ήδη εξασθενημένου καπιταλισμού όπου δεν έχουν ανακάμψει οι επενδύσεις όλα αυτά τα χρόνια, η κερδοφορία των επιχειρήσεων δεν έχει αποκατασταθεί στα προηγούμενα επίπεδά της και οι περισσότερες στηρίζονται σε ανακύκλωση των δανείων τους από τις τράπεζες και το κράτος. Κυριολεκτικά ένας καπιταλισμός ζόμπι.
Αυτή την κατάσταση προσπαθεί να εξωραϊσει ο Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στον Παπαχελά της Καθημερινής: «Θα έχουμε μεγάλη ύφεση το 2020 και γι’ αυτό θα πρέπει όλοι να αναλάβουμε το βάρος με δίκαιο τρόπο».3 Ο «δίκαιος τρόπος» του Μητσοτάκη μεταφράζεται σε απολύσεις και ανεργία, οι φτωχοί να γίνουν φτωχότεροι και όσοι προσπαθούν να κρατήσουν τη δουλειά τους να αποδεχθούν μισθό 530 ευρώ το μήνα. Και πίσω από τα μεγάλα λόγια για το πόσο εκτίμησε το ΕΣΥ μέσα στην πανδημία του κορονοϊού, να προχωρήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις με εργολάβους στα Νοσοκομεία, δώρα στις ιδιωτικές κλινικές και στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, αποκλεισμό περισσότερων παιδιών από τις ανώτερες βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Ήταν μια αποκαλυπτική συνέντευξη και για τα χτυπήματα που ετοιμάζει η κυβέρνηση αλλά και για τις προσπάθειες που κάνει να τα συγκαλύψει πίσω από φιλολογίες για «επιτυχημένη αντιμετώπιση της πανδημίας».
Τα χτυπήματα έχουν ήδη ξεκινήσει. Μέσα στον ενάμιση μήνα της καραντίνας η κυβέρνηση φρόντισε να προωθήσει σκανδαλώδη νομοσχέδια και Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου. Στα νομοσχέδια ξεχωριστή θέση έχουν οι πρωτοβουλίες του Χατζηδάκη και της Κεραμέως.
Το νομοσχέδιο Χατζηδάκη όπως καταγγέλλουν τα περιβαλλοντικά κινήματα που απαιτούν την απόσυρσή του
«Καταργεί την ουσία της προστασίας των περιοχών Natura 2000 και προωθεί ακόμα και μεταλλευτικές δραστηριότητες και εξορύξεις υδρογονανθράκων σε περιοχές προστασίας της φύσης.
Προωθεί την αλόγιστη επέκταση των βιομηχανικών ΑΠΕ, κυρίως των αιολικών, που έχουν ήδη προκαλέσει υποβάθμιση του περιβάλλοντος.
Νομιμοποιεί τα αυθαίρετα εντός δασικών εκτάσεων και κατά περίπτωση εντός υγροτόπων και ρεμάτων.
Παραβιάζει Συνταγματικές διατάξεις, Ευρωπαϊκές οδηγίες και Διεθνείς συμβάσεις.
Η τρέχουσα οικουμενική κρίση υποδεικνύει την άμεση ανάγκη αλλαγής πλεύσης στη διαχείριση του περιβάλλοντος: Πρέπει να φροντίσουμε για τη διατήρηση, την προστασία και την αποκατάσταση του περιβάλλοντος, κι όχι να επιτρέπουμε στις κυβερνήσεις να θυσιάζουν το περιβάλλον στο βωμό εφήμερων οικονομικών συμφερόντων».4
Η κυβέρνηση όχι μόνο επιχειρεί να επιδεινώσει την περιβαλλοντική καταστροφή που βρίσκεται πίσω από τη θανατηφόρα πανδημία, αλλά τρέχει να συρρικνώσει τις δυνατότητες της εργατικής τάξης για πρόσβαση σε βασικά αγαθά όπως η Παιδεία. Το νομοσχέδιο της Κεραμέως συμπληρώνει το καταστροφικό έργο του Χατζηδάκη. Όπως υπογραμμίζουν στο κάλεσμά τους για κινητοποίηση οι εκπρόσωποι των Παρεμβάσεων στα ΔΣ της ΟΛΜΕ και της ΔΟΕ (Κουρνιώτης Χρήστος, Μαρίνης Γιάννης, Παναγιώτου Χρήστος, Πολυχρονιάδης Δημήτρης):
«Μέσα σε συνθήκες πανδημίας, εγκλεισμού και απαγορεύσεων κυκλοφορίας και συγκεντρώσεων, με κλειστά σχολεία, το ΥΠΑΙΘ και η κυβέρνηση της ΝΔ έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα και θέτει σε δημόσια διαβούλευση το αντιεκπαιδευτικό νομοσχέδιο που αφορά όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Κύριοι άξονες είναι η βάση του 10 προαγωγής για όλες τις τάξεις, η αύξηση των εξεταζόμενων μαθημάτων, η τράπεζα θεμάτων σε όλες τις τάξεις του Λυκείου, η εισαγωγή του κόντρα μαθήματος σε κάθε ομάδα προσανατολισμού που γίνονται 3, επαναφορά της διαγωγής και αύξηση ποινών για τους μαθητές, νέες θεματικές από το νηπιαγωγείο και εισαγωγή «εργαστηρίων δεξιοτήτων», επιμορφώσεις εξ αποστάσεως και δια ζώσης με επιμορφωτές-πολλαπλασιαστές, αξιολόγηση σχολικής μονάδας με άξονες και σχέδια δράσης, εσωτερική και εξωτερική, από τον Σεπτέμβρη του 2020, θεσμοθέτηση με ΠΔ της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού, αύξηση του αριθμού των προτύπων, ποινές για τους αναπληρωτές, μείωση εισακτέων και μεταγραφών στα ΑΕΙ, ίδρυση ξενόγλωσσων τμημάτων με δίδακτρα κλπ. Είναι ένα ακόμα σοβαρό βήμα στην αλυσίδα των νέο-συντηρητικών μνημονιακών αντιεκπαιδευτικών αναδιαρθρώσεων, στη γραμμή της νεοφιλελεύθερης ατζέντας ΟΟΣΑ – ΕΕ – ΣΕΒ».5
Μόνο την επιστροφή της ποδιάς για τις μαθήτριες μοιάζει να άφησε έξω από τα σχέδια της η υπουργός!
