Γένοβα, 22 Ιούλη 2001
Είκοσι χρόνια μετά, ο Πέτρος Κωνσταντίνου θυμίζει πώς φτάσαμε στα γεγονότα που σημάδεψαν την αρχή του νέου αιώνα.
«Το κίνημα που γεννήθηκε στο Σιάτλ το Νοέμβρη-Δεκέμβρη του 1999 και έκανε το γύρο του κόσμου με τις αντίστοιχες κινητοποιήσεις στην Μελβούρνη, στην Πράγα, στη Σεούλ, στη Νίκαια, στο Νταβός, στο Πόρτο Αλέγκρε βάζει επόμενο σταθμό τη Γένοβα το καλοκαίρι. Στις 20-22 Ιούλη 2001 γίνεται στη Γένοβα της Ιταλίας η Σύνοδος Κορυφής G8 δηλαδή των 7 πλουσιότερων κρατών (ΗΠΑ, Γερμανία, Ιαπωνία, Γαλλία, Βρετανία, Καναδά, Ιταλία) μαζί με την Ρωσία. Είναι η συνάντηση των “πλανηταρχών”, το διευθυντήριο όλων των διεθνών οργανισμών που με τον πιο αντιδημοκρατικό τρόπο αποφασίζουν και κατευθύνουν τις τύχες του παγκόσμιου καπιταλισμού».
Έτσι ξεκινούσε η Διακήρυξη της Πρωτοβουλίας Γένοβα 2001 που καλούσε για συμμετοχή στη διεθνή διαδήλωση ενάντια στους ισχυρούς του Πλανήτη, τους υπεύθυνους για την φτώχεια, την πείνα, τον πόλεμο, το ρατσισμό, την περιβαλλοντική καταστροφή.
Οι μέρες της Γένοβα έφεραν στο προσκήνιο τη βαρβαρότητα της άρχουσας τάξης που δεν δίστασε να βάψει τα χέρια της με το αίμα του Κάρλο Τζουλιάνι. Πάνω απ΄ όλα, ανέδειξε χειροπιαστά την εκρηκτική δύναμη της συνένωσης της οργανωμένης εργατικής τάξης με τους ακτιβιστές του νέου αντικαπιταλιστικού κινήματος, οι οποίοι απάντησαν ηχηρά με την κινητοποίηση 300.000 διαδηλωτών, το Σάββατο 22 Ιουλίου.
Το Σιάτλ ήταν μόνο η αρχή
Η Γένοβα δεν έπεσε όμως από τον ουρανό, ούτε ήταν τυχαίο ξέσπασμα. Εκείνη την περίοδο, υπήρχε μια τεράστια συζήτηση με μεγάλες αντιπαραθέσεις για το νέο κίνημα κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, το χαραχτήρα του και τις δυνατότητες του. Οι απόψεις ότι μετά το 1989, την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, την πτώση του Τείχους του Βερολίνου η αριστερά ηττήθηκε και η εργατική τάξη σκύβει το κεφάλι είχαν τεράστια επιρροή. Η σοσιαλδημοκρατία κάλπαζε για να προσαρμοστεί στο «σοσιαλφιλελευθερισμό» της αγοράς, με τις επιθέσεις του Σημίτη, ο οποίος έβαλε μπροστά τον Γιαννίτση να επιτεθεί στην κοινωνική ασφάλιση και να περικόψει τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα.
Η εργατική τάξη, την Άνοιξη του 2001, ανάγκασε τον Σημίτη να τα μαζέψει, νίκησε, με τα συνδικάτα της να προχωράνε σε δύο Πανεργατικές Απεργίες, στις 26 Απρίλη και 17 Μάη. Εκεί έκανε και την πρώτη εμφάνιση της στο δρόμο η Πρωτοβουλία Γένοβα 2001 με ένα τεράστιο πανό. Το κίνημα κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης έκανε την ορμητική του εμφάνιση τον Νοέμβρη του 1999, στο Σιάτλ, στις ΗΠΑ, όταν 30.000 διαδηλωτές πολιόρκησαν την Σύνοδο του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου. Οι ισχυροί του Πλανήτη δέχτηκαν ένα πλήγμα από τους διαδηλωτές που τους ανάγκασαν να ματαιώσουν την Σύνοδο του ΠΟΕ, όπου θα συζητούσαν την απελευθέρωση των αγορών και των υπηρεσιών.
