Η Αφροδίτη Φράγκου γράφει για τα δικαιώματα των τρανς, τα προχωρήματα του κινήματος και τις αντεπιθέσεις του συστήματος.
Καμιά κατάκτηση μέσα στον καπιταλισμό δεν είναι μόνιμη, η εργατική πάλη είναι ο δρόμος για την απελευθέρωση.
Έχει περάσει η εποχή που η συζήτηση για τα τρανς δικαιώματα ήταν μια εξειδικευμένη υπόθεση, μια ξεχωριστή μάχη μιας μειονότητας –είναι πια εδώ και χρόνια στην ημερήσια διάταξη. Η συζήτηση που άνοιξε για τον αυτοπροσδιορισμό ως δικαίωμα και η καθημερινή μάχη για την ορατότητα των τρανς ανθρώπων και την ισότητα, κινητοποιεί όλο και περισσότερο κόσμο. Η αστυνόμευση της έκφρασης φύλου και τα δεσμά των ρόλων των φύλων αφορούν όλες και όλους, είτε είναι τρανς είτε όχι. Στους αγώνες των τρανς ανθρώπων οφείλουμε σε μεγάλο βαθμό το ξεκαθάρισμα ότι το να βάζουμε τα φύλα σε “κουτάκια” δεν είναι βιολογία, αλλά ο παραλογισμός του συστήματος.
Το πώς συνεχίζουμε τη μάχη αυτή είναι κομβικό ερώτημα που για να απαντηθεί χρειάζεται να κοιτάξουμε τρία πράγματα: ποια είναι η κατάσταση των τρανς δικαιωμάτων σήμερα, μετά από 2 χρόνια πανδημίας και κρίσης, ποια είναι τα αιτήματα που μπορούν να πάνε μπροστά τα πράγματα και τι φταίει για την καταπίεση των τρανς ανθρώπων.
Η κατάσταση σήμερα – προχωρήματα
Το 2018 ο ΠΟΥ αφαίρεσε την «Διαταραχή Ταυτότητας Φύλου» από την 11η έκδοση της Διεθνούς Ταξινόμησης Νοσημάτων (ICD-11). Το 2013 η «Διαταραχή Ταυτότητας Φύλου» είχε αφαιρεθεί από την 5η έκδοση του αμερικάνικου ψυχιατρικού εγχειριδίου. Όμως η πρώτη φορά που είχε εμφανιστεί αυτή η «διαταραχή» ήταν μόλις το 1980, σχεδόν 30 χρόνια μετά την πρώτη πλήρη φυλομετάβαση -μια δεκαετία μετά το Stonewall και το κίνημα της σεξουαλικής απελευθέρωσης που ήρθε δεμένο με το παγκόσμιο ‘68 και έξι χρόνια μετά την αφαίρεση της ομοφυλοφιλίας από τις διαταραχές.1
Η δεκαετία του 2010 ήταν μια περίοδος στην οποία έγινε μεγάλο προχώρημα στη ΛΟΑΤΚΙ+ ορατότητα. Σε όλη της τη διάρκεια η εργατική τάξη έδωσε μεγάλες μάχες -ενάντια στη λιτότητα, στη φασιστική απειλή, στον ρατσισμό και την ΕΕ-φρούριο- και το ΛΟΑΤΚΙ+ κομμάτι της ένιωσε την αυτοπεποίθηση αλλά και την αναγκαιότητα να ανοίξει τη μάχη ενάντια στις διακρίσεις με βάση τη σεξουαλικότητα, την ταυτότητα φύλου και την έκφραση φύλου. Αυτός ήταν ο βασικός λόγος πίσω από την αποστιγματοποίηση της τρανς κατάστασης.