Πράξεις νομοθετικού περιεχομένου
Όσο για τις αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις, οι ΠΝΠ της κυβέρνησης έσπασαν ρεκόρ: «Στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται – και με αυτήν ακριβώς τη συλλογιστική η κυβέρνηση έφερε την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που αναστέλλει την απαγόρευση πολιτικής επιστράτευσης και της επίταξης απεργών τάχα για να αντιμετωπίσει τον κορονοϊό. (…) Την ίδια στιγμή που με την ΠΝΠ προχωράει σε διευκολύνσεις απέναντι στους εργοδότες, στους εργαζόμενους επιβάλει μέτρα όπως η μονομερής εφαρμογή εκ περιτροπής εργασίας στο προσωπικό, που μπορεί να φέρει μέχρι 60% μείωση μισθού, ενώ μαντρώνει μέσα στους χώρους εργασίας ακόμη και τους εργαζόμενους που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες, χωρίς άδειες εις βάρος της υγείας τους. Την ίδια στιγμή που οι εργαζόμενοι θα συνεχίσουν να προσέρχονται στους χώρους εργασίας δουλεύοντας ο ένας πάνω στον άλλο χωρίς κανόνες ασφαλείας μεταδίδοντας τον ιό, θα απειλούνται ακόμη και με φυλάκιση αν απεργήσουν για να διεκδικήσουν την ασφάλεια της δικής τους υγείας και όσων συναναστρέφονται».6
Μόνο με τέτοια πραξικοπήματα νομίζουν ότι μπορούν να επιβάλουν μέτρα σαν αυτά:
« Άρθρο δωδέκατο
Ανάθεση υπηρεσιών από τον ΕΟΔΥ για την εξέταση δειγμάτων σε ιδιωτικούς παρόχους (…) ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) δύναται, κατά παρέκκλιση όλων των κείμενων εθνικών διατάξεων περί δημοσίων συμβάσεων, να συνάπτει συμβάσεις για την απευθείας ανάθεση σε τρίτους ιδιωτικούς φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας (διαγνωστικών εργαστηρίων). Η πρόσκληση αναρτάται μέσω της ιστοσελίδας του ΕΟΔΥ για χρονικό διάστημα τριών (3) ημερών και δύναται να απευθύνεται σε κάθε επιχείρηση πώλησης και διάθεσης του ανωτέρω εξοπλισμού και παροχής υπηρεσιών».7
Όμως, όλα αυτά έχουν κοντά ποδάρια. Ο Μητσοτάκης στη συνέντευξη στην Καθημερινή μπορεί να λέει ότι «Ξαναχτίζεται η εμπιστοσύνη στο κράτος», αλλά τα σκάνδαλα από τις μεθοδεύσεις ήδη ξεσπάνε.
΄Ένα από αυτά ήταν το σκάνδαλο των ΚΕΚ που έγινε viral στα social media με το όνομα «σκόιλ ελικικού». Η ανάθεση σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, που οι ιδιοκτήτες τους είναι κολλητάρια της ΝΔ, να οργανώσουν την τηλεκπαίδευση σε υπολογιστές δικηγόρων και άλλων επιστημόνων που δραστηριοποιούνται ως ελεύθεροι επαγγελματίες εξελίχθηκε σε φιάσκο. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να υποχωρήσει στο αίτημα των δικηγόρων και των άλλων κλάδων που απαιτούσαν να δοθεί το επίδομα χωρίς την προϋπόθεση της δήθεν εκπαίδευσης από τα λαμόγια. Ο Βρούτσης συνεχίζει να είναι υπουργός, αλλά η κυβέρνηση βγήκε τραυματισμένη.
