9/6, Πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο.
Οι εργάτες και οι εργάτριες βγαίνουν στους δρόμους,
η κυβέρνηση μπαίνει σε αδιέξοδα.
Η Μαρία Στύλλου
προβάλλει τις δυνατότητες που ανοίγονται για την
επαναστατική αριστερά.
Μπερδεμένο κουβάρι η κυβέρνηση της Ν.Δ. και ψάχνει διέξοδο, που δύσκολα μπορεί να τη βρει. Καταλαβαίνει ότι οι καυγάδες για τα σκάνδαλα με τον ΣΥΡΙΖΑ έχουν κοντά ποδάρια, γιατί δεν λύνουν ούτε την άθλια κατάσταση της οικονομίας, ούτε μπορεί να σταματήσει τις απεργίες και τις εργατικές κινητοποιήσεις, ούτε να ξανασυσπειρώσει όλους αυτούς που την ψήφισαν.
Σκέφτεται τις εκλογές για να τους ξανασυσπειρώσει αλλά ξέρει πολύ καλά ότι όποιο και να είναι το αποτέλεσμα δεν θα μπορέσει να ελέγξει ούτε την οικονομία ούτε τις αντιδράσεις. Ακόμα και το κλείσιμο για ένα ολόκληρο δίμηνο με αφορμή την επιδημία, δεν ήταν αρκετό για να σταματήσει τους εργάτες και τη νεολαία να βγαίνουν στους δρόμους. Υπάρχει η επιλογή του ανασχηματισμού αλλά τέτοιες κινήσεις ποτέ δεν έλυσαν τα προβλήματα καμιάς κυβέρνησης. Ούτε καν τα προβλήματα των εσωκομματικών ισορροπιών στο κυβερνητικό κόμμα.
Η προοπτική να ξαναδοκιμάσει κυβέρνηση είτε πολιτική συνεργασία με ΠΑΣΟΚ ή ακόμα και με ΣΥΡΙΖΑ είναι ακόμα πιο δύσκολη. Οι περσινές εκλογές ανέβασαν τις ψήφους της Ν.Δ. μέσα από την κατάρρευση των τεσσάρων κομμάτων, Ποτάμι, Ένωση Κεντρώων, ΑΝΕΛ και Χρυσή Αυγή. Η Ν.Δ. να ανέβηκε από το 28,09% το Σεπτέμβρη του 2015 στο 39,85% τον Ιούλη του 2019 (περίπου 12 μονάδες), μαζεύοντας από το Κέντρο, τη δεξιά και τους φασίστες, αλλά αυτό δεν εξασφαλίζει μια σταθερή κυβέρνηση σήμερα. Στόχος των κομμάτων της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης είναι να τραβήξουν και να κερδίσουν απ’ αυτά τα κυμαινόμενα κομμάτια παρά να προχωρήσουν σε συνεργασία κυβερνητική με τη Ν.Δ.
Το αδιέξοδο και η κρίση της Ν.Δ. δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Όλα τα κόμματα και οι κυβερνήσεις της δεξιάς και του νεοφιλελευθερισμού βρίσκονται σε κρίση. Δείτε την κρίση του Τραμπ, του Μπολσονάρο: ο πρώτος καταρρέει εκλογικά και ο δεύτερος απειλείται με καταδικαστική απόφαση και φυλάκιση. Δεν είναι κρίση απλά της ακροδεξιάς, αλλά των κυρίαρχων τάξεων και των κομμάτων τους. Τον Απρίλη του 2019 στις εκλογές κατέρρευσε το Λαϊκό Κόμμα στην Ισπανία και ο Ραχόϊ. Ο πιο πετυχημένος πρωθυπουργός της δεξιάς για την Μέρκελ και τις ηγεσίες της Ε.Ε., έπεσε και εξαφανίστηκε. Το Λαϊκό Κόμμα έπαθε πανωλεθρία συγκεντρώνοντας μόνο το 17%, δέκα μονάδες πιο κάτω και από το σκορ της Νέας Δημοκρατίας το Γενάρη του 2015.
