15 Οκτώβρη, Διαδήλωση στα Σεπόλια
Η Λίλιαν Μπουρίτη και η Μαρία Μπολοβίνα γράφουν για τις συνθήκες που καταδικάζουν γυναίκες και παιδιά στη φτώχεια και τις σεξιστικές επιθέσεις.
Το βάθος της πολιτικής κρίσης της κυβέρνησης της Ν.Δ επιβεβαιώνεται συνεχώς με πολλούς τρόπους. Η κατακραυγή για τα αίσχη που διαδραματίζονταν στην «Κιβωτό του κόσμου» είναι μία ακόμα επιβεβαίωση για τη σήψη της λεγόμενης «καλής» κοινωνίας. Ο καταιγισμός καταγγελιών από παιδιά που έμεναν στη συγκεκριμένη δομή, που περιγράφουν όλων των ειδών την κακοποίηση που έχουν υποστεί (σεξουαλική, σωματική, λεκτική και ψυχολογική βία), έχει προκαλέσει αηδία και αποτροπιασμό. Ένας οργανισμός, που απολάμβανε τη στήριξη των πιο πλούσιων χορηγών και την κάλυψη από το κόμμα του “Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια”, αποκαλύπτεται σαν ένα κέντρο διαφθοράς των “πολυβραβευμένων” και “αγιοποιημένων” ηγετών του και βάναυσης κακοποίησης των παιδιών που υποτίθεται ότι είχε υπό την προστασία του.
Όσο και να προσπαθούν κυβέρνηση, ΜΜΕ κι άρχουσα τάξη να πείσουν ότι ενδιαφέρονται για το μέλλον αυτών των παιδιών και ότι η υπόθεση της Κιβωτού είναι εξαίρεση, ότι η πραγματικότητα στον τομέα της παιδικής προστασίας είναι εξοργιστικά ζοφερή. Το σκάνδαλο ήρθε να επιβεβαιώσει τι σημαίνει η παράδοση αυτού του ευαίσθητου τομέα στα χέρια της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Ακόμα και ο αριθμός των παιδιών που βρίσκονται σε αυτά τα ιδρύματα δεν είναι ακριβής, καθώς υπάρχει άρνηση να εναρμονιστούν αυτοί οι φορείς ακόμα και με το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο.
Οι ενέργειες της κυβέρνησης της Ν.Δ, μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου της Κιβωτού, απλά επιβεβαιώνουν ότι δεν θέλει να βάλει τέλος στα εγκλήματα που αποκαλύπτονται. Το νέο διοικητικό συμβούλιο της δομής που ανακοίνωσε το Υπουργείο Εργασίας καταδεικνύει αυτή την πραγματικότητα. Κανένας δεν μπορεί να πιστέψει ότι μια πρόεδρος από τη γνωστή εφοπλιστική οικογένεια Μαρτίνου, ένας πρώην εισαγγελέας του Άρειου Πάγου ή μια ψυχολόγος γραμματέας των «Φίλων της Θεοτόκου» θα μπορούσαν να σώσουν τα παιδιά και να εξασφαλίσουν οικονομική διαφάνεια.
Όπως δήλωσε η Ελένη Τσαγανού, εργαζόμενη σε βρεφονηπιακό σταθμό στο δήμο Νίκαιας Ρέντη στην εφημερίδα Εργατική Αλληλεγγύη: «Είναι προκλητικό να αφήνουν την παιδική προστασία και πρόνοια πρώτα στα χέρια του κάθε πάτερ και της Εκκλησίας και τώρα, ακόμα και μετά το σκάνδαλο στα χέρια εφοπλιστών και “αρίστων”. Είναι δυνατόν μετά από όλα αυτά να υποστηρίζουν ότι αυτοί οι άνθρωποι θα μεριμνήσουν για τα παιδιά και τις οικογένειές τους; Όλοι αυτοί είναι Α.Ε. Όλες αυτές οι δομές, όπως και οι παιδικοί και βρεφικοί σταθμοί, οι δομές για γυναίκες και ηλικιωμένους, θα έπρεπε να είναι δημόσιες και δωρεάν, με πολύ και μόνιμο προσωπικό».1
Για να κατανοήσει όμως κανείς τις ρίζες των θεσμών της παιδικής προστασίας χρειάζεται να ανατρέξει σε αυτό το σύστημα που αντιμετωπίζει την ανατροφή των παιδιών σαν εμπόρευμα για την εξασφάλιση του κατάλληλου εργατικού δυναμικού. Που δημιουργεί μόνο του τις συνθήκες για να υπάρχουν ευάλωτα παιδιά με τη φτώχεια, τους ταξικούς αποκλεισμούς από την παιδεία και την υγεία, τις ρατσιστικές και σεξιστικές διακρίσεις και την ενδοοικογενειακή βία. Χειροπιαστό παράδειγμα είναι το τι έγινε στην Ελλάδα μετα το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στην συγκρότηση του πρώτου δικτύου πρόνοιας από την Βασιλική Οικογένεια.