Ακόμη χειρότερο είναι το πλήγμα για την κυβέρνηση από την τραγωδία στην ιδιωτική κλινική «Ταξιάρχαι» στο Περιστέρι. Νεκροί από τον κορονοϊό ασθενείς-νεφροπαθείς που νοσηλεύονταν εκεί, κρούσματα στο προσωπικό και τους ασθενείς, εγκληματική αμέλεια την οποία η κυβέρνηση ζητάει να ερευνήσουν οι εισαγγελείς για να κρύψει πίσω από το δάχτυλό της τις ευθύνες τις δικές της, του ΕΟΔΥ και του δίδυμου Τσιόδρα-Χαρδαλιά. Όπως επισημαίνει το Συντονιστικό των Νοσοκομείων στην ανακοίνωσή του:
«Τα τρία νέα θύματα απο τον κορονοϊό (σημείωση: έχουν γίνει ήδη πέντε τα θύματα) στην κλινική ΤΑΞΙΑΡΧΑΙ στο Περιστέρι βαραίνουν την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Είναι συνέπεια της πολιτικής Μητσοτάκη που στερεί τους αναγκαίους πόρους, κονδύλια και έμψυχο προσωπικό, που χρειάζεται το ΕΣΥ στη μάχη που δίνει ενάντια στο κορονοϊό και αντίθετα χαρίζει εκατομμύρια ευρώ στους φίλους της τους κλινικάρχες της Ιδιωτικής Υγείας. Την ώρα που οι ιδιωτικές κλινικές κάνουν πάρτυ με τα 30 εκατομμύρια που τους δίνει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, την ίδια ώρα στους γιατρούς του Ερυθρού που δέχτηκε τα κρούσματα απο την συγκεκριμένη κλινική, το υπουργείο Υγείας κόβει (επειδή δεν φτάνουν τα λεφτά) τις εφημερίες των γιατρών που δύο μήνες τώρα παλεύουν μέρα νύχτα με την πανδημία».8
Αυτά δεν μπορούν να κρυφτούν πίσω από τους ισχυρισμούς ότι ο Μητσοτάκης με τη βοήθεια του Τσιόδρα αντιμετώπισε με επιτυχία την πανδημία. Όσο και αν η κυβέρνηση θέλει να συγκρίνει τα ελληνικά νούμερα της πανδημίας με χώρες που έχουν χειρότερα αποτελέσματα, όπως π.χ. το Βέλγιο, η ευρύτερη σύγκριση δείχνει ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην ίδια κατηγορία με τις περισσότερες χώρες της ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων. Η Ελλάδα έχει 12,3 θανάτους από κορονοϊό για κάθε ένα εκατομμύριο του πληθυσμού, η Πολωνία και η Κροατία 12,2, η Αλβανία 9,4, η Βουλγαρία 7,5, η Λετονία 5,8, η Ουκρανία 4,4, η Ρωσία 4,2! Προφανώς παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες, εκτός αν ο Μητσοτάκης είναι έτοιμος να παραδεχθεί ότι ο Ζελένσκι της Ουκρανίας και ο Πούτιν είναι κλάσεις ανώτεροι ως διεκδικητές του τίτλου της καλύτερης κυβερνητικής αντιμετώπισης.
Ούτε η πανδημία έχει λήξει, καθώς όλοι οι λοιμωξιολόγοι ανησυχούν για επόμενο γύρο, ούτε πολύ περισσότερο η οικονομική κρίση είναι πίσω μας. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη από την αρχή ήταν αδύναμη και τα χειρότερα βρίσκονται μπροστά της.
Η νίκη της ΝΔ στις εκλογές είχε σκορπίσει απογοήτευση σε μεγάλο κομμάτι της οργανωμένης αριστεράς που μιλούσε για δεξιά μετατόπιση της εργατικής τάξης και χρέωνε την ήττα σε παραίτηση του κόσμου. Αλλά αυτές αποδεικνύονται αβάσιμες εκτιμήσεις και στα δυο σκέλη: ούτε ο Μητσοτάκης είναι «πανίσχυρος», ούτε ο κόσμος της εργασίας είναι «παραιτημένος».
Ευρωπαϊκή Ένωση σε αδιέξοδο
Στις αδυναμίες της κυβέρνησης πρέπει να μετρήσουμε και την κρίση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ξέρουμε πολύ καλά τον αντεργατικό ρόλο που έπαιξαν οι «θεσμοί» των Βρυξελλών με την Τρόικα που επέβαλε τα μνημόνια. Αλλά για την άρχουσα τάξη εκείνη η επέμβαση ήταν σωτήρια. Ένας καπιταλισμός-ζόμπι κρατήθηκε ζωντανός με τη βοήθεια της ΕΚΤ και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (με το αζημίωτο βέβαια). Οι έλληνες καπιταλιστές βλέπουν την ΕΕ σαν σωσίβιο τόσο πολύ ώστε έκαναν τα πάντα για να οδηγήσουν την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ να εγκαταλείψει όλες τις υποσχέσεις της και να ευθυγραμμιστεί με την «διάσωση» από τους θεσμούς της ΕΕ.