Μια ματιά στον πολιτικό χάρτη της Ευρώπης πριν από ένα χρόνο (το καλοκαίρι του 2019) έδειχνε καθαρά πόσο η πολιτική σταθερότητα αποτελεί παρελθόν και η κρίση των παραδοσιακών κομμάτων παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις όχι μόνο στην περιφέρεια της Ε.Ε. αλλά και στον ίδιο τον πυρήνα της. «Μετά τις κρίσεις στη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία, τη Βρετανία, φτάνει η σειρά της Γερμανίας. Στις Ευρωεκλογές του Μάη, τα κόμματα του «Μεγάλου Συνασπισμού» έχασαν αθροιστικά 17,9 ποσοστιαίες μονάδες (6,4 οι Χριστιανοδημοκράτες και 11,5 οι Σοσιαλδημοκράτες. Ο παραδοσιακός γερμανικός δικομματισμός είναι πλέον καθαρά μειοψηφικός».1
Και από τότε, τόσο οι αντικειμενικές συνθήκες όσο και οι υποκειμενικές εξελίξεις έχουν κάνει την κατάσταση πιο δύσκολη. Οι «πανίσχυροι» ηγέτες κατρακυλάνε μπροστά στις αντικειμενικές δυσκολίες και στην οργή του κόσμου που αντιμετωπίζουν. Η Ελλάδα δεν είναι κάποιο «μικρό γαλατικό χωριό» μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες. «Η οικονομική κρίση δεν έχει ξεπεραστεί. Την ημέρα των εκλογών στην Ελλάδα, η μεγαλύτερη γερμανική τράπεζα, η Ντόϊτσε Μπανκ, ανακοίνωσε απολύσεις 29 χιλ. υπαλλήλων και μεταβίβαση «κόκκινων δανείων» 75 δις σε μια νέα «κόκκινη τράπεζα».2
Οι αντικειμενικές δυσκολίες
Στις 12 Αυγούστου 2019 οι Φαϊνάνσιαλ Τάϊμς δημοσίευαν άρθρο της Ράνα Φορουχάρ με τίτλο «Το καλοκαίρι του τρόμου» όπου έγραφε «Δε νομίζω ότι η ερώτηση είναι εάν θα βρεθούμε μπροστά σε ένα νέο κραχ, το ερώτημα είναι πώς δεν έχει συμβεί ακόμα…»
Αυτή η εκτίμηση ενισχύεται περισσότερο με το ξεκίνημα της νέας χρονιάς. Στο πρώτο δελτίο της Συνδιάσκεψης του ΣΕΚ που κυκλοφόρησε στις 10 Γενάρη η εισήγηση ξεκινάει με την περιγραφή της παγκόσμιας οικονομίας:
«Η παγκόσμια οικονομία αντί για ανάκαμψη, μπήκε σε μια ‘συγχρονισμένη επιβράδυνση’. Οι αστάθειες του συστήματος δεν μεταφράζονται μόνο σε επικίνδυνους εμπορικούς και στρατιωτικούς ανταγωνισμούς αλλά και σε αποσταθεροποίηση καθεστώτων που ανοίγει ρωγμές για να ξεσπάνε μαζικές εκρήξεις οργής των εργατών και των καταπιεσμένων».3
Αυτή η διαδικασία πήρε φανταστικές διαστάσεις μέσα στο 2019 – Σουδάν, Πουέρτο Ρίκο, Αλγερία, Χονγκ Κονγκ, Καταλωνία, Ισημερινός, Χιλή, Λίβανος, Ιράν, Τσεχία, Γαλλία, Ινδία… Η έκρηξη οργής που βλέπουμε στις ΗΠΑ μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ δεν έπεσε από τον ουρανό. Είναι συνέχεια και κλιμάκωση αυτής της διαδικασίας που σίγουρα αγκαλιάζει και την Ελλάδα.
Ο Μάϊκλ Ρόμπερτς τον Απρίλη του 2020 περιγράφει την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας σαν την “Πράξη 3” της ελληνικής τραγωδίας. «Η πρώτη πράξη του δράματος ήταν η βουτιά του ΑΕΠ κατά 25% με τα πρώτα μνημόνια, η δεύτερη ήταν η αναιμική ανάκαμψη και οι συμβιβασμοί της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και η Τρίτη η νέα βουτιά ενός ήδη εξαντλημένου καπιταλισμού όπου δεν έχουν ανακάμψει οι επενδύσεις όλα αυτά τα χρόνια, η κερδοφορία των επιχειρήσεων δεν έχει αποκατασταθεί στα προηγούμενα επίπεδά της».4 Οι περισσότερες επιχειρήσεις στηρίζονται σε ανακύκλωση των δανείων τους από κράτη και τράπεζες - κυριολεκτικά ένας καπιταλισμός ζόμπι.
