Γλασκώβη 6 Νοέμβρη 2021, συλαλλητήριο ενάντια στην κλιματική καταστροφή
Επιστροφή στο πετρέλαιο, στο “φυσικό” αέριο, ακόμα και στο κάρβουνο είναι η τελευταία λέξη των κυβερνήσεων που υπόσχονταν “πράσινη μετάβαση”. Ο Σωτήρης Κοντογιάννης εξηγεί τις συστημικές αιτίες αυτής της παράνοιας.
«Είμασταν ‘υδρογονάνθρακες’. Είμασταν ‘ρυπαροί’ και το φυσικό αέριο ήταν ‘τόσο κακό όσο και ο άνθρακας’. Τώρα είμαστε πράσινοι’ και πάλι».
Χαρίφ Σούκι,
μεγιστάνας του φυσικού αερίου1
Το κλίμα είναι ένα από τα πρώτα μεγάλα θύματα του πολέμου που διεξάγεται τους τελευταίους μήνες ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση στο έδαφος της Ουκρανίας. Οι υποσχέσεις που μοίραζαν πριν από μερικούς μόλις μήνες οι ηγέτες του πλανήτη για τον έλεγχο των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, τον περιορισμό της καύσης των ορυκτών καυσίμων και τη στροφή στις ανακυκλώσιμες μορφές ενέργειας έχουν πεταχτεί σήμερα πρακτικά στο καλάθι των αχρήστων. Η διάσωση του περιβάλλοντος, της φύσης και της ίδιας της ζωής έχει μπει, πλέον, ρητά σε δεύτερη μοίρα. Τώρα αυτό που προέχει είναι να κερδηθεί ο πόλεμος. Αυτό που προέχει είναι να μοιραστούν ξανά οι κτήσεις και οι σφαίρες επιρροής προς «όφελός μας». Το αν οι περιοχές και τα εδάφη αυτά θα έχουν μετατραπεί στο μεταξύ σε νεκρή γη έχει δευτερεύουσα μόνο σημασία. Να μην πέσουν στα χέρια του εχθρού – αυτό είναι το πρωτεύον.
«Σημείο μη επιστροφής»
Η μόλυνση του περιβάλλοντος έχει ξεπεράσει ήδη το «σημείο μη επιστροφής». Από την εποχή που πρωτοεμφανίστηκε το είδος μας, ο homo sapiens, στον πλανήτη (κάπου 150 χιλιάδες χρόνια πριν) μέχρι την βιομηχανική επανάσταση η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε διοξείδιο του άνθρακα ήταν σταθερή, 280 ppm.2 Σήμερα έχει ξεπεράσει τα 420 ppm. Για να επιστρέψει με φυσικό τρόπο, στα φυσιολογικά της επίπεδα θα χρειαζόταν, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ειδικών, πάνω από 100 χιλιάδες χρόνια.3
Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτής της αύξησης οφείλεται στις τελευταίες μόνο δεκαετίες. Και συνεχίζει να ανεβαίνει. Η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί μέσα στον τελευταίο ενάμιση αιώνα κατά 1,1 βαθμούς Κελσίου. Το νούμερο μπορεί να μοιάζει μικρό. Στην πραγματικότητα είναι τρομαχτικά μεγάλο: η αύξηση δεν είναι ομοιόμορφη, δεν μοιράζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Στον Βόρειο Πόλο, για παράδειγμα, η ταχύτητα με την οποία αυξάνεται η θερμοκρασία είναι σχεδόν τριπλάσια από την γήινο μέσο όρο. Το αποτέλεσμα είναι να λειώνουν οι πάγοι και να ανεβαίνει η στάθμη των ωκεανών βυθίζοντας τεράστιες, συχνά κατοικημένες εκτάσεις, κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Η σημερινή ταχύτητα της αλλαγής της μέσης θερμοκρασίας είναι κυριολεκτικά «αστραπιαία» σε σύγκριση με την ταχύτητα των βιολογικών μηχανισμών της «φυσικής επιλογής». Εκατοντάδες χιλιάδες είδη εξαφανίζονται κάθε χρόνο λόγο της κλιματικής αλλαγής. Η βιοποικιλότητα δεν είναι κάτι που απασχολεί μόνο τους ρομαντικούς φυσιολάτρες: κάθε είδος που εξαφανίζεται δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να εξαφανιστούν και πολλά άλλα. Η ίδια η ύπαρξη της ζωής πάνω στη γη βρίσκεται κάτω από θανάσιμη απειλή.
