Πανεργατική απεργία 10 Ιούνη
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας μεθοδεύει με λύσσα επιθέσεις λεηλασίας, καταστολής, σεξιστικές, ρατσιστικές σε βάρος των εργατών και των εργατριών.
Η Μαρία Στύλλου εξηγεί γιατί όλα αυτά γίνονται από θέση πολιτικής αδυναμίας και κρίσης του συστήματος και προτείνει δρόμους και στρατηγική αντίστασης και ανατροπής.
Όταν μια κυβέρνηση έχει περάσει έναν εφιάλτη με τρεις πανεργατικές απεργίες μέσα σε πέντε βδομάδες σε συνθήκες πανδημίας και λοκντάουν, είναι λογικό να φοβάται τον αντίπαλο. Αυτή είναι η εμπειρία που σημαδεύει τον Μητσοτάκη και τους υπουργούς του.
Μπορεί να κατάφεραν να περάσουν από τη Βουλή το νόμο που κάνει τις απεργίες πιο δύσκολες, τις απολύσεις πιο εύκολες και το οχτάωρο πιο σπάνιο, όμως ξέρουν ότι η εφαρμογή αυτού του νόμου, όπως και τόσων προηγούμενων, δεν κρίνεται από τους 158 κυβερνητικούς βουλευτές που ψήφισαν υπέρ, αλλά από τη δύναμη, την οργάνωση και την αποφασιστικότητα της εργατικής τάξης να τον ρίξει στα σκουπίδια.
Και οι τρεις πανεργατικές, στις 6 Μάη για την Πρωτομαγιά, στις 10 και στις 16 Ιούνη, έγιναν ενάντια στο νομοσχέδιο του Χατζηδάκη και ξεσήκωσαν κάθε εργατικό χώρο, κλάδο και σωματείο. Έτσι μπήκε η πίεση στις ηγεσίες της ΑΔΕΔΥ, των Εργατικών Κέντρων και τέλος ακόμη και της ΓΣΕΕ που αποφάσισε να συμμετέχει στην πανεργατική απεργία στις 10 Ιούνη.
Η κυβέρνηση είχε προσπαθήσει να μηδενίσει την απεργία της Πρωτομαγιάς στις 6 Μάη, κηρύσσοντας αργία την Τρίτη 4 Μάη και παρατείνοντας έτσι για μια μέρα τις αργίες του Πάσχα. Το κόλπο δεν έπιασε και η επιτυχία της απεργίας δημιούργησε τη δυναμική για τις 10 Ιούνη όπου η κυβέρνηση βρέθηκε μπροστά στα μεγαλύτερα απεργιακά συλλαλητήρια σε όλες τις πόλεις πανελλαδικά.
Όπως έγραφε η Εργατική Αλληλεγγύη: «Να μην αφήσουμε τη δυναμική της Πρωτομαγιάς να ξεφουσκώσει, να ξεσηκώσουμε κάθε κλάδο που ανοίγει μετά την καραντίνα. Εκπαιδευτικοί και μαθητές μαζί με τους φοιτητές να μπουν μπροστά και να συντονιστούν με τους εργαζόμενους της εστίασης που ήδη άνοιξε και του τουρισμού που ακολουθεί. Όλοι μαζί για να μην περάσει το σχέδιο Χατζηδάκη, για να τελειώνουμε με την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας».1
Δεν ήταν μια απλή προτροπή εκείνο το άρθρο κι αυτό επιβεβαιώθηκε από ό,τι ακολούθησε: «Το ν/σ του Χατζηδάκη συμπληρώνει αυτό της Κεραμέως… Από τη μία ο Χατζηδάκης απελευθερώνει τις απολύσεις, από την άλλη η Κεραμέως προχωράει στην αξιολόγηση… Η συζήτηση έχει φουντώσει στα σχολεία και αναμένουμε μεγάλη συμμετοχή στην πανεργατική απεργία στις 10/6. Από την προηγούμενη βδομάδα στην ΕΛΜΕ μου κάνουμε γύρες στα σχολεία για ενημέρωση και οργάνωση της απεργίας».2
Αντίστοιχη εικόνα και στα νοσοκομεία: «στον χώρο μου στους τραπεζοκόμους, που καθημερινά ανοίγω πολιτικές συζητήσεις, υπάρχει διάθεση για να οργανωθούμε και να κατέβουμε στην πανεργατική. Η τρομερή κινητοποίηση του προσωπικού στον Ερυθρό μετά τη μετατροπή του σε νοσοκομείο μιας νόσου με πρωτοφανείς συνελεύσεις στο προαύλιο και με επιτροπές αγώνα βοηθάει στο να μαζικοποιηθεί το πανό του Ερυθρού στην απεργία στις 10/6».3
Η δυναμική δεν περιοριζόταν στους εργαζόμενους στο δημόσιο: «Οι εργαζόμενοι ξαναοργανώνονται στον κλάδο μας. Η συζήτηση για το 8ωρο -κι όχι μόνο- έχει ανοίξει πολύ. Ο κόσμος έχει πλέον εμπειρία οργάνωσης αγώνων και η απεργία στις 10 Ιούνη θα σπρώξει ακόμα περισσότερο αυτή τη διάθεση για να διεκδικήσουμε τα αιτήματά μας, που είναι εκ διαμέτρου αντίθετα από αυτά που θέλουν το υπουργείο και τα αφεντικά».4
Γι’ αυτό, η οργή δεν εκτονώνεται και μετά την ψήφιση του νομοσχέδιου. Η ΟΛΜΕ κήρυξε τρίωρη στάση εργασίας ενάντια στον εξαναγκασμό των εκπαιδευτικών να δουλέψουν ως επιτηρητές στις εξετάσεις για τα Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία και η κυβέρνηση έτρεξε να βρει δικαστήριο που να κηρύξει την κινητοποίηση «παράνομη» πραξικοπηματικά, έστω και αν δεν είχε επιδοθεί κλήση στο ΔΣ της ΟΛΜΕ που δεν εκπροσωπήθηκε στη «δίκη».