Γεωπολιτική αστάθεια
Ο ελληνικός καπιταλισμός έχει μια μακρόχρονη παράδοση εμπλοκής στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο βρίσκεται σε έναν διαρκή ανταγωνισμό με την Τουρκία, έστω κι αν τα όρια της αντιπαράθεσης καθορίζονταν από την κοινή ένταξη στη «νοτιοανατολική πτέρυγα» του ΝΑΤΟ υπό την αμερικανική ηγεμονία. Και οι δυο καπιταλισμοί βρίσκονταν σε περίοδο ανάπτυξης και αναζήτησης επιρροής τόσο στα Βαλκάνια όσο και στη Μέση Ανατολή.
Η ανακάλυψη μεγάλων εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στα ανοιχτά του Ισραήλ και της Αιγύπτου έδωσε ώθηση στις φιλοδοξίες των καπιταλιστών σε Ελλάδα και Κύπρο να μπουν και αυτοί σε αυτό το παιχνίδι. Παράλληλα με τις διπλωματικές κινήσεις για οριοθέτηση των ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου με Αίγυπτο και Ισραήλ, προχώρησαν οι παραχωρήσεις αδειών έρευνας και εξόρυξης σε πολυεθνικές εταιρείες και τα σχέδια για την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού που να μεταφέρει φυσικό αέριο από το Ισραήλ και την Κύπρο μέχρι την Ελλάδα και την Ιταλία, του περιβόητου EastMed.
Αλλά και αυτή η εξόρμηση αντιμετωπίζει προβλήματα. Βασικό πρόβλημα είναι η κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου και του φυσικού αέριου στις διεθνείς αγορές εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης και των συνεπειών της καραντίνας λόγω κορονοϊού. Αυτό βάζει σε αμφισβήτηση την οικονομική βιωσιμότητα του αγωγού EastMed.
Παράλληλα εξελίχθηκε η τουρκική αντεπίθεση με τη συμφωνία για την ΑΟΖ ανάμεσα στην Τουρκία και τη Λιβύη. Αυτό σήμανε γυρίσματα και αναποδογυρίσματα στις διεθνείς συμμαχίες στη Μέση Ανατολή και σε όλη την περιοχή. Η κυβέρνηση Σαράζ που εδρεύει στην Τρίπολη της Λιβύης αναβαθμίστηκε ενώ ο αντίπαλος της στη εμφύλιο της Λιβύης, ο σύμμαχος του Μητσοτάκη στρατάρχης Χαφτάρ έχασε κρίσιμες μάχες.
Και πάνω απ’ όλα τα κινήματα σε όλες τις χώρες της Μέσης Ανατολής απειλούν τη σταθερότητα των καθεστώτων. Η Αραβική Άνοιξη δεν έχει τελειώσει και η ελληνική διπλωματία αναρωτιέται με αγωνία πόσο θα αντέξει ο σύμμαχός της δικτάτορας της Αιγύπτου, ο Σίσι.
Η αντίσταση
«Η εργατική τάξη παλεύει και ωριμάζει έχοντας πάντα συνείδηση του γεγονότος ότι οι μεγαλύτερες δυνάμεις βρίσκονται με το μέρος του εχθρού… αλλά έρχεται μια στιγμή που η συνήθεια να θεωρούμε τον εχθρό δυνατότερο γίνεται το κυριότερο εμπόδιο στο δρόμο για τη νίκη. Η σημερινή αδυναμία της αστικής τάξης φαίνεται ντυμένη με τη σκιά της χθεσινής της δύναμης».5
Είναι μια σωστή παρατήρηση που κάνει ο Τρότσκι για τις δυνάμεις του ρεαλισμού μέσα στο εργατικό κίνημα. Βήμα-βήμα, όμως, η τάξη ανακαλύπτει ότι ο ταξικός εχθρός δεν είναι τόσο δυνατός όσο θέλει να φαίνεται
Η επιβεβαίωση έρχεται και από τα προβλήματα που αντιμετώπισε η Ν.Δ. από τους πρώτους κιόλας μήνες μετά την εκλογή της. Η πρώτη μεγάλη διαδήλωση ενάντια στη νέα κυβέρνηση ήταν το φοιτητικό συλλαλητήριο μέσα στον Ιούλη του 2019 ενάντια στην κατάργηση του ασύλου που προχωρούσε η Κεραμέως. Η επόμενη μεγάλη εργατική κινητοποίηση ήταν το απεργιακό διήμερο στη Θεσσαλονίκη. Την Παρασκευή 6 Σεπτέμβρη τα νοσοκομεία με τη συμπαράσταση και συμμετοχή απ’ όλο το δημόσιο, οργάνωσαν μια μεγάλη διαδήλωση από το Ιπποκράτειο μέχρι το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης. Το Σάββατο η Θεσσαλονίκη πλημμύρισε από τα εργατικά συνδικάτα που μαζί με τις σχολές έδειξαν ποια θα ήταν η συνέχεια.
