Από το μαθητικό συλλαλητήριο στις 22 Οκτώβρη
Η Σταυρούλα Πανίδου συνδέει τους σημερινούς αγώνες στα σχολεία με την επαναστατική παράδοσή τους
Ο αγώνας των μαθητριών και των μαθητών είναι συγκλονιστικός με την κυριολεξία της λέξης. Κλονίζει συθέμελα την κυβέρνηση, πρωτοστατώντας στο να μπει φραγμός στις δολοφονικές επιλογές της για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Είναι ο αγώνας που αυτή τη στιγμή συνενώνει τις αγωνίες, τα αιτήματα, την οργή όλων μας.
Οι μαθητικές καταλήψεις ξεκίνησαν με το άνοιγμα των σχολείων και ογκώθηκαν σε ελάχιστο διάστημα, γιατί η κυβέρνηση άνοιξε (και) τα σχολεία, παραβαίνοντας όλα τα υγειονομικά πρωτόκολλα της απαιτούμενης απόστασης και της καθαριότητας για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Έτσι, πριν κλείσει η δεύτερη βδομάδα λειτουργίας τους, με βάση τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τη σχετική λίστα του υπουργείου Παιδείας, 170 σχολικές μονάδες ή τμήματα έκλεισαν λόγω κρουσμάτων κορωναϊού.
Η Κεραμέως δηλώνει ότι «Δεν είναι απάντηση οι καταλήψεις… Δεν γίνεται οποιοσδήποτε να εμποδίζει άλλον στην πρόσβαση στην εκπαίδευση», εννοώντας, προφανώς, ότι μόνον η απουσία οποιουδήποτε υγειονομικού μέτρου εκ μέρους του κράτους έχει το δικαίωμα να τα κλείνει. Στα σχολεία κινούνται τουλάχιστον 1.500.000 άνθρωποι (μαθητές/τριες και εκπαιδευτικοί). Αν προσθέσουμε όσους έρχονται σε επαφή μετά την λήξη του ωραρίου με αυτό το 1.500.000, το κράτος άφησε έκθετο στην πανδημία - μόνο μέσα από τα σχολεία - πάνω από το μισό πληθυσμό της χώρας.
Οι μαθητικές καταλήψεις έχουν τεράστια υποστήριξη, γιατί τα αιτήματά τους βρίσκονται στον πυρήνα της πολιτικής που χρειάζεται αυτή τη στιγμή η τάξης μας. Αιτήματα απόλυτα αναγκαία για την ίδια μας τη ζωή και απόλυτα ρεαλιστικά. Αιτήματα, όμως, που βρίσκονται και σε απόλυτη σύγκρουση με τις επιλογές της άρχουσας τάξης. Η απόσταση και η καθαριότητα στα σχολειά επιτυγχάνεται μ’ έναν απλούστατο τρόπο: λεφτά για προσλήψεις. Εκατοντάδες άδειες σχολικές αίθουσες υπάρχουν ήδη ή μπορούν να βρεθούν άμεσα αλλά η κυβέρνηση αρνείται να προσλάβει εκπαιδευτικούς να τις λειτουργήσουν και καθαρίστριες να τις κρατήσουν ασφαλείς.
Οι μαθήτριες και οι μαθητές βλέπουν καθαρά τη σύνδεση εργατικού και μαθητικού κινήματος, όχι μόνο στο επίπεδο των αιτημάτων αλλά και της διεκδίκησης. Είναι αυτοί και αυτές που κατέβηκαν μαζί με τους εκπαιδευτικούς τους την Άνοιξη, σπάζοντας τις απαγορεύσεις των διαδηλώσεων, που κατέβηκαν στη μεγαλειώδη φετινή Πρωτομαγιά δίπλα στους εργαζόμενους γονείς τους και στα συλλαλητήρια στις 15 του Οκτώβρη, δίπλα στην εργατική τάξη που παλεύει για την Υγεία και την Παιδεία.