Ο Μητσοτάκης και οι υπουργοί του τρέχουν μέσα στο καλοκαίρι να προωθήσουν στη Βουλή και άλλα νομοσχέδια, ελπίζοντας να αποφύγουν την οργή των εργαζόμενων. Κάποτε αυτή η ταχτική θεωριόταν σίγουρο χαρτί των κυβερνήσεων. Αλλά πόσο ισχύει κάτι τέτοιο σήμερα;
Το νομοσχέδιο για την επικουρική ασφάλιση προβάλλεται από το δίδυμο Μητσοτάκη-Χατζηδάκη ως μια μεταρρύθμιση που βελτιώνει τις προοπτικές για επικουρική σύνταξη για τους νέους εργαζόμενους και δεν θίγει καθόλου τους παλιούς. Πρόκειται για προκλητικό ψέμα.
Αν ψηφιστεί και μπει σε εφαρμογή αυτή η αρπαχτή, κινδυνεύουν με λεηλασία οι συντάξεις όλων. Οι ασφαλιστικές κρατήσεις των νέων θα βρίσκονται στο έλεος κερδοσκοπικών funds, ενώ τα παλιά δημόσια ασφαλιστικά ταμεία θα υποστούν τις απώλειες εισφορών. Είναι ζήτημα χρόνου το πόσο γρήγορα θα επεκταθεί η επίθεση σε όλες τις συντάξεις με το εκβιαστικό δίλημμα «ιδιωτικοποίηση ή αλλιώς ο ΕΦΚΑ δεν είναι βιώσιμος». Ήδη σε διεθνή δημοσιεύματα προβάλλονται μελέτες που ισχυρίζονται ότι για να επιβιώσουν ταμεία που δίνουν εγγυημένο ύψος σύνταξης οι κρατήσεις πρέπει να φτάσουν πάνω από 42% του μισθού!5
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας καταφεύγει σε τακτικές desperados. Και δεν είναι η μόνη. Η διεθνής κατάσταση του καπιταλισμού δημιουργεί το υπόβαθρο για όλα αυτά.
Ανησυχίες για πληθωρισμό και επιτόκια
Σύμφωνα με την κυρίαρχη προπαγάνδα, «ο κόσμος προχωράει προς το τέλος της πανδημίας και θα μπει σε μια περίοδο οικονομικής ανάκαμψης και βελτιωμένων κοινωνικών υπηρεσιών μετά την εμπειρία του κορονοϊού. Οι άνεργοι θα γυρίσουν στις δουλειές και οι κυβερνήσεις πήραν το μάθημά τους για το πόσο απαραίτητο είναι π.χ. το δημόσιο σύστημα υγείας».
Οι πραγματικές εικόνες, όμως είναι διαφορετικές. Πρώτα απ’ όλα οι ταξικές ανισότητες μεγάλωσαν. Μέσα στην «καταραμένη» χρονιά του 2020, «πάνω από πέντε εκατομμύρια άτομα έγιναν εκατομμυριούχοι παρά την πανδημία …ενώ σχεδόν τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι (το 55% των ενηλίκων σε όλο τον πλανήτη) διέθεταν λιγότερα από δέκα χιλιάδες δολάρια».6 Το μερίδιο όλων των εκατομμυριούχων στον παγκόσμιο πλούτο ανέβηκε στο 46% το 2020, ενώ το 2000 βρισκόταν στο 35%. Το ένα τρίτο των νέων εκατομμυριούχων εμφανίστηκε στις ΗΠΑ αφήνοντας τις άλλες πλούσιες χώρες να ζηλεύουν καθώς ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός εξακολουθεί να κατέχει τα πρωτεία.
