Καθαρίστριες στο πανεργατικό συλλαλητήριο στις 10 Ιούνη στην Αθήνα
Η Σταυρούλα Πανίδου γράφει για τις σκληρές μάχες ενάντια στις σεξιστικές επιθέσεις.
There once was a union maid,
she never was afraid
Of goons and ginks and company finks
and the deputy sheriffs who made the raid.
She went to the union hall when a meeting
it was called
And when the Legion boys come 'round
She always stood her ground.
Oh, you can't scare me, I'm sticking to the union,
I'm sticking to the union,
I'm sticking to the union.
Oh, you can't scare me, I'm sticking to the union,
I'm sticking to the union 'til the day I die.
(Woody Guthrie, Union Maid,1940)1
Στο κείμενό της για τη δολοφονία της Καρολάιν Κράουτς, η Κίνηση για μια Απεργιακή 8 Μάρτη λέει: «Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας φέρει τεράστια ευθύνη γι’ αυτή τη δολοφονία. Ψήφισε το νόμο για τη συνεπιμέλεια που θα άφηνε στα χέρια του δολοφόνου ένα παιδί, που μετατρέπει τα διαζύγια σε ατελείωτες δικαστικές αντιπαραθέσεις, στήριξε το συνέδριο της υπογονιμότητας που ήθελε τις γυναίκες μηχανές αναπαραγωγής. Ψήφισε το αντεργατικό νομοσχέδιο που καταργεί το οχτάωρο, τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και την όποια προστασία των γυναικών. Διέλυσε κάθε δημόσια δομή για τη στήριξη του μεγαλώματος των παιδιών αλλά και δομές που μπορούν να απευθύνονται γυναίκες θύματα της ενδοοικογενειακής βίας. Στηρίζει με κάθε τρόπο τους πλούσιους εκ-βιαστές. Η ΕΛ.ΑΣ. επικηρύσσει “μετανάστες ληστές”, ενώ κάθε γυναίκα που καταγγέλλει σεξιστική βία αντιμετωπίζεται με περιφρόνηση, κάθε μετανάστης είναι φύσει εγκληματίας.»2
Ισχύουν αυτές οι συνδέσεις; Ποια είναι η κοινή τους πηγή; Αν αυτή η επίθεση είναι τόσο συνεκτική, τόσο πολυμέτωπη, είναι η δική μας πλευρά τόσο δυνατή ώστε να την τσακίσει;
Βρισκόμαστε στην καρδιά της μεγαλύτερης ταξικής σύγκρουσης από τη Μεταπολίτευση και μετά. Ένα σύστημα σε κρίση, μια άρχουσα τάξη που προσπαθεί να βγει από την οικονομική της κατάρρευση και την ιδεολογική της απαξίωση, ξηλώνοντας όλα όσα κέρδισε η τάξη μας με τους αγώνες της. Οι γυναίκες είναι στην πρώτη γραμμή αυτών των μαχών, αποφασισμένες να μην αφήσουν το ρολόι της Ιστορίας να γυρίσει πίσω. Όχι μόνο γιατί είναι αυτές που πλήττονται περισσότερο απ’ αυτό το πισωγύρισμα αλλά γιατί η οργή τους έγινε με γοργούς ρυθμούς συλλογική δράση και διεκδίκηση σε κάθε επίπεδο.
