Σολτς, Μακρόν και Ντράγκι πήγαν στο Κίεβο για να υποσχεθούν στον Ζελένσκι γρήγορη ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ
Ύστερα από τέσσερεις μήνες μαχών, η ιμπεριαλιστική σύγκρουση ΝΑΤΟ-Ρωσίας στην Ουκρανία εξελίσσεται σε μακρόσυρτο πόλεμο που αποσταθεροποιεί κάθε γωνιά του πλανήτη.
Ο Λέανδρος Μπόλαρης εξηγεί το πώς και γιατί.
Σχεδόν τέσσερις μήνες μετά το ξεκίνημά του ο πόλεμος στην Ουκρανία μοιάζει να μην έχει εύκολο τέλος. Όμως κάθε βδομάδα που περνάει, οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν δυο θέσεις που έχουν εκφραστεί στις σελίδες αυτού του περιοδικού. Ότι πρόκειται για ένα ιμπεριαλιστικό πόλεμο στο έδαφος της Ουκρανίας και ότι αυτός ο πόλεμος οξύνει και αποσταθεροποιεί τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς παγκόσμια: από τα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι την Νοτιοανατολική Ασία.
Σφαγείο
Ο ίδιος ο πόλεμος έχει πάρει τη μορφή του σφαγείου του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Μάχες «χαρακωμάτων» που συνοδεύονται με εφιαλτικά μπαράζ πυροβολικού, εκατόμβες νεκρών και τραυματιών για μερικές εκατοντάδες τετραγωνικά μέτρα εδάφους. Αυτή είναι η «καθημερινότητα» στις επιχειρήσεις που διεξάγονται στο λεκανοπέδιο του Ντονμπάς, στην ανατολική Ουκρανία, το ενεργό, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, μέτωπο του πολέμου. Με τη διαφορά ότι οι μάχες διεξάγονται σε πυκνοκατοιμένες, βιομηχανικές περιοχές, με το κόστος για τους αμάχους να είναι τρομακτικό όπως δείχνει το παράδειγμα της Μαριούπολης χθες ή του Σεβεροντονιέτσκ σήμερα.
Στην αρχή του πολέμου τα ΜΜΕ της Δύσης ήταν γεμάτα διθυραμβικές αναφορές στο θάρρος και την αποφασιστικότητα του ουκρανικού λαού που πολεμάει ενάντια στο Ρώσο κατακτητή. Οι ύμνοι γίνανε πανηγυρισμοί όταν ο ρωσικός στρατός εγκατέλειψε ταπεινωμένος τις επιχειρήσεις στο βορρά και γύρω από το Κίεβο. Ακόμα και σοβαρές αναλύσεις εκτιμούσαν ότι ο ουκρανικός στρατός μπορεί να προελάσει μέχρι και στις περιοχές που είχε καταλάβει από το 2014 η Ρωσία ενώ οι κυρώσεις θα προκαλούσαν τη γρήγορη κατάρρευση του νομίσματος και της οικονομίας της.
Και οι δυο εκτιμήσεις έχουν διαψευστεί. Ο ουκρανικός στρατός αποδείχτηκε μεν πολύ πιο ανθεκτικός από ότι περίμεναν οι Ρώσοι στρατηγοί αλλά παρόλα αυτά αδυνατεί να κάνει κάτι περισσότερο από περιορισμένες τοπικές αντεπιθέσεις. Την ίδια στιγμή οι απώλειές του αυξάνονται. Ένας σύμβουλος του Ζελένσκι δήλωσε στις αρχές του Ιούνη ότι ο ουκρανικός στρατός έχει 150 νεκρούς και 800 τραυματίες την ημέρα, δηλαδή κατά μέσο όρο 20 χιλιάδες εκτός μάχης το μήνα.1
Οι κυρώσεις έχουν πράγματι χτυπήσει σκληρά τη ρωσική οικονομία. Εκτιμήσεις μιλάνε για πτώση του ΑΕΠ τουλάχιστον 8% για φέτος ενώ πλέον οι ρωσικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σοβαρές ελλείψεις σε ανταλλακτικά, πρώτες ύλες, τεχνολογικά προϊόντα. Όμως, η κατάρρευση έχει απομακρυνθεί ως ενδεχόμενο: το ρούβλι ανέκαμψε και οι επιπτώσεις των κυρώσεων μετριάζονται μιας και πολλές χώρες, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία, δεν τις εφαρμόζουν.