Στις 24 Σεπτέμβρη, τα Εργατικά Κέντρα συντονίζονται πανελλαδικά και καλούν σε απεργία. Αναγκάζεται και η ΑΔΕΔΥ να καλέσει στην απεργία και έτσι οι εργαζόμενοι στο δημόσιο, στις ΔΕΚΟ, στις τράπεζες απαντάνε στην πρώτη επίθεση που ετοιμάζει η κυβέρνηση με το «αναπτυξιακό νομοσχέδιο». Τη σκυτάλη παίρνουν τα Νοσοκομεία και οι Δήμοι , δυο από τους πιο δυνατούς κλάδους που κατεβαίνουν σε 24ωρες απεργίες στις 23 και 24 Οκτώβρη.
Τρεις μέρες πριν, στις 20 Οκτώβρη η Κυριακάτικη Καθημερινή προειδοποιούσε τη Ν.Δ. «Προσέξτε, μπήκατε ορμητικά αλλά οι δυσκολίες είναι μπροστά σας». Η συμμετοχή και στις δυο απεργίες, και στα συλλαλητήρια, έβαλε τον πήχη ψηλά και έδωσε το παράδειγμα σε όλη την εργατική τάξη. Οι επόμενοι μήνες είναι γεμάτοι από απεργιακές κινητοποιήσεις.
«Βρισκόμαστε στο πρώτο οκτάμηνο διακυβέρνησης του Μητσοτάκη και η κυβέρνηση του έχει βρεθεί από την πρώτη στιγμή σε τροχιά σύγκρουσης με το εργατικό κίνημα. Μέσα σε λίγους μήνες είχε να αντιμετωπίσει τρεις πανεργατικές 24/9, 2/10 και 18 Φλεβάρη 2020. Ταυτόχρονα είχε μια σειρά από σημαντικούς αγώνες».6
Η πανεργατική απεργία στις 18 Φλεβάρη έδωσε τον τόνο για τη συνέχεια.
Η πανδημία, το υποχρεωτικό λοκντάουν, οι μαζικές απολύσεις, το κόψιμο μισθών και οι απαράδεκτες συνθήκες απασχόλησης για όσου δούλευαν σε όλο αυτό το διάστημα της καραντίνας, έφεραν τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που προσδοκούσαν οι υπουργοί του Μητσοτάκη: αντί για την απομόνωση του καθένα και της καθεμιάς στον εαυτό του/της είδαμε το προχώρημα της συνείδησης και της πολιτικοποίησης σε ένα μεγάλο κομμάτι εργαζομένων που κουβαλούσαν την εμπειρία των αγώνων, των πανεργατικών και της συλλογικότητας. Μέσα τις καινούργιες συνθήκες, δεν παραιτήθηκαν, δεν φοβήθηκαν, δεν απομονώθηκαν, αλλά ξεκαθάρισαν τι σημαίνει ανισότητα, εκμετάλλευση, φτώχεια και περικοπές μέχρι διάλυσης των κοινωνικών υπηρεσιών και της πρόνοιας.
Για τις εργαζόμενες γυναίκες έγινε πιο έντονο τι σημαίνουν περικοπές στην υγεία και παιδεία, τι σημαίνουν διακρίσεις στους μισθούς και στην απασχόληση, τι σημαίνει παιδιά, γονείς, άντρες στο σπίτι, και παράλληλα δουλειά στο σουπερμάρκετ, στο νοσοκομείο, στους δήμους, στην καθαριότητα. Μέσα σ’ αυτές τις καινούργιες συνθήκες χρειάστηκε μια φλογίτσα για να ανάψει την πυρκαγιά και να την απλώσει.
