Όσο πλησιάζουν οι προεδρικές εκλογές της 25 Μάη τόσο μεγαλώνει η ένταση στην Ουκρανία. Κάθε μέρα φέρνει νέες εξελίξεις.

Η Κριμαία είναι πλέον τμήμα της Ρώσικης Ομοσπονδίας μετά την προσάρτησή της στα μέσα του Μάρτη. Ενάμιση μήνα μετά, το ίδιο σενάριο μοιάζει να ξετυλίγεται στην ανατολική Ουκρανία. «Φιλορώσοι πολιτοφύλακες» καταλαμβάνουν δημόσια κτίρια ζητώντας δημοψήφισμα για τοπική αυτονομία ή προσχώρηση στην Ρωσία. Ο κίνδυνος μιας ρώσικης εισβολής και μιας απάντησης του ΝΑΤΟ μέσω της Ουκρανικής κυβέρνησης καταρχήν, είναι ορατός.

Τους τελευταίο τετράμηνο και ιδιαίτερα από την στιγμή που ανατράπηκε ο Γιανουκόβιτς (22 Φλεβάρη) οι εξελίξεις στην Ουκρανία έχουν αποσπάσει την προσοχή διεθνώς και παράλληλα έχουν ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση μέσα στην Αριστερά. Τι έγινε στην Ουκρανία; φασιστικό πραξικόπημα ή μια λαϊκή εξέγερση; Ποιός είναι ο εχθρός μας; Η Δύση; Η Ρωσία; Και οι δυο μαζί;

Φασιστικό πραξικόπημα;

Ο ισχυρισμός ότι αυτό που συνέβη ανάμεσα στον Δεκέμβρη και τον Φλεβάρη στην Ουκρανία είναι ένα φασιστικό πραξικόπημα δεν αντέχει στην αντιπαράθεση με τα γεγονότα ούτε πριν ούτε μετά από την ανατροπή του Γιανούκοβιτς και τον σχηματισμό της μεταβατικής κυβέρνησης. Εκτός από αυτό, πάσχει από ιστορική αμνησία σχετικά με το τι σημαίνει φασιστικό πραξικόπημα.

Ο φασισμός είναι ένα μαζικό αντιδραστικό κίνημα που έχει σκοπό να καταλάβει το κράτος με τις ευλογίες της άρχουσας τάξης για να τσακίσει τις εργατικές οργανώσεις και τα κόμματα της Αριστεράς, να τα ξεριζώσει από την εργατική τάξη και να εξατομικοποιήσει την ίδια. Αυτό έκαναν οι φασίστες του Μουσολίνι και οι ναζί του Χίτλερ.

Αυτή ήταν ακόμα και η λειτουργία καθεστώτων που δεν είχαν την στήριξη ενός μαζικού κινήματος στο πεζοδρόμιο, όπως η δικτατορία του Πινοσέτ στη Χιλή από το 1973 και μετά. Κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι η άρχουσα τάξη στην Ουκρανία ένιωσε την ανάγκη να καταφύγει σε τέτοιες ριζικές μεθόδους απέναντι σε μια οργανωμένη εργατική τάξη.

Η κυβέρνηση Γιανούκοβιτς έπεσε γιατί οι ολιγάρχες που την στήριζαν διέταξαν τους βουλευτές του κόμματος του («Κόμμα των Περιφερειών») να αποσκιρτήσουν. Το έκαναν αυτό γιατί η συμφωνία που είχαν στήσει –με τις ευλογίες της Ε.Ε – ανάμεσα στον Γιανουκόβιτς και την αντιπολίτευση κατέρρευσε κάτω από το βάρος του κινήματος στο δρόμο.

Από αυτή την άποψη, το κίνημα της Μαϊντάν, είχε την ίδια κατάληξη με το κίνημα που ονομάστηκε «πορτοκαλί επανάσταση» το 2004-2005: «επιβεβαίωσε τις προβλέψεις ότι θα καταλήξει με την επαναφορά στην εξουσία απαξιωμένων πολιτικών προσώπων και πολιτικών».1 Αυτό που έχει αλλάξει δέκα χρόνια μετά, είναι ότι αυτοί οι πολιτικοί έχουν ακόμα μικρότερο έλεγχο και δυνατότητες.