Στην Ελλάδα και σε πολλά σημεία του κόσμου οι διαδηλώσεις περηφάνιας είδαν μια ιλιγγιώδη άνοδο σε συμμετοχή τα τελευταία χρόνια μέχρι το 2019, που ήταν και η επέτειος των 50 χρόνων από την εξέγερση του Stonewall. Στη Νέα Υόρκη, πέντε εκατομμύρια εκτιμάται ότι συμμετείχαν στο φεστιβάλ του Pride 2019, και πάνω από 150 χιλιάδες στη διαδήλωση. Στην Ελλάδα 80 χιλιάδες διαδηλωτές και διαδηλώτριες γιόρτασαν τα 50 χρόνια από την εξέγερση και ταυτόχρονα απαίτησαν δικαιοσύνη για τον Ζακ που είχε δολοφονηθεί 8 μήνες πριν.
Στην Ευρώπη οι πρώτες χώρες που αναγνώρισαν την ταυτότητα φύλου ήταν η Βρετανία το 2004 και η Ισπανία το 2007. Η Δανία το έκανε το 2014, η Μάλτα και η Ιρλανδία το 2015, η Νορβηγία και η Γαλλία το 2016, το Βέλγιο όπως και η Ελλάδα το 2017, το Λουξεμβούργο και η Πορτογαλία το 2018, η Ισλανδία το 2019. Στις ΗΠΑ, μόνο μία πολιτεία δεν επιτρέπει την αλλαγή εγγράφων, ενώ μεταξύ 2014 και 2020 η Νέα Υόρκη, η Νεβάδα, το Κολοράντο, το Κάνσας και η Βιρτζίνια κατάργησαν την προϋπόθεση του χειρουργείου. Το 2016 το Όρεγκον ήταν η πρώτη πολιτεία που αναγνώρισε τα non-binary άτομα. Το 2021 έγινε εφικτή σε ομοσπονδιακό επίπεδο η επιλογή τρίτου φύλου στα διαβατήρια.
Στην Τουρκία, μετά τις διαδηλώσεις του 2013 στο πάρκο Γκεζί και στην πλατεία Ταξίμ, και λόγω του ρόλου των τρανς γυναικών εκεί, τα Trans Pride των επόμενων χρόνων κινητοποιούσαν δεκάδες χιλιάδες. Ακόμη και μετά την κήρυξη έκτακτης ανάγκης το 2016 και τις συνεχόμενες απαγορεύσεις των Pride, διαδηλωτές και διαδηλώτριες βγαίνουν στους δρόμους κάθε χρόνο, ενώ η δολοφονία της Hande Kader πυροδότησε κινητοποιήσεις σε όλη τη χώρα.2
Το ανώτατο δικαστήριο της Ινδίας αναγνώρισε το 2014 το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού. Εισήγαγε τόσο την έννοια του “τρίτου φύλου” όσο και την έννοια της εσωτερικής αυτοαντίληψης του φύλου, καταργώντας έτσι τις βιολογικές προϋποθέσεις για τον αυτοπροσδιορισμό. Οι αντεπιθέσεις της ινδικής κυβέρνησης με τρανσφοβικές νομοθεσίες το 2016, 2018 και 2019 ξεσήκωσαν διαδηλώσεις.
Στο Πακιστάν, νομοθεσία του 2018 επιτρέπει την ελεύθερη επιλογή φύλου ως “η εσωτερικής και ατομικής αίσθησης του εαυτού ως άντρας, γυναίκα, συνδυασμό των δυο φύλων ή κανένα φύλο”. Η ταυτότητα φύλου “μπορεί να ανταποκρίνεται ή όχι στο φύλο που αποδόθηκε κατά τη γέννηση”. Στο Μπανγκλαντές το τρίτο φύλο αναγνωρίστηκε το 2013, ενώ το 2014 η πρώτη πορεία Pride στη Ντάκα έγινε χάρη στη συμμετοχή 1.000 τρανς ανθρώπων. Και στις τρεις χώρες της υποηπείρου βέβαια οι διακρίσεις είναι τεράστιες, ο κίνδυνος της κοινωνικής απομόνωσης μεγάλος και οι τρανσφοβικές επιθέσεις και δολοφονίες συχνές.3
Στην Αργεντινή η νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου (ΝΑΤΦ) χωρίς βιολογικές προϋποθέσεις έχει νομοθετηθεί από το 2012. Το 2018 υπάρχει δυνατότητα να μην σημειώνεται το φύλο στις ταυτότητες, ενώ από το 2021 αναγνωρίζει τρίτο φύλο. Στην Κολομβία η δυνατότητα νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου νομοθετήθηκε το 2015, στην Ουρουγουάη το 2009 (ενώ το 2018 επεκτάθηκε ώστε να μη χρειάζεται δικαστική απόφαση), στη Βολιβία και το Εκουαδόρ το 2016, στη Χιλή το 2018. Η Λατινική Αμερική ωστόσο έχει τεράστια ποσοστά τρανσφοβικής βίας, με το 90% των δολοφονιών τρανς ατόμων να συμβαίνουν σε αυτές τις χώρες.