Το Σιάτλ ήταν η επιβεβαίωση ότι διεθνώς ένα νέο κίνημα είχε γεννηθεί μόλις μία δεκαετία από την κατάρρευση των σταλινικών καθεστώτων του κρατικού καπιταλισμού με τους απολογητές του συστήματος, όπως ο Φράνσις Φουκουγιάμα, να θριαμβολογούν με έπαρση για το «τέλος της ιστορίας» και το «τέλος του κομμουνισμού». Ο βομβαρδισμός της Γιουγκοσλαβίας από το ΝΑΤΟ, όπου απέτυχαν τα σκληρά νεοφιλελεύθερα ανοίγματα στην οικονομία της αγοράς, είχε επίσης τροφοδοτήσει την οργή για τη βαρβαρότητα του συστήματος. Μάλιστα ένα πλακάτ έγραφε «Κλίντον πήγαινε στην Αθήνα» θυμίζοντας την θερμή υποδοχή του από χιλιάδες διαδηλωτές ενώ τα δακρυγόνα έπεφταν από το Σύνταγμα μέχρι την Σταθμό Λαρίσης!1
Κινητοποιήσεις και αντισύνοδοι άρχισαν να απλώνονται παντού, βάζοντας στο στόχαστρο συναντήσεις παγκόσμιων οργανισμών, όπως του Νταβός απέναντι στο οποία δημιουργήθηκε το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ του Πόρτο Αλέγκρε, το 2000. Ήταν η χρονιά της κρίσης και της εξέγερσης στην Αργεντινή. Έτσι το νέο κίνημα δεν ήταν “μόνο” ακτιβισμός αλλά και συζήτηση και αντιπαράθεση ιδεών στο εσωτερικό του. Ο Νόαμ Τσόμσκι, ο Γουόλτεν Μπέλλο, η Σούζαν Τζώρτζ, η Ναόμι Κλάιν, η Αρουντάτι Ρόι μέσα στις συζητήσεις και τις αντισυνόδους πρόβαλαν εναλλακτικές απέναντι στην αγορά, το κέρδος, τις πολιτικές του νεοφιλευθερισμού, της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.
Η Πράγα έγινε Σιάτλ!
«Να κάνουμε την Πράγα το νέο Σιάτλ» ήταν το κάλεσμα 12 οργανώσεων της Διεθνούς Σοσιαλιστικής Τάσης,2 με αφορμή την συνεδρίαση του ΔΝΤ, στις 26 Σεπτέμβρη 2000. Είκοσι χιλιάδες διαδηλωτές από πολλές χώρες της Ευρώπης σταμάτησαν την Σύνοδο του ΔΝΤ, ενώ οι δρόμοι της Πράγας ανήκαν στους διαδηλωτές. Η Πρωτοβουλία Πράγα 2000 που συγκροτήθηκε στην Ελλάδα έφτασε με καράβι και 8 πούλμαν από την Ελλάδα, μαζί με σωματεία, την ΠΟΕ-ΟΤΑ, φοιτητικούς συλλόγους, σιδηροδρομικούς, αντιστασιακούς. Η επιτυχία αυτής της κινητοποίησης ήταν το σκαλοπάτι για την Γένοβα.
Το ρεύμα στην Ελλάδα ήταν μαζικό και εκατοντάδες συγκεντρώνονταν σε κάθε εκδήλωση, σε όλη την Ελλάδα, σε γειτονιές, εργασιακούς χώρους και πανεπιστήμια. Η Πρωτοβουλία Γένοβα 2001 έτρεχε για μήνες με ενθουσιασμό σε πόλεις και γειτονιές, στους εργασιακούς χώρους,τα πανεπιστήμια για να οργανώσει ένα μαζικό καραβάνι διαδηλωτών, με καράβια και λεωφορεία.
Το 54%, σε δημοσκόπηση της Opinion, πρωτοσέλιδο στα ΝΕΑ, δήλωνε ότι στήριζε τους διαδηλωτές που ετοιμάζονταν να ταξιδέψουν στην Γένοβα ενώ ένας στους τρεις δήλωνε ότι θα πήγαινε αν μπορούσε. Μόνο ένα 10% διαφωνούσε με την κινητοποίηση.
Οι εκδηλώσεις απλώθηκαν από την Αθήνα μέχρι το Ξηροκάμπι Λακωνίας, κάστρο της Δεξιάς και της ακροδεξιάς, στην πρώτη εκδήλωση μετά τον Εμφύλιο! Διαδηλωτές έκραξαν τον ΑΝΤ-1 για τα τηλεσκουπίδια του Βig Brother ενώ βρέθηκαν μπροστά από τα Μακνόναλτ στην Ερμού σε αλληλεγγύη με τον διωκόμενο Γάλλο αγροτοσυνδικαλιστή Ζοζέ Μποβέ. Στην Τεχνόπολη στο Γκάζι, ο συνδικαλιστής λιμενεργάτης Μπρούνο Ρόσσι καλούσε τις χιλιάδες που βρέθηκαν εκεί στην εκδήλωση-συναυλία να διαδηλώσουν κατά των πλούσιων του Πλανήτη και προειδοποιούσε για την σκληρότητα του Μπερλουσκόνι, θυμίζοντας ότι η αριστερά στη Γένοβα έδωσε μάχη για να μην γίνει Συνέδριο των νοσταλγών του Μουσολίνι της δεκαετία του 1960 με σαράντα νεκρούς! Βρέθηκε ο ίδιος σε εκδηλώσεις, που οργάνωσαν οι λιμενεργάτες του ΟΛΠ στον Πειραιά ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις, καλώντας μάλιστα τα αδελφά συνδικάτα της Γένοβας, της Μασσαλίας, της Βαρκελώνης να βρεθούν μαζί στη Γένοβα!
