Πανεργατική απεργία 6 Απρίλη
Ο πόλεμος φέρνει έξαρση της κρίσης του καπιταλισμού. Η Μαρία Στύλλου αναλύει και προτείνει επαναστατικές στρατηγικές για την Αριστερά.
Η έκρηξη του πολέμου στην Ουκρανία έχει σημάνει έξαρση των πολλαπλών κρίσεων που χαρακτηρίζουν τον καπιταλισμό σήμερα. Ένα σύστημα άδικο, εκμεταλλευτικό, μπαίνει στην πιο καταστροφική φάση του και προκαλεί απέραντο πόνο αλλά και οργή και αντίσταση σε εκατομμύρια κόσμου.
Στην οικονομία επικρατεί ο στασιμοπληθωρισμός, στην Υγεία τα δημόσια συστήματα καταρρέουν καθώς η πανδημία δεν υποχωρεί, στο περιβάλλον η επιστροφή στα ορυκτά καύσιμα επιταχύνει την κλιματική αλλαγή και τώρα οι βόμβες του πολέμου απλώνουν την καταστροφή. Αλλά ταυτόχρονα οι κυβερνήσεις που διαχειρίζονται όλα αυτά βαδίζουν από πολιτική κρίση σε πολιτική κρίση, πολιορκημένες από κύματα αγανάκτησης για τις αποτυχίες τις δικές τους αλλά και του συστήματος συνολικά.
Τις μέρες του Πάσχα συνεδρίασε η εαρινή κοινή Σύνοδος του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Ο πιο γνωστός οικονομολόγος-σχολιαστής στη βρετανική εφημερίδα Γκάρντιαν υποδέχτηκε τα συμπεράσματα της Συνόδου με τον τίτλο «Η παγκόσμια οικονομία ρετάρει».1
Το ΔΝΤ αναθεωρεί προς τα κάτω τις εκτιμήσεις του για τους ρυθμούς ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας το 2022 από 4,4% που υπολόγιζε το περασμένο φθινόπωρο σε 3,6% τώρα. Προβλέπει πτώση της ανάπτυξης στο 86% των 190 χωρών-μελών του. Στην περίπτωση της Ουκρανίας, το ΑΕΠ προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 35%, στη Ρωσία 8,5%. Ταυτόχρονα, το ΔΝΤ εκτιμάει ότι ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ θα φτάσει στο 7,7% ανεβάζοντας την εκτίμηση του περασμένου Οκτώβρη που ήταν 3,5%.
Ο πόλεμος και οι κυρώσεις της Δύσης ενάντια στη Ρωσία επιδεινώνουν και τη στασιμότητα και την ακρίβεια. Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο στον Γκάρντιαν: «Ο πόλεμος έχει διαταράξει την προσφορά σιτηρών, μετάλλων, πετρέλαιου και φυσικού αέριου και έχει ανεβάσει την τιμή καίριων υλικών όπως τα λιπάσματα (που παράγονται από φυσικό αέριο). Αυτές οι εξελίξεις προκαλούν προειδοποιήσεις για επερχόμενη παγκόσμια επισιτιστική κρίση και άγρια άνοδο στα επίπεδα της παγκόσμιας πείνας. Βλέποντας το μέγεθος των διαταραχών, δεν θα μου προκαλούσε έκπληξη αν το ΔΝΤ προχωρούσε σε νέα αναθεώρηση προς τα κάτω για τις προβλέψεις του, ειδικά για την Ευρώπη, αργότερα μέσα στη χρονιά».
Ήδη μέσα στα δυο χρόνια από τότε που ξέσπασε η πανδημία, ο αριθμός των φτωχών σε παγκόσμιο επίπεδο έχει ανέβει. Δείτε το σχετικό διάγραμμα που δημοσίευσαν οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.2 Πάνω από 700 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονταν σε ακραία φτώχεια το 2016, ο αριθμός τους έπεσε κάτω από τα 650 εκατομμύρια το 2019 και ξανανέβηκε στα επίπεδα του 2016 το 2020. Τώρα οι ελπίδες για κάποια μείωση εξανεμίζονται.