Επίσημα οι Σύνοδοι των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα4 έχουν υιοθετήσει μια «αυστηρή» ατζέντα με ορόσημα, σταθμούς και ημερομηνίες που έχουν σαν στόχο να μην επιτρέψουν στη αύξηση της μέσης θερμοκρασία της γης να ξεπεράσει τους 1,5 βαθμούς Κελσίου. «Η κλίμακα των αλλαγών που απαιτούνται είναι κολοσσιαία», σχολίαζε πριν από μερικές εβδομάδες η εφημερίδα Financial Times:
“Για να έχουμε μια πιθανότητα να πετύχουμε τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου οι εκπομπές θα πρέπει να σταματήσουν να αυξάνονται, το αργότερο ως το 2025 και να μειωθούν κατά 43% –ένα ποσοστό χωρίς προηγούμενο– ως το 2030. Ακόμα και έτσι… είναι σχεδόν αναπόφευκτο ότι το όριο του 1,5 βαθμού θα ξεπεραστεί, έστω προσωρινά – μια ανατριχιαστική προοπτική με δεδομένα τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα που έχουμε ζήσει με την υπερθέρμανση των μόλις 1,1 βαθμών Κελσίου».5
Στην πραγματικότητα, όπως εξηγούσε ο Γιώργος Ράγκος τον περασμένο Γενάρη από τις στήλες του περιοδικού αυτού,6 οι αποφάσεις της Συνόδου (όπως και όλων των προηγούμενων) δεν έχουν κανένα πραγματικό αντίκρισμα. Ούτε θα μπορούσαν να έχουν:
«Το πλουσιότερο 1% του κόσμου ευθύνεται για το 50% των παγκόσμιων εκπομπών CO2. Μόλις 100 εταιρείες είναι υπεύθυνες για το 70% των παγκόσμιων εκπομπών CO2. Οι επικεφαλής αυτών των εταιρειών είναι και οι βασικοί υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων που συνεχίζουν να επωφελούνται από ένα σύστημα που βυθίζει τον κόσμο σε μια κλιματική καταστροφή. Βρίσκονται στα μεγάλα χρηματοοικονομικά κέντρα και στις πολυεθνικές, στη Φρανκφούρτη, στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη, στο Παρίσι, στη Σαγκάη, στο Σάο Πάολο, στη Σιγκαπούρη, στο Τόκιο. Δεν είναι μόνο επειδή είναι άπληστοι και απερίσκεπτοι (που είναι), είναι γιατί υπηρετούν αυτό το σύστημα. Ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που στο κέντρο του έχει τη συσσώρευση και τον ανταγωνισμό μεταξύ των εταιρειών (και των χωρών τους) πράγμα που σημαίνει ότι όλα υποτάσσονται στη λογική του κέρδους».