Η επίθεση στις κατακτήσεις των γυναικών δεν είναι μόνον η πρόσφατη. Στο βιβλίο της «Γυναίκες, Φύλο και Εργασία στην Ελλάδα», η Μαρία Καραμεσίνη,3 καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας και της Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αποδείχνει ότι οι γυναίκες ήταν αυτές που, και στη δουλειά και στη φροντίδα της οικογένειας, υπέστησαν τη μεγαλύτερη επίθεση από τις πολιτικές λιτότητας των κυβερνήσεων για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης· από τη θεσμική οπισθοδρόμηση ως προς τα κατοχυρωμένα δικαιώματά τους στην εργασία, στο όνομα δήθεν της ισότητας των φύλων, ως την κατακρεούργηση όλων εκείνων των λιγοστών - των χαμηλότερων στην ΕΕ των 27 - δημόσιων δομών φροντίδας.4
Οι επιθέσεις σε βάρος των γυναικών πολλαπλασιάστηκαν μέσα στα δύο χρόνια της κυβέρνησης Μητσοτάκη με αποκορύφωμα τις εγκληματικές πολιτικές της μέσα στην πανδημία. Οι γυναίκες της εργατικής τάξης έχουν ήδη πλήρη γνώση για το τι θα σημάνουν όλα αυτά που μονιμοποιεί ο νόμος Χατζηδάκη. Είναι όσα τους επέβαλε η εργοδοσία (ιδιωτική ή κρατική) ως «έκτακτες συνθήκες», ως «προσωρινή παράβλεψη» των συλλογικών συμβάσεων και της εργασιακής νομοθεσίας, του 8ωρου, των απλήρωτων υπερωριών και των ανεκπλήρωτων αδειών.
Αποτελώντας το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζόμενων στις υπηρεσίες που έμειναν ανοιχτές (υγεία, πρόνοια, εμπόριο ειδών πρώτης ανάγκης), οι γυναίκες «έφτασαν στα όρια της εξουθένωσης, λόγω υπερβολικού φόρτου αμειβόμενης και μη αμειβόμενης εργασίας και αυξημένου στρες».5
Είναι κατά πλειοψηφία αυτές που, λόγω ελάχιστου προσωπικού, αναγκάστηκαν να δουλεύουν διπλοβάρδιες για να φροντίσουν όλη την κοινωνία. Στις εργαζόμενες στα νοσοκομεία χρωστούν ακόμη την περσινή τους άδεια, στο «Βοήθεια στο Σπίτι» δεν προλαβαίνουν να πάνε στο δικό τους, στα super market έχουν ξεχάσει από πότε έχουν να πάρουν ρεπό – και έχουν ήδη μπροστά τους την κατάργηση της κυριακάτικης αργίας και την επέκταση του ωραρίου λειτουργίας της αγοράς.
Εξαναγκάστηκαν «εκούσια» να δουλέψουν από το σπίτι (τηλεργασία) σε ποσοστό διπλάσιο του ανδρικού (36% έναντι 18%), γιατί έπρεπε να φροντίζουν τα παιδιά ή τους γέροντες της οικογένειας, αφού η άδεια «ειδικού σκοπού» δινόταν με το σταγονόμετρο και οι δομές εκπαίδευσης και φροντίδας ήταν κλειστές, ελλιπείς, διαλυμένες, δολοφονικές.
Ξέρουν ότι η μονιμοποίηση της τηλεργασίας (το εργασιακό «φασόν» του 21ου αιώνα) θα λειτουργήσει ως υπέδαφος για την περαιτέρω διάλυση αυτών των δημόσιων δομών – αφού εργάζεστε από το σπίτι, μπορείτε να φροντίσετε και την οικογένειά σας. Ότι η πολυδιαφημισμένη «θέσπιση της αποσύνδεσης» είναι άλλη μια απάτη, γιατί θα είναι - όπως και οποιαδήποτε άλλη παράβαση εκ μέρους του εργοδότη – ανεξέλεγκτη6 χωρίς συλλογικές συμβάσεις, χωρίς τη στοιχειώδη προστασία που πρόσφερε η Επιθεώρηση Εργασίας (ΣΕΠΕ)7 και χωρίς τη συλλογικότητα του κοινού χώρου δουλειάς. Έρευνα του ΙΝΕ ΓΣΕΕ για την πρώτη καραντίνα, τον Ιούνιο του 2020, έδειξε ότι το 35% των τηλεργαζόμενων εξαναγκάστηκε σε απλήρωτη υπέρβαση του ωραρίου του.8
Λόγω καραντίνας και lockdown η γυναικεία ανεργία στην επισφαλή και αδήλωτη εργασία εκτινάχτηκε, με ένα ελάχιστο ποσοστό να δικαιούται κρατική επιδότηση. Η απληστία των εργοδοτών έγινε ολοφάνερη μέσα στα lockdown κι από το ότι «το πρόγραμμα ΣΥΝ–ΕΡΓΑΣΙΑ… δεν αξιοποιείται από τους εργοδότες, που προτιμούν να έχουν πλήρη ελευθερία να προχωρήσουν τους επόμενους μήνες σε απολύσεις».9 Το νέο εργασιακό ανοίγει το δρόμο για την όποια επαναπρόσληψή τους με τους χειρότερους όρους εκβιαστικά από τους εργοδότες.