Μέσα σε τέτοιες συνθήκες, οι Κεντρικοί Τραπεζίτες ετοιμάζουν άνοδο των επιτοκίων σαν φάρμακο για την καταπολέμηση του πληθωρισμού. Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ, η Fed έχει δεσμευτεί για αλλεπάλληλες αυξήσεις μέσα στους επόμενους μήνες. Πρόκειται για κινήσεις που θυμίζουν την τρομακτική επίθεση της δεκαετίας του 1980, την εποχή του Ρίγκαν και της Θάτσερ, όταν μια τεράστια άνοδος των επιτοκίων και του δολάριου προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στις οικονομίες και στις ζωές στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη.
Η οικονομική κρίση δεν ξεκίνησε ούτε με την πανδημία ούτε με τον πόλεμο. Έχουν περάσει πάνω από δέκα χρόνια από το κραχ του 2008-09, αλλά τώρα ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με πολυεπίπεδη κρίση –οικονομική, περιβαλλοντική, υγειονομική, πολεμική.
Η παρομοίωση της πανδημίας με τις συνέπειες που γνώρισε ο κόσμος με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο έρχεται στην επιφάνεια. Τα κρούσματα σε παγκόσμιο επίπεδο τις μέρες του Πάσχα ξεπέρασαν τα 500 εκατομμύρια και οι θάνατοι από covid-19 τους 6.200.000.3 Η διάλυση των συστημάτων Υγείας σημαίνει ότι σε αυτούς τους τρομακτικούς αριθμούς πρέπει να προστεθούν θάνατοι καρκινοπαθών και άλλων ασθενών που δεν μπορούσαν να συνεχίσουν τις θεραπείες τους επειδή η πρόσβασή τους στα νοσοκομεία είχε περιοριστεί. Το νέο θηριώδες λοκντάουν στη Σαγκάη επιβεβαιώνει ότι δεν έχουμε φτάσει στο τέλος της πανδημίας, ενώ οι συνέπειες του λεγόμενου long covid γίνονται όλο και πιο αισθητές σε όλους τους τομείς, από τα μικρά παιδιά μέχρι την ψυχική υγεία.
Ο καπιταλισμός μπαίνει σε υψηλότερο σημείο της καταστροφικής του μανίας. Αυτό είχε φανεί με τις διαστάσεις που έχουν πάρει οι περιβαλλοντικές καταστροφές, οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες, από την Καλιφόρνια μέχρι την Αυστραλία, περνώντας από τη Μάνδρα, το Μάτι, την Εύβοια. Κι όμως, οι όποιες υποσχέσεις για καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής με στροφή από τα ορυκτά καύσιμα προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας εγκαταλείπονται καθώς ο πόλεμος προκαλεί νέο αγώνα δρόμου για έλεγχο των πηγών και των δρόμων του πετρέλαιου, του φυσικού αέριου, ακόμα και του κάρβουνου.
Και βέβαια οι καταστροφές δεν είναι μοιρασμένες ίσα και όμοια ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις. Την ώρα που ο κόσμος σκοτώνεται στην Ουκρανία, πεθαίνει παντού από την πανδημία, πεινάει στην Αίγυπτο και δεν μπορεί να πληρώσει τους λογαριασμούς στην Ελλάδα, οι τσέπες των πολυεθνικών φουσκώνουν και οι μετοχές στα Χρηματιστήρια παίζουν χρυσοφόρα παιχνίδια.