Οι μαθήτριες και οι μαθητές δεν «υποκινούνται» μονάχα από τις συνθήκες της πανδημίας. Όλο το προηγούμενο διάστημα, ζυμώθηκε και αναδείχθηκε η βαθιά τους πολιτικοποίηση με τη συμμετοχή τους σε κάθε κοινωνικό αγώνα. Είναι οι ίδιες και οι ίδιοι που οργάνωσαν τα σχολειά τους να διαδηλώσουν στη φετινή 8 Μάρτη, πρωταγωνίστησαν στην οργάνωση του κινήματος ενάντια στην καταστροφή του περιβάλλοντος, κατέβηκαν μαζικά στους δρόμους στις αντιρατσιστικές κινητοποιήσεις Black Lives Matter και στις διαδηλώσεις του Pride και των κινημάτων ενάντια στο σεξισμό και την ομοφοβία.
Είναι προφανέστατη γι’ αυτούς η σύνδεση και η επέκταση του αγώνα τους για ασφαλή σχολεία με τους αντιρατσιστικούς και αντιφασιστικούς αγώνες. Αγώνες που αποτελούν την καλύτερη παράδοση για το πώς το εργατικό κίνημα σπάει στην πράξη τους ρατσιστικούς νόμους. Σήμερα στα σχολειά μας, εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες είναι παιδιά παλιότερων μεταναστών και προσφύγων. Είναι εδώ χάρη στην τεράστια μάχη που έδωσαν οι εκπαιδευτικοί μέσα από τα συνδικάτα τους ενάντια σε νόμους που απαγόρευαν στους μετανάστες που δεν είχαν χαρτιά να γράφουν τα παιδιά τους στα σχολεία, σε μάχες που έδωσαν για το δικαίωμα της ιθαγένειας των παιδιών, για το δικαίωμά τους στη μόρφωση. Γι’ αυτό, στις 7 του Οκτώβρη, ξεκίνησαν από τα σχολειά ατέλειωτα ποτάμια μαθητόκοσμου, που μαζί με τους εκπαιδευτικούς τους, πλημμύρισαν τους δρόμους σ’ όλες τις πόλεις, απαίτησαν και πέτυχαν την καταδίκη της εγκληματικής Χρυσής Αυγής.
Και είναι αυτή η βαθιά πολιτικοποίησή τους που τους/τις οδηγεί στο να αντιπαραθέτουν στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς των δισεκατομμυρίων το σύνθημα «λεφτά για την Παιδεία και την Υγεία». Να αντιπαραθέτουν στους ελληνοτουρκικούς ανταγωνισμούς για το ποιο από τα δύο κράτη θα καταστρέψει κι άλλο τη Μεσόγειο, το κίνημα ενάντια στην καταστροφή του περιβάλλοντος. Και μ’ αυτό τον τρόπο, είναι αυτοί και αυτές που βάζουν τις βάσεις για ένα πραγματικό αντιπολεμικό μέτωπο και όχι ο ΣΥΡΙΖΑ που, βασιλικότερος του βασιλέως, ασκεί κριτική στην κυβέρνηση για «ξεπούλημα των εθνικών μας συμφερόντων» ή ο γενικόλογος, με ανύπαρκτο ταξικό προσανατολισμό, αντιιμπεριαλισμός του ΚΚΕ.
Αστυνομικός μηχανισμός και χημικά, τραμπούκοι καναλιών, τραμπούκοι «γονείς», ομογάλακτοι των δολοφόνων του Νίκου Τεμπονέρα, εκβιασμοί και τιμωρία προς μαθητόκοσμο και εκπαιδευτικούς με την τηλεκπαίδευση, που το Υπουργείο έχει αναγάγει σε «φάρμακον δια πάσαν νόσον», μπήκαν στην υπηρεσία της Κεραμέως και της αντίληψής της περί δημοκρατίας και «διαλόγου» με παταγώδη αποτυχία. Το μόνο που καταφέρνουν είναι να δυναμώνουν τις κινητοποιήσεις, να μεγαλώνουν τη συμπαράσταση και να προκαλούν την όλο και μεγαλύτερη συμμετοχή των εκπαιδευτικών σ’ αυτές.