Αυτό το ρόλο έπαιξε η 7 Απρίλη στα νοσοκομεία, η επιτυχία που είχε η συγκέντρωση στις πύλες και η συμπαράσταση από παντού τη στιγμή που τα μάτια όλων ήταν στραμμένα στους “ήρωες της Υγείας”. Η 7 Απρίλη ήταν δύναμη και ξεκίνημα για τους εργαζόμενους στα νοσοκομεία, παράδειγμα σε όλους τους κλάδους, σκούντημα της αριστεράς και των συνδικάτων να μπούνε στη μάχη. Παράλληλα, έφερε την κατάρρευση των απαγορεύσεων και της αστυνομικής καταστολής που οργάνωσε η κυβέρνηση για να σταματήσει τους αγώνες, τις πορείες, τα συλλαλητήρια.
Στα βήματα των νοσοκομειακών ακολούθησαν και άλλοι κλάδοι. Στις 24 Απρίλη οι εκπαιδευτικοί σήκωσαν το γάντι απέναντι στις προκλήσεις της Κεραμέως: Κόντρα στην απόφαση της κυβέρνησης να κλείσει τους σταθμούς του ΜΕΤΡΟ στο Σύνταγμα και τον Ευαγγελισμό για να εμποδίσει τη συμμετοχή στη συγκέντρωση, εκατοντάδες εκπαιδευτικοί, μαθητές, φοιτητές και γονείς έδωσαν το παρών. Φορώντας μάσκες και κρατώντας τις απαραίτητες αποστάσεις ασφαλείας, όλοι μαζί βροντοφώναξαν ότι το πολυνομοσχέδιο που χτυπά την δημόσια και δωρεάν Παιδεία δεν θα περάσει. Κατήγγειλαν τη διαδικασία της τηλε-εκπαίδευσης και τους αποκλεισμούς που αυτή έφερε για χιλιάδες μαθητές και απαίτησαν το άνοιγμα των σχολείων που σχεδίαζε η κυβέρνηση να μην γίνει χωρίς την ικανοποίηση όλων των αιτημάτων του εκπαιδευτικού κινήματος. Και εδώ η πρωτοβουλία ήρθε από τα κάτω, από το χώρο των Παρεμβάσεων, τωνΕΛΜΕ και των Συλλόγων Δασκάλων.
Ακολούθησαν οι εργαζόμενοι στον Τουρισμό και τον Επισιτισμό στις 28 Απρίλη: «Με σύνθημα “Πληρώσαμε πολλά – Δεν θα πληρώσουμε ξανά”, το Συνδικάτο Επισιτισμού – Τουρισμού - Ξενοδοχείων κάλεσε σε κινητοποίηση διεκδικώντας μέτρα προστασίας, αξιοπρεπείς μισθούς, ένταξη των διανομέων στα ΒΑΕ, 5θήμερο κι 8ωρο. Στη διαδήλωση που έγινε μέχρι τη Βουλή, εκτός από τα μέλη του συνδικάτου, αρκετοί/ές με τα μηχανάκια τους, συμμετείχαν και μέλη της ΚΕΕΡΦΑ και της Ανταρσία στις γειτονιές της Αθήνας, δηλώνοντας τη συμπαράστασή τους, αλλά και διεκδικώντας να ανοίξουν τα κλειστά ξενοδοχεία για να στεγαστούν οι πρόσφυγες των στρατοπέδων συγκέντρωσης και οι άστεγοι της πόλης.
Η απεργία και οι συγκεντρώσεις την Πρωτομαγιά έστειλαν στα σκουπίδια την απόφαση της κυβέρνησης για μετάθεση του γιορτασμού στις 9 Μάη και ανάγκασαν την ΑΔΕΔΥ να μετατρέψει την Πρωτομαγιά από γιορτή σε απεργία. Εκείνη η μέρα βρήκε όλη την αριστερά στους δρόμους και έσπασε την απαγόρευση για όλους τους κλάδους και τα σωματεία. Το εργατικό κίνημα βγήκε από την καραντίνα κατευθείαν στους δρόμους.
«Στηρίξτε τους εργάτες τέχνης», «Στηρίξτε τους εργάτες υγείας»: Δυο συνθήματα, δυο πρωτοβουλίες που καταγράφουν τη στροφή. Οι εργάτες τέχνης κατεβαίνουν για πρώτη φορά σε τόσο μαζικό συλλαλητήριο συσπειρώνοντας όλον τον κόσμο που δουλεύει στα θέατρα, στον κινηματογράφο, στη μουσική, στο χορό, στη ζωγραφική, διεκδικώντας δουλειά και επίδομα για όλους, και το πιο σημαντικό, διεκδικώντας και παλεύοντας για καινούργια σωματεία. Το σωματείο των Ελλήνων Ηθοποιών ανανεώθηκε. Γράφτηκαν εκατοντάδες νέα μέλη και ψήφισε τριπλάσιος αριθμός από κάθε άλλη χρονιά στις εκλογές του. Η εργατική τάξη αλλάζει, έχει καινούργια κομμάτια που δυναμώνουν και πολιτικοποιούν τα συνδικάτα.