Μ’ άλλα λόγια, οι γυναίκες της εργατικής τάξης ξέρουν περισσότερο από ποτέ ότι ο νόμος Χατζηδάκη έρχεται για να απελευθερώσει πλήρως το δρόμο των πλούσιων εκβιαστών.
Αν η μία πλευρά, όμως, είναι η επίγνωση της απειλής, η άλλη είναι η πλευρά της μαζικής αποφασιστικότητας για αντίσταση.
Οι γυναίκες είναι ήδη στην πρώτη γραμμή των αγώνων, γιατί αυτή τη στιγμή αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία στους πιο μαζικούς και καλύτερα συνδικαλισμένους εργασιακούς χώρους. Στους χώρους που πήραν πάνω τους την οργάνωση της αντίστασης, εμπνέοντας και συσπειρώνοντας όσες και όσους δουλεύουν σε συνθήκες επισφάλειας, φέρνοντας ταυτόχρονα το ίδιο το κίνημα του #MeToo εκεί που βρίσκονται οι μεγαλύτεροι (εκ)βιαστές, στους χώρους δουλειάς.
Το είδαμε όλο το προηγούμενο διάστημα. Η εκπαίδευση, η υγεία, όλοι οι εργασιακοί χώροι της κοινωνικής φροντίδας (παιδικοί σταθμοί, γηροκομεία, «Βοήθεια στο Σπίτι») είναι κλάδοι που έχουν κατεξοχήν γυναικείο εργατικό δυναμικό. Και είναι αυτοί οι κλάδοι που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της πρόσφατης αντίστασης. Η εργατική τάξη στην υγεία, που ξεσηκώνει τον ενθουσιασμό όλων μας με τις μάχες που δίνει, είναι στην τεράστια πλειοψηφία της γυναίκες. Όταν μιλούμε για τους εκπαιδευτικούς που διέλυσαν την επίθεση της Κεραμέως το χειμώνα, δηλώνοντας σχεδόν εξολοκλήρου ότι είναι με το συνδικάτο (οι μάχες ενάντια στην ηλεκτρονική ψηφοφορία στα συνδικάτα και ενάντια στην αξιολόγηση), να θυμόμαστε ότι στην εκπαίδευση το 67% είναι γυναίκες.