Η ΟΛΜΕ, απέναντι στον εκβιασμό της τηλεκπαίδευσης, κήρυξε άμεσα απεργία στήριξης μαθητ(τρι)ών και εκπαιδευτικών στα υπό κατάληψη σχολεία. Ακόμη και ο εκ των κόλπων του κυβερνητικού κόμματος προερχόμενος πρόεδρός της αναγκάζεται να διακηρύξει ότι «Δεν μπορούμε να παίξουμε το ρόλο του δεσμοφύλακα και του καταδότη των μαθητών». Μετά την κάθετα αρνητική σε όλα τα αιτήματα συνάντηση της Κεραμέως στις 8/10 με το συνδικάτο των εκπαιδευτικών, η ΟΛΜΕ δηλώνει ότι «Απέναντι στην εξοργιστική στάση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου και της συνεχιζόμενης αντιεκπαιδευτικής πολιτικής που συνοδεύεται από το όργιο της καταστολής και της τρομοκρατίας απέναντι σε μαθητές και εκπαιδευτικούς συνεχίζουμε τον αγώνα μας πιο δυναμικά. Καλούμε όλο τον κλάδο να συμμετέχει μαζικά στην πανδημοσιοϋπαλληλική Απεργία στις 15 Οκτώβρη». Είναι σημαντικά βήματα, όχι όμως επαρκή για να αντιμετωπιστεί η ολομέτωπη επίθεση της άλλης πλευράς.
Είναι ώρα για Απεργία Διαρκείας και πανεκπαιδευτικό συντονισμό
Βρισκόμαστε σε μια περίοδο τεράστιας ταξικής πόλωσης. Η αστική τάξη και οι κυβερνήσεις της παγκόσμια προσπαθούν να κάνουν την οικονομία τους να λειτουργήσει πατώντας –και αυτό είναι πλέον κυριολεκτικό– πάνω στα πτώματά μας. Η κυβέρνηση της ΝΔ όχι μόνον δεν δίνει χρήματα για να παρθούν ουσιαστικά μέτρα ενάντια στην πανδημία, αλλά αντιθέτως βάζει στόχο να περάσει με ρυθμούς κατεπείγοντος όλα τα μέτρα που διαλύουν και ιδιωτικοποιούν οποιοδήποτε κοινωνικό αγαθό. Τα σχολειά μας, τα νοσοκομεία μας, τις συγκοινωνίες μας. Ταυτόχρονα, επιτίθεται με κάθε τρόπο στα συνδικάτα, στην προσπάθειά της να μετατρέψει την οργανωμένη εργατική τάξη σε ανίσχυρες μονάδες.
Τι βρίσκουν απέναντί τους; Κάνοντας για άλλη μια φορά λάθος υπολογισμούς, πιστεύοντας ότι έχουν την ιδεολογική συναίνεση μεγάλου κοινωνικού τμήματος πρόθυμου να στηρίξει αυτές τις πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού, βρίσκονται μπροστά σε μια συνεχή συλλογική αντίσταση από παντού. Τα ατέλειωτα ποτάμια των αντιφασιστών στις 7 του Οκτώβρη ήταν η εργατική τάξη και τα παιδιά της, όλος αυτός ο κόσμος που εδώ και μήνες είναι στους δρόμους για να βάλει φρένο σ’ αυτές τις επιθέσεις. Και είμαστε ακόμη μόνο στην αρχή. Και από τη δική τους πλευρά –τα νέα μνημόνια είναι ήδη καθοδόν– αλλά και από τη δική μας.