Οι κινητοποιήσεις των εργαζόμενων στον Τουρισμό-Επισιτισμό εντάσσονται στον ίδιο κύκλο. Πρώτα στην Αθήνα, ύστερα πανελλαδικά, πρώτα με συλλαλητήρια, ύστερα με στάση εργασίας βήμα-βήμα ο πιο χτυπημένος από την κρίση κλάδος μπήκε στη μάχη. Και παράλληλα άνοιξαν απεργιακές μάχες στην ΕΥΔΑΠ, στον ΟΣΕ, στους Δήμους.
Μέσα σε αυτόν τον κύκλο, η απεργία των νοσοκομείων στις 16 Ιούνη και η πρωτοβουλία «Στηρίξτε τους εργάτες της υγείας» μετέτρεψε μια μεγάλη κλαδική απεργία σε κεντρική κινητοποίηση της εργατικής τάξης. Δεν άφησε την παραμικρή αμφιβολία ότι η εργατική τάξη είναι εδώ και καθορίζει τις εξελίξεις.
Η σταγόνα που ξεχειλίζει
Η 26 Ιούνη, το αντιρατσιστικό συλλαλητήριο στο Σύνταγμα με τους χιλιάδες μετανάστες, πρόσφυγες, σωματεία και νεολαία, ανάγκασε την κυβέρνηση την επόμενη μέρα να βγάλει ανακοίνωση και να απολογηθεί. Δεν πρόκειται να υποχωρήσει τόσο ανοιχτά και άμεσα, αλλά δεν μπορεί να συνεχίσει όπως μέχρι τώρα, με εξώσεις, απελάσεις, συλλήψεις και στρατόπεδα-φυλακές. Αυτό το κίνημα δεν πρόκειται να την αφήσει, και θα συγκρουστεί μαζί της, όπως συγκρούεται και το κίνημα με τον Τραμπ στις ΗΠΑ.
Το “Black lives matter” στις ΗΠΑ είναι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και στις ΗΠΑ, και στην Ευρώπη, και στην Ελλάδα. Έδωσε θάρρος και αυτοπεποίθηση στους μετανάστες “χωρίς χαρτιά” για να κατέβουν μαζικά στο συλλαλητήριο και στους πρόσφυγες, να κατέβουν από τα στρατόπεδα αψηφώντας τα εμπόδια και τις απειλές.
Αυτή η εικόνα συνεχίστηκε και το Σάββατο 27 Ιούνη, στη δεύτερη μέρα του διημέρου της ΚΕΕΡΦΑ στο Ρουφ και στις παρεμβάσεις που έγιναν στη συζήτηση. “Χθες είχαμε διαδήλωση έξω από την ελληνική Βουλή ενάντια στα μέτρα της κυβέρνησης που αφορούν τους πρόσφυγες. Πολλοί από εμάς συμμετείχαμε και στην πορεία της 8 Μαρτίου τη διεθνή μέρα της Γυναίκας” τόνισε η Ρουκία από το καμπ της Μαλακάσας. “Κανείς πρόσφυγας ή μετανάστης δεν θέλει να κάθεται, θέλουμε πρόσβαση σε σχολεία και νοσοκομεία. Δεν θέλουμε να είμαστε κλεισμένοι στα σπίτια αλλά να συμμετέχουμε στην κοινωνία”.
“Από χθες στη διαδήλωση έχει κολλήσει στο μυαλό μου και νομίζω στο μυαλό όλων μας το σύνθημα των μεταναστών ‘Τι θέλουμε; Χαρτιά!’. Και νομίζω ότι έχουμε τη δύναμη να τα καταφέρουμε” τόνισε η Μαρία Χαρχαρίδου, μέλος ΔΣ του Σωματείου Εργαζόμενων στο Νοσοκομείο Γεννηματά. Δεν ήταν στιγμιαίος ενθουσιασμός από την επιτυχία του συλλαλητήριου της προηγούμενης μέρας, είναι αποφασιστικότητα που βγαίνει και από την ανάκαμψη του απεργιακού κινήματος και από την έμπνευση που δίνει το διεθνές κύμα στο πλευρό του Black lives matter.