Όπως λέει η Αργυρή Ερωτοκρίτου, από την Κίνηση για την Απεργιακή 8 Μάρτη, στη συνέντευξή της στη Λένα Βερδέ, απέναντι στα τεράστια βάρη που η πολιτική της ΝΔ φόρτωσε στις γυναίκες, το γυναικείο κίνημα διεκδίκησε «όλα τα κρίσιμα ζητήματα: από τη μόνιμη και σταθερή δουλειά μέχρι τις προσλήψεις σε κεντρικούς κλάδους όπως η Υγεία, η Παιδεία, η Πρόνοια, και από το ίση αμοιβή για ίση εργασία μέχρι το κάτω τα χέρια από τα σώματά μας, δένοντας τον αγώνα για τις εργασιακές συνθήκες και δικαιώματα με αυτόν ενάντια στις σεξουαλικές παρενοχλήσεις, τη βία, τις διακρίσεις, όλες τις σεξιστικές επιθέσεις…
Κι όλα αυτά τα διεκδίκησε πολύ πιο καθαρά και ανοιχτά από ποτέ με τις συλλογικές μορφές πάλης και όργανα των εργαζόμενων, τα συνδικάτα, τα σωματεία, τις επιτροπές στους χώρους δουλειάς. Το γεγονός αυτό είναι πολύ σημαντικό, είναι χαρακτηριστικά που είχαμε να δούμε πάρα πολλά χρόνια τόσο έντονα, και βάζει νέες διαστάσεις στην πάλη ενάντια στη σεξιστική καταπίεση… Οι γυναίκες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτών των αγώνων, έχοντας όλα τα παραπάνω αιτήματα και διεκδικήσεις ανοιχτές.»10
Η Μαρία Καραμεσίνη μιλά στο βιβλίο της για μια «σιωπηλή επανάσταση», με την έννοια μιας διαδικασίας μακράς διάρκειας, που συνέβη τα τελευταία 40 χρόνια και οδήγησε σε ένα μεγάλο κοινωνικό μετασχηματισμό. Τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του μετασχηματισμού αφορούν όχι μόνο την τεράστια πλέον συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό αλλά και τον τρόπο συμμετοχής τους σ’ αυτό: συνεχόμενος, σταθερός και μόνιμος.
«Παρόλο που οι γυναίκες υπεραντιπροσωπεύονταν στους ευέλικτους εργαζόμενους πριν την κρίση, η πλειονότητά τους δεν εργαζόταν με ευέλικτες ή άτυπες μορφές απασχόλησης. Το 2008, το 81,5% των γυναικών μισθωτών εργάζονταν με καθεστώς πλήρους και μόνιμης απασχόλησης και το 36,8% εργάζονταν στον δημόσιο τομέα».11
Οι γυναίκες διέψευσαν, οριστικά και αμετάκλητα, το παλιό επιχείρημα ότι αποτελούν «εφεδρικό στρατό εργασίας», ότι αποδέχονται την υποχώρηση «πίσω στο σπίτι» και το ρόλο της νοικοκυράς σε περίοδο κρίσης, όταν χάνονται μαζικά δουλειές. Το μοντέλο «άνδρας - κουβαλητής», «γυναίκα – νοικοκυρά», λέει η Καραμεσίνη, δεν υπάρχει πλέον στο ιδεολογικό σύμπαν των γυναικών.
Σ’ αυτό, συνεχίζει, συνέβαλαν και κατακτήσεις των γυναικών στο επίπεδο της μόρφωσης, ως αποτέλεσμα της διεύρυνσης της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης – άλλη μια κινηματική κατάκτηση για την εργατική τάξη και τα παιδιά της που προσπαθεί να διαλύσει η κυβέρνηση της ΝΔ. Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, το 62% των απόφοιτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι γυναίκες. Στο επίπεδο της εργασίας, το 52% των εργαζόμενων στα επιστημονικά και τεχνικά επαγγέλματα είναι γυναίκες.