Τώρα, ο τόνος στη Δύση έχει αλλάξει. Ο Στόλτεμπεργκ, ο γ.γ. του ΝΑΤΟ δήλωσε στις αρχές του Ιούνη, μετά από συνάντηση με τον Μπάιντεν ότι: «πρέπει να ετοιμαστούμε για διαδρομή μεγάλων αποστάσεων…για πόλεμο φθοράς».2 Και το ΝΑΤΟ, με επικεφαλής τις ΗΠΑ, κάνει ακριβώς αυτό. Βαθαίνει την εμπλοκή του στον πόλεμο, σε όλα τα επίπεδα, τροφοδοτώντας καταρχήν τα ενεργά πολεμικά μέτωπα.
Τεράστιες ποσότητες οπλισμού κατευθύνονται καθημερινά στην Ουκρανία. Έχουν περάσει πλέον οι μέρες όπου αυτός ο οπλισμός αφορούσε φορητά αντιαρματικά όπλα όπως τα αμερικάνικα Javelin και τα βρετανικά NLAW. Ούτε περιορίζονται σε αποστολές οπλισμού «σοβιετικής» κατασκευής που είχαν «κληρονομήσει» ή αγοράσει στρατοί του ΝΑΤΟ (όπως ο ελληνικός). Πλέον, οι ΗΠΑ προμηθεύουν βαρύ πυροβολικό, όπως οβιδοβόλα 155 χιλ., αντιαεροπορικά συστήματα, τεθωρακισμένα οχήματα.
Στις αρχές του Μάη το Αμερικάνικο Κογκρέσο ενέκρινε ένα πρόγραμμα μαμούθ αξίας 40 δις δολαρίων ως «βοήθεια» στην Ουκρανία σε διάφορους τομείς από «πληροφορίες και ασφάλεια» μέχρι κονδύλι για την εξασφάλιση της «συνέχειας της ουκρανικής κυβέρνησης». Τη μερίδα του λέοντος την έχουν βέβαια τα όπλα. Συνολικά, μέχρι τα τέλη Μάη 37 «δωρήτριες» χώρες είχαν δώσει 61 δις δολάρια «βοήθεια» στην Ουκρανία. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης οι συνολικές στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας για το έτος 2021 ανέρχονται σε 64 δις δολάρια.3
Στις αρχές του Ιούνη οι ΗΠΑ αποφάσισαν να στείλουν ακόμα ένα εξελιγμένο οπλικό σύστημα στον ουκρανικό στρατό. Τα HIMARS είναι πολλαπλοί εκτοξευτές ρουκετών με μεγάλη ακρίβεια βολής. Έχουν επίσης μεγαλύτερο βεληνεκές από τα πυροβόλα που έχει ήδη στείλει το ΝΑΤΟ. Όμως, η ποσότητα, η ταχύτητα της μεταφοράς τους αποφασίζεται από την αμερικάνικη κυβέρνηση και τους στρατηγούς της. Το ίδιο και ο τύπος που πυρομαχικών τους από τα οποία εξαρτάται το βεληνεκές τους. Το αμερικάνικο Πεντάγωνο θέλει «πόλεμο φθοράς» όχι κλιμάκωση με πλήγματα στο έδαφος της Ρωσίας.
Η επίσημη γραμμή ότι η ουκρανική κυβέρνηση παίρνει τις αποφάσεις και ο «ελεύθερος κόσμος» συμπαραστέκεται είναι ένα μικροσκοπικό φύλο συκής που αδυνατεί να κρύψει το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ πολεμάει την Ρωσία με Ουκρανούς στρατιώτες και αίμα.
Επέκταση
Ταυτόχρονα, το ΝΑΤΟ επεκτείνεται και ενισχύει την παρουσία του στα σύνορα με την Ρωσία. Η μεγάλη εξέλιξη από αυτή την άποψη είναι η απόφαση των «κεντροαριστερών» και «προοδευτικών» κυβερνήσεων της Φινλανδίας και της Σουηδίας να ζητήσουν επίσημα την ένταξη των χωρών τους στο ΝΑΤΟ.