Η ίδια η ανάδυση του Σβόμποντα –του μεγαλύτερου φασιστικού κόμματος – είναι προϊόν της απογοήτευσης που προκάλεσαν οι «πορτοκαλί» κυβερνήσεις επί προεδρίας Γιούσενκο (2005-2010) και της κρίσης του συνασπισμού που τον στήριζε αρχικά. Από 0,76% στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2007 έφτασε το 10,44% στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2012 προσπαθώντας στην πορεία να δείξει ότι έγινε «ένα κόμμα όπως τα άλλα» σύμφωνα με τη συνταγή του Εθνικού Μετώπου στη Γαλλία.

Το Σβόμποντα έχει πλέον τρεις υπουργούς στη μεταβατική κυβέρνηση του Κιέβου –του αναπληρωτή πρωθυπουργού,2 Οικολογίας, Γεωργίας και επίσης τη θέση του Γενικού Εισαγγελέα. Όταν το Γενάρη του 1933 ο πρόεδρος Χίντεμπουργκ της Γερμανίας όρκιζε καγκελάριο τον Χίτλερ, υπήρχαν μόνο δυο άλλοι ναζί στην κυβέρνηση «εθνικής συσπείρωσης». Όμως, εδώ παύει κάθε ομοιότητα. Το 1933 οι ναζί έλεγχαν το πανίσχυρο κρατικό μηχανισμό της Πρωσίας, διέθεταν μια παραστρατιωτική δύναμη εκατοντάδων χιλιάδων και ξεκίνησαν από την πρώτη στιγμή αυτού που οι ίδιοι ονόμασαν «ευθυγράμμιση», Gleichschaltung, τη ναζιστικοποίηση κάθε κοινωνικής οργάνωσης και θεσμού.

Τίποτα τέτοιο δεν συμβαίνει στην Ουκρανία, αντίθετα η ίδια η ακροδεξιά μπαίνει σε κρίση. Στις 25 Μάρτη παραιτήθηκε για παράδειγμα ο Ιγκόρ Τενιούκ από υπουργός Άμυνας. Ο Τενιούκ ήταν ναύαρχος και μέλος του Σβόμποντα. Παραιτήθηκε ύστερα από τις κριτικές που δέχτηκε για το χάσιμο της Κριμαίας. Την προηγούμενη μέρα η αστυνομία είχε σκοτώσει τον Ολεξάντρ Μοζίτσκο, τον περιβόητο αρχηγό του ναζιστικού «Δεξιού Τομέα» στην Δυτική Ουκρανία. Οι περίπου 2.000 παραστρατιωτικοί που συγκεντρώθηκαν έξω από το κοινοβούλιο απειλώντας να μπούνε μέσα, αναγκάστηκαν να διαλυθούν άπραγοι. Η συνέχεια ήταν επιχειρήσεις που τους εκδίωξαν από το ξενοδοχείο που είχαν καταλάβει κοντά στη Μαϊντάν.

Σε μια δημοσκόπηση που έγινε στα τέλη Μάρτη ο Ταχινιόκ του Σβόμποντα έπαιρνε μόλις το 2,4% των ψήφων για τις προεδρικές εκλογές και ο Γιάρος του «Δεξιού Τομέα» το 1,4%.3

Όταν ο Αρσένι Γιατσενούκ αναλάμβανε μεταβατικός πρωθυπουργός δήλωσε ότι θα προΐσταται σε μια «κυβέρνηση καμικάζι». Το γιατί το δείχνει ανάγλυφα η συμφωνία που υπέγραψε η κυβέρνησή του με το ΔΝΤ. Σε αντάλλαγμα για δάνεια ύψους 27 δις δολαρίων τα επόμενα δυο χρόνια, θα πρέπει να επιβάλλει περικοπές και άλλες μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν σε έκρηξη του πληθωρισμού και της φτώχειας.4

Το Σβόμποντα ανήκει στους «καμικάζι» – ζηλεύοντας τη «δόξα» του Καρατζαφύρερ στην Ελλάδα. Ο «Δεξιός Τομέας» παρόλη τη διασημότητα που απέκτησε στις μέρες των συγκρούσεων στη Μαϊντάν, δεν έχει τη δυναμική να πάρει τη θέση του.