Οι μετοχές της Pfizer έχουν ανέβει 60%, της Moderna πενταπλασιάστηκαν! Οι μάνατζερ των τριών φαρμακοβιομηχανιών-«βασιλιάδων του εμβόλιου» μοιράστηκαν μεταξύ τους εκατό εκατομμύρια δολάρια στη διετία 2020-21. Οι δυο μεγαλύτερες αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες, η ExxonMobil και η Chevron, ανακοίνωσαν καθαρά κέρδη για τις δυο μαζί ύψους 38,6 δισ. δολαρίων για το 2021 σε αντίθεση με ζημιές 27,6 δισ. το 2020. Πρόκειται για τα μεγαλύτερα κέρδη από το 2014. Η Saudi Aramco ανέβασε τα κέρδη της κατά 124% από 49 δις δολάρια το 2020 σε 110 δις το 2021 και περιμένει νέα άνοδο φέτος μετά τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας που έχουν ανεβάσει την τιμή του πετρέλαιου.4
Όσο για την πολεμική βιομηχανία, επιβεβαιώνει την ιστορική ρήση της Ρόζας Λούξεμποργκ ότι οι προλετάριοι πέφτουν και οι μετοχές ανεβαίνουν. Η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε αύξηση των στρατιωτικών δαπανών της κατά 100 δις ευρώ τα επόμενα χρόνια, ενώ οι αμερικανικές, βρετανικές και καναδικές εταιρείες κάνουν πάρτι με τις παραγγελίες του ΝΑΤΟ για τον εξοπλισμό της Ουκρανίας.
Πολιτική κρίση
Μέσα σε τέτοιες συνθήκες ξεσπάνε οι αντιδράσεις από τον κόσμο που υποφέρει από την κρίση εδώ και χρόνια και βλέπει τις κοινωνικές ανισότητες να μεγαλώνουν. Οι επίσημοι σχολιαστές (αλλά και τμήματα της Αριστεράς) τείνουν να ξεχνούν τους αγώνες και τα κινήματα των περασμένων χρόνων, λες και ο κόσμος δεν κουβαλάει εμπειρίες από αυτά, λες και η φθορά των πολιτικών συστημάτων πέφτει ξαφνικά από τον ουρανό.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια έχουν ξεσπάσει διεθνή κινήματα ενάντια στους G8 το 2001 και ενάντια στον πόλεμο το 2003, μέχρι τις πρόσφατες περιβαλλοντικές κινητοποιήσεις του 2020-21 με σύνθημα «Αλλάξτε το σύστημα, όχι το κλίμα». Έχουν υπάρξει μαζικές κοινωνικές εκρήξεις στη Λατινική Αμερική, στην Αφρική και στην Ασία ενάντια στη φτώχεια και στις δικτατορίες.
Στην Ευρώπη η φθορά των παραδοσιακών κυβερνητικών κομμάτων έχει καταγραφεί ξανά και ξανά και τώρα ήρθαν οι προεδρικές εκλογές στη Γαλλία να αναδείξουν αυτή τη δυναμική. Ο Μακρόν μπορεί να πανηγυρίζει γιατί στο δεύτερο γύρο κέρδισε τη Λεπέν με 58% έναντι 42% και εξασφάλισε μια νέα θητεία. Αλλά ο καταποντισμός των παλιών κυβερνητικών κομμάτων στον πρώτο γύρο δεν μπορεί να ξεχαστεί.
Το κόμμα του ΝτεΓκολ και το κόμμα του Μιτεράν είχαν κυβερνήσει εναλλάξ τα προηγούμενα εξήντα χρόνια. Το 2017 γνώρισαν μια πρώτη συρρίκνωση με τη νίκη του Μακρόν που έφτιαξε ένα συνονθύλευμα από βουλευτές και παράγοντες της δεξιάς και των σοσιαλιστών. Τώρα, έπεσαν σε μονοψήφια ποσοστά σαν αυτά που τα ίδια αποκαλούσαν «περιθωριακά» μέχρι πρόσφατα. Και η πόλωση ανάμεσα σε Αριστερά και ακροδεξιά αναδείχθηκε με το ποσοστό του Μελανσόν που έγινε ο ρυθμιστής του δεύτερου γύρου και των βουλευτικών εκλογών που ακολουθούν. Οι μάχες για ένα μαζικό αντιφασιστικό κίνημα που να τσακίσει την απειλή της Λεπέν και για μια Αριστερά που παλεύει για εργατική εναλλακτική ενάντια στον καταστροφικό καπιταλισμό είναι μπροστά μας.