Σήμερα, όμως, ακόμη και τέτοιες «διασώσεις» μοιάζουν να είναι εκτός ημερήσιας διάταξης από μια ΕΕ που βυθίζεται στους ανταγωνισμούς των κρατών μελών της μέσα στη νέα κρίση. Τα προβλήματα της ΕΕ με το Brexit μοιάζουν παιχνιδάκια μπροστά στην άρνηση της Γερμανίας να στηρίξει την Ιταλία που χτυπιέται ξανά σκληρά από τον συνδυασμό της πανδημίας με την κρίση χρέους. Ο περιβόητος άξονας Γαλλίας-Γερμανίας ραγίζει όχι μόνο με τις διαφωνίες για τα «κορονο-ομόλογα», αλλά γιατί το Παρίσι έχει προτεραιότητα να σώσει π.χ. την αεροπορική συμμαχία AirFrance-KLM, ενώ το Βερολίνο την Lufthansa. Κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ πιέζεται να διασώσει τους δικούς του «εθνικούς πρωταθλητές» και αυτό αφήνει τα πιο αδύναμα κράτη-μέλη περισσότερο εκτεθειμένα.
Ήδη για τον ελληνικό καπιταλισμό και την κυβέρνηση Μητσοτάκη ανοίγουν δύσκολα διλήμματα: «Πάντως το μεγάλο θέμα θα ανακύψει όταν θα χρειαστεί να κληθεί ο ίδιος και συνολικά η κυβέρνηση να αποφασίσει αν θα σώσει πολύ μεγάλες, χειμαζόμενες από την κρίση της πανδημίας, επιχειρήσεις, οι οποίες θα χρειαστούν κεφάλαια δυσθεώρητα. Αναφέρονται χαρακτηριστικά η γερμανική Fraport που διαχειρίζεται 14 περιφερειακά αεροδρόμια και η ελληνικών συμφερόντων αεροπορική εταιρία Αegean, που πρωταγωνιστούν στην τουριστική ανάπτυξη και απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους. Θα προσφέρει το ελληνικό δημόσιο τις απαιτούμενες κεφαλαιακές ενισχύσεις, θα απαιτήσει να βάλουν και οι επιχειρήσεις κεφάλαια ή θα τις αφήσει να βουλιάξουν με ότι αυτό συνεπάγεται… Είναι αυτά τα μεγάλα διλήμματα της νέας περιόδου».9
Ο Νίκος Στραβελάκης το θέτει πιο σκληρά σε συνέντευξή του στην Εργατική Αλληλεγγύη: «Η άποψή μου είναι ότι η πρόβλεψη του ΔΝΤ για ύφεση 10% είναι αισιόδοξη, σε αυτό συμφωνούν και συντηρητικοί οικονομολόγοι. Θεωρώ ότι η ύφεση, στην Ελλάδα, το 2020 θα αγγίξει το 15%. Η κοινή λογική λέει ότι σε αυτές τις συνθήκες τα φορολογικά έσοδα θα καταρρεύσουν».10
Εργατική αντίσταση
Η κυβέρνηση είναι στριμωγμένη και χρειάζεται να επιτεθεί άγρια στην εργατική τάξη, αλλά έχει απέναντί της έναν κόσμο που αντιστέκεται. Οι εικόνες της εργατικής αντίστασης ήρθαν ακόμη και μέσα στις συνθήκες καραντίνας.
Στις έξι βδομάδες της καραντίνας το κοινό χαρακτηριστικό δεν ήταν ο φόβος (όπως προσπάθησαν να το επιβάλουν κυβέρνηση και ΜΜΕ) αλλά οι δράσεις και η κινητοποίηση πολλών κλάδων που έδωσαν τον τόνο.
