Από τον Λένιν στον Στάλιν
Βίκτορ Σερζ
208 σελίδες, Τιμή 13€
Εκδόσεις Θύραθεν
Το βιβλίο “από τον Λένιν στον Στάλιν” γράφεται από το Βίκτορ Σερζ το Δεκέμβρη του1936 ως μια πιο συνοπτική εκδοχή του εκτενούς βιβλίου του “Η μοίρα μιας επανάστασης”. Περιγράφει με βιωματικό τρόπο το μεγαλείο της Ρώσικης Επανάστασης του 1917 που συγκλόνισε τον κόσμο. Και στη συνέχεια την τραγική διαδικασία της μετάβασης από τα επαναστατικά χρόνια του Λένιν, που οι εργάτες πήραν την εξουσία, στα χρόνια που η γραφειοκρατία με επικεφαλής τον Στάλιν ανέτρεψε την εξουσία των εργατών. Εγκαθίδρυσε έναν κρατικό καπιταλισμό που σκόρπισε ομαδικές εκκαθαρίσεις αγωνιστών και αγωνιστριών που είχαν πρωταγωνιστήσει στη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης.
Ο Βίκτορ Σερζ (Βρυξέλλες 1890-Μεξικό 1947) γιος Ρώσων εξόριστων, αφού φυλακίστηκε στο Παρίσι για συμμετοχή σε αναρχική ομάδα και έζησε τις εξεγέρσεις της Βαρκελώνης, εγκαταστάθηκε στην επαναστατημένη Ρωσία το 1919 και εντάχθηκε στο κόμμα των Μπολσεβίκων. Πολέμησε στην άμυνα της Πετρούπολης στον Εμφύλιο Πόλεμο ενάντια στους Λευκούς. Στη συνέχεια του ανατέθηκε αποστολή στη Δύση και συγκεκριμένα στο Βερολίνο, όπου υπηρέτησε ως εκπρόσωπος της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Επέστρεψε στη Ρωσία το 1925 και δημόσια πήρε το μέρος της Αριστερής Αντιπολίτευσης.
Στα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου ο Σερζ περιγράφει με ποιον τρόπο από το ξεκίνημα της Επανάστασης το Φλεβάρη του 1917 και την ανατροπή του Τσάρου, φτάσαμε στην νίκη της επανάστασης τον Οκτώβρη του 1917, που έγινε πράξη το σύνθημα των μπολσεβίκων “Όλη η εξουσία στα σοβιέτ”, που οι εργάτες δηλαδή πήραν την εξουσία. Γράφει χαρακτηριστικά: “Χρειαζόταν όλη η άγνοια και η ρηχότητα του δυτικού τύπου για να φανταστεί κανείς ότι η Ρώσικη Επανάσταση θα μπορούσε να στηριχτεί πάνω σε ημίμετρα δημοκρατικού χαρακτήρα, τη στιγμή που η εκτεταμένη αθλιότητα, ενισχυμένη από την πιο βάναυση καταπίεση, έφερνε τον ρωσικό λαό αντιμέτωπο με όλα τα βασικά προβλήματα: γη, ειρήνη, εξουσία. Μια αδήριτη λογική οδηγούσε χιλιάδες ανθρώπους στη δράση, αλλά χρειαζόταν μια ξεκάθαρη αντίληψη μεθόδων και σκοπών. Θα την αποκτήσουν; Αυτό ήταν το ζήτημα”.
Ο Σερζ περιγράφει με τον πιο παραστατικό τρόπο στο βιβλίο του πόσο μεγάλο ρόλο έπαιξε το κόμμα των μπολσεβίκων, το κόμμα του Λένιν και του Τρότσκι στην νίκη της Ρώσικης Επανάστασης. Πώς η διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην τάξη και στο κόμμα και η στρατηγική των μπολσεβίκων ότι η ίδια η εργατική τάξη χρειάζεται να πάρει την εξουσία έφερε τη νίκη και απάντησε στην πράξη σε όλες τις στροφές και τα διλήμματα που υπήρχαν από το Φλεβάρη που ανατράπηκε ο τσάρος, ως τον Οκτώβρη που περάσε όλη η εξουσία στα σοβιέτ. “Ο μπολσεβικισμός είναι η ενότητα του λόγου και της πράξης. Ολη η αξία του Λένιν έγκειται στη βούλησή του να εφαρμόσει το πρόγραμμά του. Η γη στους αγρότες, τα εργοστάσια στους εργάτες, η εξουσία στους εργαζόμενους. Αυτα τα λόγια έχουν συχνα ειπωθεί, αλλά ποτέ κανείς δεν σκέφτηκε σοβαρά να περάσει από τη θεωρία στην πράξη. Ο Λένιν φαίνεται να είναι καθ’ οδόν..”
Ο Σερζ γράφει για το σταμάτημα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου από την πλευρά της σοβιετικής εξουσίας, την νίκη αλλά και το κόστος του Εμφύλιου Πολέμου με τους Λευκούς, τις ελπίδες που είχαν οι μπολσεβίκοι ότι η Επανάσταση σε μια ανεπτυγμένη χώρα, όπως η Γερμανία θα έπαιζε καθοριστικό ρόλο για να μην απομονωθεί η Ρώσικη Επανάσταση. Η επανάσταση στη Γερμανία χάθηκε, ο Λένιν πέθανε το 1924.
Στη συνέχεια ο Σερζ αφηγείται με δραματικό τρόπο την επικράτηση του Στάλιν και της αντεπανάστασης τη δεκαετία του ‘30, την επικράτηση της γραφειοκρατίας, μιας νέας άρχουσας τάξης που έχει διαμορφωθεί και ελέγχει την οικονομία και την κοινωνία. “‘Ολα έχουν αλλάξει.