Υπάρχουν αντιστοιχίες ανάμεσα στις εξελίξεις στη Γαλλία και στην πολιτική κρίση στην Ελλάδα πριν από δέκα χρόνια. Τότε που κατέρρευσε το ΠΑΣΟΚ και έπεσαν τα ποσοστά της Νέας Δημοκρατίας μετά την κυβέρνηση Παπαδήμου. Η άνοδος της Χρυσής Αυγής που έφτασε να απειλεί ότι θα είναι τρίτο κόμμα και η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ που έβαλε υποψηφιότητα για να γίνει κυβέρνηση, έδειξαν την μεγάλη πόλωση που διαμορφωνόταν. Ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε κυβέρνηση και διέψευσε τις προσδοκίες, αλλά ούτε η κοινωνική κρίση ούτε η πολιτική δεν έχει τερματιστεί.
Η ΝΔ αντιμέτωπη με τις εργατικές αντιστάσεις
Οι συνέπειες της πολλαπλής συστημικής κρίσης και των εργατικών αγώνων έχουν διαλύσει τα παραμύθια του Μητσοτάκη.
Το 2020 ο κυβερνητικός μύθος έλεγε ότι η πρώτη καραντίνα είχε πετύχει να κρατήσει τα θύματα της πανδημίας χαμηλά. Το 2021 αντίστοιχα εμφανιζόταν η καμπάνια για τον εμβολιασμό σαν κυβερνητική επιτυχία που εμποδιζόταν μόνο από την «ανευθυνότητα των ανεμβολίαστων». Τώρα, όμως, οι θάνατοι έχουν καταγράψει ρεκόρ και οι ευθύνες των περικοπών στην Υγεία για αυτό έχουν αναδειχθεί. Σύμφωνα με έγγραφα του ΕΟΔΥ, από τους 25.914 θανάτους μέχρι την 1 Μάρτη, οι 16.519 είχαν συμβεί εκτός ΜΕΘ! Η μέση διάρκεια παραμονής των διασωληνωμένων ασθενών με covid εκτός ΜΕΘ ήταν περίπου πέντε μέρες!5
Με άλλα λόγια, οι ελλείψεις σε ΜΕΘ, οι περικοπές στις δαπάνες για τα δημόσια νοσοκομεία, η άρνηση προσλήψεων και οι απολύσεις νοσηλευτικού προσωπικού καταδίκασαν χιλιάδες ανθρώπους να πεθάνουν περιμένοντας να έρθει η σειρά τους για νοσηλεία.
Το 2019, η Νέα Δημοκρατία κέρδιζε τις εκλογές με υποσχέσεις ότι θα επιταχύνει τους ρυθμούς οικονομικής ανάκαμψης που «παρέμεναν χαμηλοί εξαιτίας των ιδεοληψιών του ΣΥΡΙΖΑ». Το 2020 και το 2021 η ανάκαμψη αναβλήθηκε λόγω πανδημίας. Το 2022 αναβάλλεται λόγω πολέμου. Η «πράσινη ανάπτυξη» που θα έφερνε η ΕΕ τώρα κυνηγάει νέες εξορύξεις για φυσικό αέριο και πετρέλαιο στο Ιόνιο και στα δυτικά της Κρήτης. Οι περικοπές των δαπανών για την Υγεία μεταφέρονται σε κονδύλια για την αγορά των Ραφάλ και των φρεγατών. Και οι «ευρωπαϊκοί θεσμοί» που έφτιαξαν τα Μνημόνια πιέζουν για επιστροφή του προϋπολογισμού σε πλεονάσματα για να γίνει «βιώσιμο» το χρέος που ξεπέρασε τα επίπεδα του 2010.
Απέναντι σε αυτές τις επιθέσεις έχει ξεδιπλωθεί ένα κύμα από εργατικούς αγώνες. Η πανεργατική απεργία στις 6 Απρίλη ήρθε να αναδείξει τη βήματα που έχουν γίνει.
