Συλλαλητήριο των συνδικάτων για το κλίμα. Γλακώβη 5 Νοέμβρη
Η Σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα κατάληξε σε φιάσκο.
Ο Γιώργος Ράγκος παρουσιάζει τη διαπλοκή των κυβερνήσεων με τις πολυεθνικές της ενέργειας και προβάλλει τις απαντήσεις του κινήματος που αγωνίζεται για κλιματική δικαιοσύνη.
Το Σάββατο 13/11, ολοκληρώθηκε, στη Γλασκώβη, η Σύνοδος Κορυφής της COP26, με περισσότερους από 20.000 συμμετέχοντες από 200 χώρες, μετά από δύο εβδομάδες διαπραγματεύσεων. Πίσω από τις φανφάρες, το αποτέλεσμα της Συνόδου (της λεγόμενης «τελευταίας και καλύτερης ελπίδα για τη διάσωση του πλανήτη») ήταν μία τραγική (αν και αναμενόμενη) αποτυχία. Υποσχέσεις χωρίς καμία ουσιαστική δέσμευση.
Η σουηδή ακτιβίστρια Greta Thunberg περιέγραψε τη Σύνοδο με τρεις μόνο λέξεις: «μπλα, μπλα, μπλα». Από την άλλη πλευρά, ο Gideon Rachman έγραφε στους Financial Times: «Από μία άποψη, ο Μπόρις Τζόνσον ήταν ο τέλειος οικοδεσπότης... ο Βρετανός πρωθυπουργός ειδικεύεται στην αβάσιμη αισιοδοξία και στις κούφιες υποσχέσεις. Η Σύνοδος Κορυφής περιείχε μεγάλη δόση και από τα δύο... για να έχουμε καλές πιθανότητες να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη στον 1.50C, η παγκόσμια παραγωγή άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου πρέπει να αρχίσει να μειώνεται άμεσα και απότομα. Τίποτα από όσα προέκυψαν από τη Γλασκώβη δεν υποδηλώνει ότι αυτό θα συμβεί…Oι Σύνοδοι του ΟΗΕ για το κλίμα διεξάγονται σχεδόν εδώ και 30 χρόνια και κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος, οι εκπομπές CO2 συνέχισαν να αυξάνονται… Αυτό δεν συμβαίνει επειδή η επιστήμη που συζητείται στις συνόδους είναι εσφαλμένη. Το πρόβλημα είναι πολιτικό. Οι παγκόσμιοι ηγέτες στην COP26 υποστήριξαν όλοι την ανάγκη για ριζική δράση. Αλλά οι πολιτικές πιέσεις που δέχονται, είναι στην πραγματικότητα μια συνταγή αδράνειας».
Γιατί, λοιπόν, μπροστά στην κλιμακούμενη κλιματική κατάρρευση (και) η COP26 απέτυχε να ανατρέψει την πορεία του πλανήτη από την καταστροφή; Είναι ζήτημα πολιτικών πιέσεων πάνω στους παγκόσμιους ηγέτες, είναι έλλειμμα πολιτικής βούλησης και φιλόδοξων στόχων όπως ισχυρίζονται οι μεγαλύτερες περιβαλλοντικές ΜΚΟ ή το πρόβλημα είναι το ίδιο το σύστημα και ο τρόπος που λειτουργεί; Υπάρχει ελπίδα; Υπάρχει ένα άμεσο μεταβατικό πρόγραμμα αιτημάτων και αν ναι, ποια δύναμη μπορεί το υλοποιήσει;
Οι Διασκέψεις της COP
Πράγματι, η ιστορία των Συνόδων της COP είναι μία ιστορία αποτυχιών και χαμένων δεκαετίων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Οι αυξανόμενες εκπομπές του θερμοκηπίου απασχολούν τους επιστήμονες ήδη από τη δεκαετία του ‘70 αλλά έπρεπε να φτάσουμε στη δεκαετία του ‘90 για να αποφασίσουν οι κυβερνήσεις ότι κάτι πρέπει να κάνουν. Το 1988 δημιουργήθηκε, από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας (WMO) και το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC). Αυτή η Επιτροπή παρουσίασε μια πρώτη Έκθεση αξιολόγησης το 1990 που έλεγε ότι το πρόβλημα της αύξησης της θερμοκρασίας ήταν υπαρκτό και έπρεπε να αντιμετωπιστεί άμεσα. Το 1994 δημιουργήθηκε η Σύμβαση Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC). Ο όρος COP αναφέρεται στη Σύμβαση των Μερών (Conference Of the Parties) της οποίας η αποστολή είναι η εκτέλεση και η παρακολούθηση της UNFCCC. Η Σύνοδος Κορυφής δημιουργήθηκε για να συγκεντρώσει κράτη - μέλη που έχουν υπογράψει την UNFCCC και ειδικά επιλεγμένες ΜΚΟ και επιστήμονες.