Πράσινη ανάπτυξη
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι διακηρύξεις, οι επίσημοι οργανισμοί και οι σύνοδοι κορυφής είναι απλά και μόνο για το θεαθήναι. Μετά την αρχική τους άρνηση οι «επενδυτές» έχουν ανακαλύψει τα τελευταία χρόνια μια άλλη πιθανή πλευρά της προστασίας του περιβάλλοντος και του κλίματος: την «πράσινη ανάπτυξη». Την μετατροπή, δηλαδή, των οικολογικών ανησυχιών του κόσμου, σε ευκαιρίες για επενδύσεις και κέρδη. Οι απολογητές του συστήματος είναι προκλητικά ειλικρινείς όταν μιλάνε για την κλιματική αλλαγή: μόνο εάν υπάρχει «ανταμοιβή», δηλαδή κερδοφορία, μπορούν τα μέτρα περιορισμού της καύσης υδρογονανθράκων, δέσμευσης του εκπεμπόμενου διοξειδίου του άνθρακα και προσανατολισμού σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να εφαρμοστούν πραγματικά. Η λογική του κέρδους έχει οδηγήσει σε μια πραγματική παράνοια που φτάνει –αν δεν ξεπερνάει κιόλας– την παράνοια της ταινίας Don’t look up:7
«Βλέπετε οι άνθρωποι διαπρέπουν στο να ρίχνουν πράγματα στη φωτιά», γράφει το διαφημιστικό φυλλάδιο του αμερικανικού Lowercarbon Capital. «Η καύση πετρελαίου, κάρβουνου, δασών και βοσκοτόπων είναι η υπερδύναμή μας και κάθε χρόνο γινόμαστε όλο και πιο μεγάλοι… Είμαστε πράγματι οι μεγάλοι απελευθερωτές των μολυσματικών ουσιών».8 Το LowerCarbon Capital είναι ένα επενδυτικό κεφάλαιο που ειδικεύεται «από την γέννησή του» στην χρηματοδότηση start-ups που ειδικεύονται στην «δέσμευση» του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Πριν από λίγες μέρες συγκέντρωσε 350 εκατομμύρια δολάρια για τον σκοπό αυτό από το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Ανάμεσα στις διάφορες «ιδέες» που ετοιμάζεται να χρηματοδοτήσει είναι και η αύξηση της αλκαλικότητας των ωκεανών, που θα τους επιτρέψει να απορροφούν περισσότερο διοξείδιο από την ατμόσφαιρα. Δεν χρειάζεται να έχει κανείς νόμπελ βιολογίας για να καταλάβει τις συνέπειες που θα είχε μια τέτοια παρέμβαση για τα ψάρια και τα θηλαστικά των ωκεανών – η προστασία τους, άλλωστε θα μπορούσε στη συνέχεια να αποτελέσει ευκαιρία για μια ολόκληρη νέα γενιά start ups.
Οι προειδοποιήσεις και οι αντιρρήσεις των περιβαλλοντολόγων και των οικολογικών οργανώσεων απλά πετιούνται στα σκουπίδια. «Η αυξημένη εστίαση στην Άμεση Απομάκρυνση Διοξειδίου (CDR) ανησυχεί πολλούς, συμπεριλαμβανομένου του γνωστού επιστήμονα του κλίματος Μάικλ Μαν», γράφει η Axios.9 «Θα προτιμούσε να δει τα λεφτά να ξοδεύονται σε δράσεις για την επιτάχυνση της μετάβασης σε καθαρή ενέργεια». Το ίδιο ακριβώς υποστηρίζει και ο Τιμ Ντόναγκι, ο επικεφαλής ερευνητής της Greenpeace. Ο Ντόναγκι, γράφει η Axios, ανησυχεί ότι η εστίαση στην «άμεση απομάκρυνση» χρησιμεύει απλά και μόνο σαν δικαιολογία για την «προσωρινή» υπέρβαση του ορίου του 1,5 βαθμών κελσίου.
Και δεν έχουν άδικο. Μια ιδέα, που αξιοποιείται ήδη από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις που προχωρούν σε “νέες” εξορύξεις, είναι να δεσμεύεται το διοξείδιο του άνθρακα στην «πηγή», στα διυλιστήρια και να χρησιμοποιείται στη συνέχεια σαν προωθητικό αέριο για την βελτιστοποίηση της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων ορυκτού αερίου και πετρελαίου: το διοξείδιο διοχετεύεται με αντλίες υψηλής πίεσης στο κοίτασμα εξαναγκάζοντας έτσι και τα τελευταία υπολείμματα των πολύτιμων υδρογονανθράκων να βγουν στην επιφάνεια – και να συλλεγούν και να πουληθούν. Τα κέρδη είναι εξασφαλισμένα.10
Ανισορροπίες και κερδοσκοπία
Το αποτέλεσμα αυτής της πρωτοκαθεδρίας του κέρδους είναι ότι η ισορροπία ανάμεσα στους υδρογονάνθρακες και την «πράσινη ανάπτυξη» εξαρτάται απλά από την «αγορά», τους νόμους της «προσφοράς και της ζήτησης» και τις τιμές.