Στην Ελλάδα η ψήφιση της ΝΑΤΦ το 2017 ήταν μια μεγάλη νίκη για το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα. Μια νίκη που συνοδεύτηκε από συζήτηση, για πρώτη φορά τόσο πλατιά, για τους τρανς ανθρώπους και τα δικαιώματά τους. Όπως όμως πολλές από τις κινήσεις με τις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ είχε προσπαθήσει να ικανοποιήσει τα αιτήματα του κινήματος πάνω στο οποίο αναδείχθηκε κυβέρνηση, ήταν συμβιβαστική και μεσοβέζικη.
Ο νόμος για τη ΝΑΤΦ είναι ένα βήμα μπροστά από την άποψη ότι καταργεί την υποχρέωση του τρανς ατόμου να έχει ήδη προχωρήσει σε χειρουργείο επιβεβαίωσης φύλου πριν ξεκινήσει τη διαδικασία αλλαγής εγγράφων. Αλλά ήταν και ένα βήμα πίσω από την άποψη ότι για πρώτη φορά έθετε περιορισμούς: ανήλικα άτομα κάτω των 15 δεν μπορούν να αλλάξουν τα έγγραφά τους, ενώ από 15 μέχρι 17 πρέπει να περάσουν από ιατρική επιτροπή με 7 ειδικότητες. Για τα ενήλικα τρανς άτομα υπάρχει ο περιορισμός ότι δεν πρέπει να είναι σε γάμο, ενώ τα πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης των παιδιών των τρανς γονέων δεν έχουν το νέο όνομα του γονέα μετά την αλλαγή.4
Πρόκειται για αυθαίρετους περιορισμούς. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ισχυριζόταν ότι νομοθετούσε με γνώμονα το τι έλεγε η επιστήμη. Στην πραγματικότητα όμως νομοθετούσε με γνώμονα το να διατηρηθεί μια ισορροπία ανάμεσα στα προχωρήματα της κοινωνίας και τη «συνέχεια» που υποσχόταν ο ΣΥΡΙΖΑ στις δεξιές συμμαχίες του και στο κατεστημένο.
Η κατάσταση σήμερα - αντεπίθεση
Μια σειρά κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, ανάμεσά τους και η κυβέρνηση της ΝΔ, έχουν περάσει στην αντεπίθεση. Οι νεοφιλελεύθερες επιθέσεις στα συστήματα Υγείας, τις κοινωνικές υπηρεσίες και την εκπαίδευση είναι επιθέσεις στη δυνατότητα των τρανς ατόμων να ζήσουν με το φύλο που αυτοπροσδιορίζονται. Οι επιθέσεις στα εργατικά δικαιώματα σπρώχνουν ακόμα περισσότερο προς την ανεργία και τη φτώχεια τα πιο επισφαλώς εργαζόμενα κομμάτια του πληθυσμού.