Η πρώτη Σύνοδος της COP (COP1) έγινε το 1995 στο Βερολίνο. Διαπίστωνε ότι «η παγκόσμια φύση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί την ευρύτερη δυνατή συνεργασία από όλες τις χώρες και τη συμμετοχή τους σε μια αποτελεσματική και κατάλληλη διεθνή απάντηση». Οι επιστήμονες είχαν καταστήσει σαφές στη COP1 ότι «οι χώρες θα πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές θερμοκηπίου τους στα επίπεδα του 1990 έως το 2000». Όμως, κάθε προσπάθεια επίτευξης αυτού του στόχου απορρίφθηκε από τις ανεπτυγμένες χώρες ως «υπερβολικά περιοριστική για την οικονομική τους ανάπτυξη».
Η COP3, 1997, έφερε την υιοθέτηση του, περίφημου, «Πρωτοκόλλου του Κιότο». Το Πρωτόκολλο έθεσε δεσμευτικούς μεμονωμένους στόχους εκπομπών σε 37 αναπτυγμένες χώρες για να μειώσουν τις εκπομπές τους. Παρά τις υψηλές υποσχέσεις (και προσδοκίες), το Πρωτόκολλο επικυρώθηκε μόλις το 2005 και εισήλθε σε ισχύ το 2008. Από το 1990 έως το 2010 οι εκπομπές ρύπων αυξήθηκαν κατά 32%. Παράλληλα, ένα νέο Σύμφωνο, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, υπογράφηκε το 2005 με την ονομασία Σύμπραξη Ασίας-Ειρηνικού για την Καθαρή Ανάπτυξη και το Κλίμα (APP). Εκτός των ΗΠΑ ήταν η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Κίνα, η Ινδία, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα. Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, η δημιουργία του APP δεν επρόκειτο να αντικαταστήσει το Πρωτόκολλο του Κιότο, αλλά διαμορφώθηκε ως εναλλακτική στρατηγική αλλά η APP δεν έθετε καμία υποχρέωση στα κράτη μέλη ώστε να δεσμευτούν για τους κλιματικούς στόχους.
Το 2007, η IPCC δημοσίευσε μια Έκθεση που διαπίστωνε ότι «τα στοιχεία για την υπερθέρμανση του πλανήτη ήταν ξεκάθαρα και πιθανότατα οφείλονταν σε ανθρώπινες δραστηριότητες... με τη συνεργασία μεταξύ των κρατών υπήρχε ελπίδα... η προσαρμογή για την καταπολέμηση της κρίσης θα κόστιζε όχι περισσότερο από 0,12% του παγκόσμιου ΑΕΠ ετησίως έως το 2030». Η Έκθεση αγνοήθηκε. Την ίδια χρονιά, στην COP13, το μόνο αποτέλεσμα ήταν η απόφαση ότι θα συναφθούν δεσμευτικές συμφωνίες δύο χρόνια αργότερα, στην COP15, αλλά και αυτές οι ελπίδες διαψεύστηκαν ξανά. Η πρώτη, θεωρητικά, δεσμευτική Συμφωνία ήταν αυτή του Παρισιού για το Κλίμα που εγκρίθηκε από 196 χώρες στην COP21, το 2016, με στόχο για να διατηρήσουν την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 20C, κατά προτίμηση 1.50C, από την προβιομηχανική περίοδο. Τα 196 κράτη επρόκειτο να υποβάλουν την πρώτη τους Έκθεση, σχετικά με τους στόχους που θα έθεταν για μείωση των εκπομπών, το 2021 αλλά μόνο τα 75 το έκαναν και μόνο τα 16 παρουσίασαν ένα σχέδιο δράσης για να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους.
Μια υποτιθέμενη δεσμευτική Συμφωνία κατέληξε να είναι εξίσου αδύναμη με αυτές που προηγήθηκαν. Παρά το γεγονός αυτό, οι παγκόσμιοι ηγέτες παρακολούθησαν άλλα τρεις (άσκοπες) Συνόδους και δώσανε ραντεβού στη Γλασκώβη για να «κρατήσουν ζωντανό το στόχο του 1.50C».