Οι τιμές της ενέργειας είχαν εκτοξευθεί στα ουράνια ήδη πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Οι οικονομολόγοι προσπαθούν να ερμηνεύσουν αυτή την έκρηξη με πολλούς και διάφορους τρόπους: έφταιγε ο Πούτιν που κερδοσκοπούσε σε βάρος των ευρωπαίων καταναλωτών. Έφταιγαν οι Σαουδάραβες που αρνούνταν να αυξήσουν την παραγωγή λόγω της «κόντρας» τους με τον νέο Αμερικανό Πρόεδρο – ο Μπάιντεν είχε υποσχεθεί προεκλογικά, ύστερα από την δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι,11 να μετατρέψει τη Σαουδική Αραβία σε «παρία». Έφταιγε η «ανάκαμψη» που θα ερχόταν μετά το τέλος της πανδημίας. Στην πραγματικότητα, όμως, ο υπαίτιος ήταν (και είναι) το ίδιο το σύστημα της αγοράς. Ο καπιταλισμός δηλαδή.
Τα εγχειρίδια της πολιτικής οικονομίας υποστηρίζουν ότι η «ελεύθερη αγορά» είναι ένας τέλειος μηχανισμός προσαρμογής της προσφοράς στις ανάγκες της ζήτησης. Ανεβαίνει η ζήτηση του πετρελαίου λόγω, πχ ενός βαρύ χειμώνα; Κανένα πρόβλημα: οι τιμές και τα κέρδη ανεβαίνουν «προσωρινά», οι εταιρίες τρέχουν να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες με νέες επενδύσεις, η προσφορά μεγαλώνει και οι τιμές επιστρέφουν στα φυσιολογικά τους επίπεδα. Η εμπιστοσύνη των κυβερνήσεων σε αυτόν το μαγικό μηχανισμό είναι κυριολεκτικά τυφλή: το μόνο που χρειάζεται, λένε, για να προστατευτεί ο πλανήτης από τα αέρια του θερμοκηπίου και τις εκλύσεις επικίνδυνων για το περιβάλλον και την υγεία αερίων στην ατμόσφαιρα είναι φόροι που θα κάνουν πχ την καύση λιγνίτη και των άλλων ρυπογόνων καυσίμων, πιο ακριβή από την καύση πχ του πιο καθαρού, ορυκτού (του επονομαζόμενου φυσικού) αερίου.
Ο μηχανισμός της αγοράς, όμως, απέχει πολύ από το να είναι τέλειος. Στην πραγματικότητα, αντί να εξισορροπεί την προσφορά και την ζήτηση μετατρέπεται σε έναν μηχανισμό αστάθειας και κρίσεων. Για να μπει σε λειτουργία μια νέα πετρελαιοπηγή ή ένας νέος αγωγός μεταφοράς ορυκτού αερίου χρειάζονται πολλά χρόνια. Οι αποφάσεις των εταιριών δεν στηρίζονται στην ζήτηση και τις τιμές αλλά σε προβλέψεις και εκτιμήσεις για την κατάσταση της προσφοράς και της ζήτησης ύστερα από μια περίπου δεκαετία. Πρακτικά στην τύχη. Και την κερδοσκοπία.
Κάθε «διαταραχή» είτε στο επίπεδο των τιμών, είτε στην προσφορά, είτε στην ζήτηση, είτε ακόμα και στους φόβους των καταναλωτών για πιθανές ελλείψεις είναι και μια ευκαιρία για νέα κέρδη για τις επιχειρήσεις της ενέργειας. Η «έξοδος» από την πανδημία ήταν μια θαυμάσια ευκαιρία. Οι πόλεμος στην Ουκρανία και οι κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας «θείο δώρο».