Σεξισμός
Οι γυναίκες όχι μόνο δεν θέλουν οι ίδιες, αλλά δεν αποτελούν «εφεδρικό στρατό εργασίας» ούτε για τους καπιταλιστές. Αντίθετα, τους είναι πολύτιμες στην παραγωγική διαδικασία περισσότερο από ποτέ. Γιατί τότε η άρχουσα τάξη συνεχίζει να παίζει το χαρτί του σεξισμού και μάλιστα με υπερένταση αυτή την περίοδο;
Όπως έγραψε η Μαρία Στύλλου: «Το κέρδος και όχι οι άντρες βρίσκεται στο κέντρο της γυναικείας καταπίεσης. Ο καπιταλισμός ήθελε και θέλει άντρες και γυναίκες έξω από το σπίτι, γιατί και οι δύο είναι πηγές αύξησης των κερδών. Χρειάζεται όμως ταυτόχρονα τις ιδέες που του επιτρέπουν να κρατάει τη διαφοροποίηση αντρών και γυναικών στη δουλειά (μικρότεροι μισθοί, χειρότερες συνθήκες) και ταυτόχρονα να εξασφαλίζει την απλήρωτη αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης μέσα στην οικογένεια».12
Ειδικά σε περιόδους οικονομικής κρίσης, οι καπιταλιστές προσπαθούν να ξεφορτωθούν πλήρως το κόστος αυτής της αναπαραγωγής, διαλύοντας και ιδιωτικοποιώντας όλες τις δημόσιες δομές φροντίδας και σπρώχνοντας αυτό το κόστος εξολοκλήρου στην εργατική οικογένεια. Έτσι, αφενός το οικονομικό κόστος αυτής της αναπαραγωγής γίνεται δυσβάστακτο για την εργατική τάξη, εξαναγκάζοντάς την σε επιπλέον χρόνο αμειβόμενης εργασίας, αφετέρου αυξάνονται οι ώρες που πρέπει να αφιερώνονται στη φροντίδα στο σπίτι.13
Επειδή δεν υπάρχει κανένας πραγματικός λόγος, πέρα από το καπιταλιστικό κέρδος, αυτή η διαδικασία της φροντίδας να μην είναι κοινωνική, δηλαδή συλλογική (ακριβώς το αντίθετο, μάλιστα) και να πρέπει να γίνεται εξατομικοποιημένα στο σπίτι (άρα με κόστος οικονομικό και απλήρωτο εργασιακό χρόνο από την ίδια την εργατική οικογένεια), ο καπιταλισμός ντύνει με δήθεν «επιστημονικές αποδείξεις» ένα ολόκληρο ιδεολόγημα «βιολογικοποίησης» του ρόλου των γυναικών ως νοικοκυρών, μητέρων κλπ.
Οι γυναίκες είναι «φτιαγμένες» για τους ρόλους «στα του οίκου», έχουν «φυσικές» ικανότητες για φροντίδα λόγω «μητρικού ενστίκτου», «ολοκληρώνονται μόνον όταν γίνουν μητέρες» και, επιπλέον, η μητρότητα είναι καθήκον τους κοινωνικό, εθνικό κλπ. Όλο αυτό το σεξιστικό σκουπιδαριό οδηγεί στο ότι οι γυναίκες δεν είναι ελεύθερες για τις επιλογές τους, στο ότι δεν έχουν οι ίδιες και μόνον οι ίδιες λόγο για τη ζωή τους και τελικά για το ίδιο τους το σώμα. Το σώμα των γυναικών γίνεται αντικείμενο, γίνεται εμπόρευμα. Κι όπως κάθε εμπόρευμα, ο αγοραστής μπορεί να το μεταχειριστεί όπως θέλει. Ακόμη και να το δολοφονήσει.
Η κυβέρνηση της ΝΔ με κάθε της νόμο, με κάθε της ενέργεια ενισχύει ακόμη περισσότερο τη βία κατά των γυναικών, τη βία ενάντια σε όποιαν και όποιον δεν συμμορφώνεται με την «πρότυπη» οικογένεια.
Για να διατηρήσει αλώβητη, ιδεολογικά και οικονομικά, την πυρηνική οικογένεια, ο νόμος Τσιάρα, με τη «συνεπιμέλεια», αφήνει ορθάνοιχτη την πόρτα στην ενδοοικογενειακή βία προς τις γυναίκες και τα παιδιά τους και ταυτόχρονα απαλλάσσει το κράτος από την υποχρέωσή του να στηρίξει τη μονογονεϊκή οικογένεια, αφού ουσιαστικά εξουδετερώνει την ύπαρξή της. Πόσο φανερή είναι η σύνδεση του νόμου Τσιάρα με την επιδίωξη της ΝΔ να διαλύσει τις δημόσιες δομές φροντίδας που, αν είναι αναγκαίες για την ελάφρυνση κάθε εργαζόμενης γυναίκας, για τις γυναίκες των μονογονεϊκών οικογενειών είναι απαραίτητες για την επιβίωση τη δικιά τους και των παιδιών τους.