Οι προεδρικές θα είναι μια κούρσα ανάμεσα στον Ποροσένκο τον «βασιλιά της σοκολάτας» και την Τιμοσένκο, την πρώην «πριγκίπισσα του φυσικού αερίου». Ο Ποροσένκο, είναι ένας ολιγάρχης που έγινε και πολιτικός κρατώντας καλές σχέσεις με την Ρωσία (όπου έκανε μέχρι πρόσφατα τις μπίζνες του).5 Προηγείται στις δημοσκοπήσεις απέναντι σε μια Τιμοσένκο που μπορεί να είχε την στήριξη των ΗΠΑ μέχρι πρόσφατα, αλλά δεν πείθει τους Ουκρανούς που δεν ξεχνάνε τα σκάνδαλα που συνόδευσαν την πρωθυπουργία της.

Ολοι οι αναλυτές περιμένουν στωικά την έκρηξη της κοινωνικής δυσαρέσκειας που θα πυροδοτήσουν τα μέτρα του ΔΝΤ. Το κίνημα που εκδηλώθηκε τόσο εκρηκτικά με κέντρο την πλατεία Μαϊντάν τους προηγούμενες μήνες μπορεί να κάνει πάλι την εμφάνισή του.

Ένας σημαντικός παράγοντας που λειτουργεί σαν φρένο για αυτό είναι η επέμβαση του ρώσικου ιμπεριαλισμού. Κάθε κίνηση της Ρωσίας στην Ουκρανία, ενισχύει τις φωνές που ζητάνε εθνική ενότητα, κοινωνική ειρήνη απέναντι στο προαιώνιο εχθρό και ενισχύει τις αυταπάτες για την προστασία της Ε.Ε και του ΝΑΤΟ. Τα τμήματα της Αριστεράς που υποκύπτουν άμεσα ή έμμεσα στο φιλορωσισμό στο όνομα του αντιϊμπεριαλισμού, γίνονται οι καλύτεροι στρατολόγοι της Δύσης στην Ουκρανία.

Ο Ρώσικος ιμπεριαλισμός

Δεν χωράει καμιά αμφιβολία ότι η ανάμιξη της Ε.Ε και των ΗΠΑ στην Ουκρανία είναι μια ιμπεριαλιστική επέμβαση. Είναι συνέχεια της «επέκτασης προς ανατολάς» της Ε.Ε που είχε ξεκινήσει μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Η Δύση θέλει να θέσει οριστικά την Ουκρανία στη «σφαίρα επιρροής» της – για να εξασφαλίσει ένα στρατηγικό προγεφύρωμα για τον έλεγχο των διαδρομών φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Μπροστά σε αυτό το στόχο, οι πολιτικοί της Ε.Ε και των ΗΠΑ δεν δίστασαν να βαφτίσουν δημοκράτες του φασίστες του Σβόμποντα.

Όμως, η επέμβαση της Ρωσίας είναι το ίδιο υποκριτική με αυτή της Δύσης. Η κατάληψη της Κριμαίας και η – καλυμμένη προς το παρόν – επέμβαση στην ανατολική Ουκρανία, δεν έχει σε τίποτα να κάνει ούτε με την προστασία του δικαιώματος των λαών στην αυτοδιάθεση ούτε με τον αντιφασισμό. Είναι μια μάχη του Ρώσικου ιμπεριαλισμού να κρατήσει τον έλεγχο της Ουκρανίας.