Κέρδη και επιρροή
Τα κέρδη των εταιριών της ενέργειας είχαν απογειωθεί ήδη πριν εισβάλει ο Πούτιν στον Ουκρανία. Σύμφωνα με το αμερικανικό CNBC:
«Η εκτίναξη των παγκόσμιων τιμών του φυσικού αερίου στους τελευταίους μήνες του 2021, σε συνδυασμό με μια σειρά από αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου... απογείωσε τις εισπράξεις των γιγάντων των ορυκτών καυσίμων. Η βρετανική BP ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι τα κέρδη της εκτινάχθηκαν στα 13 δις δολάρια, το καλύτερο αποτέλεσμα εδώ και 8 χρόνια. Την ίδια στιγμή η ανταγωνιστική της Shell δήλωσε ετήσια κέρδη 19,3 δις δολάρια. Οι αμερικανικές Chevron και Exxon Mobil σημείωσαν καθαρά ετήσια κέρδη 15,6 και 23 δισεκατομμυρίων δολαρίων αντίστοιχα».12
Στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση του Μπάιντεν έχει εγκαταλείψει εδώ και μήνες την φιλολογία για την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος και έχει ανοίξει ξανά το κανάλι του διαλόγου με τις πολυεθνικές της ενέργειας. Η πρώτη, σχεδόν, απόφαση του Τζο Μπάιντεν, μόλις πάτησε το πόδι του στον Λευκό Οίκο, τον Γενάρη του 2021, ήταν να ακυρώσει την κατασκευή του Keystone XL, του αγωγού που θα μετέφερε πετρέλαιο από τον Καναδά στις ΗΠΑ. Τώρα η ρητορική έχει αντιστραφεί:
«Ο πρόεδρος, που στην προεκλογική του εκστρατεία υποσχόταν να απαγορεύσει την σχιστολιθική εξόρυξη στα ομοσπονδιακά εδάφη κάνει εκκλήσεις τώρα για περισσότερες γεωτρήσεις και θέλει να βάλει πρόστιμο στις εταιρίες που καθυστερούν την παραγωγή από τις παραχωρημένες ομοσπονδιακές γαίες. Η κυβέρνηση που προέτρεπε τον κόσμο να αγοράζει ηλεκτρικά αυτοκίνητα διαθέτει τώρα ξανά και ξανά πετρέλαιο από τα αποθέματα έκτακτης ανάγκης με στόχο να κάνει την βενζίνη στις ΗΠΑ –την φτηνότερη σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο– ακόμα πιο φτηνή».13
Ο Λευκός Οίκος υποστηρίζει ότι οι κλιματικοί του στόχοι δεν έχουν εγκαταλειφθεί. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι οι ανησυχίες για το περιβάλλον έχουν περάσει σε δεύτερη αν όχι σε τρίτη μοίρα. Ο Μπάιντεν διόρισε τον περασμένο Αύγουστο τον Άμος Χόχσταιν «ανώτατο κυβερνητικό σύμβουλο για την ενεργειακή ασφάλεια». Ο Χόχσταιν –που έχει ξεκινήσει την καριέρα του στον Ισραηλινό στρατό– είναι άνθρωπος του πετρελαϊκού λόμπι. Υπήρξε στο παρελθόν στέλεχος της Tellurian, της εταιρίας ορυκτού αερίου του Χαρίφ Σούκι και διευθυντής του αμερικανικού γραφείου της Naftogaz, της κρατικής εταιρίας αερίου της Ουκρανίας.14
Από τον άνθρακα ως την πυρηνική ενέργεια
Οι ΗΠΑ δεν αποτελούν εξαίρεση. Η άνοδος της τιμής της ενέργειας και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχουν αλλάξει και τη ρητορική και τις προτεραιότητες από το ένα ως το άλλο άκρο του αναπτυγμένου κόσμου.
Πριν από ενάμιση περίπου χρόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε μπλοκάρει τις εισαγωγές υγροποιημένου ορυκτού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ λόγω της εξαιρετικά ρυπογόνου σχιστολιθικής εξόρυξης. Πριν από λίγες εβδομάδες η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η πρόεδρος της Κομισιόν υπέγραψε μια νέα συμφωνία με τον Μπάιντεν με την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύεται να αγοράζει κάθε χρόνο δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα «φυσικού αερίου» από τις ΗΠΑ. Το φυσικό αέριο από ρυπογόνο, έγινε ξαφνικά «πράσινο». Η δικαιολογία είναι απλή: όπου αντικαθιστά ενεργειακές πηγές, όπως ο λιγνίτης και οι άλλοι γαιάνθρακες, που είναι πιο επιβαρυντικές για το περιβάλλον, συμβάλει στη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Άρα είναι «πράσινο».
Στον Καναδά οι τράπεζες διπλασιάσαν φέτος τη χρηματοδότηση της βιομηχανίας εκμετάλλευσης της «πισσώδους άμμου» –ενός μείγματος νερού, πηλού, πίσσας και άλλων βαρειών υδρογονανθράκων που θεωρείται δίκαια μια από τις πιο καταστροφικές για το περιβάλλον πηγές ενέργειας.