Ο Βασίλης Ιωακειμίδης, καθηγητής Κοινωνικής Εργασίας, σε μια εκτενή ιστορική ανασκόπηση αναφορικά με την πρώτη μορφή συγκρότησης δικτύου Πρόνοιας μας λέει χαρακτηριστικά:
«Η πρώτη μορφή συγκρότησης δικτύου Πρόνοιας, έγινε από την Φρειδερίκη το 1946 και αναπόφευκτα περίκλειε, όχι μόνον τους πολιτικούς σκοπούς της εκρίζωσης των αριστερών ιδεών, αλλά και της παλινόρθωσης των ελληνοχριστιανικών ιδεολογημάτων».
Η Φρειδερίκη υπήρξε συνδιαμορφωτής και κοινωνός αυτών των αντιλήψεων, που κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1940 «αποψύχθηκαν» και επιβλήθηκαν ως αντίπαλο δέος στα λαοφιλή ιδεώδη του αντιστασιακού κινήματος. Αυτά αποτέλεσαν τα βασικά χαρακτηριστικά –και κίνητρα– της δημιουργίας ενός πλέγματος προνοιακών υπηρεσιών.
Αξίζει εδώ να θυμίσουμε, όχι μόνον τον μετεμφυλιακό αντικομμουνιστικό μένος που ήταν διάχυτο σε επίπεδο θεσμών, αλλά και τις ιδεολογικές καταβολές της ίδιας της Φρειδερίκης.2
Η κληρονομιά της Φρειδερίκης
Η Φρειδερίκη, σε νεαρή ηλικία, έγινε μέλος της γερμανικής ναζιστικής νεολαίας ενώ σε δημοσιεύματα της εποχής, όπως της εφημερίδας The New York Times, γίνεται αναφορά στη συμπάθειά της για τις δυνάμεις του Άξονα. Μετέπειτα –όπως αναφέρεται στο ίδιο το ημερολόγιό του Μεταξά– η Φρειδερίκη, ως μέλος με τιμητική θέση της Γενικής Διοικήτριας των κοριτσιών της φασιστικής Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας (ΕΟΝ), το Δεκέμβριο του 1938 μοίραζε σημαίες της οργάνωσης σε παιδιά.
Στην ΕΟΝ σύμφωνα με τον Ιωακειμίδη, διαμορφώθηκε επίσης ένα συνονθύλευμα χριστιανικής διδασκαλίας και αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας, το οποίο βαπτίστηκε ως «’Γ Ελληνικός Πολιτισμός» και εν ολίγοις συγκροτούσε ένα ιδεολόγημα, περί της ανωτερότητας του ελληνικού έθνους».3
Με αυτές τις ιδεολογικές καταβολές λοιπόν, το Βασιλικό Εθνικό Ίδρυμα και η Φρειδερίκη η οποία ανέλαβε, φαινομενικά, έναν ρόλο εξέχοντος φιλάνθρωπου και χριστιανού (μια εικόνα διόλου μακριά από τις τοιχογραφίες, που παρουσίαζαν τον Αντώνιο της Κιβωτού, ως φέροντα την αγάπη και την προστασία στα παιδιά) δημιουργήθηκαν τα πρώτα σπίτια του παιδιού και οι Παιδουπόλεις της εποχής. Με σκοπό αφενός την προώθηση ενός φιλανθρωπικού χριστιανικού πρόσημου του αστικού κράτους και αφετέρου την «εθνική» και ηθική διαπαιδαγώγηση των παιδιών από τις οικογένειες μαχητών του ΔΣΕ και των καταδιωκόμενων κομμουνιστών.