Η αντεπίθεση παίρνει ιδιαίτερες ιδεολογικές μορφές: σε κάποια σημεία του κόσμου υπάρχουν αντιδράσεις για τρανς άτομα που χρησιμοποιούν τις τουαλέτες που προορίζονται για το φύλο αυτοπροσδιορισμού τους, για τις τρανς αθλήτριες που αγωνίζονται στις γυναικείες κατηγορίες, για τις τρανς κρατούμενες που μπαίνουν σε γυναικείες πτέρυγες στις φυλακές. Ακόμα χειρότερα, μια ακραία εκδοχή των τρανσφοβικών θεωριών κινδυνολογεί ότι η φυλομετάβαση είναι μια επικερδής βιομηχανία που έχει συμφέρον να πείθει τα παιδιά από μικρά ότι έχουν δυσφορία φύλου και να τα οδηγεί αχρείαστα σε αυτήν.5
Αυτού του είδους οι τρανσφοβικές επιθέσεις είναι σάρκα από τη σάρκα της ιδεολογικής επίθεσης σε βάρος των γυναικών, από τον ίδιο τον σεξισμό και τον μισογυνισμό του συστήματος. Οι γυναίκες ζουν χειρότερα και είναι κατά μέσο όρο πιο φτωχές. Αυτό ενισχύει τα ιδεολογήματα ότι είναι κατώτερες με τον ίδιο τρόπο που τα βάρη του ρατσισμού οδηγούν κοινωνικές μειονότητες στην ανεργία και μετά η ανεργία τους χρησιμοποιείται σαν τεκμήριο απροθυμίας για ένταξη ή ανικανότητας για δουλειά.
Αυτό το ιδεολόγημα παράγει πλοκάμια που απλώνονται παντού στις ζωές των τρανς ανθρώπων και τους πλήττουν άμεσα: στο πλαίσιο των σεξιστικών ιδεολογημάτων οι τρανς γυναίκες είναι “άντρες που έγιναν γυναίκες”, δηλαδή διάλεξαν την κατωτερότητα. Οι τρανς άνδρες είναι γυναίκες που θέλησαν να “ανέβουν” στο επίπεδο των αντρών – δεν έχει δηλαδή να κάνει με ταυτότητα φύλου αλλά με φθόνο. Η αγριότητα του τρανσφοβικού εγκλήματος ανά τον κόσμο δείχνει πόσο επικίνδυνες είναι αυτές οι απόψεις.
Επιπρόσθετα με τις επιθέσεις, τα ΛΟΑΤΚΙ+ και ιδιαίτερα τα τρανς άτομα υποφέρουν από την όξυνση των ανισοτήτων λόγω της πανδημίας. Ως πιο ευάλωτοι/ες στην απόλυση και την ανεργία χτυπήθηκαν πιο σκληρά οικονομικά: το 19% των τρανς ανθρώπων και 26% των μαύρων ή μελαμψών τρανς ανθρώπων στις ΗΠΑ έχασαν τις δουλειές τους εξαιτίας της πανδημίας. 27% έχουν υποστεί μείωση στο εισόδημά τους (37% για τους/τις μαύρους/ες). 27% έχουν αναγκαστεί να δεχτούν αλλαγή σε μερική απασχόληση (30% για τους/τις μαύρους/ες). Τα αντίστοιχα ποσοστά για τον γενικό πληθυσμό είναι 12%, 7% και 5%.6
Μπορεί κανείς να φανταστεί τι σημαίνουν αυτά τα νούμερα για ένα τμήμα του πληθυσμού που ήδη πριν από την πανδημία αντιμετώπιζε τεράστια ποσοστά αστεγίας και επισφαλούς στέγασης. Στις ΗΠΑ το 2015, σχεδόν ένας στους τέσσερις τρανς ανθρώπους είχαν αντιμετωπίσει κάποιου είδους διάκριση στη στέγαση (πχ έξωση ή άρνηση ενοικίασης λόγω ταυτότητας φύλου), το 30% έχουν υπάρξει άστεγοι/ες κάποια στιγμή στη ζωή τους, κι απ’ αυτούς/ές το 26% έχει αποφύγει να απευθυνθεί σε δομές αστέγων λόγω του φόβου για την τρανσφοβική βία που μπορεί να υποστούν εκεί.7