Η επίθεση κορυφώνεται με τις διακρίσεις στους χώρους δουλειάς. Παρότι η ισότητα στις αμοιβές είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη από τη δεκαετία του ’70, οι έμφυλες μισθολογικές και συνταξιοδοτικές ανισότητες στον ιδιωτικό αλλά και στο δημόσιο τομέα - που έχει πλέον τεράστια ποσοστά ελαστικών σχέσεων εργασίας - είναι μεγάλες. Και οι ανισότητες ανάμεσα στα δύο φύλα στο χώρο της εργασίας δεν είναι μόνον οικονομικές. Διαχέονται και στην αναλογικότητα των φύλων στις θέσεις «ευθύνης», δηλαδή στο ποιοι προΐστανται και άρα στο ποιοι πληρώνονται καλύτερα.
Αν και οι γυναίκες υπεραντιπροσωπεύονται στα επιστημονικά και τεχνολογικά επαγγέλματα, μόνο το 28% έχει διευθυντικές θέσεις. Το παράδειγμα της εκπαίδευσης είναι από τα πιο ενδεικτικά. Ενώ οι γυναίκες εκπαιδευτικοί είναι υπερδιπλάσιες των ανδρών (67% προς 33%), στις θέσεις διευθυντών σχολείων οι γυναίκες είναι κάτω από το μισό και στις θέσεις των προϊσταμένων των διευθύνσεων εκπαίδευσης το ποσοστό των γυναικών, στις περισσότερες περιοχές, είναι … 0%.14
Στο χώρο της υγείας αφθονούν οι σεξουαλικές παρενοχλήσεις και οι ανισότητες φύλου. Πρόσφατη έρευνα (Οκτώβρης 2020 – Ιανουάριος 2021)15 έδειξε ότι μία στις δυο νοσηλεύτριες αντιμετωπίζει σεξιστικές συμπεριφορές σχεδόν σε καθημερινή βάση, κυρίως από άντρες σε ανώτερη υπηρεσιακή θέση. Και, ναι, ακόμη και τώρα, υπάρχουν «ανδροκρατούμενες» ειδικότητες, όπως για παράδειγμα αυτή του χειρουργού, όπου οι νέες γιατροί που θέλουν να πάρουν την ειδικότητα έχουν να αντιμετωπίσουν σεξιστικά σχόλια, από το «καλύτερα να ανοίξεις κομμωτήριο» ως το «μπράβο, είσαι αντράκι» ως… «επιβράβευση» για μια επιτυχημένη επέμβαση. Χρειάζεται να καταβάλλουν διπλάσια προσπάθεια από τους άντρες συναδέλφους τους για να πάρουν την ειδικότητα.
Οι ανισότητες φύλου όχι μόνο θα παραμείνουν μεγάλες στους χώρους εργασίας και στην απλήρωτη αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης μέσα στην οικογένεια, αλλά θα διευρυνθούν. Ο νόμος για το εργασιακό θ’ ανοίξει το δρόμο σε κάθε είδους εκβιασμό, γι’ αυτό τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης ή και βίας θα αυξηθούν κατακόρυφα.
Το πώς ακριβώς σκοπεύει η κυβέρνηση της ΝΔ να «προστατέψει» τα δικαιώματα των γυναικών της εργατικής τάξης, μας το έδειξαν οι σύμμαχοί της σ’ αυτή την απάτη. Και μόνο το ότι η ΝΔ ξανάβγαλε στο κλαρί την ακροδεξιά πρόεδρο της Ανωτάτης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδας, Λυκούδη - τη δημοτική σύμβουλο του «εκσυγχρονιστή» Μπακογιάννη,16 που είχε συνεργαστεί με τον εγκληματία Κασιδιάρη στο δολοφονικό πογκρόμ το 2011 στον Άγιο Παντελεήμονα και που πρωτοστάτησε στη σεξιστική εκστρατεία με τις αφίσες κατά των εκτρώσεων στο Μετρό στις αρχές του 2020 - θα ήταν αρκετό για να καταλάβουμε τι εννοεί.