Η τακτική της «ανυποχώρητης στάσης» και της καταστολής απέναντι στις αντιστάσεις δεν είναι δείγμα δύναμης της κυβέρνησης. Είναι το ακριβώς αντίθετο. Δεν μπορεί να πείσει ιδεολογικά για τις επιλογές της και συνεπώς είναι αναγκασμένη να τις επιβάλει με τη βία. Αυτό όμως οδηγεί στην όλο και μεγαλύτερη κοινωνική της απομόνωση, στην όλο και μεγαλύτερη οργή του κόσμου, στην όλο και μεγαλύτερη βούλησή του για ενιομετωπική δράση. Γι’ αυτό και είναι η στιγμή που το κίνημα πρέπει να κινηθεί ολοταχώς προς τα μπρος και όχι στις ήδη διαφαινόμενες, από τις ηγεσίες του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ, τακτικές της αποκλιμάκωσης του αγώνα. Χρειαζόμαστε μια γενικευμένη και συνεχή απεργία στην εκπαίδευση. Μια απεργία που θα οδηγήσει σε ένα πολύ δυναμικότερο και ισχυρότερο επίπεδο τη σύγκρουση στο χώρο της Παιδείας και θα λειτουργήσει παραδειγματικά σε όλους τους εργατικούς και νεολαιίστικους χώρους για το πώς μπορούμε να τελειώνουμε με τις δολοφονικές επιλογές της άλλης πλευράς.
Από το 1990, η τότε κυβέρνηση της ΝΔ έβαλε την προοπτική της συρρίκνωσης και διάλυσης της Δημόσιας και Δωρεάν Παιδείας, προσπαθώντας να δημιουργήσει ένα κενό στο οποίο να μπορούν να εισχωρήσουν οι κερδοσκόποι της εκπαίδευσης. Τριάντα χρόνια τώρα, η προσπάθειά τους, ιδεολογικά και πρακτικά, είναι να εφαρμόσουν το δόγμα ότι δικαίωμα στη μόρφωση έχει όποιος μπορεί να πληρώσει. Οι καταλήψεις και οι απεργίες που έφτασαν σχεδόν να γκρεμίσουν τον Μητσοτάκη πατέρα το 1991 έγιναν έκτοτε ο φόβος και ο τρόμος κάθε προσπάθειας της άρχουσα τάξης να βάλει χέρι στη Δημόσια Εκπαίδευση. Τριάντα χρόνια τώρα, ενάντια σ’ αυτά τα σχέδια, οι αγώνες των εκπαιδευτικών εμπνέουν το μαθητικό κίνημα και το αντίθετο, στήνοντας, σε κάθε στιγμή αυτής της σύγκρουσης, ένα αρραγές πανεκπαιδευτικό μέτωπο.1
Το μέτωπο αυτό και οι αγώνες που έδωσε δεν ήταν αυτονόητα από την πρώτη στιγμή. Ήταν αποτέλεσμα συγκρούσεων, ιδεολογικών και πρακτικών, μέσα στο ίδιο το κίνημα. Γι’ αυτό και όλοι αυτοί οι αγώνες είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό: ήταν αγώνες που ξεκινούσαν από τη βάση, σε σύγκρουση με την ηττοπάθεια και τη συμβιβαστική τακτική των συνδικαλιστικών και κομματικών ηγεσιών. Η επαναστατική αριστερά, περισσότερο ίσως από κάθε άλλο εργασιακό χώρο, έπαιξε καθοριστικό ρόλο σ’ αυτούς τους αγώνες, προβάλλοντας και οργανώνοντας τη μαχητική διάθεση της βάσης της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Παράδοση
Αυτό πρέπει να γίνει και τώρα. Μαζί με το μαθητικό κίνημα, η επαναστατική αριστερά έχει καθήκον να ξαναζωντανέψει την παράδοση της από τα κάτω οργάνωσης της αντίστασης. Να βγάλει και πάλι μπροστά τη διάθεση που είναι διάχυτη στη βάση των εκπαιδευτικών και να μπει για άλλη μια φορά μπροστά για να την οργανώσει διεκδικητικά.