Η Πρωτοβουλία Γένοβα 2001 είχε προσανατολισμό να συσπειρώσει ενωτικά και χωρίς καταγγελίες ένα ολόκληρο κομμάτι του κινήματος και της αριστεράς που αναγνώριζε τη δυναμική του αντικαπιταλιστικού κινήματος. Κερδήθηκαν συνδικάτα στην αποστολή αυτή. Στο Συνέδριο της ΓΣΕΕ έγινε εκδήλωση και συνδικαλιστές έβγαλαν ψήφισμα που καλούσε τα Εργατικά Κέντρα, τις Ομοσπονδίες, τα σωματεία να στηρίξουν την πρωτοβουλία.3 Γι αυτό και στο καραβάνι της υπήρχαν εκατοντάδες αγωνιστές με τα πανό των Εργατικών Κέντρων, της ΕΙΝΑΠ, της ΟΜE-ΟΤΕ, των απολυμένων της Barilla Misko που βρέθηκαν στην πρώτη σειρά, του δήμου Ν. Ιωνίας, φοιτητών συλλόγων από την Θεσσαλονίκη.
Στην αριστερά, αυτή η καμπάνια δεν μπορούσε να αγνοηθεί ακόμη και από ηγεσίες όπως του ΚΚΕ που στην αρχή κατακεραύνωναν το κίνημα του Σιάτλ ως «θολό». Έφτασαν μάλιστα να στείλουν μια μαζική αντιπροσωπεία του ΠΑΜΕ και του ΚΚΕ. Ο ΣΥΝ έφτιαξε την Ελληνική Επιτροπή για την διεθνή κινητοποίηση της Γένοβας. Και οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς επίσης συγκρότησαν την Αντικαπιταλιστική Επιτροπή κατά των G8.
Οι μέρες της Γένοβα…
Το Κοινωνικό Φόρουμ της Γένοβα γεννήθηκε τον Μάη του 2001 για να οργανώσει την διεθνή κινητοποίηση κατά των G8 και μια αντισύνοδο με συζητήσεις και εκδηλώσεις. Πλαισιώθηκε από σχεδόν 1000 κινήσεις από την Ιταλία και όλο τον Πλανήτη. Η μεγάλη συνάντηση-προετοιμασία έγινε στην Γένοβα, στην αίθουσα του Συνδικάτου Λιμενεργατών. Εκεί αποφασίστηκε να υπάρξει μια βδομάδα δράσης 14-22 Ιούλη. Στις 20 Ιούλη, καλούσε σε αντιρατσιστική διαδήλωση με σύνθημα «ελεύθερη μετακίνηση-όχι στην Ευρώπη-φρούριο». Στις 21 Ιούλη, εξάγγειλε πολιορκία της «κόκκινης ζώνης» με επτά διαφορετικά σημεία προσυγκεντρώσεων και πορειών προς το χώρο της συνεδρίασης των G8. Στις 22 Ιούλη μεγάλη πορεία κατά των G8 με σύνθημα «Είσαστε G8, Είμαστε 6 δισεκατομμύρια»!
Μάλιστα σε αυτήν τη συνάντηση, η Πρωτοβουλία Γένοβα 2001 έβαλε την πρόταση και τελικά έγινε απόφαση να καλεστεί Πανιταλική απεργία των συνδικάτων εκείνες τις μέρες με στάση εργασίας. Την στήριξαν οι COBAS (συνδικάτα βάσης) ενώ η FIOM το συνδικάτο Μετάλλου δήλωσε ότι θα κάνει μεγάλη κινητοποίηση.
Το τριήμερο λοιπόν 20-22 Ιούνη θα ήταν η κορύφωση. Ο πανικός της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι έφτασε μέχρι να κλείνει το αεροδρόμιο της Γένοβα, να αναστέλλει την Συμφωνία Σέγκεν ώστε να υπάρξει έλεγχος των διαδηλωτών στα σύνορα, στα λιμάνια και τους διεθνείς αυτοκινητόδρομους. Έφτασαν να κινδυνολογούν για τους αναρχικούς που θα έρθουν να τα σπάσουν από την Ελλάδα και την Ισπανία. Εκείνες τις μέρες, οι αντικαπιταλιστές στη Βαρκελώνη ανάγκασαν την κυβέρνηση να ματαιώσει την σύνοδο της Παγκόσμιας Τράπεζας πριν την διεξαγωγή της, αλλά παρά το γεγονός αυτό βγήκαν 40.000 να πανηγυρίσουν! Ο Μπερλουσκόνι έκτισε μια «κόκκινη ζώνη» χιλιομέτρων γύρω από το χώρο συνεδρίασης των G8, με φράχτες και σιδηροκατασκευές που κατέστρεφαν ακόμη και κολώνες κτιρίων της περιόδου της Αναγέννησης για να βάλουν τα στηρίγματα τους και να αποκλείσουν έτσι τους δρόμους! Έφερε στη Γένοβα 17.000 καραμπινιέρους και τεθωρακισμένα, αύρες, κανόνια νερού.
Η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι διατράνωνε από την αρχή ότι δεν θα επιτρέψει την παρεμπόδιση της Συνόδου. Οι διαδηλωτές όμως έσπαγαν τις απαγορεύσεις και κατέφθαναν στη Γένοβα.