Στα Νοσοκομεία, οι γιατροί, οι νοσηλευτές αλλά και οι διοικητικοί και οι καθαρίστριες και όλοι μαζί οι εργαζόμενοι δεν κολακεύτηκαν από τα υποκριτικά χειροκροτήματα για τους «ήρωες», αντίθετα βγήκαν μπροστά και κέρδισαν πλατιά τη συμπαράσταση από όλους τους εργαζόμενους. Στις 7 Απρίλη η δράση τους αποδείχθηκε συγκλονιστική: «Ξεσηκωμός! Αυτό μπορεί να περιγράψει όσα έγιναν την Τρίτη 7 Απρίλη το πρωί στις πύλες όλων των νοσοκομείων της χώρας. Η ημέρα δράσης για την υγεία μετατράπηκε παντού σε μαζικές συγκεντρώσεις εργαζόμενων και συμπαραστατών που απαίτησαν την ικανοποίηση όλων των αιτημάτων των υγειονομικών για την αντιμετώπιση της πανδημίας εδώ και τώρα! Η προκλητική παρουσία της αστυνομίας σε πολλά νοσοκομεία αντί να τρομοκρατήσει όπως θα ήθελε η κυβέρνηση τους συγκεντρωμένους, τους εξόργισε ακόμα περισσότερο».11
Ήταν μια επιτυχημένη κινητοποίηση που οργανώθηκε από τα κάτω παρά την αδράνεια στις κορυφές των συνδικαλιστικών ηγεσιών: «Είναι πολύ σημαντικό ότι πρόκειται για μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε από τα κάτω, από τις δυνάμεις του Συντονιστικού των Νοσοκομείων. Από την πρώτη στιγμή που ο κίνδυνος του κορονοϊού πλησίαζε, το Συντονιστικό είχε τονίσει τη σημασία της συνέχισης των αγώνων για τη στήριξη του ΕΣΥ. Είχε κάνει κριτική στην απόφαση της ηγεσίας της ΠΟΕΔΗΝ να αναστείλει την προγραμματισμένη απεργία του κλάδου στις 5 Μάρτη (και να τη μεταφέρει στις 7 Απρίλη) υποκύπτοντας στις πιέσεις της κυβέρνησης για υπευθυνότητα. Και είχε αναδείξει την ανάγκη, ιδιαίτερα σε αυτές τις συνθήκες, για απεργιακή δράση ενάντια στην εγκληματική κυβερνητική πολιτική στο δημόσιο σύστημα Υγείας.
Στη συνέλευσή του στις 12 Μάρτη, όταν η επιδημία ήταν πια γεγονός και η κυβέρνηση ξεκινούσε τα αυταρχικά της μέτρα σαν αντιμετώπιση, το Συντονιστικό αποφάσισε ότι η απεργία στις 7 Απρίλη πρέπει να γίνει ακόμα και αν η ηγεσία της ΠΟΕΔΗΝ προχωρούσε σε νέα αναστολή. Η οργάνωσή της μπήκε στο κέντρο των αγωνιστών και των αγωνιστριών του Συντονιστικού που ξεκίνησαν να την προπαγανδίζουν ως το πιο κρίσιμο αγωνιστικό ραντεβού των υγειονομικών αλλά και όλης της κοινωνίας απέναντι στην επιδημία».12
Στα βήματα των νοσοκομειακών ακολούθησαν και άλλοι κλάδοι. Στις 24 Απρίλη οι εκπαιδευτικοί σήκωσαν το γάντι απέναντι στις προκλήσεις της Κεραμέως: «Κόντρα στην απόφαση της κυβέρνησης να κλείσει τους σταθμούς του ΜΕΤΡΟ στο Σύνταγμα και τον Ευαγγελισμό για να εμποδίσει τη συμμετοχή, εκατοντάδες εκπαιδευτικοί, μαθητές, φοιτητές και γονείς έδωσαν το παρών στις 24/4. Φορώντας μάσκες και κρατώντας τις απαραίτητες αποστάσεις ασφαλείας, όλοι μαζί βροντοφώναξαν ότι το πολυνομοσχέδιο που χτυπά την δημόσια και δωρεάν Παιδεία δεν θα περάσει. Κατήγγειλαν επιπλέον τη διαδικασία της τηλε-εκπαίδευσης και τους αποκλεισμούς που αυτή έφερε για χιλιάδες μαθητές, ενώ απαίτησαν το άνοιγμα των σχολείων που σχεδιάζει η κυβέρνηση τις επόμενες μέρες να μην γίνει χωρίς την ικανοποίηση όλων των αιτημάτων του εκπαιδευτικού κινήματος».13 Και εδώ η πρωτοβουλία ήρθε από τα κάτω, από το χώρο των Παρεμβάσεων, τις ΕΛΜΕ και τους Συλλόγους Δασκάλων.