Σύμφωνα με τους συντάκτες της ίδιας έκθεσης, βασικός παράγοντας για αυτή την έκρηξη των ανισοτήτων ήταν η πολιτική που εφαρμόστηκε για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας. Πίσω από τη φιλολογία περί «στροφής μακριά από τον νεοφιλελευθερισμό», η πολιτική των κεντρικών τραπεζών και τα «πακέτα στήριξης» των κυβερνήσεων ευνόησαν την άνοδο της χρηματιστηριακής αξίας των περιουσιακών στοιχείων που κατέχουν οι πλούσιοι.
Ο Μητσοτάκης τρέχει για να εξασφαλίσει ότι και οι πλούσιοι του ελληνικού καπιταλισμού θα ανέβουν σε αυτό το τρένο. Ένας τρόπος είναι η λεηλασία της ΔΕΗ και το φαγοπότι με τα ευρωπαϊκά πακέτα στήριξης της «πράσινης ανάπτυξης». Αντίστοιχα φιλοδοξούν να λειτουργήσουν τα σχέδια για «εκσυγχρονισμό» του ΕΣΥ με υποβάθμιση δημόσιων νοσοκομείων σε ρόλο «ακτίνας» και αναβάθμιση των ιδιωτικών συγκροτημάτων υγείας σε «συνεργαζόμενους χορηγούς». Και βέβαια εδώ λογοδοτούν και τα σχέδια για να πάρουν ιδιωτικές ασφαλιστικές και «επενδυτικές» εταιρείες τα δισεκατομμύρια των εισφορών για τις επικουρικές συντάξεις.
Βιάζονται οι έλληνες καπιταλιστές και η κυβέρνησή τους και γιατί πιέζονται από τον ανταγωνισμό αλλά και γιατί το μέλλον είναι γεμάτο αστάθειες και ανησυχίες. Ανησυχίες για το τι θα γίνει με τις φούσκες της κερδοσκοπίας, με τον πληθωρισμό και με τα επιτόκια.
Η κερδοσκοπία στα διεθνή χρηματιστήρια έχει χτυπήσει κόκκινο καθώς τεράστιες πολυεθνικές προτιμούν να τοποθετούν τα κέρδη τους στον τζόγο της χρηματιστηριακής αξίας των μετοχών, των ομολόγων, των πρώτων υλών κλπ αντί να κάνουν επενδύσεις. Έχει ανοίξει δημόσια η συζήτηση για την απειλή ότι αυτή η φούσκα κινδυνεύει να σκάσει αν αρχίσουν να ανεβαίνουν τα επιτόκια. Οι πιο πλούσιοι «επενδυτές» έχουν πρόσβαση στο φτηνό χρήμα που προσφέρουν οι τράπεζες και χρησιμοποιούν τέτοια δάνεια για να ανεβάζουν την αξία των περιουσιών τους.
Αυτός είναι ένας παράγοντας που πιέζει για να μην αυξηθούν ξαφνικά τα επιτόκια. Οι πλούσιοι δεν θέλουν να σταματήσει αυτή η πολιτική που εκτοξεύει τις περιουσίες τους. Υπάρχουν όμως πιέσεις στην αντίθετη κατεύθυνση. Πριν ακόμα αρχίσει η όποια οικονομική ανάκαμψη από την παγκόσμια ύφεση της περασμένης χρονιάς, έχουν αρχίσει σημάδια πληθωρισμού. Οι τιμές των προϊόντων στις ΗΠΑ ανεβαίνουν με ρυθμό μεγαλύτερο εδώ και δεκαετίες. Και τα επιτελεία είναι διχασμένα για το αν αυτό είναι ένα παροδικό φαινόμενο ή αν είναι η απαρχή για ένα μεγάλο κύμα πληθωρισμού που απειλεί να καταστρέψει κεφάλαια.
Στις ΗΠΑ, η κεντρική τράπεζα έχει αρχίσει να προετοιμάζει το έδαφος για αύξηση των επιτοκίων γιατί υποστηρίζει ότι αυτό θα λειτουργήσει σαν φρένο στον πληθωρισμό, εμποδίζοντας μια «υπερθέρμανση» της οικονομίας. Πέρα από τον παραλογισμό μιας «υπερθέρμανσης» πριν ακόμη έρθει η ανάκαμψη, αυτή η αντιμετώπιση διχάζει τους κεντρικούς τραπεζίτες της Ευρωζώνης. Η Λαγκάρντ που έχει διαδεχθεί τον Ντράγκι στην ηγεσία της ΕΚΤ, ξεκίνησε μια διαδικασία «αναθεώρησης της στρατηγικής», αλλά δυσκολεύεται να εξασφαλίσει σύγκλιση απόψεων.