Ακόμα χειρότερα, η ενεργειακή κρίση έχει κάνει ξανά «της μόδας» την πυρηνική ενέργεια. Μετά τον σεισμό στην Ιαπωνία και την τεράστια ραδιενεργή μόλυνση της Φουσκουσίμα πολλές κυβερνήσεις, με πρώτη την κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ στη Γερμανία, είχαν αποφασίσει να κλείσουν τα πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Τώρα η τάση αυτή έχει αρχίσει να αντιστρέφεται. Η Γαλλία και η Νότια Κορέα έχουν ανακοινώσει ήδη σχέδια για την κατασκευή νέων πυρηνικών εργοστασίων. Και είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν και πολλοί άλλοι. Και η πυρηνική ενέργεια –η πιο επικίνδυνη μορφή ενέργειας για την ζωή στον πλανήτη με δεδομένες τις συνέπειες από ένα ατύχημα– έχει βαφτιστεί τώρα «πράσινη».
Αλλά και οι ίδιοι οι γαιάνθρακες έχουν επιστρέψει «στη μόδα». Οι γαιάνθρακες επιβαρύνονται σήμερα στον αναπτυγμένο κόσμο με υψηλά περιβαλλοντολογικά τέλη –το «χρηματιστήριο» διοξειδίου είναι ένας από τους βασικούς μηχανισμός μέσω του οποίου υποτίθεται ότι θα μειωνόταν η παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου. Αλλά, με τις κατακόρυφες αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, οι γαιάνθρακες έχουν γίνει τώρα, παρά τα πρόστιμα, εκμεταλλεύσιμοι.
Η ΔΕΗ στηριζόταν παραδοσιακά σε μεγάλο βαθμό στον λιγνίτη για την παραγωγή ενέργειας. Σύμφωνα με το ίδρυμα Χάινριχ Μπελ, το 2013 «η Ελλάδα είναι η 7η χώρα στον κόσμο και 3η στην ΕΕ στην εξόρυξη λιγνίτη, χαμηλής θερμιδικής απόδοσης. Τα εκμεταλλεύσιμα αποθέματα της χώρας υπολογίζεται πως επαρκούν για πάνω από 45 χρόνια».15 Το 2004 το 63% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα προερχόταν από τον λιγνίτη. Το 2015 το ποσοστό είχε περιοριστεί στο 45%. Η πτώση έχει επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια. Το 2023 η χρήση του λιγνίτη επρόκειτο να σταματήσει οριστικά. Όχι πιά. Όπως αποκάλυψε η Καθημερινή στις 5 Απρίλη,
«Σε αναθεώρηση των πλάνων για την παραγωγή των ορυχείων της προχωράει η ΔΕΗ στο πλαίσιο της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση του ακραίου σεναρίου πλήρους διακοπής του ρωσικού αερίου, ενώ σε συνεννόηση με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ και το Μαξίμου επανεξετάζεται και ο προγραμματισμός απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων.
Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες της «Κ», χθες πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο Μαξίμου με τη συμμετοχή του υπουργού Κώστα Σκρέκα και του επικεφαλής της ΔΕΗ Γιώργου Στάσση, στην οποία τέθηκε το ζήτημα απόσυρσης των υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων το 2025 αντί του 2023 που έχει προγραμματίσει η ΔΕΗ.
Ο υπουργός Κώστας Σκρέκας πάντως ερωτηθείς σχετικά προσφάτως δήλωσε ότι ακόμη και εάν η κυβέρνηση έπαιρνε μια διοικητική απόφαση παράτασης του προγράμματος πέραν του 2023, η λειτουργία των μονάδων θα κριθεί με όρους αγοράς… »16
Να αλλάξουμε το σύστημα, όχι το κλίμα
Ο καπιταλισμός είναι «εξαρτημένος» από τους υδρογονάνθρακες. Οι διακηρύξεις των κυβερνήσεων και των επιτελείων τους για την προστασία του περιβάλλοντος και την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής δεν αξίζουν ούτε μια δεκάρα. Η οικονομία, τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων, οι ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις θα έχουν πάντα προτεραιότητα απέναντι όχι μόνο στη φύση αλλά και την ίδια την ζωή.