Η αντιρατσιστική διαδήλωση ήταν το πανηγύρι των καταπιεσμένων με πάνω από 30.000 να διαδηλώνουν, ανάμεσά τους χιλιάδες μετανάστες χωρίς χαρτιά. Χιλιάδες ύψωναν βαμμένα με λευκή μπογιά τα χέρια τους φωνάζοντας «είμαστε όλοι παράνομοι».
Η ατμόσφαιρα χαράς την επόμενη μέρα έγινε οργή για τις άγριες επιθέσεις της Αστυνομίας κατά των διαδηλωτών που πλησίαζαν την κόκκινη ζώνη. Τα μπλοκ είχαν απλωθεί σε διάφορα σημεία από το Κοινωνικό Φόρουμ της Γένοβα ώστε οι πιο «ειρηνικοί» διαδηλωτές της κίνησης ATTAC και κάποιων ΜΚΟ να μην βρεθούν στις αντιπαραθέσεις των «Λευκών Φορμών» του Λούκα Καζαρίνι (ακτιβιστές ντυμένοι με αφρολέξ που εκπαιδεύονταν επί μέρες) ή του μπλακ μπλοκ των αναρχικών με την Αστυνομία. Στην πράξη, η Αστυνομία με τα ΜΑΤ χτύπησε λυσσαλέα όλες τις διαδηλώσεις αδιακρίτως με στόχο να τις διαλύσει και να μην προσεγγίσουν την κόκκινη ζώνη.
Δεχτήκαμε απανωτές επιδρομές της Αστυνομίας αλλά διαδηλώναμε σταθερά τραγουδώντας το Παντιέρα Ρόσσα και το Μπέλλα Τσιάο στους δρόμους γύρω από την κόκκινη ζώνη και φωνάζοντας Genova Libera! Όταν ξαφνικά διαδόθηκε η είδηση για τον θάνατο του Κάρλο Τζουλιάνι στην Πλατεία Αλιμόντα πρώτα υπήρξε πάγωμα αλλά αμέσως μετά οργή. Το σύνθημα έγινε «Μπερλουσκόνι δολοφόνε, Belusconi assassino» και ήταν η κραυγή που ακουγόταν στην κάθε εμφάνιση της Αστυνομίας.
Ήταν καθοριστική για την εξέλιξη του κινήματος η απόφαση ότι δεν υποχωρούμε και δεν σταματάμε. Ήταν καταλυτική η απόφαση της ιταλικής αριστεράς και των συνδικάτων να καλέσουν «Ολοι αύριο στη Γένοβα». Την επόμενη μέρα, έφταναν από παντού νέοι και νέες και εργάτες και εργάτριες. Κάθε φορά που το τρένο κατέληγε στο σταθμό χιλιάδες από τα παράθυρα ανέμιζαν κόκκινες σημαίες και ξεσπούσαν φωνάζοντας Assassini!
Στην διαδήλωση ήταν επιβλητική η παρουσία εργατών της FIAT και του FIOM, εργοστάσιο το εργοστάσιο με το δικό του πανό.
Η οργανωμένη εργατική τάξη έβαλε την ασπίδα της απέναντι στην βία του Μπερλουσκόνι και μετέφερε οργανωμένα δεκάδες χιλιάδες μαχητικούς εργάτες που δε άφησαν τον Μπερλουσκόνι να ολοκληρώσει την δολοφονική του επίθεση. Φάνηκε ότι έτσι νικάμε την καταστολή.
Στην διαδήλωση, παρά το όργιο καταστολής, έφτασαν 300.000 διαδηλωτές. Η Γένοβα σείστηκε κυριολεκτικά σε μια πορεία κάτω από καύσωνα με 40 βαθμούς και τον κόσμο να στηρίζει τους διαδηλωτές ακόμη και να πετάει από τα μπαλκόνια νερό για να τον δροσίζει!
H Αστυνομία του Μπερλουσκόνι συνέχισε όλο το βράδυ την καταστολή, ελπίζοντας ότι θα σβήσει το κίνημα στην γέννηση με εισβολή καραμπινιέρων στο κέντρο τύπου σε ένα σχολείο που είχε διαθέσει ο δήμος της Γένοβα στο ΚΦΓ. Στα πατώματα και στους τείχους, όπως περιγράφει η δημοσιογράφος Αγγελική Μποπούλα,4 βρισκόταν παντού αίμα από τα ανοιγμένα κεφάλια των δημοσιογράφων και των ακτιβιστών. Στο κρατητήριο Μπολτζενέτο, βασανίστηκαν εκατοντάδες νέοι-ες που συνέλαβε η Αστυνομία.
Διλήμματα μετά τη Γένοβα
H πολιτική μάχη για τη συνέχιση του κινήματος άναψε με το τέλος των κινητοποιήσεων. Οι G8 πήραν το μάθημά τους και εξάγγειλαν την επόμενη συνεδρίαση στα Βραχώδη Όρη στο Καναδά, μέρος απροσπέλαστο για τους ακτιβιστές αλλά και σημάδι της παραδοχής της ήττας τους από το κίνημα.