Ακολούθησαν οι εργαζόμενοι στον Τουρισμό και τον Επισιτισμό στις 28 Απρίλη: «Με σύνθημα “Πληρώσαμε πολλά – Δεν θα πληρώσουμε ξανά”, το Συνδικάτο Επισιτισμού – Τουρισμού - Ξενοδοχείων που κάλεσε την κινητοποίηση, διεκδικεί μέτρα προστασίας, αξιοπρεπείς μισθούς, ένταξη των διανομέων στα ΒΑΕ, 5θήμερο κι 8ωρο. Στη διαδήλωση που ακολούθησε μέχρι τη Βουλή, εκτός από τα μέλη του συνδικάτου, αρκετοί/ές με τα μηχανάκια τους, συμμετείχαν και μέλη της ΚΕΕΡΦΑ και της Ανταρσία στις γειτονιές της Αθήνας, δηλώνοντας τη συμπαράστασή τους, αλλά και διεκδικώντας να ανοίξουν τα κλειστά ξενοδοχεία προκειμένου να στεγαστούν οι πρόσφυγες των στρατοπέδων συγκέντρωσης και οι άστεγοι της πόλης».14
Κοινή δράση και προοπτική
Όπως συμβαίνει πάντα όταν τμήματα της τάξης μπαίνουν σε κίνηση το ένα μετά το άλλο, το ένα δίπλα στο άλλο, οι εμπειρίες γενικεύονται και αποχτούν πιο πολιτικά χαρακτηριστικά. Είναι κοινός παρονομαστής μέσα στις σημερινές συνθήκες ότι αυτός που κρατάει τον κόσμο ζωντανό και όρθιο κόντρα στην πανδημία είναι η εργατική τάξη. Ακόμα και ο Τζόνσον στη Βρετανία (και η Μαρέβα Μητσοτάκη εδώ) είναι υποχρεωμένοι να υποκλιθούν στους ήρωες που σώζουν ζωές στα νοσοκομεία, που εξασφαλίζουν ότι στα σουπερμάρκετ υπάρχουν τρόφιμα, στα φαρμακεία φάρμακα, στα σπίτια ρεύμα, νερό και ίντερνετ. Το «πρεκαριάτο» του χτες ξαφνικά είναι αξιοθαύμαστο και αυτή είναι μια αλλαγή στις ιδέες που επηρεάζει τους συσχετισμούς ανάμεσα στην εργατική τάξη και στους υποκριτές που την εκμεταλλεύονται αλλά είναι υποχρεωμένοι να το κρύψουν πίσω από χειροκροτήματα.
Το πιο σημαντικό είναι να αποκτήσει επίγνωση αυτής της διαδικασίας το πρωτοπόρο κομμάτι της τάξης. Χρειάζεται να θυμηθούμε τα λόγια του Μαρξ στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο που όριζε την επαναστατική πρωτοπορία ως «το πιο αποφασιστικό τμήμα των εργατικών κομμάτων όλων των χωρών, το τμήμα που τα κινεί πάντα προς τα μπρος», εκείνο που προβάλλει «τα συμφέροντα που είναι κοινά σ’ όλο το προλεταριάτο», εκείνο που εκπροσωπεί «πάντα τα συμφέροντα του κινήματος στο σύνολο του». Γιατί οι απόψεις του «δεν στηρίζονται καθόλου σε ιδέες, σε αρχές, που εφευρέθηκαν ή ανακαλύφθηκαν από τούτον ή εκείνον τον αναμορφωτή του κόσμου», αλλά «αποτελούν μονάχα τη γενική έκφραση πραγματικών σχέσεων της υπάρχουσας πάλης των τάξεων, της ιστορικής κίνησης που συντελείται μπρος στα μάτια μας».15
Μπροστά στα μάτια μας σήμερα ξεδιπλώνεται μια κίνηση της εργατικής τάξης ιστορικών διαστάσεων απέναντι σε ένα σύστημα που βυθίζεται σε μια νέα χειρότερη κρίση. Είναι ώρα να συγκροτήσουμε την επαναστατική αριστερά που μπορεί να κάνει πράξη τις προτροπές του Μαρξ.
Αυτή η προσπάθεια έχει σαν πρώτο στόχο να οργανώσει τις αντιστάσεις που έχουν ήδη ξεκινήσει, να προβάλει και να συντονίσει τα αιτήματά τους που συγκροτούν το άμεσο εργατικό πρόγραμμα εξόδου από την κρίση. Όπως έγραφε η Εργατική Αλληλεγγύη στη στήλη “η άποψή μας”:
«επιμένουμε σε όλα τα αιτήματα που ανέδειξε ο κόσμος της δουλειάς για την αντιμετώπιση της απειλής του κορονοϊού. Η απειλή δεν έχει τελειώσει και δεν μπορούμε να αφήσουμε καμιά κυβέρνηση να μας πάει σε δεύτερο γύρο της πανδημίας με περικοπές.
• Απαιτούμε μαζικές προσλήψεις και μονιμοποιήσεις προσωπικού στα νοσοκομεία και επίταξη των ιδιωτικών κλινικών ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των ΜΕΘ και να ξεκινήσουν μαζικά τεστ του πληθυσμού για τον κορονοϊό.
• Απαιτούμε μαζικές προσλήψεις και μονιμοποιήσεις προσωπικού στους Δήμους για να μην μείνει κανένα φτωχό νοικοκυριό χωρίς Βοήθεια στο Σπίτι. Επίταξη των εταιρειών ντελίβερι και όχι ιδιωτικοποιήσεις με παραχώρηση υπηρεσιών σε εργολάβους από τους Δήμαρχους.
• Καμιά περικοπή μισθών και συντάξεων, εγγυημένο μηνιάτικο για όσους μένουν χωρίς δουλειά, απαγόρευση απολύσεων και επίδομα ανθυγιεινής εργασίας για όσους και όσες δουλεύουν σε συνθήκες πανδημίας, π.χ. στα σουπερμάρκετ και στις συγκοινωνίες.