Οι κυβερνήσεις θα βρίσκουν πάντα μια δικαιολογία για να «αναβάλλουν» το κλείσιμο των πυρηνικών σταθμών, την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων ή την καύση λιγνίτη. Αν αφήσουμε την προστασία του κλίματος πάνω τους η καταστροφή θα έρθει με μαθηματική ακρίβεια – και θα έρθει γρήγορα. Όπως έγραφε ο Γιώργος Ράγκος,
«Αν αυτοί δεν μπορούν, μπορούμε εμείς! Να κάνουμε την οργή μας απέναντι σ’ αυτούς που κυβερνάνε, οργανωμένη δύναμη για να τους ανατρέψουμε. Ο χρόνος τελειώνει αλλά δεν τελείωσε ακόμα και γι’ αυτό πρέπει να δράσουμε άμεσα. Το δίλημμα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» πιο επίκαιρο από ποτέ».17
Σημειώσεις
1. Biden and Ukraine: from climate champion to oil price panic, Financial Times 13.04.2022
2. ppm, Parts Per Million, αριθμός μορίων μιας ουσίας (στην περίπτωσή μας του CO2) ανά ένα εκατομμύριο μόρια του μείγματος (στην περίπτωσή μας του ατμοσφαιρικού αέρα).
3. Από το φυλλάδιο της LowerCarbon Capital
4. COP, «Σύνοδοι των Μελών», δηλαδή οι σύνοδοι κορυφής των χωρών που έχουν αποδεχτεί το «πλαίσιο» του ΟΗΕ για την καταπολέμηση της απειλής της κλιματικής αλλαγής. Η τελευταία σύνοδος έγινε στη Γλασκόβη της Σκοτίας την περασμένη χρονιά.
5. Financial Times, Politics is the barrier to tackling climate change, 12.04,2022
6. Σοσιαλισμός Από Τα Κάτω 150,Γενάρης-Φλεβάρης 2022, Γιώργος Ράγκος, «COP26, Δεν καλύπτεται το χάσμα με απάτες».
7. Στην μαύρη κωμωδία Don’t’ look up η κυβέρνηση των ΗΠΑ αποδέχεται τη «λύση» μιας μεγάλης επιχείρησης και αντί να καταστρέψει έναν μεγάλο κομήτη που κατευθύνεται προς την γη, αποφασίζει να τον αξιοποιήσει. Στην τελευταία σκηνή ο κομήτης πέφτει πάνω στη γη και αφανίζει τη ζωή.
8. https://lowercarboncapital.com/2022/04/14/clean-up-on-aisle-earth/
9. https://www.axios.com/co2-removal-is-having-a-moment-and-not-everyones-happy-61b8b65e-563f-4442-bb15-9be22b5cc074.html
10. Το αμερικανικό κοινοβούλιο έχει αποφασίσει, με τις ψήφους και των δυο κομμάτων (Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων) να διαθέσει συνολικά 3,5 δις δολάρια για την ανάπτυξη «κόμβων» άμεσης συλλογής διοξειδίου από την ατμόσφαιρα στις ΗΠΑ. «Αυτή είναι η καλύτερη στιγμή για να αρχίσει κανείς μια επιχείρηση απομάκρυνσης διοξειδίου» γράφει το φυλλάδιο της LowerCarbon Capital. Πριν λίγες μέρες η ελβετική εταιρία άμεσης συλλογής διοξειδίου Stripe συγκέντρωσε 650 εκατομμύρια από το χρηματιστήριο.
11. Ο Χασόγκτζι, ένας δημοσιογράφος που ασκούσε κριτική στο καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας «εξαφανίστηκε» μέσα στην πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας της Ιστανμπούλ τον Οκτώβριο του 2018.
12. https://www.cnbc.com/2022/02/10/totalenergies-earnings-q4-2021.html
13. Biden and Ukraine: from climate champion to oil price panic, Financial Times 13.04.2022
14. Από το ίδιο
15. https://gr.boell.org/el/o-lignitis-sto-elliniko-energeiako-systima
16. https://www.kathimerini.gr/economy/local/
561794500/dei-entoli-gia-diplasiasmo-tis-paragogis-ligniti/
17. Σοσιαλισμός Από Τα Κάτω 150,Γενάρης-Φλεβάρης 2022, Γιώργος Ράγκος, «COP26, Δεν καλύπτεται το χάσμα με απάτες».