Η γενιά της Γένοβα όμως άλλαξε ριζικά τα πράγματα παντού. Στην Ιταλία, ο Μπερλουσκόνι τσαλακώθηκε και το κίνημα και η αριστερά πήραν πορεία ανοδική μετά από χρόνια υποχώρησης. Η Κομμουνιστική Επανίδρυση του Μπερτινότι στην Ιταλία δυνάμωσε.
Μετά την Γένοβα, άνοιξε ένας μεγάλος κύκλος συζήτησης και αντιπαράθεσης για τη στρατηγική και τις τακτικές του κινήματος, τη στάση του απέναντι στη βία της Αστυνομίας μετά τη δολοφονία του Κάρλο Τζουλιάνι, τη σχέση κινημάτων με τα κόμματα και τις εναλλακτικές στο καπιταλισμό.
Όμως, η πιο ισχυρή δοκιμασία ήρθε στις 11 Σεπτέμβρη με την πτώση των δίδυμων πύργων. Ποια η στάση απέναντι στο πόλεμο «κατά της τρομοκρατίας» του Μπους;
Εδώ χρειάζεται να κάνουμε μια παρένθεση. Να εξηγήσουμε γιατί χρειάστηκε να δοθούν καθαρές απαντήσεις στα διλήμματα αυτά. Το νέο κίνημα είχε την ανάγκη μιας αριστεράς αντικαπιταλιστικής για να το φέρει στην νίκη, απαλλαγμένη από το σεχταρισμό αλλά και από την προσαρμογή στις κοινοβουλευτικές αυταπάτες.
Τα κινήματα δεν αμφισβητούν όλες τις παλιές ιδέες, στρατηγικές και ταχτικές που οδήγησαν σε ήττες σε μια προηγούμενη περίοδο από την αρχή. Είναι όμως τεράστιο λάθος να απομονώνεται και να περιχαρακώνεται η επαναστατική αριστερά αναζητώντας έτοιμα «κομμουνιστικά» ακροατήρια.
Στο ΣΕΚ και τη Διεθνή Σοσιαλιστική τάση, από την αρχή είδαμε την δυνατότητα να συμφωνάμε κατά 90% με τους αντικαπιταλιστές και γι αυτό μπαίναμε στην κοινή δράση. Το 10% όμως των διαφορετικών απόψεων ανοίγει ζητήματα για συζήτηση και ξεκαθάρισμα απόψεων, επιχειρηματολογώντας και διακινώντας τα έντυπα μας, οργανώνοντας την πολιτική συζήτηση.
Μέσα στο νέο κίνημα της Γένοβα δώσαμε μεγάλες μάχες. Η δοκιμασία της 11ης Σεπτέμβρη ήταν κρίσιμη. Θα σταθούμε με την πολιτική των «ίσων αποστάσεων» απέναντι στον Μπους και τους Ταλιμπάν ή θα χτίσουμε αντιπολεμικό κίνημα ενάντια στην ιμπεριαλιστική επέμβαση στο Αφγανιστάν πρώτα και μετά στο Ιράκ; Δώσαμε την δικιά μας απάντηση με τις αντιπολεμικές κινητοποιήσεις στην Αθήνα μέχρι την αμερικάνικη πρεσβεία όταν ο ΣΥΝ δήλωνε ότι πρέπει να φωνάξουμε «ούτε ΝΑΤΟ, ούτε Ταλιμπάν». Η Συμμαχία Σταματήστε τον Πόλεμο συγκροτήθηκε ακριβώς για να μπει φρένο στη κλιμάκωση των πολέμων του Μπους μπροστά στην απειλή επέμβασης στο Ιράκ.
Όπως επισήμανε τότε η Μαρία Στύλου, «οι ακτιβιστές της Γένοβα έγιναν η ραχοκοκαλιά του αντιπολεμικού κινήματος».
Η Φλωρεντία, το Νοέμβρη του 2002 ήταν η συνέχεια της Γένοβα. Φιλοξένησε το 1ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ και τη συνέλευση των κινημάτων. Η μάχη για το αν θα συνεχίσει το κίνημα παρά τη βία του κράτους κερδήθηκε. Ταυτόχρονα το ΕΚΦ της Φλωρεντίας γέρνει στη στήριξη του αντιπολεμικού κινήματος κατά του Μπους με την κεντρική διαδήλωσή του να συγκεντρώνει ένα εκατομμύριο κόσμο με κυρίαρχο σύνθημα «Όχι στον πόλεμο στο Ιράκ». Στο τέλος, το ΕΚΦ πήρε την απόφαση να καλέσει την διεθνή κινητοποίηση στις 15 Φλεβάρη 2003 για να εμποδίσουμε την επέμβαση στο Ιράκ. Πάνω από 30 εκατομμύρια σε περισσότερες από 90 χώρες βγήκαν στους δρόμους αναγκάζοντας τους New York Timeς να μιλάνε για την «νέα υπερδύναμη-το παγκόσμιο αντιπολεμικό κίνημα»!