«Αντικυβερνητικό και αντιπολεμικό ποτάμι ήταν η Πανεργατική Απεργία των συνδικάτων στις 6 Απρίλη. Σε όλη τη χώρα τα απεργιακά συλλαλητήρια ήταν τα μαζικότερα των τελευταίων χρόνων. Η απεργία νέκρωσε τις συγκοινωνίες, έδεσε τα πλοία στα λιμάνια, έκλεισε καταστήματα τραπεζών, επισιτισμού και υπηρεσιών, παρέλυσε εργοστάσια, σχολεία, νοσοκομεία, μικρούς και μεγάλους εργατικούς χώρους. Δεκάδες χιλιάδες απεργοί πλημμύρισαν τους δρόμους της Αθήνας. Από την πλατεία Κλαυθμώνος και τα Προπύλαια μέχρι την Ομόνοια και το Σύνταγμα, ένα τεράστιο πλήθος εργαζόμενων από το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, νεολαίας από σχολές και σχολεία, μεταναστών/στριών και προσφύγων/ισσών από διάφορες κοινότητες και στρατόπεδα, συνταξιούχων, διαδήλωσε απεργιακά για να φύγει η κυβέρνηση της καταστροφής. Αντίστοιχα μαζικά και μαχητικά ήταν τα απεργιακά συλλαλητήρια σε όλη τη χώρα».6
Η πανελλαδική απήχηση της πανεργατικής στις 6 Απρίλη ξεπέρασε τις διαστάσεις της πανεργατικής απεργίας ενάντια στον αντισυνδικαλιστικό νόμο Χατζηδάκη στις 10 Ιούνη 2021. Προφανώς σε αυτό έπαιξαν ρόλο οι αγώνες που μεσολάβησαν στους τελευταίους δέκα μήνες: οι απεργίες στην COSCO και στην efood, στην ΛΑΡΚΟ και στην Καβάλα. Αλλά και αυτοί με τη σειρά τους ενισχύθηκαν από τη δυναμική που ξεδιπλώθηκε το προηγούμενο διάστημα. Όπως τόνιζε η εισήγηση στο πρόσφατο Πανελλαδικό Συμβούλιο του ΣΕΚ:
«Υπάρχουν δυο ιστορικές ημερομηνίες. Η 7 Απρίλη 2020 και η 6 Απρίλη 2022 σηματοδοτούν δυο χρόνια που έστησαν τον Μητσοτάκη στον τοίχο. Στις 7 Απρίλη 2020 οι συγκεντρώσεις στις πύλες των νοσοκομείων έσπασαν το λοκντάουν μέσα στην πανδημία και άνοιξαν τις αντιστάσεις σε όλους τους εργατικούς χώρους. Βγήκε ένα επιθετικό εργατικό κίνημα μέσα σε συνθήκες απαγορεύσεων, φόβου, πανδημίας, θανάτου. Ο επισιτισμός, οι δήμοι, οι εκπαιδευτικοί, οι καλλιτέχνες... Κι αυτό κλιμακώθηκε με τις γενικές απεργίες την επόμενη χρονιά ενάντια στο Χατζηδάκη, με τα απαγορευμένα συλλαλητήρια στο Πολυτεχνείο και για τον Γρηγορόπουλο. Φτάνοντας στην τελευταία πανεργατική στις 6 Απρίλη φέτος».7
Οι μάχες δεν ήταν απλά συνδικαλιστικές, αλλά συνοδεύονταν από πολιτικά προχωρήματα στις ιδέες. Αυτό έχει γίνει ολοφάνερο τώρα με τα αντιπολεμικά συνθήματα που υπάρχουν σε κάθε κινητοποίηση και με τις αντιπολεμικές συναυλίες που αψηφούν τις νεοδημοκρατικές συκοφαντίες. Αλλά πιο πριν η ίδια δυναμική φάνηκε στην απεργιακή 8 Μάρτη των Γυναικών και στα αντιρατσιστικά-αντιφασιστικά συλλαλητήρια στις 19 Μάρτη. Η οργή για την ακρίβεια και τις απολύσεις περπατάει μαζί με την αντίσταση στις σεξιστικές επιθέσεις, στον ρατσισμό και την ακροδεξιά.
