Άρθρο
Από την Καμπούλ ως την Αθήνα: Ήττες και κρίση γι’αυτούς, αγώνες για την ανατροπή για μας

Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος του περιοδικού Σοσιαλισμός από τα Κάτω και στο εξώφυλλό του δεσπόζουν δυο κυρίαρχες όψεις της βαθιάς κρίσης του συστήματος: η ήττα των ιμπεριαλιστών στο Αφγανιστάν από τη μια μεριά και οι αντιστάσεις των εργατών κι εργατριών από την άλλη, έχουν φέρει τους από πάνω σε ένα τεράστιο αδιέξοδο.

Τα δυο πρώτα άρθρα του νέου τεύχους προσφέρουν μια αναλυτική εικόνα αυτής της κατάστασης. “Να στείλουμε τον Μητσοτάκη σπίτι του”, υποστηρίζει η Μαρία Στύλλου στο σχετικό άρθρο της, εξηγώντας πως ο ανασχηματισμός της κυβέρνησης από τον Μητσοτάκη είναι μια παραδοχή αποτυχίας αλλά και μια προσπάθεια να σκληρύνει η επίθεση στο κίνημα που πιέζει την κυβέρνηση όλο το τελευταίο διάστημα. Η κρίση φυσικά είναι παγκόσμια τόσο στο επίπεδο της οικονομίας, όσο και στο επίπεδο των οικολογικών και πολεμικών καταστροφών που φέρνει ο καπιταλισμός όλο και πιο συχνά. Όπως όμως τονίζει το άρθρο, καμία επίθεση δεν έχει μείνει αναπάντητη και η βεντάλια των επερχόμενων κινητοποιήσεων είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Γι' αυτό, είναι και εφικτό αλλά και απαραίτητο να συνδεθούν αυτές οι μάχες μεταξύ τους.

Αντίστοιχα, στο άρθρο “Αφγανιστάν – Ήττα-καμπή για τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό”, ο Πάνος Γκαργκάνας συμπληρώνει την παραπάνω εικόνα της κρίσης, περιγράφοντας αρχικά πώς κατέρρευσε η αμερικάνικη κατοχή σαν πύργος από τραπουλόχαρτα. Καταρρίπτει τα υποκριτικά αφηγήματα που θέλουν τις ΗΠΑ “προστάτες” των Αφγανών και ιδίως των Αφγανών γυναικών από τους “μεσαιωνικούς” Ταλιμπάν. Προχωράει σε μια ανάλυση του φαινομένου Ταλιμπάν μέσα στις ιστορικές συνθήκες στις οποίες αναπτύχθηκε και παρουσιάζει σύντομα την ιστορία του κράτους του Αφγανιστάν. Περιγράφει επίσης τα διλήμματα που είχε να αντιμετωπίσει η Αριστερά στη Δύση ακριβώς 20 χρόνια πριν, με την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους. Τέλος, βάζει τα καθήκοντα της Αριστεράς σήμερα: ενάντια στην ισλαμοφοβία, ενάντια στις κυβερνήσεις που απειλούν να κλείσουν τα σύνορα ερμητικά, ενάντια στις αμερικανο-νατοϊκές βάσεις και τις στρατιωτικές δαπάνες.

Ένα τρίτο άρθρο που πιάνει τις διεθνείς εξελίξεις και επιχειρεί να τις εξηγήσει ώστε να προβάλει τα καθήκοντα της Αριστεράς είναι το άρθρο “Τι συμβαίνει στην Κούβα;” του Λέανδρου Μπόλαρη. Σε κόντρα με τις υποκρισίες του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, αλλά και χωρίς να κλείνει τα μάτια απέναντι στη φτώχεια και την καταστολή μέσα στην Κούβα, το άρθρο εξηγεί πώς έφτασε η χώρα στη σημερινή της κατάσταση. Περιγράφει όλη την ιστορική διαδρομή από το 1959 μέχρι σήμερα -δίνοντας επιπλέον και την εικόνα της οργάνωσης της εργατικής τάξης τις δεκαετίες που προηγήθηκαν της κουβανέζικης επανάστασης. Παράλληλα με τα γεγονότα αυτά δίνει την εικόνα των πολιτικών επιλογών και διεθνών εξελίξεων που την καθόρισαν, με την πρόσδεση της Κούβας στη Σοβιετική Ένωση να παίζει καθοριστικό ρόλο, όπως και το άνοιγμα στην αγορά μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Η Αριστερά διεθνώς χρειάζεται να στηρίξει τον κόσμο που παλεύει στην Κούβα. Μόνο έτσι μπορεί να βοηθήσει την επαναστατική αριστερά μέσα στη χώρα να δυναμώσει.