Σύμφωνα με την εφημερίδα Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, υπάρχουν τραπεζίτες που θέλουν να ακολουθήσει η ΕΚΤ την Fed των ΗΠΑ και άλλοι που φοβούνται ότι κάτι τέτοιο «θα έκανε την κατάσταση πιο περίπλοκη».7
Το τι σημαίνουν όλα αυτά για την ελληνική οικονομία αναγκάζεται να το ομολογήσει ο ίδιος ο Στουρνάρας στην πρόσφατη Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος:
«Το υψηλό ιδιωτικό και δημόσιο χρέος αποτελούν παράγοντες κινδύνου και καθιστούν περισσότερο ευάλωτη την οικονομία σε μια νέα αρνητική εξωτερική διαταραχή. … Τα ελληνικά ομόλογα θα καταστούν ευάλωτα σε ενδεχόμενες διαταραχές στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, οι οποίες θα μπορούσαν να προκύψουν από μια απότομη αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής στις ανεπτυγμένες οικονομίες ως αποτέλεσμα της ταχύτερης του αναμενομένου αύξησης του πληθωρισμού».8
Ο ελληνικός καπιταλισμός είναι από τους αδύνατους κρίκους στην παγκόσμια καπιταλιστική αλυσίδα και οι πιέσεις πάνω του από τις διεθνείς εξελίξεις πάντα μεγεθύνονται.
Στις ΗΠΑ οι αβεβαιότητες των επιτελείων για τους οικονομικούς χειρισμούς επιτείνονται από το φόβο για τις διεκδικήσεις των εργαζόμενων. Οι εργάτες της Amazon πληρώνονται με ωρομίσθιο 15 δολάρια την ώρα, διπλάσιο από το κατώτατο ωρομίσθιο σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Τα αφεντικά ανησυχούν ότι αυτό δίνει δυνατότητες σε εργαζόμενους άλλων κλάδων να απαιτήσουν αυξήσεις. Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι οι πιο χαμηλόμισθοι (χωρίς πανεπιστημιακό πτυχίο) προσβλέπουν σε αύξηση 19%.9
Και μόνο η σκέψη ότι στην καρδιά του καπιταλισμού μπορεί να βγουν διεκδικήσεις για αυξήσεις μισθών 19% κάνει τον ΣΕΒ και τον Χατζηδάκη να βλέπουν εφιάλτες.
Αγριεύουν οι ανταγωνισμοί
Οι ανησυχίες στους κύκλους της άρχουσας τάξης δεν περιορίζονται εκεί. Αστάθεια και αβεβαιότητες προκαλεί και η όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.
Η πρόσφατη Σύνοδος των G7 προβλήθηκε σαν χαρμόσυνο γεγονός όπου η Αμερική με τον Μπάιντεν ξαναμπήκε επικεφαλής των «δυτικών δημοκρατιών» για να τις οδηγήσει σε συνεργασία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σε συντονισμό για φορολόγηση των κερδών των πολυεθνικών και «κοινή προσπάθεια» υπεράσπισης των δημοκρατικών αξιών.
Πίσω από τα ωραία λόγια ξεπροβάλλουν σκληρές πραγματικότητες. Οι «πράσινες» διακηρύξεις δεν μπορούν να κρύψουν το γεγονός ότι από τους πρώτους ωφελημένους της όποιας οικονομικής ανάκαμψης στις ΗΠΑ είναι οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων −ακόμα και ορυχεία για κάρβουνο ξανανοίγουν, ενώ οι πολυεθνικές του πετρέλαιου απλώνουν τα πλοκάμια τους στις «ανανεώσιμες». Οι υποσχέσεις για φορολόγηση κερδών και καταπολέμηση των «φορολογικών παραδείσων» οδεύουν ολοταχώς σε νέες φοροαπαλλαγές για τους ισχυρότερους. Αλλά το κυριότερο είναι οι νέες γεωπολιτικές κόντρες.
Μετά τους G7, η Σύνοδος του ΝΑΤΟ αποφάνθηκε ότι «οι δηλωμένες φιλοδοξίες της Κίνας και η αποφασιστική συμπεριφορά της συνιστούν συστημικές προκλήσεις σε περιοχές που αφορούν στην ασφάλεια της συμμαχίας».10 Ξαφνικά οι ισλαμοφοβικές κυβερνήσεις της Δύσης ανησυχούν για τα δικαιώματα των μουσουλμάνων Ουιγούρων στην Κίνα! Ανησυχούν και για την παρουσία της Κίνας στα ατλαντικά παράλια της Αφρικής. Η Βορειοατλαντική συμμαχία προφανώς θεωρεί τον Ατλαντικό δική της λίμνη και οι ΗΠΑ ζητούν βοήθεια για να διατηρήσουν την ηγεμονία τους και στον Ειρηνικό. Και θα ήθελαν και τη Ρωσία του Πούτιν πιο συνεργάσιμη μαζί τους παρά με το Πεκίνο.