Υπάρχει πλήθος ερευνών που αποτυπώνουν πόσο πιο δύσκολη έχει γίνει η πρόσβαση των τρανς ανθρώπων στα συστήματα Υγείας, ιδίως για ζητήματα που αφορούν τη φυλομετάβασή τους (είτε τη συνέχιση της παρακολούθησής της, είτε την πραγματοποίηση κάποιας επέμβασης, είτε το ξεκίνημα της διαδικασίας), αλλά και για γενικά προβλήματα υγείας, ακόμη και για τον ίδιο τον κορονοϊό. Ταυτόχρονα μια παράλληλη επιδημία πλήττει την ψυχική υγεία των τρανς ατόμων.8
Οι διαδικασίες αλλαγής εγγράφων καθυστέρησαν, καθώς για μεγάλα διαστήματα τα δικαστήρια λειτουργούσαν μόνο για “απολύτως απαραίτητες” υποθέσεις. Η καταστολή σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων έχει αυξηθεί, πατώντας πάνω στην αυθαιρεσία της καραντίνας και των απαγορεύσεων. Επανεμφανίστηκε η υγειονομική δαιμονοποίηση των ΛΟΑΤΚΙ+, των εργαζόμενων στο σεξ, των οροθετικών, όλων αυτών που πριν 40 χρόνια μπήκαν στο στόχαστρο για την πανδημία του AIDS.9
Αντιστάσεις και αιτήματα
Σε όλα αυτά έχει υπάρξει εκφραστής και υλοποιητής και η Νέα Δημοκρατία με τις πολιτικές της. Επίθεση στα αναπαραγωγικά δικαιώματα σημαίνει και επίθεση στα νοσοκομεία που ειδικεύονται στην αναπαραγωγή. Ανάμεσά τους το Έλενα, το οποίο έχει Ιατρείο Φύλου, μια από τις λίγες δομές που παρέχουν δωρεάν φροντίδα και παρακολούθηση θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης. Δόγμα “Πατρίς Θρησκεία Οικογένεια” σημαίνει ακόμα μεγαλύτερη αστυνόμευση φύλου –το βίντεο περί “προγεννητικής αγωγής” για παράδειγμα έβαζε και τα ζητήματα φύλου σε ομοφοβική και τρανσφοβική βάση. Η ασυδοσία της αστυνομίας πάνω στη νεολαία δήθεν για τα μέτρα της πανδημίας σημαίνει αίσθηση ασυλίας για κάθε μπάτσο που κάνει ομοφοβικές παρενοχλήσεις.
Δεν έχει υπάρξει ούτε μία από αυτές τις προσπάθειες της ΝΔ που να μην έχει απαντηθεί άμεσα και μαζικά, κι αυτό είναι το καλύτερο μέτρο για την άνοδο του ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος. Τα παιδιά που στήριξαν την τρανς συμμαθήτριά τους στο Μουσικό Σχολείο Ιλίου, επειδή δέχτηκε τρανσφοβική επίθεση από καθηγητή της και αποβλήθηκε είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η ΟΛΜΕ απάντησε άμεσα στο αίσχος της προγεννητικής αγωγής και αναδεικνύεται ότι οι εκπαιδευτικοί διεκδικούν διαθεματική σεξουαλική αγωγή στα σχολεία10 –ένα πρόγραμμα που θα ανοίγει τα ζητήματα φύλου, σεξουαλικότητας και συναίνεσης κι όχι τη μαύρη προπαγάνδα της Κεραμέως. Το ότι στα σχολεία τα αντανακλαστικά μαθητών/τριών, εκπαιδευτικών και γονέων ενάντια στην ομοφοβία και την τρανσφοβία είναι οξυμένα,11 πηγάζει από το συνολικό προχώρημα της κοινωνίας και ταυτόχρονα το τροφοδοτεί ακόμα περισσότερο.