Η Φλωρεντία, έκρηξη ιδεών
Oι 4 μέρες του ΕΚΦ της Φλωρεντίας ήταν συγκλονιστικές. Για πρώτη φορά σε ένα μαζικό ακροατήριο 60.000 ανθρώπων άνοιξε η συζήτηση για την προοπτική ανάμεσα σε διαφορετικά κομμάτια της αριστεράς, ριζοσπαστικής, επαναστατικής, αυτόνομους, οικολόγους, μέλη αντικαπιταλιστικών δικτύων.
Η παρουσία στα πάνελ των συζητήσεων εκπροσώπων οργανώσεων της επαναστατικής αριστεράς άνοιξε τους ορίζοντες των εναλλακτικών απέναντι στον καπιταλισμό με ένα πρωτόγνωρο τρόπο.
Η Πρωτοβουλία Γένοβα 2001 και το ΣΕΚ είχαν σημαντική συμβολή σε αυτή την προσπάθεια.
Υπάρχει εναλλακτική στο σύστημα;
Ο Πάνος Γκαργκάνας από το ΣΕΚ απάντησε στο ερώτημα «Τι είδους κόσμο χρειαζόμαστε και πως θα φτάσουμε σε αυτόν; Χρειαζόμαστε μια άλλη κοινωνία όπου οι ανθρώπινες ανάγκες είναι πάνω από τα κέρδη, με εργατικό έλεγχο σε όλη την οικονομία. Θα φτάσουμε σε αυτόν με εργατικές επαναστάσεις. Είναι και ο μόνος τρόπος να ξηλώσουμε και την καταπίεση, τον ρατσισμό και το σεξισμό. Αν στα ΜΜΕ υπάρχει εργατικός έλεγχος, η σεξιστική και προπαγάνδα δεν βρίσκει δρόμους να δηλητηριάζει, να διασπά και να αποπροσανατολίζει την εργατική τάξη».5
Η Μαρία Στύλλου, υπεύθυνη του περιοδικού «Σοσιαλισμός από τα κάτω» άνοιξε το ζήτημα της σημασίας της πάλης ενάντια στον πόλεμο και της γενίκευσης της σύγκρουσης με τον ιμπεριαλισμό συνδέοντας με την επαναστατική παράδοση του 1917: «Αυτές τις μέρες είναι η επέτειος της Ρώσικης Επανάστασης. Της επανάστασης που σταμάτησε τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Χτίζουμε πάνω σε αυτήν παράδοση, γιατί έτσι μπορούμε να ξεφορτωθούμε αυτό το σύστημα που έφερε και τον Α΄και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τα δέκα τελευταία χρόνια έχει φέρει μια σειρά από πολέμους ...Ξεκινάμε από μια καλύτερη βάση από αυτήν που ξεκινούσαν οι σύντροφοι μας το 1914 …Τότε οι διεθνιστές που ήθελαν να σταματήσουν το πόλεμο ξεκινούσαν από μια μικρή βάση στο Τσίμερβαλντ. Λίγοι άνθρωποι που τα έβαζαν με ένα παντοδύναμο σύστημα. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να σταματήσουμε τον πόλεμο από το να χτίσουμε το κίνημα σε όλες τις χώρες».6
Ο Άλεξ Καλλίνικος, εξηγώντας πώς έφτασε το κίνημα του Σιάτλ να γίνει τόσο δυνατό έβαλε τέσσερα ζητήματα: πρώτον, η δημοκρατία στη λειτουργία του κινήματος. Δεύτερο, ότι μπόρεσε να δώσει την αντιπολεμική απάντηση, ιδιαίτερα στην Βρετανία, την Ιταλία και την Ελλάδα και να μην υποκύψει στην ισλαμοφοβία. Τρίτο, η δύναμη του είναι στην επιτυχία της σύνδεση της οργανωμένης εργατικής τάξης με τα μαχητικά αντικαπιταλιστικά δίκτυα. Τέταρτο, ότι έχει ανοικτή την επιλογή της επανάστασης με την αναφορά στη αυτοοργάνωση και την χειραφέτηση της τάξης. Στη συζήτηση με τη Σούζαν Τζωρτζ επέμενε ότι δεν αποτελεί διέξοδο ο ΟΗΕ αλλά το ίδιο το κίνημα. Συζητώντας με τον Γουόλντεν Μπέλο, ο οποίος αναζητούσε στην ΕΕ αντίβαρο στις ΗΠΑ, ανέδειξε το ρόλο της ΕΕ, ως ένωση του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού με βαθειά εμπλοκή στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις.7