Ο Μπάιντεν, για να γλυκάνει τους ευρωπαίους συμμάχους και τον Πούτιν, ακύρωσε τις αμερικανικές κυρώσεις για τον αγωγό Nordstream2 που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία. Τα προσχήματα περί καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής εγκαταλείφθηκαν στο βωμό της γεωπολιτικής. Αλλά, κανένα από όλα αυτά τα επικίνδυνα παιχνίδια δεν εξελίσσεται γραμμικά. Η Μέρκελ και ο Μακρόν πρότειναν στη Σύνοδο της ΕΕ να γίνει συνάντηση κορυφής της ΕΕ με τον Πούτιν τρέχοντας να προλάβουν τη διπλωματία του Μπάιντεν. Αλλά συνάντησαν διαφωνίες από τις κυβερνήσεις της ανατολικής Ευρώπης, οξύνοντας τις εντάσεις στα σύνορα με τη Ρωσία. Η Λευκορωσία, η Ουκρανία, η Μαύρη θάλασσα αναδεικνύονται ξανά ως πεδία αντιπαράθεσης όπου τα διπλωματικά ανταλλάγματα εναλλάσσονται με επιδείξεις πυγμής.
Ο Μητσοτάκης μπορεί να λέει ότι η Ελλάδα είναι παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή, αλλά η κατάσταση προς τα βόρεια, στα Βαλκάνια και τον Καύκασο αποσταθεροποιείται ξανά. Τα ίδια και χειρότερα ισχύουν προς το νότο.
Ο «προστάτης» των μουσουλμάνων Ουιγούρων της Κίνας Μπάιντεν άρχισε ξανά βομβαρδισμούς στο Ιράκ ενάντια στην «ισλαμική απειλή» του Ιράν. Κάθε προσπάθεια των ΗΠΑ να «σταθεροποιήσουν» τη Μέση Ανατολή με τη δημιουργία συμμαχιών ανάμεσα στο Ισραήλ και τα αραβικά καθεστώτα καταλήγει σε νέες εστίες έντασης. Και προφανώς αυτό οδηγεί σε χειρότερη ελληνική εμπλοκή στο όνομα του «άξονα Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ». Κάποτε, τότε που η ελληνική διπλωματία εμφανιζόταν ως συμπαραστάτης του Αραφάτ, οι αγώνες των Παλαιστίνιων ήταν παράγοντας για μεσολαβητικές «ειρηνευτικές» πρωτοβουλίες. Τώρα, η νέα Ιντιφάντα αντιμετωπίζεται από τον Μητσοτάκη και τον Δένδια με σύσφιξη των πολεμικών συνεργασιών με το Ισραήλ και την πιο μαύρη αντίδραση στα Εμιράτα.
Κράτος και επανάσταση
Ο συνδυασμός της οικονομικής αβεβαιότητας και της γεωπολιτικής αστάθειας λειτουργεί αποσταθεροποιητικά και για τα πολιτικά συστήματα παντού και ιδιαίτερα στους πιο αδύναμους κρίκους. Μέσα σε συνθήκες πανδημίας, η Λατινική Αμερική συγκλονίζεται από ξεσπάσματα της οργής των από κάτω.
«Η 19 Ιούνη ήταν η μέρα των μεγαλύτερων διαδηλώσεων στη Βραζιλία στη διάρκεια της πανδημίας. Η αργή κατάρρευση της ακροδεξιάς κυβέρνησης Μπολσονάρο καταγράφεται από πολλές και διαφορετικές ενδείξεις εδώ και καιρό, αλλά πλέον η σκυτάλη περνάει με μαζικούς όρους στους δρόμους. Ήταν το δεύτερο μεγάλο ραντεβού του κινήματος “Κάτω ο Μπολσονάρο” μετά τις 29 Μάη και το προχώρημα ήταν εμφανές. Στις 29 Μάη έγιναν διαδηλώσεις σε 210 πόλεις με 420 χιλιάδες κόσμο συνολικά. Το περασμένο Σάββατο, 19 Ιούνη, μόνο στο Σάο Πάολο βγήκαν 100 χιλιάδες και άλλες 70 χιλιάδες στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Συνολικά, εξελίσσονταν 427 διαφορετικές διαδηλώσεις την ίδια στιγμή».11
Είχαν προηγηθεί οι προεδρικές εκλογές στο Περού, όπου η δυναστεία των Φουτζιμόρι ηττήθηκε από έναν δάσκαλο που έβαλε σαν σύνθημά του «Όχι πια φτωχοί σε μια πλούσια χώρα!»: «ο Πέντρο Καστίγιο, υποψήφιος του κόμματος Ελεύθερο Περού είναι δάσκαλος σε μια από τις φτωχές περιοχές του Περού στις Άνδεις. Για πρώτη φορά είχε γίνει γνωστός το 2017 ως ηγέτης μιας μεγάλης απεργίας εκπαιδευτικών. Το πρόγραμμα του Ελεύθερου Περού έχει αναφορές στον μαρξισμό, τον σοσιαλισμό και τον Κάρλος Μαριατέγκι, ιδρυτή της Αριστεράς στη χώρα και ένα από τους λαμπρότερους εκπροσώπους του λατινοαμερικάνικου μαρξισμού. Σαν υποψήφιος ο Καστίγιο υπόσχεται εθνικοποιήσεις, αύξηση των μισθών και των κοινωνικών δαπανών, ιδιαίτερα για τη δημόσια παιδεία».12
Σκέψεις για πραξικόπημα σε βάρος του αριστερού δάσκαλου δεν προχώρησαν, καθώς η εικόνα της περιοχής είναι αποτρεπτική. Το δείχνουν οι αγώνες στην Κολομβία: «Οι αλλεπάλληλες γενικές απεργίες στην Κολομβία έχουν μετατραπεί σε συνολικό ξεσηκωμό ενάντια σε ένα από τα πιο αντιδραστικά καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής και την κυβέρνηση του Ιβάν Ντούκε. Οι εξελίξεις έχουν τεράστια σημασία για ολόκληρη την περιοχή. Η Κολομβία είναι η πιο πολυπληθής ισπανόφωνη χώρα της Νότιας Αμερικής και ένας από τους πιο σταθερούς στη διάρκεια των δεκαετιών σύμμαχος της Ουάσινγκτον.