COP26
Η πιο χαρακτηριστική αποτυχία της COP26 είναι ότι απέτυχε να κάνει αυτό που οι παγκόσμιοι ηγέτες είχαν υποσχεθεί ότι θα έπρεπε να κάνει, να καταλήξει, δηλαδή, σε ένα δεσμευτικό σχέδιο για υλοποιηθεί ο στόχος του 1.50C της Συμφωνίας του Παρισιού. Φυσικά, ακόμα και ο ίδιος ο στόχος του 1,50C δεν αποτελεί «ασφαλές επίπεδο». Πολλές περιοχές (και η Ελλάδα) έχουν ήδη βιώσει καταστροφικές πυρκαγιές, πλημμύρες, τυφώνες και καύσωνες ήδη στο 1,10C που βρισκόμαστε σήμερα.
Όμως, ακόμα, και αν τηρηθούν οι δεσμεύσεις της COP26 για το 2030, σύμφωνα με την Climate Action Tracker, θα εξακολουθεί να εκπεμπέται διπλάσια ποσότητα CO2 το 2030, από ό,τι απαιτείται για το στόχο του 1.50C, και αυτό θα οδηγήσει σε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2.40C μέχρι το 2100. Ένα από τα διαφημιζόμενα αποτελέσματα της COP26 είναι η διατύπωση που ζητά από τις χώρες να «επανεξετάσουν και να ενισχύσουν τους στόχους τους στο τέλος του 2022… όπως είναι απαραίτητο για την ευθυγράμμιση με τον στόχο θερμοκρασίας της Συμφωνίας του Παρισιού… λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές εθνικές συνθήκες». Όμως, αμέσως μετά την Σύνοδο, η Αυστραλία εξέδωσε δήλωση αρνούμενη να αλλάξει τον στόχο της για το 2030 κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους. Αυτογκόλ από τα αποδυτήρια.
Ορυκτά καύσιμα
Αν και ο στόχος του 1,50C εξαρτάται από την εξάλειψη των ορυκτών καυσίμων, τα ορυκτά καύσιμα συνεχίζουν ανεξέλεγκτα. Η IPCC θεωρεί ότι «η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου πρέπει να μειωθεί κατά περίπου 20% έως το 2030 και κατά περίπου 55% έως το 2050 για να σταματήσει το κρίσιμο επίπεδο άνω του 1.50C» αλλά «η παγκόσμια ζήτηση για πετρέλαιο θα συνεχίσει να αυξάνεται μέχρι το 2030», σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA).
Μπορεί να φαίνεται παράξενο αλλά ο ρόλος των ορυκτών καυσίμων στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής δεν είχε αναφερθεί σε καμία από τις προηγούμενες 25 COP. Αυτό δείχνει τον έλεγχο και την επιρροή που ασκεί η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων πάνω στα κράτη σε τέτοιες διαπραγματεύσεις. Το ίδιο έγινε και στην Γλασκώβη. Η οργάνωση Global Witness μέτρησε 503 αντιπροσώπους, στη Σύνοδο, που είναι συνδεδεμένοι με τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων. Ως αποτέλεσμα, ενώ το αρχικό σχέδιο του κειμένου καλούσε τα κράτη «να επιταχύνουν τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα και των κρατικών επιδοτήσεων για τα ορυκτά καύσιμα», αυτό άλλαξε σε «... επιτάχυνση των προσπαθειών για τη σταδιακή κατάργηση της ‘αδιάλειπτης ισχύος άνθρακα’ και των αναποτελεσματικών επιδοτήσεων σε ορυκτά καύσιμα, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για στήριξη προς μια δίκαιη μετάβαση». Με τις παγκόσμιες κρατικές επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων να ανέρχονται σε τουλάχιστον 600 δισ δολάρια κάθε χρόνο και με δεδομένο ότι δεν υπάρχει κάποιος ορισμός το τι μπορεί να θεωρηθεί ως «αναποτελεσματικές επιδοτήσεις» στα ορυκτά καύσιμα, οι κυβερνήσεις (και η ελληνική) θα μπορούν να θεωρούν ότι οι δικές τους επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων είναι «αποδοτικές» και ως εκ τούτου να τις θέτουν εκτός της Συμφωνίας.
Καθώς το κόστος του φυσικού αερίου (ΦΑ) και της ηλεκτρικής ενέργειας συνεχίζει να αυξάνεται, οι κυβερνήσεις θα δίνουν περισσότερες επιδοτήσεις σε εταιρείες πετρελαίου και ΦΑ για χαμηλότερες τιμές και αυτό θα ενθαρρύνει τις εταιρείες να πραγματοποιήσουν περισσότερες επενδύσεις για περισσότερη παραγωγή και κέρδη.