Η συζήτηση για το ρόλο και την δύναμη της εργατικής τάξης άνοιξε διάπλατα με τον Κρις Χάρμαν και την αντιπαράθεση με τις απόψεις του Τόνι Νέγκρι και του Μάικλ Χαρτ. Η απόρριψη των θεωριών υποτίμησης της εργατικής τάξης έχει τεράστια σημασία για το νέο κίνημα: «Θα ήταν τραγωδία αν οι ιδέες σαν του Χαρτ και του Νέγκρι εμπόδιζαν το νέο αντικαπιταλιστικό κίνημα να κατανοήσει την δύναμη της σύνδεσης με την οργανωμένη εργατική τάξη, της μοναδικής τάξης στη κοινωνία που είναι ικανή να ανατρέψει τον καπιταλισμό».8
Και ο Ντάνιελ Μπενσαίντ συνέχισε αυτήν την κριτική: «Ο Νέγκρι προτείνει σαν στρατηγική δύο πράγματα. Το ένα είναι “η αντίσταση” και το άλλο το “αποτράβηγμα” από τις δομές της εξουσίας. Αν σκεφτούμε το τι έγινε στη γερμανική επανάσταση του 1918, στον ισπανικό εμφύλιο του 1936 και πολλές άλλες τέτοιες επαναστάσεις, κατανοούμε ότι κάποιος μπορεί να μιλάει για “αντιεξουσία” αλλά η πραγματική εξουσία δεν τον ξεχνάει ποτέ. Ο εχθρός που έχουμε απέναντι μας είναι πιο πλούσιος, πιο ισχυρός, και οπλισμένος από ποτέ. Αλλά ταυτόχρονα αναδύεται μπροστά μας μια νέα γενιά ακτιβιστών που δεν κουβαλάει το βάρος των ηττών από τα λάθη του παρελθόντος. Είναι θαυμάσια αυτή η εξέλιξη αλλά πρέπει να μάθει από τα λάθη αυτά για να μην τα επαναλάβει».9
Τότε, η Πρωτοβουλία Γένοβα 2001 άνοιγε και τα ζητήματα του ΛΟΑΤΚΙ κινήματος, με την παρουσία της Πρωτοβουλίας Ομοφυλόφιλων Ενάντια στην Καταπίεση. Ο Γ. Ταξίδης εκ μέρους της ΠΟΕΚ αντικρούοντας ότι για την καταπίεση φταίει «η πατριαρχία» έλεγε στη σχετική συζήτηση: «Η απάντηση στο γιατί καταπιεζόμαστε βρίσκεται αλλού. Βρίσκεται στο πώς λειτουργεί αυτό το κοινωνικό σύστημα. Ποιος κερδίζει από την καταπίεση; Υπάρχει μια κοινωνική τάξη που κερδίζει: οι καπιταλιστές. Αυτή η τάξη βγάζει απίστευτα κέρδη από την καταπίεση των γυναικών και των ομοφυλόφιλων. Χρησιμοποιεί τον θεσμό της οικογένειας και κυρία τις γυναίκες για να κάνουν απλήρωτη δουλειά, δουλειά που θα μπορούσε να βρίσκεται στην ευθύνη της κοινωνίας συνολικά. Το μεγάλωμα των παιδιών, η εκπαίδευση τους, η φροντίδα των ηλικιωμένων, ή ακόμη και το πλύσιμο και το μαγείρεμα».10
Συνεχίσαμε να δίνουμε μάχες μέσα στο αντικαπιταλιστικό κίνημα. Ανοίξαμε μια ολόκληρη συζήτηση, υποστηρίζοντας ότι το κίνημα της Γένοβα δεν μπορεί να μετατραπεί σε λόμπι της σοσιαλδημοκρατίας για μια εκδημοκρατισμένη ΕΕ.11 Και γι αυτό, προσθέσαμε στις κινητοποιήσεις του κινήματος την πολιορκία των Συνόδων Κορυφής της ΕΕ με το σύνθημα «ΟΧΙ στην Ευρώπη του κεφαλαίου, του πολέμου, του ρατσισμού». Από τις Βρυξέλλες μέχρι την Θεσσαλονίκη οι πολιορκίες κράτησαν αρκετό διάστημα.
Ανοίξαμε την συζήτηση για τους κινδύνους του κοινοβουλευτικού δρόμου μέσα από τη συμμετοχή σε κυβερνήσεις της αριστεράς. Τότε ακόμη, η Κομμουνιστική Επανίδρυση ήταν μακριά από τις τραγικές επιλογές της στήριξης της κεντροαριστερής κυβέρνησης με τις φιλοπόλεμες και αντεργατικές της επιλογές που σήμανε την καταστροφή της αριστερά στην Ιταλία. Η αρχή προς αυτό το βήμα έγινε με κριτικές μέσα στο κίνημα και τα Φόρουμ από τον Μπερτινότι ότι χρειάζεται «από κίνημα άρνησης να γίνουμε κίνημα προβολής θετικών προτάσεων»… Ο ΣΥΡΙΖΑ επανέλαβε τα ίδια λάθη, καταπίνοντας στις επιλογές του ολόκληρο το κομμάτι των οργανώσεων που συσπειρώθηκε στην Ελληνική Επιτροπή για τη διεθνή κινητοποίηση της Γένοβα. Ο ΣΥΝ και ο ΣΥΡΙΖΑ για χρόνια πάλευαν να περιορίσουν το κίνημα σε αντινεοφιλελεύθερο μέτωπο μακριά από τον αντικαπιταλισμό και την ανατροπή του συστήματος.