Η σταθερότητα του καθεστώτος που στα χαρτιά είναι δημοκρατία βασίζεται στον τρόμο που επέβαλλε ο στρατός στην ύπαιθρο και επεκτεινόταν μέσα στις πόλεις σε διαρκή κατάσταση “εξαίρεσης”. Χιλιάδες συνδικαλιστές έχουν δολοφονηθεί και δολοφονούνται. Όμως ο φόβος έχει σπάσει για τα καλά και το πολιτικό σκηνικό της Κολομβίας συνειδητοποιεί με αγωνία αυτή την πραγματικότητα».13
Γεωγραφικά, η Λατινική Αμερική είναι πολύ μακριά από τα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο, γεωπολιτικά, όμως, οι αποστάσεις συρρικνώνονται. Αυτήν την πραγματικότητα αγνοούν διάφορες αντιλήψεις περί «επιτελικού κράτους» που τάχα αποκτά τη δυνατότητα να ελέγχει τις εξελίξεις γιατί ο Μητσοτάκης συστηματοποιεί τους δεσμούς ανάμεσα στις επιχειρήσεις, τα ΜΜΕ και τα κυβερνητικά επιτελεία.
Ιστορικά, η ανάλυση για το κράτος ήταν και παραμένει αγκωνάρι της συμβολής του μαρξισμού στη στρατηγική του εργατικού κινήματος. Ο Μαρξ και ο Ένγκελς επέμεναν στην αντιμετώπιση του κράτους ως επιτελείου της αστικής τάξης ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα και επιβεβαιώθηκαν από τη δράση της Παρισινής Κομμούνας. Ο Λένιν πατώντας πάνω σε αυτή την παράδοση προσανατόλισε τη ρώσικη επανάσταση στο δρόμο της ανατροπής ώστε «να μην μείνει πέτρα πάνω στην πέτρα» από το κράτος των καπιταλιστών. Ο Αντόνιο Γκράμσι αξιοποίησε και τον Μακιαβέλι για να θυμίσει ότι η ηγεμονία των αστών και του κράτους τους δεν στηρίζεται μόνο στην καταστολή, αλλά είναι σαν τον Κένταυρο −μισό ζώο, μισό άνθρωπος, μισό καταστολή και μισό ιδεολογικοί μηχανισμοί.
Οι ανταγωνισμοί των επιμέρους κεφαλαίων επιδρούν πάνω στο κοινό επιτελείο που είναι το αστικό κράτος: «από τη στιγμή που δεν πρόκειται πλέον για το μοίρασμα των κερδών αλλά για το μοίρασμα ζημιών, η αδελφοσύνη των καπιταλιστών μετατρέπεται σε μάχη ανάμεσα σε εχθρικά αδέρφια».14
Πατώντας σε αυτή την παράδοση ο Κρις Χάρμαν έγραφε στο τελευταίο του βιβλίο: «Κρατικοί μηχανισμοί μπορούν να χάσουν ένα μεγάλο μέρος της συνοχής τους προσπαθώντας να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις διαφορετικών ανταγωνιστικών κεφαλαίων. Η παγκόσμια ατζέντα, η περιφερειακή ατζέντα, η εθνική ατζέντα [τέτοιων απαιτήσεων] …συγκρούονται μεταξύ τους παράγοντας εντάσεις».15
Τέτοιες διαδικασίες βρίσκονται σε εξέλιξη όλο το τελευταίο διάστημα. Αυτό είναι ολοφάνερο στο διεθνές επίπεδο καθώς η κυβέρνηση του Μητσοτάκη χρειάζεται να ισορροπεί ανάμεσα σε διαφορετικές προτεραιότητες, παραδείγματος χάρη της αμερικάνικης και της γερμανικής διπλωματίας, στον χειρισμό των ανταγωνισμών με την Τουρκία. «Γεράκια» και «περιστερές» εναλλάσσονται στο προσκήνιο, όχι πάντοτε με τον πιο ισορροπημένο τρόπο.