Το ΦΑ «βαπτίστηκε» ως «καύσιμο μετάβασης» αλλά η χρήση του δεν είναι συμβατή ούτε με τη Συμφωνία του Παρισιού. Έξι χρόνια μετά, οι εκπομπές CO2 προερχόμενες από το ΦΑ αυξήθηκαν κατά 9%. Στη Νοτιοανατολική Ασία και στην Αφρική, χώρες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον άνθρακα εξετάζουν τώρα τη μετάβαση στο ΦΑ αντί απευθείας στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Μεγάλες υποδομές για ΦΑ βρίσκονται υπό ανάπτυξη στην Ευρώπη (Nord Stream 2 για εισαγωγές από τη Ρωσία), στον Καναδά, στη Βρετανία, στην Αυστραλία και τις ΗΠΑ. Κατά τη διάρκεια της Συνόδου διέρρευσε ένα προσχέδιο λίστας 30 έργων της ΕΕ γύρω από το ΦΑ που θα ξεκινήσουν άμεσα και με δημόσια χρηματοδότηση αξίας 13 δισ ευρώ. Η μεγαλύτερη, στην ιστορία των ΗΠΑ, μίσθωση υπεράκτιας πλωτής πλατφόρμας πετρελαίου και ΦΑ, στο Κόλπο του Μεξικού, έγινε αμέσως μετά τη COP26 κ.οκ.
Ωστόσο, η προσοχή των συστημικών MME ήταν στην παρέμβαση, της τελευταίας στιγμής, της Ινδίας για αλλαγή της διατύπωσης από «σταδιακή κατάργηση της χρήσης του γαιάνθρακα (λιγνίτη, κάρβουνο)» σε «σταδιακή μείωση της χρήσης του γαιάνθρακα». Επειδή η απόρριψη αυτής της τροπολογίας θα σήμαινε ότι θα άνοιγε εκ νέου ολόκληρο το κείμενο για επαναδιαπραγμάτευση, η αλλαγή όχι μόνο έγινε εύκολα αποδεκτή από όλα τα μεγάλα ρυπογόνα κράτη αλλά χρησιμοποίησαν, υποκριτικά, την Ινδία ως τον «αποδιοπομπαίο τράγο» αποφεύγοντας τις ευθύνες τους. Νωρίτερα, στις διαπραγματεύσεις, η Ινδία είχε ζητήσει η Συμφωνία να αναφέρει ότι όλα τα ορυκτά καύσιμα πρέπει να καταργηθούν σταδιακά και με δίκαιο τρόπο. Αυτό θα περιλάμβανε όχι μόνο τον γαιάνθρακα (το καύσιμο για τις φτωχές χώρες) αλλά και το πετρέλαιο και το ΦΑ (το καύσιμο για τις πλούσιες χώρες). Φυσικά, αυτό δεν μπήκε καν σε συζήτηση. Μία τέτοια πρόταση δεν θα ήταν αποδεκτή από τα ισχυρά συμφέροντα της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων και τις πλούσιες χώρες.
Προστασία των δασών
Η Διακήρυξη της Γλασκώβης για τα δάση υπογράφηκε από 100 χώρες που αντιπροσωπεύουν το 85% της δασικής γης του πλανήτη. Θεωρητικά, δεσμεύεται να τερματίσει ή να μειώσει την αποψίλωση των δασών έως το 2030. Ανάμεσα στους ηγέτες που την υπέγραψαν ήταν και ο, καταστροφέας του Αμαζονίου, πρόεδρος της Βραζιλίας, Μπολσονάρο. Όπως εξηγεί η Greenpeace Βραζιλίας: «Υπάρχει ένας πολύ καλός λόγος που ο Μπολσονάρο ένιωσε άνετα να υπογράψει σε αυτή τη νέα Συμφωνία. Επιτρέπει άλλη μια δεκαετία καταστροφής των δασών και δεν είναι δεσμευτική». Να θυμίσουμε, όμως, ότι η Διακήρυξη της Νέας Υόρκης για τα Δάση (2014) υποσχέθηκε να μειώσει την αποψίλωση των δασών κατά 50% έως το 2020 και να την τερματίσει έως το 2030. Έκτοτε, η αποψίλωση των δασών έχει αυξηθεί, συμβάλλοντας, σύμφωνα με τη IPCC, στο 23% των συνολικών εκπομπών CO2. Επιπλέον, στη Διακήρυξη της Γλασκώβης υπάρχουν «παραθυράκια» προς όφελος των πλούσιων κρατών. Επιτρέπει, π.χ., την υλοτόμηση για βιομάζα, το ήμισυ της οποίας προέρχεται από αυτοφυή δάση, επειδή, υποτίθεται, τα κομμένα δέντρα θα αναπτυχθούν εκ νέου. Αυτό είναι πολύ βολικό για τους υπογράφοντες Καναδά, ΗΠΑ και Ρωσία, που είναι οι κορυφαίοι παραγωγοί βιομάζας, καθώς και τη Βρετανία και τα μεγαλύτερα κράτη της ΕΕ, καθένα από τα οποία είναι κύριοι καταναλωτές βιομάζας για καύση.