Τα αιτήματα που θα σημάνουν “Οι τρανς ζωές μας μετράνε” είναι αιτήματα που μπορεί να αγκαλιάσει όλο το εργατικό κίνημα και να τα κάνει πράξη. Η πανδημία και η κρίση έχουν δείξει ότι, σε αντίθεση με ό,τι έχουν προσπαθήσει να μας κάνουν να πιστεύουμε οι από πάνω, η έννοια της “πολυτέλειας” δεν μπορεί να γίνεται δεκτή. Αν θεωρήσουμε ότι κάποιες από τις ανάγκες της εργατικής τάξης είναι “πολυτέλεια”, τότε ανοίγει ένα πηγάδι δίχως πάτο, στο οποίο πέφτουν σταδιακά όλο και πιο πολλές ανάγκες στο όνομα της εξοικονόμησης πόρων.
Για παράδειγμα, ο περιορισμός των δικαστηρίων στα “απολύτως απαραίτητα” σήμανε ότι γίνονταν ποινικά δικαστήρια αλλά δεν εξετάζονταν αιτήματα αλλαγής εγγράφων. Είναι τελείως αυθαίρετη η λογική που λέει ότι ένα τρανς άτομο μπορεί να περιμένει επ αόριστον να κριθεί η αλλαγή εγγράφων του –στο μεταξύ δεν μπορεί να δουλέψει, να νοικιάσει, να απευθυνθεί σε υπηρεσίες κλπ. Πιο διαυγές όμως γίνεται αυτό όταν μιλάμε για το ΕΣΥ. Αυθαίρετα η κυβέρνηση και το υπουργείο αποφάσισαν ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των προγραμματισμένων χειρουργείων μπορούν να ανασταλούν, διότι αυτή τη στιγμή το ΕΣΥ δίνει τη μάχη του κορονοϊού. Είδαμε το αποτέλεσμα μιας τέτοιας λογικής: χειροτέρεψε συνολικά η υγεία του πληθυσμού, με πολλές παθήσεις να μένουν αφρόντιστες, ενώ και για τον κορονοϊό τα νοοσοκομεία δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν.
Αυτή ήταν η κατάσταση όλα τα προηγούμενα χρόνια με τις τρανς ανάγκες. Οι επεμβάσεις είναι “κοσμητικές” –δεν είναι υπόθεση του ΕΣΥ, δεν θα πεθάνεις κιόλας. Η προτεραιοποίηση σε βάρος των επεμβάσεων φυλομετάβασης δεν εξυπηρετεί τις πιο επείγουσες περιπτώσεις, αλλά το αφήγημα ότι κάποιες ανάγκες δεν γίνεται να καλυφθούν. Και δεν γίνεται να καλυφθούν γιατί το σύστημα έχει άλλο στόχο: τα κέρδη, για χάρη των οποίων ξοδεύει σε εξοπλισμούς, καταστολή, καταστροφική για το περιβάλλον ενέργεια. Άρα η μάχη για τις ανάγκες των τρανς ανθρώπων είναι κι αυτή κομμάτι της σύγκρουσης, υλικά αλλά και ιδεολογικά, με το ίδιο το σύστημα.
Η βελτίωση της ζωής των τρανς εργαζόμενων περνάει και μέσα από τις συνθήκες εργασίας: μόνιμη και σταθερή δουλειά, καλούς μισθούς, ασφάλιση, εργασιακά δικαιώματα και όχι διακρίσεις στον χώρο εργασίας. Η μάχη για συλλογικές συμβάσεις εργασίας που τα εξασφαλίζουν όλα αυτά είναι κεντρική στο εργατικό κίνημα. Και ενώνει όλα τα κύματα της αντίστασης στις νεοφιλελεύθερες επιθέσεις της ΝΔ, με πιο μεγάλο τον αγώνα των γυναικών.