Αν παλιότερα η Λατινική Αμερική θεωρούταν (και σε μεγάλο βαθμό ήταν) η «πίσω αυλή» του Αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, η Ουκρανία ήταν η πίσω αυλή του Ρώσικου. Αυτό ίσχυε για την εποχή των Τσάρων, όταν ο Λένιν περιέγραφε την Ουκρανία σαν την «Ρώσικη Ιρλανδία και Ρώσικη Αλγερία».6 Ίσχυε και στις δεκαετίες μετά την σταλινική αντεπανάσταση της δεκαετίας του ’30. Τότε ανατράπηκαν όλες οι κατακτήσεις της «ουκρανοποίησης» της δεκαετίας του ’20, και η Ουκρανία υπέφερε τρομερά από την «βίαιη κολλεκτιβοποίηση» του Στάλιν.

Το κράτος που διαχειρίζεται σήμερα ο Πούτιν είναι η συνέχεια του κράτους που έλεγχε μια κραταιά «αυτοκρατορία» στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η ίδια άρχουσα τάξη έχει την εξουσία. Οι «ανατροπές» του 1989-91 αφορούσαν τη μορφή της ιδιοκτησίας, όχι την ουσία των σχέσεων παραγωγής. Από αυτή την άποψη η Ρώσικη κοινωνία δεν πήγε ούτε μπροστά –όπως υποστήριζαν οι απολογητές της «αγοράς» – ούτε πίσω όπως λένε οι νοσταλγοί της «χρυσής εποχής» του σταλινισμού. Πήγε πλάγια από τη μια μορφή καπιταλισμού στην άλλη.

Σήμερα η Μόσχα είναι η «πρωτεύουσα» των δισεκατομμυριούχων παγκοσμίως, μπροστά κι από τη Νέα Υόρκη (84 με περιουσία 366 δις δολαρίων έναντι 62 με 280 δις δολάρια).7 Αυτοί όμως δεν θα υπήρχαν χωρίς τους γίγαντες της βιομηχανίας που είχαν χτιστεί επί κρατικού καπιταλισμού και έμειναν στα χέρια των «σοβιετικών» διευθυντών και «τεχνοκρατών» που τις διαχειρίζονταν.

Ο σκληρός πυρήνας του κράτους, ο στρατός, η αστυνομία, η «δικαιοσύνη» παρά τα τραντάγματα παρέμειναν ανέπαφα. Ακόμα και τα σύμβολα επιστρατεύτηκαν για να δηλώσουν την «συνέχεια του κράτους»: οι μονάδες του στρατού, με απόφαση της κυβέρνησης του Γιέλτσιν, έχουν κρατήσει τις πολεμικές σημαίες και τα διακριτικά της «σοβιετικής» περιόδου.

Το 1956 ή το 1968 ο ρώσικος ιμπεριαλισμός μπορούσε να επεμβαίνει στρατιωτικά στην Ουγγαρία ή στην Τσεχοσλοβακία. Αυτή η δυνατότητα χάθηκε οριστικά. Όμως, δεν παραιτήθηκε ποτέ από την προσπάθεια να ελέγξει (ή να επανακτήσει τον έλεγχο) του «εγγύς εξωτερικού» όπως ονομάζονται καμιά φορά οι πρώην «δημοκρατίες» της ΕΣΣΔ.

Η Ουκρανία είναι απολύτως κρίσιμη για να συνεχίσει να έχει το ρώσικο κράτος αξιώσεις στη διεθνή αρένα. Οι ΗΠΑ, ακόμα και η Γερμανία, μπορούν να «ζήσουν» και χωρίς την Ουκρανία. Ο ρώσικος ιμπεριαλισμός όχι. Όχι τόσο για καθαρά οικονομικούς λόγους: το ρώσικο εμπόριο με την Ε.Ε. έφτανε τα 267,5 δις ευρώ το 2012 ενώ με την Ουκρανία μόλις τα 24,3 δις.8

Η Ουκρανία ήταν και παραμένει το «μπαλκόνι» του ρώσικου κράτους στην Ευρώπη – και το «παράθυρό» του στις «ζεστές θάλασσες». Η Σεβαστούπολη στην Κριμαία είναι η βάση του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας εδώ και δυόμισι αιώνες. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Πούτιν έσπευσε να την «εξασφαλίσει» πρώτη.