Έγινε όμως ακόμη πιο σαφής άμεσα. Η κυβέρνηση της ΝΔ έβγαλε την «εκσυγχρονιστική» της μάσκα και αποκάλυψε το σκοταδιστικό της πρόσωπο με ένα χυδαίο σποτ για την υπογεννητικότητα και την επίσημη στήριξή της στο ακόμη πιο χυδαίο «1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γονιμότητας και Αναπαραγωγικής Αυτονομίας». Στα σεξιστικά, ρατσιστικά και εθνικιστικά σκουπίδια περί «επαναφοράς του προτύπου δημιουργίας ‘πυρηνικής’ οικογένειας ενωρίς», του πρωταρχικού καθήκοντος των γυναικών να είναι μηχανές παραγωγής παιδιών, με τη στοχοποίησή τους ως υπαίτιων για τον «αφανισμό του έθνους μας», χιλιάδες γυναίκες απάντησαν με μαζική κατακραυγή.
Η δύναμη του κινήματος που όλο αυτό τον καιρό οργανώνεται στους χώρους δουλειάς, στους χώρους της εκπαίδευσης και πλημμυρίζει τους δρόμους, από την απεργιακή 8 Μάρτη, μέχρι τα ποτάμια που ξεχύθηκαν σ’ όλες τις πόλεις στις πανεργατικές απεργίες και τις φοιτητικές διαδηλώσεις, με τις γυναίκες στην πρώτη τη γραμμή, αυτή η δύναμη έκανε να ξεσηκωθεί άμεσα ένα τεράστιο κύμα αντίδρασης που ακύρωσε αυτό το σιχαμερό συνέδριο.17
Είναι μια νίκη που μας δείχνει το δρόμο. Μετατρέπουμε την οργή μας ενάντια στις σεξιστικές επιθέσεις σε οργανωμένη δύναμη μέσα στα συνδικάτα αλλά και σε μια Αριστερά που παλεύει για να τσακίσει την κυβέρνηση των πλούσιων εκβιαστών και να ανοίξει το δρόμο για μια κοινωνία απαλλαγμένη από την εκμετάλλευση και όλες τις καταπιεστικές διακρίσεις.
Σημειώσεις
1. Ήταν κάποτε μια νεαρή συνδικαλίστρια, που ποτέ δεν φοβόταν
τους μπράβους, τα τσιράκια, τους απεργοσπάστες της εργοδοσίας
και τους βοηθούς του σερίφη που ‘καναν επιθέσεις
Πήγαινε σ’ όλα τα μαζέματα του σωματείου
Και σε κάθε τραμπούκικη επίθεση
Έμενε πάντα ακλόνητη
Όχι, δεν μπορείτε να με φοβίσετε, γιατί είμαι με το σωματείο
Είμαι με το σωματείο, είμαι με το σωματείο
Όχι, δεν μπορείτε να με φοβίσετε, γιατί είμαι με το σωματείο
Είμαι με το σωματείο, μέχρι το τέλος
2. https://www.facebook.com/apergiaki8marti/photos/a.1002244209971978/1696806643849061/
3. Καραμεσίνη Μαρία, Γυναίκες, φύλο και εργασία στην Ελλάδα, εκδ. Νήσος, Μάρτιος 2021. Ένα πλούσιο σε στοιχεία βιβλίο για τη μελέτη της γυναικείας εργατικής τάξης στην Ελλάδα (και όχι μόνο) των τελευταίων δεκαετιών.