Πρόκειται για μια ιστορική απόφαση, όπως λένε τα ΜΜΕ, μιας και αυτή η κίνηση σημαίνει εγκατάλειψη της «ουδετερότητας» και της «αδέσμευτης εξωτερικής» πολιτικής που ήταν το σήμα κατατεθέν αυτών των δυο χωρών. Η Σουηδία είχε μείνει έξω από στρατιωτικούς συνασπισμούς -και πολέμους- από το …1812. Η Φινλανδία μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ακολουθήσει μια τέτοια πολιτική που μάλιστα είχε εμπνεύσει και τον όρο «φινλανδοποίηση».
Η δικαιολογία που προβάλουν οι δυο κυβερνήσεις για την απόφασή τους είναι ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τις έκανε να ανησυχήσουν για την ασφάλεια των χωρών τους. Στην πραγματικότητα, η Σουηδία, με βαριά πολεμική βιομηχανία, και η Φινλανδία με ένα μεγάλο στρατό κληρωτών και το δόγμα της «ολικής άμυνας», προσέγγιζαν το ΝΑΤΟ εδώ και δεκαετίες, από την αρχή της δεκαετίας του ’90. Ένα αποφασιστικό βήμα στην εγκατάλειψη της «ουδετερότητας» ήταν η ένταξη στην ΕΕ το 1995, που σήμαινε και αποδοχή της επίσημης σχέσης της με το ΝΑΤΟ. Στρατιωτικά τμήματα των δυο κρατών συμμετείχαν στις δυνάμεις επέμβασης και κατοχής του ΝΑΤΟ από τη Βοσνία και το Κόσοβο μέχρι το Αφγανιστάν και τη Λιβύη.
Τώρα η σύγκρουση των ιμπεριαλιστών γκρεμίζει και τα τελευταία υπολείμματα της «ουδετερότητας». Ο Πούτιν αποφάσισε ότι ήρθε η ώρα για τον ρωσικό ιμπεριαλισμό να διεκδικήσει την Ουκρανία και η Δύση απαντάει ανοίγοντας ένα νέο πολεμικό μέτωπο, προς το παρόν ανενεργό, στο βορρά. Η είσοδος των δυο χωρών στο ΝΑΤΟ σημαίνει ότι η «Συμμαχία» αποκτάει περίπου 1.300 χιλιόμετρα σύνορα με την Ρωσία στο βορρά. Όπως εξηγούν μια σειρά αναλυτές σε ένα άρθρο:
«Η ένταξη της Φινλανδίας θα φέρει τη Συμμαχία εγγύτερα στη Χερσόνησο Κόλα της Ρωσίας, μια στρατηγική περιοχή περίπου 180 χλμ. ανατολικά των συνόρων όπου η Ρωσία διατηρεί υποβρύχια με βαλλιστικούς πυραύλους και αποθηκευμένες πυρηνικές κεφαλές. Σε αυτή τη Χερσόνησο ναυλοχεί και ο Βόρειος Στόλος της Ρωσίας ο οποίος έχει αποστολή την επιτήρηση του Αρκτικού Κύκλου.
Νοτιότερα, η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας θα προσφέρει στη Συμμαχία πλεονέκτημα στη Βαλτική Θάλασσα στις ακτές της οποίας βρίσκεται η Αγ. Πετρούπολη της Ρωσίας και επίσης κάποια από τα πιο ευάλωτα μέλη του ΝΑΤΟ [Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία] Μέχρι τώρα η γραμμή ανεφοδιασμού του ΝΑΤΟ εξαρτάται από το Πέρασμα Σουβάλκι, μια στενή λωρίδα γης που χωρίζει το Καλίνινγκραντ και τη Λευκορωσία και το οποίο σε περίπτωση σύγκρουσης θα αποπειραθεί να κλείσει η Ρωσία».4
Το μέτωπο της Ν.Α Ασίας
Ο πόλεμος των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία μαίνεται στην Ουκρανία. Όμως, η βασική προτεραιότητα για τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό παραμένει ο ανταγωνισμός με την Κίνα. Αυτός ο ανταγωνισμός συσσωρεύει εύφλεκτο υλικό στη νοτιοανατολική Ασία και τον Ινδοειρηνικό Ωκεανό με κλιμάκωση των εξοπλισμών, των πολεμοχαρών δηλώσεων και των κάθε λογής εντάσεων. Ταυτόχρονα, αποσταθεροποιεί κυβερνήσεις που καλούνται να επιλέξουν με ποιον θα πάνε και ποιον θα αφήσουν.