Αυθόρμητο κίνημα, και επαναστικό κόμμα
Γιατί χρειάζεται επαναστατικό κόμμα, όταν το εργατικό κίνημα δίνει όλες αυτές τις μάχες, οι πρόσφυγες διαδηλώνουν μαζικά και έρχονται νέα εργατικά κομμάτια που φέρνουν νέο αέρα και νέες ιδέες στα συνδικάτα και στο εργατικό κίνημα; Οι ιδέες που γεννιούνται αυθόρμητα στην τάξη και στους αγώνες, τι σχέση έχουν με τις επαναστατικές ιδέες, με τα ζητήματα στρατηγικής, τακτικής και ενιαίου μετώπου;
Ο Λένιν έκανε χειροπιαστή τη διαφορά ανάμεσα στους δυο δρόμους που ανοίγονται στο κίνημα. Ο ρεφορμισμός υποτάσσει την πολιτική προοπτική του εργατικού κινήματος στη διαμεσολάβηση μιας κοινοβουλευτικής ανάδειξης της Αριστεράς στην κυβέρνηση. Όλη η δυναμική της σχέσης του κοινωνικού με το πολιτικό κατακερματίζεται στο βωμό μιας προσπάθειας διαχείρισης που μόνο σε αδιέξοδα οδηγεί.
Η επαναστατική αντιμετώπιση του Λένιν, που στηριζόταν στην ανάλυση του «Κράτος και Επανάσταση» για το χαρακτήρα και τη φύση των μηχανισμών που μπορεί να αναλάβει να διαχειριστεί μια κυβέρνηση της Αριστεράς, ξέφευγε από τα αδιέξοδα μιας τέτοιας διαχείρισης προτείνοντας την υλοποίηση των πολιτικών στόχων με τις δυνάμεις του ίδιου του κοινωνικού κινήματος.
Αυτή είναι μια μεγάλη διχάλα. Άλλο να αναθέτεις την ικανοποίηση των αιτημάτων στα χέρια εκπροσώπων της αριστεράς όταν μπουν στα υπουργεία και άλλο να βάζεις πλώρη για τη δικαίωσή τους από τον ίδιο τον κόσμο που παλεύει.
Οι επαναστάτες που συγκρότησαν την Τρίτη Διεθνή σε ρήξη με τον ρεφορμισμό της σοσιαλδημοκρατίας δεν κυνηγούσαν φαντάσματα. Είχαν επίγνωση για τις αιτίες από τις οποίες πηγάζουν τέτοια προβλήματα. Η ύπαρξη οργανωμένων ρεφορμιστικών πολιτικών δυνάμεων μέσα στην εργατική τάξη δεν είναι αποτέλεσμα ατομικών αδυναμιών κάποιων ηγετών που κάνουν «κωλοτούμπες». Είναι πρόβλημα που έχει τις ρίζες του στην αντιφατική συνείδηση των εργατών και των εργατριών σαν αποτέλεσμα της κοινωνικής θέσης της εργατικής τάξης μέσα στον καπιταλισμό ως κυριαρχούμενης τάξης.
Ο Μαρξ είχε βάλει τα θεμέλια αυτής της ανάλυσης όταν έλεγε ότι μέσα στην κοινωνία οι κυρίαρχες ιδέες είναι οι ιδέες της κυρίαρχης τάξης. Υπάρχουν οργανωμένοι θεσμοί που αναπαράγουν και εξασφαλίζουν αυτή την ιδεολογική κυριαρχία: η οικογένεια, το σχολείο, ο στρατός, το πανεπιστήμιο, η εκκλησία, η αλλοτριωμένη εργασία, τα ΜΜΕ. Όμως, όλα αυτά ποτέ δεν φτάνουν να κυριαρχήσουν απόλυτα πάνω στις ιδέες όλων των εργατών και των εργατριών, γιατί η εργατική τάξη βρίσκεται διαρκώς σε σύγκρουση με την εκμετάλλευση που υφίσταται. Απέναντι σε όλα τα κηρύγματα υπακοής, πειθάρχησης και σεβασμού προς τους «ανωτέρους» και αποδοχής της «υπάρχουσας τάξης πραγμάτων», υπάρχει πάντα σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό η εμπειρία και η παράδοση της συλλογικής αντίστασης και πάλης.