Κλιματικές αποζημιώσεις - «απώλειες και ζημιές»
Σύμφωνα με το Βασκικό Κέντρο για την Κλιματική Αλλαγή, οι καταστροφές από την κλιματική αλλαγή στον αναπτυσσόμενο κόσμο θα κοστίζουν από 290 έως 580 δισ δολάρια ετησίως το 2030 και στη συνέχεια θα αυξηθούν σε 1,1 έως 1,7 τρισ δολάρια ετησίως έως το 2050. Στην COP15, το 2009, οι πλούσιες χώρες υποσχέθηκαν να αποζημιώσουν με 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, έως το 2020, ώστε να τις βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τις καταστροφικές κλιματικές επιπτώσεις. Μαντέψτε, ούτε αυτή η υπόσχεση εκπληρώθηκε. Όχι μόνο δόθηκε ελάχιστη βοήθεια αλλά, ακόμα χειρότερα, σύμφωνα με ανάλυση της Oxfam από το 2017-18, μόνο το ένα πέμπτο αυτής της «βοήθειας» δόθηκε ως επιχορηγήσεις. Τα υπόλοιπα ήταν δάνεια και με δυσμενή επιτόκια. Η «χρηματοδότησης του κλίματος» είναι κέρδη των χρηματοπιστωτικών οργανισμών της Δύσης με αύξηση του χρέους των φτωχών χωρών.
Πριν την COP26 υπήρχαν πολλές υποσχέσεις για οικονομική βοήθεια και θερμά λόγια αλληλεγγύης προς αυτές τις χώρες. Ήταν οι ίδιες υποσχέσεις όπως αυτές για την διανομή εμβολίων. Κούφιες. Στη COP26 δεν υπήρχε καμία δέσμευση για χρηματοδότηση πριν από το 2023 αλλά κάποιες αόριστες υποσχέσεις για βοήθεια το 2024 και το 2025. Η Mia Mottley, πρωθυπουργός των Μπαρμπάντος, στην ομιλία της, δήλωσε ότι «σε αντίθεση με την άρνηση καταβολής των κλιματικών αποζημιώσεων από τις πλούσιες χώρες, 9 τρισ δολάρια έχουν δοθεί από αυτές ως ποσοτική χαλάρωση τους τελευταίους 18 μήνες της πανδημίας».
Οι χώρες στον Παγκόσμιο Νότο έχουν εκπέμψει τη λιγότερη ποσότητα αερίων θερμοκηπίου, αλλά υποφέρουν περισσότερο λόγω της κλιματικής αλλαγής. Στο COP25 στη Χιλή, το 2019, οι χώρες που υπέγραψαν τη Συμφωνία του Παρισιού πρότειναν την ίδρυση του Δικτύου Σαντιάγκο για Απώλειες και Ζημιές (Santiago Network) που θα παρείχε τεχνική υποστήριξη στις αναπτυσσόμενες χώρες που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Το Δίκτυο εξακολουθεί να υπάρχει μόνο ως ιστότοπος. Οι ΗΠΑ, η ΕΕ και άλλες χώρες δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν αξιώσεις αποζημίωσης λόγω των επιπτώσεων των εκπομπών τους.
Διαδηλώσεις
Οι Σύνοδοι της COP, πάντα σε πολυτελή θέρετρα, αντιμετωπίστηκαν με οργή από χιλιάδες διαδηλωτές έξω από αυτά. Συχνά, βρέθηκαν αντιμέτωποι και με άγρια αστυνομική καταστολή.