Η περιοδεία του Μπάιντεν στην Ν. Ασία στις αρχές του Μάη ανέδειξε εμφατικά αυτή την εικόνα. Η δήλωσή του ότι οι ΗΠΑ θα απαντήσουν με πόλεμο σε τυχόν επίθεση της Κίνας στην Ταιβάν ήταν υπολογισμένη για να προκαλέσει. Η απάντηση ήρθε την επόμενη μέρα της αναχώρησής του από την περιοχή. Κινέζικα και ρωσικά βομβαρδιστικά, με πυρηνικά όπλα, έκαναν ασκήσεις πάνω από τη Θάλασσα της Ιαπωνίας.5
Οι ΗΠΑ θέλουν να χτίσουν μια συμμαχία που θα κόψει το δρόμο στην επέκταση της οικονομικής και πολιτικής επιρροής της Κίνας. Από οικονομικής άποψης δεν έχουν να προσφέρουν πολλά. Όμως, την οικονομική δυστοκία την αναπληρώνει η στρατιωτική ισχύς. Το Πεντάγωνο ξοδεύει τρελά ποσά για να ενισχύσει την αμερικάνικη στρατιωτική παρουσία στην περιοχή κόντρα στην Κίνα που ενισχύει την πολεμική της ισχύ και διευρύνει την ακτίνα της. Είναι μια κούρσα που μπορεί να καταλήξει σε ένα εφιαλτικό ραντεβού στον Αρμαγεδδώνα.
Πέρσι το καλοκαίρι οι ΗΠΑ και η Βρετανία υπέγραψαν μια συμφωνία με την Αυστραλία, την AUKUS,6 για να παρέχουν στη τελευταία πυρηνοκίνητα υποβρύχια. Η Κίνα απάντησε με μια «συμφωνία ασφαλείας» με την κυβέρνηση των Νήσων του Σολομώντα που θα επιτρέπει σε κινέζικα πολεμικά πλοία να ελλιμενίζονται και να έχουν εγκαταστάσεις. Οι Νήσοι του Σολομώντα ήταν παραδοσιακά η «πίσω αυλή» της Αυστραλίας.
Η οικονομική κρίση που γιγαντώνει το χρέος, οι ελλείψεις σε τρόφιμα και η διελκυστίνδα των «μεγάλων παικτών» οδηγούν σε πολιτική κρίση τη μια χώρα μετά την άλλη. Η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα κήρυξε στάση πληρωμών και μετά ανατράπηκε μετά από οργισμένες διαδηλώσεις. Ινδία, Κίνα, ΔΝΤ σπεύδουν προσφέρουν «βοήθεια». Τον Απρίλη η κυβέρνηση του Ίμρα Χαν στο Πακιστάν ανατράπηκε μετά από πρόταση μομφής. Ο ίδιος και οι υποστηρικτές του που κατέβηκαν σε οργισμένες διαδηλώσεις κατήγγειλαν ότι ανάμειξη των ΗΠΑ, για να τιμωρήσουν τον Χαν που πήγε στη Μόσχα την πρώτη μέρα της εισβολής στην Ουκρανία.7
Εντωμεταξύ, οι εικονικές αερομαχίες και αναχαιτίσεις πυκνώνουν σε μια τεράστια περιοχή από την Β. Κορέα μέχρι την Ταϊβάν. Το πιο πρόσφατο, και σοβαρό, επεισόδιο έγινε στις 26 Μάη όταν ένα κινέζικο μαχητικό αεροσκάφος αναχαίτισε, και παραλίγο να καταρρίψει, ένα κατασκοπευτικό αεροσκάφος της Αυστραλίας στη Νότια Κινέζικη Θάλασσα.