Επίσης, η αεροναυπηγική βιομηχανία της Ουκρανίας εξακολουθεί να είναι απολύτως απαραίτητη για την ρώσικη πολεμική βιομηχανία και τις ένοπλες δυνάμεις της. Οι διηπειρωτικοί πύραυλοι SS-18 σχεδιάζονται και παράγονται στην Ντνιπροπετρόβσκ της ανατολικής Ουκρανίας. Τα συστήματα πλοήγησης άλλων διηπειρωτικών πυραύλων παράγονται στο Χάρκοβο. Το 20% του φυσικού ουρανίου που χρησιμοποιεί η ρώσικη πυρηνική βιομηχανία προέρχεται από το Ζόλτι Βόντι της Ουκρανίας. Τα κουτιά ταχυτήτων για τις τουρμπίνες του 60% των πλοίων επιφανείας του ρώσικου στόλου παράγονται στο Μικολάιβ. Οι πύραυλοι αέρος-αέρος και κινητήρες για τα σύγχρονα πολεμικά αεροπλάνα και ελικόπτερα της Ρωσίας προέρχονται επίσης από την Ουκρανία – η εταιρεία Motor-Sich στη πόλη Ζαπορίσγια είναι αναντικατάστατος προμηθευτής.9 Εν συντομία, ο ρώσικος στρατός δεν μπορεί να πετάξει και να πυροβολήσει χωρίς την Ουκρανία.

Γι’ αυτούς τους λόγους ο Πούτιν παίζει τα ρέστα του. Ο οικονομικός εκβιασμός είναι όπλο σε αυτή την εκστρατεία, που έχει χρησιμοποιήσει ξανά και ξανά στη δεκαετία που πέρασε και χρησιμοποιεί και τώρα. Η Gazprom, η κρατική εταιρεία φυσικού αερίου, ανακοίνωσε ότι αυξάνει τη τιμή του φυσικού αερίου που πουλάει στην Ουκρανία κατά 88% επειδή η τελευταία καθυστερεί στην πληρωμή των χρεών στην εταιρεία που φτάνουν τα 2.2 δις δολάρια. Η επόμενη κίνηση θα είναι η διακοπή της παροχής φυσικού αερίου όπως το 2006 και το 2008.

Αντίπαλο δέος;

Ο Νέος Ψυχρός Πόλεμος ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση έχει αναζωπυρώσει αυταπάτες για το ρώσικο «αντίπαλο δέος» σε πολλά και διαφορετικά τμήματα της Αριστεράς. Πριν εξετάσουμε αν αυτό είναι σωστό, θα πρέπει να απαντήσουμε αν είναι αλήθεια. Είναι πράγματι ο Πούτιν σε θέση να αντιμετωπίσει στα ίσα τη Δύση;

Η σύντομη απάντηση είναι όχι. Ο Πούτιν αξιοποιεί το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να επέμβει άμεσα στην Ουκρανία μιας και ο ουκρανικός στρατός είναι αδύναμος, ενώ η Ρωσία μπορεί. Όμως, αντιμετωπίζει τριών ειδών προβλήματα.

Δεν μπορεί να ελέγξει ικανοποιητικά την κατάσταση ούτε στην Κριμαία ούτε πολύ περισσότερο στην ανατολική Ουκρανία. Η Κριμαία παρόλο που είναι μια εύφορη περιοχή εισάγει το 85% των τροφίμων της από την Ουκρανία. Η βαριά βιομηχανία της ανατολικής Ουκρανίας εξαρτάται από τις επιδοτήσεις της κεντρικής κυβέρνησης για να επιβιώσει. Το βάρος για την ρώσικη οικονομία θα είναι τεράστιο.