Στη COP15 βρέθηκαν πάνω από 100.000 διαδηλωτές και την αστυνομία να κάνει χιλιάδες συλλήψεις, στη COP21 χιλιάδες διαδηλωτές αψήφησαν την κρατική απαγόρευση και βγήκαν στους δρόμους του Παρισιού. Το ίδιο και στη Γλασκώβη. Στη Παγκόσμια Ημέρα Δράσης, το Σάββατο 6/11, 100.000 διαδήλωναν στη Γλασκώβη, μαζί με εκατοντάδες χιλιάδες σε όλο το κόσμο (και στην Αθήνα). Όπως έγραφε ο Γιώργος Πίττας στην Εργατική Αλληλεγγύη:
«Γλασκώβη Λονδίνο, Ρώμη και Αθήνα να αλλάξουμε το σύστημα να σώσουμε το κλίμα»! Αυτό ήταν το ηχηρό μήνυμα που έστειλαν από την Αθήνα οι διαδηλωτές και οι διαδηλώτριες που συμμετείχαν στο μαζικό συλλαλητήριο στα πλαίσια της Διεθνούς Μέρας Δράσης για το κλίμα, στις 6 Νοέμβρη.
Το παρών έδωσαν δεκάδες συλλογικότητες, σωματεία, κινήσεις, κόμματα της Αριστεράς ενώ συγκεντρώσεις πραγματοποιήθηκαν και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και σε μια σειρά από πόλεις σε ολόκληρο τον πλανήτη. Τη συγκέντρωση που ξεκίνησε με ομιλίες στις 2μμ στην πάνω πλευρά του Συντάγματος ακολούθησε δυναμική διαδήλωση που ακολουθώντας την διαδρομή Πανεπιστημίου, Πεσμαζόγλου, Σταδίου κατέληξε ξανά έξω από την Βουλή.
Χαιρετισμό στη συγκέντρωση απηύθυναν η Εμμανουέλα Τερζοπούλου από την Κίνηση για την Προστασία και την Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, ο Γιώργος Αλεξανδράκης εκπρόσωπος των εργαζομένων στο ΔΣ της ΕΥΔΑΠ, η Δήμητρα Βήνη από την Κίνηση «Όχι Λιμάνι στην Πειραϊκή», ο Κώστας Καταραχιάς, μέλος ΔΣ της ΕΙΝΑΠ, ο Βασίλης Χλης από την Τήνο κατά των ανεμογεννητριών, ο Γιάννης Σηφακάκης από την Πρωτοβουλία ενάντια στην Περιβαλλοντική Καταστροφή και την Κλιματική Αλλαγή, η Δήμητρα Σιμιανοπούλου, πυρόπληκτη από την Βαρυμπόμπη, ο Κρίτων Αρσένης, βουλευτής του ΜέΡΑ25, ο Θανάσης Χάτζιος από το κόμμα Πειρατών, η Ευαγγελία Τόλη από τον Σύλλογο Κρικελιωτών-Ευρυτάνων, «Ο Άγιος Νικόλαος».
Μήνυμα αλληλεγγύης έστειλε ζωντανά από τη διαδήλωση που γινόταν την ίδια ώρα στην Γλασκώβη έξω από την Σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα η Ρεβέκα Σάρλοτ, ενώ η Νικλέτ, προσφύγισσα από το καμπ του Ελαιώνα, συντάραξε με την συγκινητική της ομιλία τους συγκεντρωμένους καταγγέλλοντας τη ρατσιστική εκκένωση που ετοιμάζουν κυβέρνηση και δήμος Αθήνας στο καμπ του Ελαιώνα.
Η ποιοτική διαφορά στις κινητοποιήσεις της Γλασκώβης ήταν η οργανωμένη παρουσία των συνδικάτων. Στην Απεργία για το Κλίμα, την Παρασκευή 5/11, οι ακτιβιστές για το κλίμα ενώθηκαν με τους απεργούς της καθαριότητας στη Γλασκώβη και με συνδικάτα από όλη τη Βρετανία. Αυτή δεν είναι μόνο μία εικόνα από το μέλλον αλλά η δύναμη για να αντιστρέψουμε τη πορεία προς τη καταστροφή.
Για τους επαναστάτες, το ζήτημα των διαδηλώσεων και των διαμαρτυριών δεν είναι «απλώς» για να αναγκάσουμε τις κυβερνήσεις να πάρουν μέτρα αλλά μια ευκαιρία να πούμε, να εξηγήσουμε να οργανώσουμε ότι το σύνθημα «αλλάξτε το σύστημα - όχι το κλίμα» είναι όχι μόνο αναγκαίο αλλά και εφικτό. Ένα διαφορετικό σύστημα που δεν θα χρησιμοποιεί την κρατική καταστολή για να διαχωρίσει τους απλούς ανθρώπους από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, που δεν θα καταστρέφει τις ζωές μας και τον πλανήτη στο βωμό του κέρδους.