Κι όπως έγραψε μια επίσημη αγγλόφωνη εφημερίδα του Πεκίνο: «Η Καμπέρα θέλει να γίνει το ‘δεξί χέρι’ της Ουάσιγκτον και πιστεύει ότι είναι ο ΄βοηθός σερίφη΄ στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού…Κανείς δεν μπορεί να παριστάνει τον ‘τραμπούκο’ της Ουάσιγκτον ενώ την ίδια στιγμή βγάζει μια περιουσία από την Κίνα. Δεν πάει έτσι».8
Το ΝΑΤΟ έχει προσκαλέσει στη Σύνοδο Κορυφής που θα γίνει στη Μαδρίτη στα τέλη Ιούνη την Κορέα, την Ιαπωνία, την Ν. Ζηλανδία και την Αυστραλία. Γίνεται φανερό ότι οι μάχες στις ουκρανικές πεδιάδες είναι μόνο ένα σημείο ενός παγκόσμιου ανταγωνισμού που αρχίζει να αποκρυσταλλώνει αντίπαλα ιμπεριαλιστικά μπλοκ. Όπως έγραφε ο Γκίντεον Ραχμάν στους Financial Times:
«Για μια ακόμα φορά οι ΗΠΑ συγκροτούν μια συμμαχία δημοκρατιών για να αντιμετωπίσουν τον άξονα Ρωσίας-Κίνας. Για μια ακόμα φορά οι κίνδυνοι ενός πυρηνικού πολέμου αποκτούν κεντρική θέση στη διεθνή πολιτική. Και, πάλι για μια ακόμα φορά, διαμορφώνεται ένα μεγάλο μπλοκ χωρών, με τη γενική ονομασία Παγκόσμιος Νότος, την οποία διεκδικούν έντονα και οι δυο πλευρές».9
Η παράταση του πολέμου φέρνει ρωγμές στη δυτική συμμαχία. Η δήλωση του Μακρόν ότι «δεν πρέπει να επιδιώκουμε την ταπείνωση της Ρωσίας» προκάλεσε οργισμένες αντιδράσεις από το Κίεβο και την αποδοκιμασία της Ουάσιγκτον.
Αυτό δεν σημαίνει ότι διαμορφώνεται μια ομάδα σωφρόνων «περιστεριών» κόντρα στα «γεράκια». Σημαίνει αντίθετα ότι δημιουργείται ένα εκρηκτικό μίγμα όπου ανταγωνισμοί ανάμεσα σε άρχουσες τάξεις που σιγόκαιγαν, αποκτούν νέα ένταση και γίνονται ακόμα πιο επικίνδυνοι.
Όξυνση
Αυτή η διαπίστωση ισχύει ιδιαίτερα και για τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις άρχουσες τάξεις της Ελλάδας και της Τουρκίας. Αυτός ο ανταγωνισμός έχει παρελθόν δεκαετιών. Πίσω από τις εθνικιστικές κορώνες για την «άμυνα του έθνους», την «προαιώνια έχθρα» ή το «διεθνές δίκαιο», η αντιδραστική ουσία αυτής της κόντρας ήταν και παραμένει η διεκδίκηση από τις δυο άρχουσες τάξεις της πρωτοκαθεδρίας -οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής- στην ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια.
Οι δυο άρχουσες τάξεις αξιοποιούν τις διεθνείς συμμαχίες, τη συμμετοχή τους σε ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ και τις σχέσεις τους με τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ για αυτό τον σκοπό. Όμως, ταυτόχρονα, οι ανταγωνισμοί των Μεγάλων Δυνάμεων, ανατρέπουν προηγούμενες ισορροπίες και τροφοδοτούν τις διαμάχες ανάμεσα στον ελληνικό και τον τουρκικό καπιταλισμό. Αυτό έγινε στις αρχές της δεκαετίας του ’70 με κατάληξη τον ελληνοτουρκικό πόλεμο στην Κύπρο, επαναλήφθηκε σε άλλες συνθήκες στη δεκαετία του ’90 με κατάληξη το «θερμό επεισόδιο» στα Ίμια και αυτό γίνεται σήμερα.10
Η προπαγάνδα της κυβέρνησης της ΝΔ προβάλει συνεχώς ότι είναι αμυνόμενη ενάντια στην αέναη επιθετικότητα της Τουρκίας και του «σουλτάνου» Ερντογάν. Αυτή είναι η μόνιμη επωδός είτε ο Ερντογάν παρουσιάζεται σαν «απομονωμένος» είτε σαν «ενισχυμένος» από τις διεθνείς εξελίξεις.
Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση Μητσοτάκη κλιμακώνει την εμπλοκή της στον πόλεμο στην Ουκρανία φιλοδοξώντας να την εξαργυρώσει σε αναβάθμιση του ρόλου της ελληνικής άρχουσας τάξης σε βάρος της τουρκικής. Οι γιγάντιες εξοπλιστικές δαπάνες, όπως τα γαλλικά μαχητικά Rafale και οι φρεγάτες Belhara (έπονται τα αμερικάνικα F-35) σημαίνουν ενίσχυση της παρουσίας του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, μια κρίσιμη περιοχή για τον έλεγχο των Στενών που οδηγούν στη Μαύρη Θάλασσα και τις ακτές της Ουκρανίας που έχει αποκλείσει το ρωσικό ναυτικό.