4. ό.π., 52, «Όσο για τις δημόσιες υπηρεσίες φροντίδας παιδιών, αυτές παρέμειναν ανεπαρκείς για δεκαετίες. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 εφαρμόστηκε μια νέα στρατηγική, που περιλάμβανε τη δημιουργία νέων δημόσιων βρεφονηπιακών σταθμών, νηπιαγωγείων και σχολείων. Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε ως προς την επέκταση των υπηρεσιών φροντίδας τη δεκαετία που προηγήθηκε της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, η κάλυψη από επίσημες υπηρεσίες φροντίδας των παιδιών ηλικίας κάτω των 3 ετών και από 3 ετών έως την ηλικία υποχρεωτικής σχολικής εκπαίδευσης ήταν αντίστοιχα 12% και 67% το 2008. Αυτά τα ποσοστά ήταν μεταξύ των χαμηλότερων στην ΕΕ των 27. Δύο χρόνια νωρίτερα, η Ευρωπαϊκή Έρευνα Εργατικού Δυναμικού ανέφερε για την Ελλάδα ότι για το 41% των παιδιών ηλικίας 0-2 ετών και για το 18% των παιδιών ηλικίας 3-6 ετών μεριμνούσαν αποκλειστικά οι γονείς τους, ενώ για το 54% της πρώτης ομάδας και το 40% της δεύτερης μεριμνούσαν οι παππούδες τους, συγγενείς, φίλοι και οικιακοί βοηθοί. Αυτά τα ποσοστά ήταν μεταξύ των υψηλότερων στην ΕΕ των 27 (Eurostat 2009)
5. ό.π., 405 - 409
6. https://thepressproject.gr/katakoryfi-afxisi-ton-peristatikon-afthairesias-se-evalotes-omades-ta-evrimata-tou-synigorou-tou-politi-gia-to-2020
Ο Συνήγορος του Πολίτη για το 2020 κατέγραψε κατακόρυφη αύξηση των περιστατικών αυθαιρεσίας, από τα οποία σχεδόν τα μισά (48%) αφορούν την ανυπαρξία προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων (συνέχιση της ασφαλιστικής κάλυψης, προστασία των ωφελούμενων από τα προγράμματα του Ο.Α.Ε.Δ., επικοινωνία με το σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» κ.ά.) και τη μη υλοποίηση των μέτρων βοήθειας (επιδόματα, αποζημιώσεις κλπ).
7. https://ergatiki.gr/article.php?id=24332&issue=1475
8. https://www.ertnews.gr/eidiseis/ellada/kinonia/ereyna-tis-gsee-gia-toys-deiktes-klimatos-agoras-ergasias-ston-idiotiko-tomea/
9. Καραμεσίνη, ό.π. 410
10. https://ergatiki.gr/article.php?id=24124&issue=1470
11. Καραμεσίνη, ό.π. 234
12. https://www.socialismfrombelow.gr/article.php?id=1288
13. Καραμεσίνη, ο.π. 369 κε, κεφ. 10 και 11 για την αμειβόμενη και μη αμειβόμενη εργασία στην Ελλάδα με πληθώρα στατιστικών στοιχείων, όπως και για τις ανισότητες φύλου σε διεθνή σύγκριση.
14. https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/248463_i-isotita-argei-akomi-stin-ekpaideysi
15. https://www.kathimerini.gr/society/561257452/p-papantonioy-exi-stis-deka-nosileytries-echoyn-ypostei-sexoyaliki-parenochlisi/
16. Στις 14.6.2021 η πρόταση του Μπακογιάννη για να γίνεται η προσχολική αγωγή (παιδιά 4 -6 χρονών) σε κοντέινερ πέρασε στο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας με τις ψήφους της Χρυσής Αυγής, της αμετάκλητα καταδικασμένης ως εγκληματικής οργάνωσης.
17. https://www.facebook.com/ergatiki/photos/a.369761453094083/5648128175257358/