Κλιματική δικαιοσύνη
Η κλιματική δικαιοσύνη έχει γίνει σύνθημα του κινήματος για το κλίμα. Η αναγνώριση των αποζημιώσεων είναι ένα από τα βασικά αιτήματα. Και δικαίως.
Η κλιματική δικαιοσύνη αναγνωρίζει ότι δεν επηρεαζόμαστε όλοι το ίδιο από τη κλιματική κρίση και ότι δεν είμαστε όλοι εξίσου υπεύθυνοι για αυτή. Οι φτωχότεροι θα πληγούν παντού περισσότερο και οι φτωχότεροι άνθρωποι στα φτωχότερα μέρη του κόσμου θα πληγούν ακόμα περισσότερο. Ιδιαίτερα στις φτωχές χώρες του Νότου. Εκεί βλέπουμε τις πιο ακραίες καιρικές συνθήκες, την έλλειψη χρηματοδότησης για την αντιμετώπισή τους αλλά και τις πολυεθνικές και το ΔΝΤ να εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους τους.
Οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών που προκαλούνται από τη κλιματική κρίση είναι ήδη χαρακτηριστικό του σύγχρονου κόσμου. Κλιματική δικαιοσύνη σημαίνει αλληλεγγύη στους «κλιματικούς πρόσφυγες». Να ανοίξουν τα σύνορα. Είναι τα ίδια τα αναπτυγμένα κράτη που είναι υπεύθυνα για την κλιματική κρίση, που δαπανάνε περισσότερα χρήματα για να μετατρέψουν τα σύνορά τους σε φρούρια από τα να βοηθήσουν αυτούς τους ανθρώπους στις χώρες από όπου προέρχονται.
Ποιος στέκεται εμπόδιο στην κλιματική δικαιοσύνη; Τα βασικά εμπόδια είναι οι εταιρείες που έχουν επωφεληθεί από την καταστροφή του κλίματος και οι κυβερνήσεις που υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους. Δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική κλιματική δικαιοσύνη αν δεν βάλουμε τέλος στο σύστημα που ανταμείβει όσους επωφελούνται από την καταστροφή του κλίματος.
Το πραγματικό χάσμα στην κοινωνία
Γιατί το πραγματικό χάσμα στην κοινωνία δεν είναι μεταξύ μεταξύ της πλειοψηφίας των ανθρώπων στο πλούσιο Βορρά και των ανθρώπων στο φτωχό Νότο. Το πραγματικό χάσμα είναι μεταξύ μιας μικροσκοπικής μειοψηφίας που επωφελείται από την καταστροφή της φύσης και την κλιματική αλλαγή.
Το πλουσιότερο 1% του κόσμου ευθύνεται για το 50% των παγκόσμιων εκπομπών CO2. Μόλις 100 εταιρείες είναι υπεύθυνες για το 70% των παγκόσμιων εκπομπών CO2. Οι επικεφαλής αυτών των εταιρειών είναι και οι βασικοί υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων που συνεχίζουν να επωφελούνται από ένα σύστημα που βυθίζει τον κόσμο σε μια κλιματική καταστροφή. Βρίσκονται στα μεγάλα χρηματοοικονομικά κέντρα και στις πολυεθνικές, στη Φρανκφούρτη, στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη, στο Παρίσι, στη Σαγκάη, στο Σάο Πάολο, στη Σιγκαπούρη, στο Τόκιο. Δεν είναι μόνο επειδή είναι άπληστοι και απερίσκεπτοι (που είναι), είναι γιατί υπηρετούν αυτό το σύστημα. Ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που στο κέντρο του έχει τη συσσώρευση και τον ανταγωνισμό μεταξύ των εταιρειών (και των χωρών τους) πράγμα που σημαίνει ότι όλα υποτάσσονται στη λογική του κέρδους.
Εργατική τάξη
Ούτε στις αναπτυγμένες χώρες φταίμε ή επηρεαζόμαστε όλοι το ίδιο από την κλιματική αλλαγή. Όταν τα ακραία καιρικά φαινόμενα πλήττουν χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία ή η Ελλάδα, οι φτωχότεροι άνθρωποι είναι αυτοί που πλήττονται και υποφέρουν περισσότερο. Στις πρόσφατες πυρκαγιές στην Ελλάδα, η λιτότητα και οι περικοπές στην πυρόσβεση είχαν αφήσει τους φτωχότερους ανθρώπους έρμαια των πυρκαγιών, το ίδιο και στο τυφώνας Ida, στις ΗΠΑ, όπου οι κοινότητες των μαυρών και κομμάτια της εργατικής τάξης κινδυνεύσαν περισσότερο.