Τα τρία αυτά άρθρα δείχνουν τα λάθη των ηγεσιών της ρεφορμιστικής Αριστεράς τόσο στην Ελλάδα, όσο και διεθνώς. Οι συμβιβασμοί υπακούν στην αυταπάτη των λύσεων “από τα πάνω” κι αυτό είναι το κέντρο μιας πάντα επίκαιρης συζήτησης. Το άρθρο “Μαρξ-Ένγκελς – Οι κοινωνίες αλλάζουν με επαναστάσεις” της Σταυρούλας Πανίδου, βάζει τα βασικά σημεία αυτής της συζήτησης. Σκιαγραφώντας αρχικά την ιδεολογική κατάσταση της Αριστεράς την εποχή των δυο μεγάλων φιλοσόφων και επαναστατών, το άρθρο δείχνει την τεράστια συνεισφορά τους στη θεωρία, τη θεμελίωση του ιστορικού υλισμού. Ο ρόλος της εργασίας, το πέρασμα στις ταξικές κοινωνίες, η υλική βάση της κοινωνίας και το εποικοδόμημα, καθώς και η μεταξύ τους αλληλεπίδραση είναι έννοιες που μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε το πώς εξελίσσεται η ιστορία. Φτάνοντας στη σύγχρονη κοινωνία, ο Μαρξ και ο Ένγκελς έχουν δείξει ποιο είναι το κλειδί για την απελευθέρωση: ο “ιστορικός νεκροθάφτης” του καπιταλισμού, η εργατική τάξη.

Τα εργαλεία που μας έδωσαν ο Μαρξ και ο Ένγκελς είναι απαραίτητα για να κατανοήσουμε τον κόσμο και με αυτόν τον τρόπο να παρέμβουμε αποτελεσματικά ώστε να τον αλλάξουμε. Έτσι, δυο ακόμη άρθρα κλείνουν το νέο τεύχος με θέματα που έχουν απασχολήσει όλο τον κόσμο το τελευταίο διάστημα, ιδιαίτερα την περίοδο του κορονοϊού: την τέχνη και την επιστήμη.

Στο άρθρο “Τέχνη και Εργασία” η Αλεξάνδρα Μαρτίνη δείχνει τη σημασία της τέχνης, σαν μια από τις πρώτες μορφές εργασίας -την προσπάθεια να μεταμορφώσει ο άνθρωπος τον κόσμο προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες του. Με αυτή την αφετηρία ο μαρξισμός μάς δίνει τα εργαλεία για να κρίνουμε ένα έργο τέχνης, τοποθετώντας το πάντα στις κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες μέσα στις οποίες δημιουργήθηκε. Η κυρίαρχη λειτουργία της τέχνης είναι ότι μας βοηθάει να κατανοήσουμε την κοινωνία στο σύνολό της και με τις αντιφάσεις της. Το άρθρο συνδέει την εμπειρία του πώς επηρεάζουν την τέχνη οι περίοδοι των μεγάλων κρίσεων και επαναστάσεων με τις σημερινές μάχες για τα εργασιακά δικαιώματα των εργατών/τριών της τέχνης και τη μάχη για την πρόσβαση όλων στην τέχνη.

Στο άρθρο “Ρίτσαρντ Λεβόντιν – Η διαλεκτική απέναντι στον 'επιστημονικό' ρατσισμό” ο Γιώργος Ράγκος γράφει με αφορμή τον θάνατο του μεγάλου εξελικτικού βιολόγου και μαρξιστή, για το πώς βοήθησε να κατανοήσουμε τη ζωή, μακριά από τα ρατσιστικά στερεότυπα. Ένας άνθρωπος που αγωνίστηκε ενάντια στον πόλεμο στο Βιετνάμ και υπέρ όλων των καταπιεσμένων, ο Λεβόντιν ήταν και ένας επιστήμονας που απέρριψε την μέχρι την εποχή του επικρατούσα άποψη ότι η ανθρωπότητα χωρίζεται σε φυλές -καθώς και την άποψη ότι όλες οι ανθρώπινες συμπεριφορές, προτιμήσεις, ικανότητες κ.ο.κ οφείλονται στα γονίδια. Ο Λεβόντιν μέσα από το έργο του, χρησιμοποιώντας τη διαλεκτική, υποστήριξε ότι δεν γίνεται να διαχωριστεί η επίδραση του περιβάλλοντος στην ανάπτυξη των οργανισμών αλλά και η επίδραση των οργανισμών στο ίδιο το περιβάλλον. Στάθηκε απέναντι στον λεγόμενο “βιολογικό ντετερμινισμό” -μια ιδεολογία που σκοπό έχει να δικαιολογήσει τις βαθιές ανισότητες του συστήματος, αλλά και να υποστηρίξει ότι είναι αμετάβλητες.

Στις βιβλιοκριτικές του τεύχους αυτού, το βιβλίο “Η Ελληνική Επανάσταση 1821-1830” του Πέτρου Θ. Πιζάνια παρουσιάζει ο Λέανδρος Μπόλαρης και το βιβλίο “Η πένα μου δεν σπάει, τα σύνορα είναι που θα σπάσουν – Γράμματα στον Κόσμο από τη Μόρια” της Παρβάνα Αμιρί παρουσιάζει ο Ευκλείδης Μακρόγλου.