Ούτε η υποστήριξη των πληθυσμών είναι δεδομένη. Τα ρώσικα ΜΜΕ πρόβαλαν ευτυχισμένους πολίτες να ρίχνουν την ψήφο υπέρ της ένωσης με τη Ρωσία στην κάλπη στο δημοψήφισμα της 16 Μάρτη και εκκλήσεις «ρωσόφωνων» της ανατολικής Ουκρανίας για προστασία από τον Πούτιν. Όμως, ούτε τα αποτελέσματα του κριμαϊκού δημοψηφίσματος πείθουν για την αυθεντικότητά τους, ούτε στην ανατολική Ουκρανία επικρατεί ενθουσιασμός.

Ο ρώσικος στρατός μπορεί να καταλάβει μέσα σε 3-4 μέρες την ανατολική Ουκρανία, να φτάσει στο Δνείπερο και να απειλήσει το Κίεβο. Όμως, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι μπορεί να «ειρηνεύσει» μεγάλες πόλεις όπως το Χάρκοβο που κάθε άλλο παρά πλήρως «φιλορωσικό» είναι. Μια επέμβαση μπορεί να οδηγήσει σε λουτρά αίματος τύπου Βοσνίας.

Το 1994 ο Γιέλτσιν εξαπέλυσε τον ρώσικο στρατό στην Τσετσενία και υπέστη ένα αιματοβαμμένο φιάσκο που συνέβαλε αποφασιστικά στην κατάρρευση της επιρροής του. Ο Πούτιν αποκατέστησε την «τιμή» του ρώσικου στρατού κάνοντας την Τσετσενία κρανίου τόπο. (Όσοι σήμερα στην Αριστερά υπερθεματίζουν για το «δικαίωμα στην αυτοδιάθεση της Κριμαίας, ξεχνάνε βολικά το αντίστοιχο δικαίωμα της Τσετσενίας). Αν κάτι ανάλογο εκτυλιχθεί στην Ουκρανία δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Πούτιν θα συνεχίσει να απολαμβάνει την στήριξη των Ρώσων «ολιγαρχών».

Επίσης, η δυσαρέσκεια για την εσωτερική πολιτική του μπορεί να απλωθεί και να γίνει πιο ριζοσπαστική σε επαφή με ένα αντιπολεμικό κίνημα. Πέρασε στα ψιλά των ειδήσεων ότι στη Μόσχα έχουν γίνει διαδηλώσεις ενάντια στην πολιτική του Πούτιν στην Ουκρανία, με χιλιάδες να βγαίνουν στους δρόμους και τη γνήσια ρώσικη αριστερά να παίζει ρόλο.10

Συνολικότερα, ο ρώσικος ιμπεριαλισμός δεν διαθέτει ούτε την οικονομική ούτε την στρατιωτική ισχύ για μια παρατεταμένη αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ. Όταν ο Ομπάμα αναφέρθηκε στην αρχή της κρίσης στην Ρωσία ως «περιφερειακή δύναμη» – δεν έκανε μόνο ένα προσβλητικό υπαινιγμό για τον Πούτιν, αλλά δήλωνε ένα μεγάλο μέρος της αλήθειας.

Το εργατικό κίνημα και η Αριστερά σε όλον τον κόσμο, ιστορικά, έχουν πληρώσει ήδη πικρά τις αυταπάτες για το «αντίπαλο δέος». Είχαν παραλυτική και καταστροφική επίδραση όταν οι πανίσχυρες στρατιές του Στάλιν έφταναν στο Βερολίνο και τα ΚΚ διακήρυσσαν ότι δεν χρειάζεται σοσιαλιστική επανάσταση για να δικαιωθεί η αντιφασιστική αντίσταση αλλά πίστη στην ΕΣΣΔ και τη διπλωματία της. Έτσι φτάσαμε σε τραγωδίες όπως η Βάρκιζα. Τώρα, με τα τανκς του Πούτιν να ζεσταίνουν τις μηχανές τους στα σύνορα με την ανατολική Ουκρανία, τέτοιες αυταπάτες είναι περισσότερο φάρσα παρά τραγωδία.