Ο Αντόνιο Γκράμσι ήταν ο επαναστάτης που διατύπωσε με τον καλύτερο τρόπο την ύπαρξη αυτής της αντίφασης στα μυαλά των απλών ανθρώπων. Γράφει στο κείμενο του «Η μελέτη της Φιλοσοφίας»:
«Ο ενεργός ‘άνθρωπος-μέσα-στο-
πλήθος’ έχει μια πρακτική δραστηριότητα αλλά δεν διαθέτει μια καθαρή θεωρητική συνειδητοποίηση της πρακτικής δραστηριότητάς του, η οποία όμως παρ’ όλα αυτά εμπεριέχει μια κατανόηση του κόσμου στο βαθμό που επιχειρεί να τον αλλάξει. Η θεωρητική του συνείδηση μπορεί πραγματικά να βρίσκεται σε αντίθεση ιστορικά με τη δράση του. Θα μπορούσε σχεδόν κάποιος να πει ότι διαθέτει δυο θεωρητικές συνειδήσεις (ή μια αντιφατική συνείδηση): μια συνείδηση που εξυπακούεται μέσα στη δράση του και η οποία στην πραγματικότητα τον συνδέει με όλους τους συναδέλφους του εργάτες στον έμπρακτο μετασχηματισμό του πραγματικού κόσμου. Και μια επιφανειακά ρητή ή φραστική, την οποία έχει κληρονομήσει από το παρελθόν και έχει απορροφήσει άκριτα» .7
Ο Γκράμσι, συνεπής στο επαναστατικό ρεύμα που έχτισε μαζί με τη Ρόζα, τον Λένιν και τον Τρότσκι, πίστευε ότι η «συνείδηση που εξυπακούεται» μπορεί να υπερνικήσει τις πιέσεις της λαθεμένης «θεωρητικής συνείδησης». Πάλευε για να αποκτήσει η εργατική τάξη ένα επαναστατικό κόμμα ικανό να την οδηγήσει να ξεπεράσει τα όρια που έβαζαν οι ρεφορμιστικές πολιτικές δυνάμεις.
Δεν μπορείς να επιβεβαιώσεις τη θεωρία σου παρά μόνο στην πράξη. Σε όλη τη χρονιά, με κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας, δώσαμε οργανωμένα τη μάχη να στηρίξουμε και να οργανώσουμε τους αγώνες, να τραβήξουμε και να κερδίσουμε όλη την αριστερά αλλά και τα πιο μπερδεμένα κομμάτια μέσα στο κίνημα, καταφέραμε μαζί με τα πιο προχωρημένα μαχητικά κομμάτια του εργατικού κινήματος να αναγκάσουμε την κυβέρνηση σε υποχωρήσεις, να έχει το εργατικό κίνημα μερικές, έστω, νίκες.
Αυτές δεν είναι μικρές εξελίξεις, ίσα-ίσα είναι σημαντικές για την αυτοπεποίθηση του εργατικού κινήματος και για τη συλλογικότητα που συνεχώς κερδίζει. Η συζήτηση για την προοπτική – και πώς η εργατική τάξη μπορεί όχι μόνο να καλυτερέψει τη ζωή της αλλά να συγκρουστεί μ’ αυτό το σύστημα και να το ανατρέψει, είναι μια συζήτηση που ανοίγει με ευνοϊκότερους όρους και σε πολύ μεγαλύτερα κομμάτια απ’ ότι μέχρι τώρα…
Σημειώσεις
1. Πάνος Γκαργκάνας, ΣΑΚ 135, άρθρο «Μπορούμε να ανατρέψουμε τις προσδοκίες τους»
2. Μαρία Στύλλου, ΣΑΚ 135, άρθρο «Τα αποτελέσματα των εκλογών»
3. Οι επαναστάτες στην αυγή της νέας δεκαετίας, Συνδιάσκεψη 2020 , Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα
4. Michael Roberts, «The Greek tragedy: act 3», https://thenextrecession.wordpress.com/2020/04/25/the-greek-tragedy-act-three/?fbclid=IwAR16YIjXm05Es3uHDXzUGiAhU8ZAzcdK-evEBMf8tloZYJU_1allljgGOUQ
5. Λέων Τρότσκι , «Τα διδάγματα του Οκτώβρη»
6. Τάσος Αναστασιάδης, ΣΑΚ 139, άρθρο «Εργατικές μάχες ενάντια στην κυβέρνηση»
7. Antonio Gramsci, Selections from the prison notebooks, Lawrence and Wishart, London 1971, σελίδα 333.