• Απαιτούμε μαζικές προσλήψεις και μονιμοποιήσεις όλων των αναπληρωτών στα Σχολεία, λεφτά για εξοπλισμό όλων των σχολείων, ελεύθερη πρόσβαση όλων των παιδιών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
• Απαιτούμε επίταξη όλων των ξενοδοχειακών μονάδων, για να μην μείνει κανένας και καμιά από τους εργαζόμενους στο χώρο του τουρισμού-επισιτισμού χωρίς δουλειά εξαιτίας της κατάρρευσης του τουρισμού. Δωρεάν μαζικό κοινωνικό τουρισμό για όλες τις εργατικές οικογένειες χωρίς αποκλεισμούς.
• Απαιτούμε να ανοίξουν όλα τα άδεια κτήρια κάτω από τον έλεγχο των Δήμων για να βρουν στέγη όλα τα ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού, οι άστεγοι, οι πρόσφυγες, οι Ρομά, οι μετανάστες χωρίς χαρτιά.
• Τέρμα στη ρατσιστική πολιτική των κλειστών στρατοπέδων συγκέντρωσης για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, να καταργηθούν οι Μόριες και οι Αμυγδαλέζες, να πάψουν οι κρατήσεις και τα βασανιστήρια των «χωρίς χαρτιά» στα αστυνομικά τμήματα.
• Τέρμα συνολικά στα αστυνομικά μέτρα με τις απαγορεύσεις και τις καταγραφές των μετακινήσεων. Να παραγραφούν όλα τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν».16
Ταυτόχρονα, όμως, με τις άμεσες μάχες, δεν ξεχνάμε τη συνολική προοπτική απαλλαγής από αυτό το σύστημα. Με τα λόγια του Κομμουνιστικού Μανιφέστου:
«Η κομμουνιστική επανάσταση αποτελεί την πιο ριζική ρήξη με τις πατροπαράδοτες σχέσεις ιδιοκτησίας. Δεν είναι καθόλου περίεργο που στην πορεία της ανάπτυξής της ξεκόβει με τον πιο ριζικό τρόπο με τις πατροπαράδοτες ιδέες.
Είδαμε κιόλας πιο πάνω ότι το πρώτο βήμα στην εργατική επανάσταση είναι η ανύψωση του προλεταριάτου σε κυρίαρχη τάξη, η κατάκτηση της δημοκρατίας.
Το προλεταριάτο θα χρησιμοποιήσει την πολιτική του κυριαρχία για ν’ αποσπάσει βαθμιαία από την αστική τάξη όλο το κεφάλαιο, να συγκεντρώσει όλα τα εργαλεία παραγωγής στα χέρια του κράτους, δηλαδή τoυ προλεταριάτου που είναι οργανωμένο σαν κυρίαρχη τάξη».17
Ο Μαρξ και ο Ένγκελς στην κριτική τους για το Πρόγραμμα της Γκότα έδειξαν πώς γίνεται αυτό. Τη σκυτάλη πήρε ο Λένιν που είχε να αντιμετωπίσει τα ζητήματα μέσα σε πιο προχωρημένες συνθήκες. Το ζήτημα της αντιμετώπισης του κράτους παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις καθώς λειτουργούν μέσα στο εργατικό κίνημα ρεφορμιστικά ρεύματα και κόμματα που προσπαθούν να προσαρμόσουν τις εργατικές διεκδικήσεις στα στενά όρια του κοινοβουλευτικού δόμου.
Στην αρχή κάθε ανοδικού κύματος εργατικών αγώνων, μεγάλα τμήματα των εργατών που παλεύουν επηρεάζονται από τη ρεφορμιστική λογική που λέει ότι αν μινιμάρουμε τα αιτήματά μας θα κερδίσουμε την πλειοψηφία στις εκλογές και θα βάλουμε τους κρατικούς θεσμούς στην υπηρεσία των εργατών. Η εμπειρία του κινήματος, όμως, παλιά και πρόσφατη, δείχνει ότι αυτή η συλλογιστική δεν οδηγεί πουθενά.