Όμως, ταυτόχρονα είναι και βήμα για την επίτευξη της περιβόητης «υπεροπλίας» απέναντι στην Τουρκία και τη ντε φάκτο μετατροπή του Αιγαίου σε «ελληνική λίμνη». Αυτή είναι μια παλιά επιδίωξη της άρχουσας τάξης και της διπλωματίας της στην οποία επανέρχεται με διάφορους τρόπους όταν θεωρεί ότι έχει την ευκαιρία. Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 για παράδειγμα όταν είχε ξεκινήσει το παζάρι για τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, η χούντα έκανε μια ολόκληρη προσπάθεια να κηρυχθεί το Αιγαίο αρχιπέλαγος:
«Το 1973-74 ήταν παιζόμενο αν οι Διεθνείς Κανόνες θα έδιναν το δικαίωμα στη χούντα να κηρύξει το Αιγαίο κλειστό αρχιπέλαγος μετατρέποντας όλα τα περάσματα σε ελληνικά χωρικά ύδατα…Οι Διεθνείς Διασκέψεις για το Δίκαιο της θάλασσας δεν έφτασαν στο σημείο να κηρύξουν το Αιγαίο κλειστή θάλασσα. Έδωσαν, όμως, τη δυνατότητα επέκτασης των χωρικών υδάτων σε 12 μίλια, το οποίο στα μάτια της Τουρκίας σήμαινε σχεδόν ναυτικό αποκλεισμό».11
Οσο συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία μεγαλώνουν και οι φιλοδοξίες του ελληνικού καπιταλισμού. Για παράδειγμα, η «απεξάρτηση από το φυσικό αέριο» που βάζει μπρος η Ε.Ε ανοίγει την όρεξη της άρχουσας τάξης. Στις εφημερίδες διαβάζουμε διθυραμβικά άρθρα για τη Ρεβυθούσα που αυξάνει τη χωρητικότητά της κατά 70% και για τα σχέδια της ΕΕ να αντιστραφεί η ροή στον αγωγό TBP που μετέφερε φυσικό αέριο από τη Ρωσία στα Βαλκάνια μέσω Ουκρανίας αλλά τώρα έχει παροπλιστεί. Χαράς ευαγγέλια για τους κάθε λογής επενδυτές που ονειρεύονται το φυσικό αέριο από τη Ρεβυθούσα «μέσω του ελληνικού συστήματος και διαβαλκανικού αγωγού» να φτάνει στο …Κίεβο και βέβαια για τους εφοπλιστές που θα μεταφέρουν το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) στο «σταθμό» της Αλεξανδρούπολης.12
Γι’ αυτό η κυβέρνηση του Μητσοτάκη παριστάνει ότι έχει πάρει το πάνω χέρι όπως με τον ορυμαγδό της προπαγάνδας για την επίσκεψη του Μητσοτάκη στις ΗΠΑ στα μέσα Μάη. Και τους χαμηλούς τόνους των πρώτων μηνών του πολέμου διαδέχονται οι αγέρωχες και πολεμοχαρείς δηλώσεις. «Η Ελλάδα δεν είναι Συρία, ούτε Κουρδιστάν. Έχει δυνάμεις και δυνατότητες, ακόμη και για συντριπτικά πλήγματα», έγραφε ο Α. Καρακούσης στο Βήμα. Παράλληλα στρατιωτικοί κάνουν λόγο ακόμη και για ελληνικό πρώτο πλήγμα: «Θα τους φάνε τα μαύρα ψάρια και το αλμυρό νερό, χώρια που πρέπει να αναλογισθούν τι θα συμβεί αν εμείς αποφασίσουμε να έρθουμε να τους συναντήσουμε κάποιο βράδυ» έγραψε ο επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Μιχάλης Κωσταράκος απαντώντας σε σχόλιο του εκπροσώπου του κόμματος του Ερντογάν «μια νύχτα θα έρθουμε ξαφνικά».13
Πρόκειται για ένα «σπιράλ κλιμάκωσης» του ελληνο-τουρκικού ανταγωνισμού για το οποίο υπεύθυνοι είναι και οι δυο κυβερνήσεις όσες δικαιολογίες και να προβάλουν. Ακόμα και αν αυτή η κόντρα δεν οδηγηθεί σε ένα «θερμό επεισόδιο» μέσα στο καλοκαίρι, συσσωρεύονται τα υλικά της ανάφλεξης. Η διπλωματία της κυβέρνησης του Μητσοτάκη δεν μας οδηγεί «στη σωστή πλευρά της ιστορίας» αλλά σε νέους τυχοδιωκτισμούς.