Αλλά αντίστοιχες διαδικασίες διχάζουν τα επιτελεία και στην εσωτερική ατζέντα. Η εξόρμηση της Κεραμέως για να ευθυγραμμίσει τα πανεπιστήμια με την ατζέντα των start-ups, παραδείγματος χάρη, σημαίνει ότι δεν εμπιστεύεται πρυτανικές δομές που υπηρέτησαν ως τώρα το σύστημα και τρέχει να τις καπελώσει. Παρόμοια, η εξόρμηση για να απλωθούν παντού βιομηχανικές ζώνες με ανεμογεννήτριες δεν συμβαδίζει πάντα με συμφέροντα της τουριστικής ή/και της ενεργειακής βιομηχανίας.
Είναι λάθος να βλέπουμε τον αντίπαλο ως συμπαγή και ακλόνητο. Ξαναγυρίζοντας στον Κρις Χάρμαν: «Στον 21ο αιώνα, το οικονομικό, το περιβαλλοντικό και το πολιτικό αλληλοσυνδέονται, αλληλεπιδρούν και δημιουργούν πολύ βαθιές κοινωνικές και πολιτικές κρίσεις που τοποθετούν τα όρια ανάμεσα στην παγκόσμια καταστροφή και στην επαναστατική αλλαγή».16
Οι συνδέσεις δεν αφορούν μόνο τους από πάνω και το κράτος τους, αλλά και τους αγώνες των από κάτω. Αυτό είναι πολύ ορατό αυτό το διάστημα στην Ελλάδα. Μέσα στις βδομάδες που ξετυλίχτηκαν οι πανεργατικές απεργίες ενάντια στο νομοσχέδιο του Χατζηδάκη είδαμε την μαζική κατακραυγή ενάντια στην απόπειρα να γίνει συνέδριο πίεσης πάνω στις γυναίκες για να κάνουν παιδιά σε νεότερες ηλικίες. Η παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας σε αυτή την εκστρατεία δεν μπόρεσε να συγκαλύψει ούτε τους αντιδραστικούς στόχους σε βάρος των γυναικών ούτε τις ακροδεξιές συνδέσεις. Όπως αποκάλυψε ο Παντελής Μπουκάλας:
«Υπάρχουν ακόμα περιοχές στην Ελλάδα –κοινωνικές, όχι γεωγραφικές–- όπου ισχύουν απολύτως τα πατροπαράδοτα αυτονόητα. Η γυναίκα εκεί εννοείται σαν αναπαραγωγική μηχανή, διότι "έτσι είν’ αυτά τα πράγματα, πάππου προς πάππου". Αν δεν δουλεύει σωστά, και δεν παίρνει και από επισκευή (αν, λ.χ., τα τάματα δεν πιάνουν, σημαίνει ότι δυο φορές αμαρτωλή), τότε απαιτείται αλλαγή.
Σε αυτές τις περιοχές απευθυνόταν το Συνέδριο, με τα ενοχοποιητικά σποτάκια του, τη μονόπλευρη επιλογή ομιλητών, την υποαντιπροσώπευση των γυναικών. Ο αρσενικός λόγος θα ακουγόταν εκεί, σε τόνο εθνικιστικό. Ο γνωστότερος από τους διοργανωτές, ο γυναικολόγος Κ. Πάντος, συνυπέβαλε το 2017 ψήφισμα στον ΟΗΕ και στην UNESCO, από κοινού με τον πατέρα Πλεύρη, τον Λεωνίδα Γεωργιάδη, το Παγκόσμιο Πνευματικό Κέντρο Ολυμπος (στόχος του, η δημιουργία "διεθνούς πράσινης polis" με το όνομα HEPTAPOLIS και "εκλεκτό πληθυσμό" τους "άριστους του κόσμου") και τη Διεθνή Ακαδημία Κοινωνικών Επιστημών(;), με την αξίωση να γίνει η ελληνική δεύτερη γλώσσα "σε κάθε χώρα του κόσμου". Επειδή, εκτός των άλλων, "προορίζεται για 'ομιλούσα' στη χρήση των Η/υπολογιστών"(;;). Βαριά επιστήμη, μα την αλήθεια».17
Το «επιτελικό κράτος» συνεργασίας της ΕΛΑΣ με τα ΜΜΕ δεν κατάφερε να αποτρέψει την οργή των γυναικών, αντίθετα την αγρίεψε με το φιάσκο της απόπειρας ρατσιστικής συγκάλυψης του δολοφόνου στα Γλυκά Νερά. Οι μετανάστριες καθαρίστριες που παλεύουν για τη μονιμοποίησή τους και ενάντια στις σεξιστικές επιθέσεις σε βάρος τους αναδείχθηκαν ως σύμβολα της αλληλοσύνδεσης ανάμεσα σε όλα τα μέτωπα πάλης:
«Λέγομαι Λίτσα Κόκκορη, είμαι συμβασιούχα καθαρίστρια του Υπουργείου Οικονομικών και μέλος της συντονιστικής επιτροπής.