Η μάχη για την ισότιμη πρόσβαση των τρανς μαθητών και μαθητριών στην εκπαίδευση ανοίγει μαζί με το αίτημα της διαπαιδαγώγησης για τα ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας. Και βέβαια μαζί με το ζήτημα της συλλογικής αντιμετώπισης των κακοποιητικών περιστατικών, άρα την ύπαρξη συλλογικών οργάνων και διαλόγου ανάμεσα σε όλα τα μέρη της εκπαιδευτικής κοινότητας (γονείς, μαθητές/τριες, εκπαιδευτικοί). Η πάλη των τρανς προσφύγων/ισσών για μια καλύτερη ζωή δε θα μπορούσε να μη συνδέεται με το κεντρικό αίτημα για ανοιχτά σύνορα, χαρτιά, άσυλο και στέγη σε όλες και όλους.
Ακόμη και οι αντιδραστικές ιδέες που εμφανίζονται σε κάποιες χώρες σε βάρος των τρανς ανθρώπων, όπως το ότι δε θα έπρεπε να αγωνίζονται στα ίδια αθλήματα με τους/τις cis* αθλητές/τριες έχει να πάρει την καλύτερη απάντηση από την εργατική τάξη. Το συμφέρον της εργατικής τάξης είναι να γίνουν όλα τα αγαθά πιο προσβάσιμα. Το αγαθό του αθλητισμού δεν εξαιρείται. Η εργατική τάξη και τα παιδιά της χρειάζονται περισσότερους συλλόγους και περισσότερα ανοιχτά γήπεδα. Δεν χρειάζονται μεγαλύτερα ρεκόρ στον πρωταθλητισμό, ούτε περισσότερες επαγγελματικές ομάδες. Εκεί είναι που παίζει ρόλο η μυική μάζα και τα επίπεδα των ορμονών – και εκεί είναι που παίζονται τα εκατομμύρια. Αλλά είναι άδικο για χάρη του κέρδους λίγων, να αποκλείονται τα τρανς παιδιά από τον αθλητισμό επειδή δεν μπορούν να παίξουν εκεί που θέλουν.
Φταίει το σύστημα
Ζούμε σε ένα σύστημα που έχει κυριολεκτικά χτίσει την καταπίεση των τρανς ανθρώπων σε πολλά στάδια. Στην αρχική του φάση, με τον μαζικό ερχομό εργατών/τριών από την ύπαιθρο στις πόλεις, με λιγότερους δεσμούς με τις πάλαι ποτέ αγροτικές οικογένειες, άνοιξε τον δρόμο στη διαμόρφωση της έννοιας του ατόμου και της έννοιας της ταυτότητας. Με την προσπάθεια επιβολής της εργατικής πυρηνικής οικογένειας –σαν οικονομική και ιδεολογική μονάδα πάνω στην οποία θα στηρίζεται το σύστημα για την αναπαραγωγή της εργατικής τάξης– ήρθε και η προσπάθεια επιβολής των ρόλων των φύλων. Όποιος είχε μια ταυτότητα που διέφερε, έφταιγε και έπρεπε να κατασταλεί.
Με τους παγκόσμιους πολέμους αποδέσμευσε ξανά εκατομμύρια ανθρώπους από τις μέχρι πρότινος ζωές τους και τις σχέσεις τους με τις οικογένειές τους. Ξαναέδωσε μαζικά τη δυνατότητα σε ένα τεράστιο κομμάτι να βγει από την ντουλάπα, να πειραματιστεί κλπ –μέσα σε αυτό το κλίμα η ρώσικη επανάσταση ξεκίνησε να τσακίζει την αστυνόμευση του φύλου, όχι μόνο με την αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας, αλλά και με τις πρώτες προσπάθειες για εγχειρήσεις φύλου. Οι εγχειρήσεις επιβεβαίωσης φύλου επίσης οφείλουν πολλά στις τεχνικές φαλλοπλαστικής που αναπτύχθηκαν μετά τον Β’ ΠΠ για στρατιώτες που είχαν ακρωτηριαστεί. Ξανά όμως το σύστημα τα πήρε όλα πίσω, δίνοντας τα ρέστα του στις δεκαετίες ξέφρενης ανάπτυξης που έβλεπε μπροστά για τις επόμενες δεκαετίες.