Οι στόχοι: από τη διεθνή κοινωνική επανάσταση, στο σοσιαλισμό σε μία μόνο χώρα. Το πολιτικό σύστημα: από την εργατική δημοκρατία των σοβιέτ που ήταν ο σκοπός της επανάστασης από το ξεκίνημά της, στην δικτατορία της γενικής γραμματείας, των αξιωματούχων και της Γκεπεού.
Το κόμμα: Από μια οργάνωση επαναστατών μαρξιστών, ελεύθερα πειθαρχημένη, στην ιεραρχία των γραφειοκρατών, ως την παθητική υπακοή των καριεριστών....
Η ιδεολογία: ο Λένιν είπε θα συμβάλλουμε στον προοδευτικό μαρασμό του κράτους και το σοβιετικό κράτος δεν θα είναι κράτος, όπως όλα τα άλλα, αλλά μια απέραντη κομμούνα εργατών. Ο Στάλιν διακηρύσσει ότι προχωρούμε προς την κατάργηση του κράτους μέσω της ενδυνάμωσης του κράτους (sic)
Η κατάσταση των εργαζόμενων: η ισονομία της σοβιετικής κοινωνίας μετατρέπεται έτσι ώστε να σχηματιστεί μια προνομιούχα μειοψηφία, όλο και περισσότερο προνομιούχα σε σύγκριση με τις αποκληρωμένες μάζες οι οποίες έχουν στερηθεί όλα τα δικαιώματα.”
Η προσπάθεια της σταλινικής Ρωσίας να γίνει μια υπερδύναμη στρατιωτική και οικονομική για να ανταγωνιστεί με τους υπόλοιπους ιμπεριαλιστές είχε τεράστιο κόστος που το πλήρωνε η εργατική τάξη και οι αγρότες. Μέσα σε 3 χρόνια οι εργατικοί μισθοί έχασαν το 50% της αξίας τους και μαζί χάθηκε οποιοδήποτε δικαιώμα ειχε κατακτήσει η εργατική τάξη στη Ρώσικη επανάσταση, το δικαίωμα στην απεργία, το δικαίωμα να έχει τα δικά της συνδικάτα, το δικαίωμα να μετακινείται ελεύθερα. “Ενας εργοστασιακός εργάτης γράφει. Μας στριμώχνουν και πώς! 25% αύξηση της παραγωγικότητας και 1,9% αύξηση στα μεροκάματα. Για τρία χρόνια τα μεροκάματα δεν έχουν διαφοροποιηθεί, μολονότι η παραγωγή έχει αυξηθεί πάρα πολύ. Πέντε άντρες στην ταξιαρχία αντί για έξι, χωρίς ανανέωση του εξοπλισμού...Ζούμε με 55 ρούβλια το μήνα (Μ. 23 Μαρτίου 1930).” Εκατομμύρια αγρότες χάνουν τη γη τους και κατευθύνονται σαν φτηνό εργατικό δυναμικό στις πόλεις, που σημαίνει λιμός στην ύπαιθρο, ενώ ταυτόχρονα το σταλινικό καθεστώς σκορπάει την βία και την καταστολή στην εργατική τάξη και στους αγρότες με εκατομμύρια να καταλήγουν στη Σιβηρία σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας.
Ο Σερζ περιγράφει την άγρια καταστολή και τη σφαγή του μπολσεβίκικου κόμματος, την εξόντωση της Αριστερής Αντιπολίτευσης του Τρότσκι και οποιουδήποτε ρεύματος του μπολσεβίκικου κόμματος είχε ακόμα αναφορά στο τι είχε γίνει τον Οκτώβρη του 1917 από το σταλινικό καθεστώς: “Λίγα μπορούν να ειπωθούν για την ελευθερία της γνώμης και του λόγου. Όλοι οι σοσιαλιστές όλων των αποχρώσεων, χωρίς καμία εξαίρεση, έχουν εκτοπιστεί ή είναι στη φυλακή. Επίσης όλοι οι αναρχικοί και οι συνδικαλιστές. Όλοι οι κομμουνιστές της αντιπολίτευσης. Η επίσημη σκέψη δεν ανέχεται την παραμικρή σκιά ή υποψία κριτικής. Βρισκόμαστε στο 1930. Από δω και στο εξής αρχίζουν οι προγραφές των υπόπτων. Ηλικιωμένοι άνθρωποι που από καιρό έχουν αποσυρθεί από την πολιτική ζωή, αλλά κάποτε ίσως υπήρξαν αναρχικοί, σοσιαλιστές ή κομμουνιστές της Αντιπολίτευσης εξαφανίζονται σε μια νύχτα και πολλούς μήνες αργότερα ακούμε ότι έχουν εκτοπιστεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στον ποταμό Πεχόρα ή στις τούνδρες του ποταμού Γενισέι.” Το βιβλίο τελειώνει με ένα φωτογραφικό αφιέρωμα στο οποίο εκτός από τις φωτογραφίες του Λένιν, του Τρότσκι και της Ρόζας υπάρχουν φωτογραφίες μιας σειράς μελών του μπολσεβίκικου κόμματος που εκτελέστηκαν από το σταλινικό καθεστώς.
Είναι ένα βιβλίο που μας δείχνει ότι υπάρχουν ποτάμια αίματος που χωρίζουν την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917, τη Ρωσία του Λένιν, από την αντεπανάσταση και την επικράτηση του σταλινισμού και μας υπενθυμίζει πόσο κρίσιμο είναι να παλέψουμε για το σοσιαλισμό από τα κάτω, όπου οι ίδιοι οι εργάτες θα έχουν την εξουσία.