Συμπαραστεκόμαστε στη συναδέλφισσα που υπέστη το βιασμό στα Πετράλωνα. Οι καθαρίστριες κάνουμε μια αξιοπρεπέστατη δουλειά. Αλλά παρόλα αυτά μας έχουν στο περιθώριο. Ειδικά τις συναδέλφισσες που δουλεύουν καθαρίζοντας σπίτια και πολυκατοικίες που δεν έχουν και καμία προστασία από την πολιτεία. Η συναδέλφισσα έζησε κάτι τρομερό που δεν θέλω ούτε καν να το φανταστώ. Πρέπει να είμαστε προστατευμένες και δεν είμαστε. Κι από τη στιγμή που το κράτος δεν δίνει κανένα δικαίωμα στις καθαρίστριες, οι σεξιστικές επιθέσεις εις βάρος μας είναι σύνηθες φαινόμενο. Νομίζουν ότι επειδή κάνουμε αυτή τη δουλειά είμαστε ευάλωτες. Δεν είναι έτσι όμως. Όπως σεβόμαστε πρέπει να μας σέβονται».18
Η πάλη ενάντια στην εκμετάλλευση είναι θεμέλιο για τη συνένωση όλων των αντιστάσεων. Συνδέουμε τον αγώνα ενάντια στην απεργοσπασία του Χατζηδάκη μαζί με την πάλη ενάντια στους βιαστές, τον κίνημα ενάντια στη λεηλασία της φύσης μαζί με τις μάχες ενάντια στη λεηλασία των συντάξεων, την αλληλεγγύη στους πρόσφυγες μαζί με την πάλη για ρήξη από την ΕΕ-φρούριο.
Αυτός είναι ο ρεαλιστικός στρατηγικός προσανατολισμός για την Αριστερά σήμερα. Γιατί ενώνει τη δύναμη που μπορεί να κάνει πράξη την προοπτική ότι η πάλη για να ανατρέψουμε τη Δεξιά δυναμώνει την πάλη για τον Σοσιαλισμό.
Σημειώσεις
1. Η άποψή μας, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1471, 12 Μάη 2021, https://ergatiki.gr/article.php?id=24157&issue=1471
2. Εύα Ηλιάδη, εκπαιδευτικός Ε΄ΕΛΜΕ Αθήνας, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1475, 9 Ιούνη 2021, https://ergatiki.gr/article.php?id=24348&issue=1475
3. Νώντας Φάσσος, συμβασιούχος στο νοσοκομείο Ερυθρός, όπου και πιο πάνω
4. Μιχάλης Θεοδωράκης, εργαζόμενος στον Επισιτισμό, όπου και πιο πάνω
5. Martin Wolf, It is folly to make pensions safe by making them unaffordable
6. Σύμφωνα με έκθεση της τράπεζας Credit Suisse που πρόβαλε πρωτοσέλιδα η εφημερίδα Financial Times στις 23 Ιούνη 2021.
7. ECB tests consensus on inflation ahead of Lagarde review, Financial Times 18 June 2021
8. Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική, https://www.bankofgreece.gr/Publications/NomPol20202021.pdf
9. Amazon lights fire under wage expectations, Financial Times 24 June 2021
10. China’s military goals threaten international order, Nato warns, Financial Times, 15 June 2021
11. Νίκος Λούντος, Βραζιλία-έκρηξη οργής, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1477, 23 Ιούνη 2021, https://ergatiki.gr/article.php?id=24435&issue=1477
12. Λέανδρος Μπόλαρης, Περού-όχι πια φτωχοί σε μια πλούσια χώρα, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1475, 9 ιούνη 2021, https://ergatiki.gr/article.php?id=24361&issue=1475
13. Νίκος Λούντος, Κολομβία-γενικές απεργίες και εξέγερση, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1472, 19 Μάη 2021, https://ergatiki.gr/article.php?id=24243&issue=1472
14. Karl Marx, Capital, vol.3, σελ. 248
15. Κρις Χάρμαν, Καπιταλισμός ζόμπι, Μαρξιστικό βιβλιοπωλείο, σελ.356
16. Στο ίδιο, σελ. 431
17. Παντελής Μπουκάλας, Δημογραφικό, τάματα, θάματα, ευχές και προσευχές, Καθημερινή 19-20 Ιούνη 2021, https://www.kathimerini.gr/opinion/561405715/dimografiko-tamata-thamata-eyches-kai-proseyches/
18. Καθαρίστριες: παλεύουμε για μόνιμη δουλειά και να σταματήσουμε τις σεξιστικές επιθέσεις, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1478, 30 Ιούνη 2021, https://ergatiki.gr/article.php?id=24457&issue=1478