Με τον Μάη του ‘68, την εξέγερση του Stonewall, που την ξεκίνησαν μαύρες τρανς γυναίκες, και όλη τη διεθνή έκρηξη που ακολούθησε αυτά τα γεγονότα, άνοιξε εκ νέου η συζήτηση και η δυνατότητα για την απελευθέρωση. Για να φέρει τεράστιες κατακτήσεις τις οποίες ο καπιταλισμός θα προσπαθήσει να τσακίσει για μια ακόμη φορά μέσα από το νεοφιλελεύθερο δόγμα. Η κρίση μετά τη δεκαετία του ‘70 σήμανε για την εργατική τάξη σκληρές επιθέσεις, ανάμεσά τους και ιδεολογικές. Το AIDS –οι διαστάσεις του οποίου είναι ένα ακόμη παράγωγο αυτού του φονικού συστήματος– αξιοποιήθηκε σαν ευκαιρία για ομοφοβική και τρανσφοβική προπαγάνδα.
Καμία κατάκτηση δεν είναι μόνιμη στον καπιταλισμό. Αλλά όλα αυτά τα κύματα τα συνδέει η αυξανόμενη εμπειρία ότι η εργατική τάξη μπορεί να δίνει μάχες και να τις κερδίζει. Σήμερα, τα αδιέξοδα από 14 χρόνια κρίσης σε συνδυασμό με τις δυο δεκαετίες διεθνούς κινήματος και τις αλλεπάλληλες εκρήξεις του, έχουν βγάλει εκατομμύρια κόσμο στους δρόμους για όλους τους λόγους: λιτότητα, πόλεμος, κλιματική αλλαγή, φασισμός, σεξισμός, ομοφοβία, τρανσφοβία. Τις μάχες τις δίνει μια πολύχρωμη, πολυεθνική εργατική τάξη όλων των φύλων, που για να ζήσει όπως αξίζει χρειάζεται ένα άλλο σύστημα.
Σημειώσεις
1. “‘Transsexualism’ removed from World Health Organization’s disease manual”, nbcnews.com/feature/nbc-out/transsexualism-removed-world-health-organization-s-disease-manual-n885141
2. Laura Miles, “Transgender resistance – Socialism and the Fight for Trans Liberation”, σ. 117
3. ό.π., σσ. 126-132
4. “Δημοσιεύθηκε ο Νόμος 4491/2017 για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου”, lawspot.gr/nomika-nea/dimosieythike-o-nomos-4491-2017-gia-ti-nomiki-anagnorisi-tis-taytotitas-fyloy
5. Laura Miles, ό.π., κεφ. 7 και 8
6. Human Rights Campaign Foundation, “The economic impact of COVID-19 intensifies for transgender and LGBTQ communities of color”, assets2.hrc.org/files/assets/resources/COVID19-EconImpact-Trans-POC-061520.pdf
7. National Center for Transgender Equality, “The report of the 2015 US Transgender Survey”, transequality.org/sites/default/files/docs/usts/USTS-Full-Report-Dec17.pdf
8. Claire M Burgess, Abagail W Batchelder, Colleen A Sloan, Michael Ieong, Carl G Streed Jr, “Impact of the COVID-19 pandemic on transgender and gender diverse health care”, thelancet.com/journals/landia/article/PIIS2213-8587(21)00266-7/fulltext
9. undocs.org/A/75/258
10 Α. Φράγκου, “Να σταματήσουμε τη Μαύρη Αντίδραση της Κεραμέως”, ergatiki.gr/article.php?id=25455&issue=1507
11. Α. Φράγκου, “Απεργιακή 8 Μάρτη - Ξεσηκωνόμαστε από όλους τους χώρους”, ergatiki.gr/article.php?id=25606&issue=1511
* Όχι τρανς.