Ποια Αριστερά μπορεί;
Οι εξελίξεις αυτές διαψεύδουν τις αντιλήψεις που είχαν θεωρήσει την εκλογική νίκη της Νέας Δημοκρατίας το 2019 σαν ταφόπλακα για την εργατική τάξη και τις ελπίδες της. Δεν ήταν μόνο οι γκουρού του νεοφιλελευθερισμού που καμάρωναν. Και μέσα στις γραμμές της Αριστεράς επικρατούσαν οι απόψεις ότι είναι άγνωστο πόσος καιρός θα χρειαστεί για να ανακάμψει το εργατικό κίνημα. Το σύνθημα «Κάτω η Νέα Δημοκρατία» ήταν πολύ μειοψηφικό στις διαδηλώσεις. Τώρα, όμως, κυριαρχούσε στους διαδηλωτές της Πανεργατικής της 6 Απρίλη.
Το ζήτημα είναι ποια Αριστερά μπορεί να αγκαλιάσει αυτά τα προχωρήματα, να τους δώσει προοπτική και να τα οδηγήσει στη νίκη.
Η απάντηση από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ είναι ψυχρολουσία. Όχι μόνο εξαιτίας της αρνητικής εμπειρίας από τους συμβιβασμούς της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα το 2015-19, αλλά και από τις αποφάσεις του Συνέδριου που ολοκληρώθηκε μέσα στον Απρίλη. Η δεξιά στροφή κατοχυρώνεται όχι πια σαν προσωρινός αναγκαστικός συμβιβασμός αλλά σαν μόνιμη πολιτική που συμβαδίζει με την πιο δεξιά σοσιαλδημοκρατία. Το επιστέγασμα είναι η προσαρμογή και της οργανωτικής δομής του κόμματος σε αυτή την πολιτική.
Όπως παρατηρεί ο Κύρκος Δοξιάδης στην Εφημερίδα των Συντακτών:
«Δεν υπάρχει κόμμα εξουσίας, στην Ελλάδα ή αλλού, που να χάνει εκλογές και να μην αμφισβητεί την ηγεσία του… Στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, μετά την ήττα των εκλογών του 2019, συνέβη το αντίστροφο. Η ηγεσία άρχισε να αμφισβητεί το κόμμα. Ήταν όντως το κόμμα αυτό που άρχισε να αμφισβητείται (από την ηγεσία) και μάλιστα στην πράξη: η δημοκρατική οργανωτική του δομή, η αριστερή ιδεολογική του φυσιογνωμία, ο ίδιος του ο τίτλος…Η έμπρακτη αμφισβήτηση του κόμματος, εν προκειμένω, δεν οδηγεί σε απλή αλλαγή, αλλά στην ουσιαστική αναίρεσή του ως κόμματος της Αριστεράς, και στην υποκατάστασή του από ένα πασοκοειδές άθροισμα οπαδών».8
Δεν χρειάζεται να εξωραϊσουμε τις κομματικές δομές του ΣΥΡΙΖΑ στο παρελθόν για να δούμε την έκταση της στροφής. Ίσα-ίσα, τα σπέρματα προϋπήρχαν και έδωσαν τη δυνατότητα στην ηγεσία γύρω από τον Τσίπρα να προχωρήσει σε αυτή τη μεθόδευση. Αλλά το αποτέλεσμα είναι ξεκάθαρα αρνητικό.
Μέσα σε συνθήκες ενός καπιταλισμού που δείχνει την καταστροφική μανία του με κάθε τρόπο, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ κατοχυρώνει διαδικασίες που εμποδίζουν τον κόσμο που αγωνίζεται να οργανώσει την πάλη του και να επιβάλει τα αιτήματά του. Όχι μόνο εγκαταλείπει τη στρατηγική της ανατροπής αυτού συστήματος, αλλά βάζει φραγμούς στις αριστερές φωνές μέσα στις γραμμές του. Πρόκειται για προληπτική καταστολή απέναντι σε αριστερές ανταρσίες σε περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ βρεθεί ξανά στην κυβέρνηση και διαχειριστεί ένα σύστημα σε χειρότερη κρίση και από εκείνη του 2015. Η θεωρία ότι οι αριστερές φωνές αντιστοιχούν σε ένα κόμμα του 3% ενώ η ηγεσία Τσίπρα εκπροσωπεί ένα πλειοψηφικό ρεύμα, είναι η προεξόφληση ότι ο συμβιβασμός είναι μονόδρομος.