Η συγκρότηση αυτού του κινήματος, πρώτα στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ του Πόρτο Αλέγκρε και έπειτα στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ, αμέσως μετά την Γένοβα, δημιούργησε και δομές μέσα στις οποίες έγινε οργανωμένη συζήτηση, από τις προπαρασκευαστικές συνελεύσεις του ΕΚΦ σχεδόν κάθε τρεις μήνες μέχρι τα ετήσια Φόρουμ στην Ευρώπη. Στο Παρίσι, το Λονδίνο και τέλος στην Αθήνα η αντιπαράθεση συνεχίστηκε για αρκετά χρόνια.
Οι εμπειρίες εκατομμυρίων απλών ανθρώπων της εργατικής τάξης και της νεολαίας που απέκτησαν αυτοπεποίθηση, δύναμη και εξοπλίστηκαν μαζικά με τις ιδέες του αντικαπιταλισμού δεν μπορούν να σβήσουν, όσες και να ήταν οι λοξοδρομήσεις κομματιών που βρέθηκαν στην Γένοβα.
Πάνω στις εμπειρίες αυτού του κόσμου, την αίσθηση της δύναμης ότι μπορεί να εμποδίσει τον πόλεμο στο Ιράκ, μπορεί να συγκρουστεί με τις κυβερνήσεις της λιτότητας στην ΕΕ ψηφίζοντας ΟΧΙ στο ευρωσύνταγμα στην Γαλλία και την Ολλανδία, μπορεί να συγκρουστεί με την Ευρώπη του κεφάλαιου του πολέμου και του ρατσισμού πάτησαν τα νέα ανεβάσματα, τα ξεσπάσματα μέχρι να φτάσουμε στο νέο κύκλο της κρίσης του 2008 και τις εργατικές εκρήξεις που ακολούθησαν στην περίοδο των μνημονίων.
Το φάντασμα της Γένοβα πλανιέται πάνω από τον Πλανήτη, τρομάζει τις άρχουσες τάξεις και εμπνέει ακόμη εκατομμύρια. Ο κύκλος του αντικαπιταλιστικού κινήματος δεν έχει κλείσει. «Αλλάξτε το σύστημα όχι το κλίμα» φωνάζουν εκατομμύρια στο νέο κίνημα για το περιβάλλον. Το κίνημα στις ΗΠΑ που ανέτρεψε τον Τραμπ και συγκρούστηκε με την αστυνομική βαρβαρότητα, τον ρατσισμό και τον σεξισμό χρωστά πολλά στο προηγούμενο ανέβασμα του αντιπολεμικού και αντικαπιταλιστικού κινήματος. Το αντιρατσιστικό κίνημα που συγκρούεται και σήμερα με την ΕΕ-φρούριο ήταν κεντρικό στην Γένοβα.
Ναι, ήταν η Γένοβα που άπλωσε τον αντικαπιταλισμό σε κάθε σπίτι στην Ευρώπη και στον κόσμο. Στα 20 χρόνια της Γένοβα, έχουμε κάθε λόγο να αισθανόμαστε υπερηφάνεια για τις μέρες εκείνες που οι απλοί άνθρωποι έγραφαν ιστορία, χάραζαν δρόμους για να μπουν οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη!
Σημειώσεις
1. Μαρία Στύλου, Το μέλλον του κινήματος, περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω τεύχος 50
2. “Να κάνουμε την Πράγα το νέο Σιάτλ” . Το κείμενο υπάρχει στο περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω τεύχους 36
3. “Γένοβα 2001 παγκοσμιοποιήστε την αντίσταση”σελ.35 η απόφαση της ΓΣΕΕ και σελ 40 η απόφαση του ΕΚΑ . Μπροσούρα της πρωτοβουλίας ΓΕΝΟΒΑ 2001
4. Λέανδρος Μπόλαρης, Αποκλεισμένοι από 300 χιλιάδες, περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω τεύχος 40-Αφιέρωμα στη Γένοβα.
5. Πάνος Γκαργκάνας,περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω τεύχος 45, Αφιέρωμα στην Φλωρεντία, σελ.22
6. Μαρία Στύλου, περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω τεύχος 45, Αφιέρωμα στην Φλωρεντία, σελ.18,30
7. Αλεξ Καλλίνικος, περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω τεύχος 45, Αφιέρωμα στην Φλωρεντία, σελ.24,28
8. Κρις Χάρμαν, περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω τεύχος 45, Αφιέρωμα στην Φλωρεντία, σελ.22
9. Ντάνιελ Μπενσαίντ,περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω τεύχος 45, Αφιέρωμα στην Φλωρεντία, σελ.27
10. Γ. Ταξίδης, περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω τεύχος 45, Αφιέρωμα στην Φλωρεντία, σελ.34
11. Δήμητρα Κυρίλου, Τι ΕΚΦ θέλουμε στο Παρίσι; περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω τεύχος 47 σελ11. Πέτρος Κωνσταντίνου, Λονδίνο, το κίνημα προχωράει, περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω τεύχος 51, σελ 27. Σωτήρης Κοντογιάννης. Το αντικαπιταλιστικό κίνημα ανταμώνει στην Αθήνα, περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω τεύχος 55, σελ.28