Από την κυβέρνηση Μητσοτάκη πατέρα το ’90-’91 και του τότε υπουργού παιδείας Κοντογιαννόπουλου, που όπλισαν το χέρι των δολοφόνων του Νίκου Τεμπονέρα, μέχρι τις σημερινές τους ρέπλικες, τον Μητσοτάκη υιό και την Κεραμέως, το πανεκπαιδευτικό κίνημα έβαλε φραγμό στα σχέδια για διάλυση της Δημόσιας και Δωρεάν Παιδείας και έριξε υπουργούς Παιδείας τον έναν μετά τον άλλο. Άξιοι συνεχιστές αυτού του κινήματος, εκπαιδευτικοί και μαθητόκοσμος, μπορούμε και τώρα να κάνουμε τα σχέδια τους και την Κεραμέως απόβλητα της Ιστορίας του Εκπαιδευτικού μας Κινήματος.
Ταυτόχρονα, όλα αυτά κάνουν εξαιρετικά επίκαιρη και αναγκαία μια ακόμη συζήτηση. Απέναντι στους στόχους τους για ένα σχολείο που όλο και περισσότερο θα συρρικνώνεται ο δημόσιος χαρακτήρας του και θα γίνεται βορά στο ιδιωτικό κεφάλαιο, απέναντι στους στόχους τους για μια εκπαίδευση που θα παρέχει απλά «δεξιότητες» που προετοιμάζουν τους αυριανούς εργάτες και εργάτριες της επισφαλούς εργασίας, ποιο είναι το όραμα της δικής μας πλευράς για το τι εκπαίδευση, για το τι κοινωνία θέλουμε και πώς μπορούμε να το πραγματώσουμε.
Οδηγός μας σ’ αυτή τη συζήτηση είναι η ιστορία των αγώνων της τάξης μας, αυτή την Ιστορία που η Κεραμέως και η κάθε Κεραμέως θέλει να αγνοούμε. Είναι οι στόχοι για την Παιδεία που έβαλε η Παρισινή Κομμούνα στα 1871, η Ρώσικη Επανάσταση του ‘17, ο Μάης του ’68. Στόχοι για μια εκπαίδευση που καλλιεργεί πνεύμα αλληλεγγύης και συλλογικότητας και όχι ανταγωνισμού και ατομικισμού, όπως κάνει η δική τους εκπαίδευση. Στόχοι για μια εκπαίδευση που απελευθερώνει τις ιδιαίτερες ικανότητες και την προσωπικότητα των μαθη(τρι)ών αντί να την καλουπώνει στις κάθε φορά ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας.2 Σήμερα η κοινωνία έχει υπερδιπλάσιες δυνατότητες να εφαρμόσει και να προχωρήσει αυτούς τους στόχους στην εκπαίδευση. Διαθέτει τεράστια υλικοτεχνική υποδομή και ένα πολυπληθές εκπαιδευτικό δυναμικό, με γνώσεις σε όλα τα πεδία των ανθρώπινων επιτευγμάτων και εξοικειωμένο με τα πιο πρωτοπόρα παιδαγωγικά μοντέλα. Αν ενάμιση αιώνα πριν οι εργάτες και οι εργάτριες του Παρισιού και στη Ρωσία του ‘17 έβαζαν το όραμα για μια τέτοια εκπαίδευση, φανταστείτε τι δυνατότητες έχει η ανθρωπότητα, η ίδια η τάξη μας, σήμερα.
Σημειώσεις
1. Για τις μάχες του κινήματος στην εκπαίδευση, ενδεικτικά τα άρθρα στο περιοδικό Σοσιαλισμός από τα Κάτω, τεύχη 15, 28, 30, 33, 61, 62, 72, 108, 130.
2. Συλλογικό, Για ποια Παιδεία παλεύουμε, εκδ. Εργατική Δημοκρατία - Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, 1999. Επίσης, περ, Σοσιαλισμός από τα κάτω, τ. 23, 1997, Χάνι Ρόζενμπεργκ, «Επανάσταση και Εκπαίδευση» και περ. Σοσιαλισμός από τα κάτω, τ. 140, 2020, Σταυρούλα Πανίδου, «Μια άλλη Εκπαίδευση είναι αναγκαία και εφικτή».