Όπως το διατύπωσε ο Λένιν «Κοιτάξτε οποιαδήποτε χώρα με κοινοβουλευτισμό και θα δείτε ότι η πραγματική δουλειά του κράτους γίνεται στα παρασκήνια, από τις διοικητικές υπηρεσίες, τα κυβερνητικά γραφεία και τα γενικά επιτελεία. Το κοινοβούλιο είναι αφιερωμένο στις ομιλίες με στόχο να παραπλανήσει τον ‘απλό λαό’. (…) Παρόλο που το πέρασμα στην αστική δημοκρατία είναι ιστορική πρόοδος, παραμένει πάντοτε μέσα στον καπιταλισμό περιορισμένη, κολοβή, ψεύτικη και υποκριτική, παράδεισος για τους πλούσιους και παγίδα εξαπάτησης για τους εκμεταλλευόμενους και τους φτωχούς. Απάτη, βία, διαφθορά, ψέμα, υποκρισία και καταπίεση των φτωχών κρύβονται πίσω από την πολιτισμένη, λουστραρισμένη και παρφουμαρισμένη εξωτερική εμφάνιση της σύγχρονης δημοκρατίας».18
Τα πρωτοπόρα τμήματα της εργατικής τάξης χρειάζονται το δικό τους επαναστατικό κόμμα για να σπάνε αυτά τα ψεύτικα διλήμματα και να τραβάνε την τάξη στην προοπτική να πάρει η ίδια τον έλεγχο μέσα από τους δικούς της θεσμούς: τα δικά της συμβούλια που θα σπάνε τους κρατικούς εκβιασμούς των καπιταλιστών. Αυτή την παράδοση πάλεψε να κρατήσει ζωντανή ο Τρότσκι φτάνοντας να μιλήσει για το «Μεταβατικό Πρόγραμμα». Και ο Γκράμσι με τις “Θέσεις της Λυών” συνόψισε το ρόλο του επαναστατικού κόμματος:
«Το Κομμουνιστικό Κόμμα συνδέει κάθε άμεση απαίτηση με τον επαναστατικό στόχο -αξιοποιεί κάθε μεμονωμένη μάχη για να διδάξει στις μάζες την ανάγκη για γενικευμένη δράση και για εξέγερση ενάντια στην αντιδραστική κυριαρχία του κεφαλαίου- και επιδιώκει να εξασφαλίσει ότι κάθε μάχη περιορισμένου χαρακτήρα προετοιμάζεται και καθοδηγείται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ικανή να οδηγήσει στην κινητοποίηση και ενοποίηση των προλεταριακών δυνάμεων».19
Σημειώσεις
1. Martin Wolf, «Why the ECB can save the Eurozone», Financial Times 22 April 2020 https://www.ft.com/content/7d7f83fc-832c-11ea-b555-37a289098206
2. Michael Roberts, «The Greek tragedy: act 3», https://thenextrecession.wordpress.com/2020/04/25/the-greek-tragedy-act-three/?fbclid=IwAR16YIjXm05Es3uHDXzUGiAhU8ZAzcdK-evEBMf8tloZYJU_1allljgGOUQ
3. Κυριάκος Μητσοτάκης, «Μαζί με τα “ναι” θα πούμε και πολλά “όχι”», συνέντευξη στον Αλέξη Παπαχελά, Καθημερινή 18-19 Απριλίου 2020. https://www.kathimerini.gr/1074391/gallery/proswpa/synentey3eis/kyriakos-mhtsotakhs-sthn-k-mazi-me-ta-nai-8a-poyme-kai-polla-oxi
4. tinyurl.com/ycfbbc6q
5. http://paremvaseisde.gr/
6. «ΠΝΠ-φίμωτρο», Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1415, 24 Μάρτη 2020, https://ergatiki.gr/article.php?id=21990&issue=1415
7. https://www.tanea.gr/2020/03/16/greece/koronaios-i-ellada-ston-kloio-tis-pandimias-to-imerologio-tis-karantinas-kai-to-xeirotero-senario/
8. https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=135440798089125&id=111322430500962&__tn__=K-R
9. Από την εφημερίδα το Βήμα και το in.gr
10. «Αλήθειες για το βάθος της κρίσης», Εργατική αλληλεγγύη Νο 1419, 29 Απρίλη 2020, https://ergatiki.gr/article.php?id=22154&issue=1419
11. Λένα Βερδέ, «Συγκλονιστική η 7 Απρίλη των Νοσοκομείων», Εργατική αλληλεγγύη Νο 1417, 8 Απρίλη 2020, https://ergatiki.gr/article.php?id=22060&issue=1417
12. Στο ίδιο
13. Λένα Βερδέ, «Οι εκπαιδευτικοί ξεσηκωμένοι στους δρόμους», Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1419, 19 Απρίλη 2020, https://ergatiki.gr/article.php?id=22166&issue=1419
14. Στέλιος Μιχαηλίδης, «Επισιτισμός-Τουρισμός: πληρώσαμε πολλά! Δεν θα πληρώσουμε ξανά!» Εργατική αλληλεγγύη Νο 1419, 29 Απρίλη 2020, https://ergatiki.gr/article.php?id=22160&issue=1419
15. Καρλ Μαρξ, Κομμουνιστικό μανιφέστο, Προλετάριοι και κομμουνιστές, https://www.marxists.org/ellinika/archive/marx/works/1848/com-man/prolcomm.htm
16. Εργατική αλληλεγγύη Νο 1418, 22 Απρίλη 2020, https://ergatiki.gr/article.php?id=22109&issue=1418
17. Μαρξ-Ένγκελς, Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, Σύγχρονη Εποχή 1988, σελ. 46
18. Λένιν, Κράτος και Επανάσταση
19. Αντόνιο Γκράμσι, Οι θέσεις της Λυών, Μαρξιστικό βιβλιοπωλείο, http://eranistis.net/wordpress/wp-content/uploads/2013/09/OI-THESEIS-THS-LYON-GRAMSI-ANTONI.pdf?4d68f5