Αλλά, η εργατική τάξη δεν πληρώνει μόνο τις συνέπειες της καταστροφής. Είναι η τάξη που έχει τη δύναμη να σταματήσει τη κλιματική καταστροφή και να πάρει τον έλεγχο της κοινωνίας για ένα βιώσιμο μέλλον.
Είναι η τάξη που μπορεί να σταματήσει την εξόρυξη και τη χρήση ορυκτών καυσίμων, που μπορεί να αξιοποιήσει την επιστήμη και την τεχνολογία για κεντρικά σχεδιασμένες εναλλακτικές ανανεώσιμες πηγές (και αποθήκευσης και μεταφοράς) ενέργειας χωρίς να καταστρέφεται το περιβάλλον, που μπορεί να δημιουργήσει ένα σχεδιασμένο σύστημα μεταφορών μέσα και έξω από τις πόλεις και ότι άλλο απαιτείται. Χρειαζόμαστε εκατομμύρια εργάτες για να εργαστούν στις μεταφορές, στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, να ανακαινίσουν τα σπίτια, να δημιουργήσουν άμυνες έναντι των ακραίων καιρικών φαινομένων, να βελτιώσουν τις εγκαταστάσεις υγείας και πολλά άλλα. Η καμπάνια στη Βρετανία για «Ένα εκατομμυρίο θέσεις εργασίας για το κλίμα» το αποδεικνύει με κάθε λεπτομέρεια. Χρειαζόμαστε όλα τα εργατικά συνδικάτα στη πρώτη γραμμή σ’ αυτή τη μάχη. Δεν τα έχουμε όλα, πρέπει να τα κερδίσουμε.
Ο Μητσοτάκης και η ΝΔ χρησιμοποιούν την κλιματική αλλαγή ως πρόσχημα για ακόμα μεγαλύτερη λεηλάτηση και καταστροφή του περιβάλλοντος, για μεγαλύτερα δώρα στους «πράσινους επενδύτες». Ιδιωτικοποιεί τη ΔΕΗ, δίνει εκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις στους βαρώνους του φυσικού αερίου και των ΒΑΠΕ, σπαταλά δις για πολεμικούς εξοπλισμούς για να ελέγχει τα κοιτάσματα (των ρυπογόνων) υγρονοναθράκων στις ΑΟΖ της Μεσογείου. Πρέπει και μπορούμε να τους ανατρέψουμε.
Η αποτυχία της COP26 μας δείχνει ότι οι από πάνω ούτε θέλουν - ούτε μπορούν να σταματήσουν την κλιματική καταστροφή. Αν αυτοί δεν μπορούν, μπορούμε εμείς! Να κάνουμε την οργή μας απέναντι σ’ αυτούς που κυβερνάνε, οργανωμένη δύναμη για να τους ανατρέψουμε. Ο χρόνος τελειώνει αλλά δεν τελείωσε ακόμα και γι’ αυτό πρέπει να δράσουμε άμεσα. Το δίλημμα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» πιο επίκαιρο από ποτέ.
Διαβάστε επίσης:
Σε προηγούμενα τεύχη του ΣΑΚ μπορείτε να βρείτε πλούσια αρθρογραφία για την κλιματική αλλαγή και την καταστροφή του περιβάλλοντος. Όλα είναι διαθέσιμα στο Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο αλλά και στην ιστοσελίδα του περιοδικού.
Για την Διεθνή μέρα δράσης για το κλίμα, δείτε εδώ: Γιώργος Πίττας: Αλλάζουμε το σύστημα να σώσουμε το κλίμα», https://ergatiki.gr/article.php?id=25063&issue=1496 και για το Διεθνές διαδικτυακό συνέδριο με θέμα: «H επαναστατική εναλλακτική στην κλιματική καταστροφή του καπιταλισμού», που οργάνωσε η Διεθνιστική Σοσιαλιστική Τάση (IST) στην οποία ανήκει και το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα, δείτε εδώ: https://ergatiki.gr/article.php?id=25117
Εδώ μπορείτε να βρείτε την μπροσούρα (στα αγγλικά) της Campaign against Climate Change με τίτλο: «Climate Jobs: Building a workforce for the climate emergency», https://tinyurl.com/2p8s79r3