Ιμπεριαλισμός και αντιϊμπεριαλισμός

Αυτά είναι ξεκαθαρίσματα που πρέπει να γίνουν στην Αριστερά – και ιδιαίτερα στην επαναστατική, αντικαπιταλιστική, αν θέλει να μπει μπροστά στις μάχες ενάντια στον ιμπεριαλισμό και την απειλή του πολέμου.

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου οι απολογητές του συστήματος υποστήριζαν με θέρμη τις θεωρίες για το «τέλος της ιστορίας»: η ανθρωπότητα θα προχωρήσει αδιατάραχτα στο δρόμο της ελεύθερης αγοράς και της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας με μοναδικές απειλές να προέρχονται από τους «εχθρούς της νεωτερικότητας» (τους ισλαμιστές τρομοκράτες, ή τα «κράτη-παρίες» όπως του Σαντάμ Χουσεΐν ή της Βόρειας Κορέας). Η παγκοσμιοποίηση έβαλε τον ιμπεριαλισμό στα αζήτητα, αυτό ήταν το μήνυμα που επαναλαμβανόταν.

Όσοι στην Αριστερά δεν υιοθετούσαν αυτά τα κηρύγματα, έτειναν να υιοθετούν μια ανάλυση που ήταν το αντεστραμμένο είδωλό τους. Οι ΗΠΑ (μαζί με την Ε.Ε) είναι ο παγκόσμιος χωροφύλακας μιας ενιαίας άρχουσας τάξης των πολυεθνικών που έχει γίνει «υπερεθνική». Οι πόλεμοι και οι επεμβάσεις τους γίνονται για τη λεηλασία και την επιβολή του «νεοφιλελεύθερου μοντέλου» από την ανατολική Ευρώπη μέχρι την Μ. Ανατολή την Αφρική και την Ασία. Μπορεί να ήταν πόλεμοι των πλούσιων ενάντια στους φτωχούς, αλλά όχι πόλεμοι του «κλασσικού» ιμπεριαλισμού. Ο σύγχρονος καπιταλισμός μπορούσε να περιγράφεται ως «αυτοκρατορία» ή «ολοκληρωτικός καπιταλισμός» – πάντως όχι σαν ιμπεριαλισμός.

Ο Νέος Ψυχρός Πόλεμος στην Ουκρανία έχει ωθήσει τους απολογητές του συστήματος να αναθεωρήσουν αυτά που έλεγαν δέκα και είκοσι χρόνια πριν. Το ινστιτούτο Stratfor για παράδειγμα δημοσίευσε πρόσφατα ένα άρθρο για την «αμυντική πολιτική» των ΗΠΑ με αφορμή την ουκρανική κρίση. Εκεί τονίζεται ότι:

«Όσοι υποστήριζαν ότι η αμυντική πολιτική των ΗΠΑ πρέπει να μεταθέσει το επίκεντρό της από τα ενδεχόμενα συστημικής σύγκρουσης με ομότιμες δυνάμεις, στην ουσία υποστήριζαν ότι ο κόσμος είχε μπει σε μια νέα εποχή όπου αυτό που πριν ήταν κάτι το συνηθισμένο θα εξαφανιζόταν. Οι όποιες πολεμικές επιχειρήσεις δεν θα αφορούσαν έθνη, αλλά εθνικές υποομάδες και δεν θα ήταν συστημικές.

Δεν θα ξεσπάσει πόλεμος ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ρωσία για την Ουκρανία. Τα συμφέροντα των ΗΠΑ δεν είναι τόσο μεγάλα όσο να δικαιολογούν έναν πόλεμο, και καμιά από τις δυο χώρες δεν είναι σε θέση να μπει σε ένα τέτοιο πόλεμο. Οι Αμερικάνοι δεν έχουν παραταχθεί για πόλεμο και οι Ρώσοι δεν είναι έτοιμοι να συγκρουστούν με τις ΗΠΑ.