Δυστυχώς, αν και με διαφορετικό τρόπο, η ηγεσία του ΚΚΕ έρχεται να συμπληρώσει τα αδιέξοδα του ρεφορμισμού. Ρητά και κατηγορηματικά καταδικάζει την πάλη για ανατροπή της κυβέρνησης ως «οπορτουνιστική». Η ΚΟΜΕΠ αφιέρωσε πολυσέλιδο άρθρο για αυτή την πολεμική.9
Χωρίς να το συνειδητοποιεί, η ηγεσία του ΚΚΕ επαναλαμβάνει μια κλασική επίθεση της Δεξιάς σε κάθε αριστερό αγωνιστή: Η αλλαγή που προσδοκάς και αγωνίζεσαι γι’ αυτήν δεν μπορεί να γίνει, αποδέξου το και προσαρμόσου. Ο Μητσοτάκης λέει ότι όποιος κυνηγάει την αλλαγή είναι «λαϊκιστής», ο Τσίπρας λέει ότι όποιος θέλει περισσότερα εγκλωβίζεται στο περιθώριο του 3%, ο Κουτσούμπας λέει ότι «οι συσχετισμοί είναι αρνητικοί». Η επαναστατική αριστερά λέει ότι η ανατροπή της κυβέρνησης είναι μόνο η αρχή, να οργανώσουμε το εργατικό κίνημα ώστε να μπορεί να επιβάλει τις λύσεις του.
Εμπρός στον επαναστατικό δρόμο
Η επαναστατική στρατηγική έχει σαν αφετηρία τις παραδόσεις του Μαρξ και του Λένιν. Για τον Μαρξ, η εργατική τάξη δεν είναι παθητικός αποδέκτης της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης είναι ο ιστορικός νεκροθάφτης του καπιταλισμού. Είναι το υποκείμενο της κοινωνικής αλλαγής, γιατί το ίδιο το σύστημα είναι αναγκασμένο να στηρίζεται στην εκμετάλλευση της εργατικής τάξης και η εκμετάλλευση γεννάει τις αντιστάσεις μέσα από τις οποίες η εργατική τάξη συνειδητοποιεί τον ιστορικό της ρόλο. Από τη συνειδητοποίηση ότι «χωρίς εσένα γρανάζι δεν γυρνά» ξεκινάει η πορεία προς το «τα θέλουμε όλα».
Πάνω σε αυτά τα θεμέλια έρχεται ο Λένιν να προσθέσει ότι ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που γεννάει από τη φύση του καταστάσεις όπου «οι από πάνω δεν μπορούν να κυβερνήσουν όπως παλιά και οι από κάτω δεν θέλουν να συνεχίσουν να τους κυβερνάνε όπως παλιά». Οι κρίσεις του καπιταλισμού δεν είναι μόνο στιγμές μαζικής δυστυχίας για τον κόσμο που υποφέρει από ακρίβεια, ανεργία, αρρώστιες, καταστροφές και πολέμους, αλλά και συνθήκες που ετοιμάζουν «προεπαναστατικές καταστάσεις».
Η ιστορία έχει επιβεβαιώσει αυτές τις αλήθειες μέσα από ολόκληρη περίοδο πολέμων και επαναστάσεων. Και έχει αποδείξει ότι η έκβαση τέτοιων καταστάσεων εξαρτάται από τη συγκρότηση επαναστατικής αριστεράς ριζωμένης μέσα στην εργατική τάξη. Θετικά, έτσι νίκησε η ρώσικη επανάσταση του 1917, αρνητικά έτσι νικήθηκαν μια σειρά εργατικές επαναστάσεις.