Κίνημα
Η φωτιά του πολέμου απειλεί να εξαπλωθεί. Κι η δύναμη που μπορεί να τη σταματήσει δεν βρίσκεται στις κυβερνήσεις και τη διπλωματία τους. Βρίσκεται στην εργατική τάξη, στη νεολαία, στον κόσμο που πληρώνει το κόστος του πολέμου των ιμπεριαλιστών και των ανταγωνισμών των αρχουσών τάξεων.
Όταν ξεκινούσε ο πόλεμος οι κυβερνήσεις της Δύσης πίστευαν ότι θα προχωρήσουν στον αφρό της «εθνικής συναίνεσης» ενάντια στον εχθρό. Γι’ αυτό εξαπέλυσαν και μια ολόκληρη προπαγανδιστική εκστρατεία ενάντια σε κάθε αντιπολεμική φωνή. Όμως, σήμερα όλες αντιμετωπίζουν κρίση. Ο Μπάιντεν οδεύει για μια μεγάλη ήττα στις εκλογές του Νοέμβρη, ο Τζόνσον γλύτωσε με τη ψυχή στο στόμα την πρόταση μομφής στο κοινοβούλιο και είναι αντιμέτωπος με εργατικές διαδηλώσεις ενάντια στην ακρίβεια και απεργίες για αυξήσεις. Ο Μακρόν έφαγε ένα ηχηρό χαστούκι στις εκλογές με την πολιτική κρίση να εντείνεται στη Γαλλία. Η δυσαρέσκεια και η οργή των «από κάτω» βράζει.
Αυτό ισχύει και για την Ουκρανία και την Ρωσία. Οσο περνάει ο καιρός, και οι εκατόμβες γιγαντώνεται, η δυσαρέσκεια αρχίζει να φουντώνει. Υπάρχουν ενδείξεις γι’ αυτό. Για παράδειγμα σημάδια ανυπακοής στο στρατό, ιδιαίτερα στις μονάδες της «εδαφικής άμυνας» (έφεδροι και εθελοντές):
«Το ηθικό είναι ιδιαίτερα χαμηλό στους μαχητές αυτών των μονάδων που δεν διαθέτουν τη μάχιμη εμπειρία του τακτικού στρατού. Στις 5 Μάη κατατέθηκε στη βουλή ένα νομοσχέδιο που έδινε στους αξιωματικούς περισσότερες εξουσίες να τιμωρούν ανυπάκουους στρατιώτες απορρίφθηκε μετά από δυο βδομάδες».14
Μπορεί οι δρακόντειοι νόμοι περί προδοσίας να έχουν κόψει προς το παρόν τη δυνατότητα στους αντιπολεμικούς ακτιβιστές στη Ρωσία να βγαίνουν στους δρόμους όπως στις αρχές του πολέμου, αλλά και εκεί η δυσαρέσκεια για τον πόλεμο σιγοβράζει. Αντανακλάται στο χαμηλό ηθικό των μονάδων στο μέτωπο, τη δυσκολία να προσελκυσθούν οπλίτες μακράς κατάταξης στο στράτευμα15 και στις πρώτες, μικρές ακόμα απεργίες. Όπως στο εργοστάσιο UKZ στο Εκατερίνμπεργκ, για τις άθλιες συνθήκες και τα δεδουλευμένα που δεν πληρώνονται. Εργάτες καθαριότητας στο Νοβοσιμπίρσκ, γιατροί, νοσηλευτές/τριες στο Μπασκορτοστάν, ντελιβεράδες στη Μόσχα και το Τβερ είχαν κατέβει σε απεργίες τον Απρίλη και το Μάη.
Αυτές τις εικόνες τις χρειαζόμαστε για να δυναμώσουμε το κίνημα που παλεύει για την ανατροπή της κυβέρνησης του Μητσοτάκη εδώ στην Ελλάδα. Να δυναμώσουμε την Αριστερά που λέει ότι ο «εχθρός είναι στην ίδια μας τη χώρα» και ρίχνει το βάρος της στο «πεζοδρόμιο» και τις απεργίες. Αυτός είναι ο δρόμος για να φουντώσει το αντιπολεμικό κίνημα και εδώ και παντού.