Όμως τα γεγονότα της Ουκρανίας υπογραμμίζουν κάποιες πραγματικότητες. Πρώτον, η ισχύς των χωρών μεταβάλλεται και οι Ρώσοι έχουν αυξήσει αισθητά τις στρατιωτικές τους δυνατότητες σε σχέση με τη δεκαετία του ’90. Δεύτερον, η απόκλιση των συμφερόντων των δυο χωρών που έμοιαζαν να εξαφανίζεται στη δεκαετία του ’90 έχει επανακάμψει. Τρίτον, αυτό το επεισόδιο θα ωθήσει και τις δυο χώρες να αναθεωρήσουν τις στρατηγικές και τις στρατιωτικές δυνατότητές τους και μελλοντικές κρίσεις μπορεί να οδηγήσουν σε συμβατικό πόλεμο παρόλη την ύπαρξη πυρηνικών όπλων. Η ανθρώπινη συνθήκη δεν άλλαξε λόγω ενός διαλείμματος κατά το οποίο οι ΗΠΑ δεν μπορούσαν να αμφισβητηθούν: οι δυο τελευταίες δεκαετίες είναι η εξαίρεση στο κανόνα των διεθνών σχέσεων που καθορίζονται από τον πόλεμο».11

Τα ίδια θα μπορούσαν να γραφτούν για την Κίνα και την προσπάθειά της να αναπτύξει την παρουσία του ναυτικού της στο νότιο Ειρηνικό.

Ο ιμπεριαλισμός σήμερα είναι «πολυπολικός» όπως ήταν την εποχή του Λένιν. Ο ιμπεριαλισμός των δυο υπερδυνάμεων του Ψυχρού Πολέμου ήταν από αυτή την άποψη ένα «μεσοδιάστημα». Το σύνθημα Ούτε Ουάσιγκτον Ούτε Μόσχα της Διεθνούς Σοσιαλιστικής Τάσης που μέρος της είναι το ΣΕΚ, κρατούσε τη συνέχεια με τη λενινιστική παράδοση της πλήρους ανεξαρτησίας απέναντι στους αντιμαχόμενους ιμπεριαλισμούς. Σήμερα αυτό το σύνθημα αποκτάει μια νέα επικαιρότητα.

Η πάλη για να ηττηθεί ο «δικός μας» ιμπεριαλισμός δεν περνάει από τις αυταπάτες για τον αντίπαλο.

1. «Dangerous Liaisons: Ukraine and the Western Slavists», Rossen Djagalov, http://www.criticatac.ro/lefteast/ukraine-and-the-western-slavists/

2. Όχι σημαντική θέση, υπάρχουν άλλοι τρεις.

3. http://metapolls.net/2014/03/27/ukrainian-presidential-election-26-mar-2014-poll/#.U0sK-HT1xe8

4. «Ουκρανία, στα νύχια του ΔΝΤ», Εργατική Αλληλεγγύη 1117 (8/4/2014) http://ergatiki.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=9717:i1117&Itemid=62

5. «Ukraine’s Hopes Riding on a Chocolatier», E. Kramer, New York Times, http://www.nytimes.com/2014/03/30/world/europe/ukraine-candidates.html

6. Σε ένα άρθρο στην Πράβδα τον Ιούνη του 1917 http://www.marxists.org/archive/lenin/works/1917/jun/01b.htm

7. «Forbes Top 10 Billionaire Cities – Moscow Beats New York Again» http://www.forbes.com/sites/ricardogeromel/2013/03/14/forbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again/

8. «Russia’s Trade Ties with Europe”, http://www.bbc.com/news/world-europe-26436291

9. «Ukraine Military Dispositions”, Igor Sutyagin, Michael Clarke, Briefing Paper April 2014, Royal United Service Institute (RUSI) https://www.rusi.org/ukraine

10. Η διαδήλωση της 15 Μάρτη στη Μόσχα είχε 50.000 άτομα: http://www.internationalviewpoint.org/spip.php? article3321

11. «U.S. Defense Policy in the Wake of the Ukrainian Affair», George Friedman, 8/4/2014 http://tinyurl.com/mkx6ylm