Απορρίπτουμε την ηττοπάθεια ότι μια ανατροπή της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας μπορεί να οδηγήσει μόνο σε επανάληψη σε μια από τα ίδια. Αλλά δεν στηρίζουμε τις ελπίδες μας στις κάλπες και τον κοινοβουλευτικό δρόμο. Διεκδικούμε να γίνουν πράξη τα εργατικά αιτήματα που βγαίνουν μέσα από τους αγώνες που δώσαμε όλα αυτά τα χρόνια. Αυτά διαμορφώνουν το εναλλακτικό πρόγραμμα για την επόμενη μέρα, για το πώς πρέπει να είναι τα νοσοκομεία, τα σχολεία, τα λιμάνια, τα πάντα, σύμφωνα με τις ανάγκες των εργατών. Και παλεύουμε για να είναι όλοι οι εργατικοί χώροι οργανωμένοι και συνδικαλιστικά αλλά και με την πρωτοπορία τους συγκροτημένη με βάση αυτή την επαναστατική προοπτική. Για να αξιοποιούμε κάθε ανταρσία, και τις σημερινές και τις μελλοντικές απέναντι στους επόμενους διαχειριστές, μέχρι τη νίκη.
Όπως το είπε ένας σύντροφος χαρακτηριστικά: «Είμαι 48 χρονών, εργάτης σε μάντρα με υλικά οικοδομών, οδηγός φορτηγού γερανοφόρου. Δουλεύω έντεκα ώρες την ημέρα, έξι μέρες τη βδομάδα, σε συνθήκες γαλέρας. Αυτό ο Μητσοτάκης και τα νεοφιλελεύθερα καθάρματα το ονομάζουν «αυτορύθμιση της ελεύθερης αγοράς». Μιλάμε για πλήρη εκμετάλλευση. Από μικρό παιδί άνηκα στο χώρο του ΚΚΕ, από τα 16 μου μέχρι πριν ένα χρόνο. Οργανώθηκα στο ΣΕΚ πριν δυο μήνες, επειδή βαρέθηκα να περιμένω πότε θα ωριμάσουν αυτές οι γαμημένες οι συνθήκες. Δεν με νοιάζει πόσο κουρασμένος είμαι, θα βγω εξόρμηση με τον πυρήνα μου, θα κάνω αφισοκόλληση, θα μοιράσω προκηρύξεις, θα μιλήσω στον κόσμο και θα προσπαθήσω να πουλήσω εφημερίδα. Είναι στο χέρι μας να κερδίσουμε κι άλλους σαν κι εμένα, εκεί έξω είναι χιλιάδες που μας περιμένουν να τους μιλήσουμε για το σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό όπου δεν θα κάνουν κουμάντο οι διευθυντές και οι γραφειοκράτες αλλά εμείς οι εργάτες με τα λαϊκά-εργατικά συμβούλια και συνελεύσεις».
Σημειώσεις
1. Mohamed El-Arian, The world’s engines are spluttering: IMF points to deeper problems beyond 2022, The Guardian, 23 April 2022, https://www.theguardian.com/business/2022/apr/23/world-imf-forecasts-economic-growth?fbclid=IwAR2PaV8B_zokdbbOemrM-QrP3-UdWyIWHmnWc6XihS6kZcbHaK958bErGHM
2. Financial Times, Datawatch, 21 April 2022
3. https://covid19.who.int/
4. Financial Times, Saudi Aramco will spend billions more to boost oil output, 21 March 2022
5. Εφημερίδα των Συντακτών, 16/4/2022
6. Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1517, 13/4/2022, https://ergatiki.gr/article.php?id=25796&issue=1517
7. Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1518, 19/4/2022, https://ergatiki.gr/article.php?id=25814&issue=1518
8. Κύρκος Δοξιάδης, Η παντοδυναμία της ηγεσίας, ΕφΣυν 19/4/2022, https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/340605_i-pantodynamia-tis-igesias
9. Λέανδρος Μπόλαρης, Απάντηση στις επιθέσεις της ΚΟΜΕΠ: πάλη για να τσακίσουμε την κυβέρνηση της καταστροφής, πάλη για εργατική εναλλακτική, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1517, 13/4/2022, https://ergatiki.gr/article.php?id=25797&issue=1517