Σημειώσεις
1. Dan Sabbagh, “Ukraine’s high casualty rate could bring war to tipping point”, The Guardian 10/6/2022, https://www.theguardian.com/world/2022/jun/10/ukraine-casualty-rate-russia-war-tipping-point?fbclid=IwAR2GcAco2AM9Cp36xdmtXZXaaLqzx0OYHqJVdVrearF9LuUrrhQSFIgGwJk
2. “NATO chief warns of long ‘war of attrition’”, France24, https://www.france24.com/en/europe/20220602-live-blinken-predicts-months-more-conflict-as-ukraine-war-enters-99th-day
3. Για τη Δυτική «βοήθεια» βλέπε: “The Ukraine Support Tracker: Which countries help Ukraine and how?” Kiel Working Paper, No. 2218/May 2022, https://www.ifw-kiel.de/topics/war-against-ukraine/ukraine-support-tracker/ Για τις στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας “World military expenditure passes $2 trillion for first time”, Sipri, 25/4/2022, https://www.sipri.org/media/press-release/2022/world-military-expenditure-passes-2-trillion-first-time
4. Ruby Mellen and Dylan Moriarty, “Four maps explain how Sweden and Finland could alter NATO’s security”, The Washington Post, 19/5/2022, https://www.washingtonpost.com/world/2022/05/19/finland-sweden-nato-maps/
5. “Chinese and Russian nuclear bombers fly over Sea of Japan as Biden visits Tokyo”, Financial Times, 24/5/2022, https://www.ft.com/content/2b77473c-44d8-4b27-98f8-07c096f5302c
6. Γιώργος Πίττας, «Μητσοτάκης και Aukus - Όλα του γάμου δύσκολα», Εργατική Αλληλεγγύη 1489 (22/9/2021) https://ergatiki.gr/article.php?id=24797&issue=1489
7. Νίκος Λούντος, «Πολιτική Κρίση στο Πακιστάν», Εργατική Αλληλεγγύη 1519 (27/4/2022), https://ergatiki.gr/article.php?id=25860&issue=1519
8. “Hyping PLA’s ‘dangerous intercept,’ who is Australia performing to again?” Global Times editorial, 6/6/2022, https://www.globaltimes.cn/page/202206/1267345.shtml
9. Gideon Rachman, “Ukraine and the start of a second cold war”, Financial Times 6/6/2022, https://www.ft.com/content/34481fbd-4ca7-4bb3-bef5-e68fefed7438
10. Για την ιστορία και τις φάσεις της σύγκρουσης ανάμεσα στις δυο άρχουσες τάξεις βλέπε την έκδοση του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου Ελλάδα-Τουρκία Η σύγκρουση των υποϊμπεριαλισμών (2020).
11. Πάνος Γκαργκάνας, Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1974, Σοσιαλισμός από τα Κάτω 12 (Ιούλης-Αύγουστος 1994).
12. Χρύσα Λιάγγου, «Φυσικό αέριο από την Ελλάδα σε Ουγγαρία και Ουκρανία», Καθημερινή 6/6/2022, https://www.kathimerini.gr/economy/561894373/fysiko-aerio-apo-tin-ellada-se-oyggaria-kai-oykrania/
13. Γιώργος Πίττας, «Να ακυρώσουμε τα ‘θερμά επεισόδια’ Μητσοτάκη-Ερντογάν», Εργατική Αλληλεγγύη 1526 (15/6/2022), https://ergatiki.gr/article.php?id=26070&issue=1526
14. ohn Paul Rathbone and Ben Hall in London, Roman Olearchyk and Max Seddon in Kyiv, “Military briefing: Russia’s barrage hits Ukrainian morale in the Donbas”, Financial Times, 10/6/2022, https://www.ft.com/content/506dad4d-6f8e-4952-aa11-32b139d326be?fbclid=IwAR1URric97lw6I4M-ujUz7x1LgfsyGdNWMNRjOY_9WQ98sN_DQWWPNeuQo8
15. Σύμφωνα με τη ρωσική νομοθεσία μόνο τέτοιο προσωπικό μπορεί να σταλεί σε επιχειρήσεις εκτός ρωσικού εδάφους.