Σε μια κατεύθυνση «αναμόρφωσης του έθνους» με το πρόσημο της παιδικής προστασίας διαπράχθηκαν τα πιο ειδεχθή εγκλήματα. Οι Παιδουπόλεις αυτές, προσπάθησαν να εξυγιάνουν τα παιδιά, εμποτίζοντάς τα την ελληνοχριστιανική προπαγάνδα, ενώ έχουν καταγραφεί πληθώρα βασανιστηρίων, σωματικών και ψυχολογικών τα οποία υπέστησαν.
Η Βελγίδα συγγραφέας Gonda Van Steen σε μια πλούσια έρευνα για τις σιωπηλές ιστορίες 3.200 παιδιών με τίτλο: “Ζητούνται παιδιά από την Ελλάδα: Υιοθεσίες στην Αμερική του Ψυχρού Πολέμου” αποκαλύπτει τα πολιτικά χαρακτηριστικά και ιδιαίτερα τον αντικομμουνισμό που αποτέλεσαν πυλώνα αυτών των διακρατικών υιοθεσιών».4
Σύμφωνα ακόμη με το Αρχείο Ιστορικής Μνήμης της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ:
«Μεταξύ των λόγων που αναφέρονταν στην ανάγκη απόσπασης των παιδιών από τις ρίζες τους ήταν η “μόλυνσή τους” από κομμουνιστικά γονίδια. Μέσω του υπερωκεανίου Φρειδερίκη και με την εποπτεία του Ελληνοαμερικανού Σ. Σπανός (θαμώνας του παλατιού και πρόεδρος της ΑΧΕΠΑ τη δεκαετία του ’50), περίπου 15.000 “παιδιά-εμπορεύματα”, παραδόθηκαν για υιοθεσία από τα «ευαγή» ιδρύματα, έναντι 4.000 δολαρίων το κεφάλι!
Όσο για τους γονείς τους, όταν μετεμφυλιακά τα αναζητούσαν, εισέπρατταν την απάντηση ότι πέθαναν… ‘Όλα αυτά έγιναν από φιλέλληνες Αμερικανούς “μπίσνεσμαν”, σε συνεργασία με τους μηχανισμούς του αστικού ελληνικού κράτους και την «ευλογία» υψηλά ισταμένων της Εκκλησίας».5
Η ιστορία Αργυριάδη που αποτέλεσε και την αφορμή της εκπόνησης της έρευνας Van Steen αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του «παιδομαζώματος» υπό τον μανδύα της παιδικής προστασίας. H τύχη της Ιωάννας Αργυριάδη και της αδελφής της –οι οποίες υιοθετήθηκαν από ένα ζευγάρι στην Αμερική– σφραγίστηκε από την εκτέλεση του πατέρα τους, στελέχους του ΚΚΕ, Ηλία Αργυριάδη, το 1952 μαζί με τον Νίκο Μπελογιάννη.
Οι δε μεσάζοντες που έβρισκαν τις «καλές» θρησκευόμενες οικογένειες στην Αμερική, με οικονομική επιφάνεια, πλούτισαν σε βάρος του ανθρώπινου πόνου. Ένας από τους διαμεσολαβητές για την τέλεση αυτών υιοθεσιών ήταν η ελληνοαμερικανική φιλανθρωπική οργάνωση ΑΧΕΠΑ.
Η ύπαρξη μεγάλου μέρους των ιδρυμάτων που στεγάζουν παιδιά σήμερα, υπό την σκέπη της Εκκλησίας, δεν είναι καθόλου ασύνδετη με την ιστορική εξέλιξη και το «αξιακό» σύστημα μέσα στο οποίο αναπτύχθηκαν «τα σπίτια των παιδιών» στην Ελλάδα. Η οποία παραμένει, ίσως, μια από τις μοναδικές χώρες στην Ευρώπη, που διατηρεί την πολιτική των ιδρυμάτων θέτοντας την Εκκλησία και τους ιδιώτες στο επίκεντρο της παιδικής προστασίας. Με το πρόσχημα της φιλανθρωπίας, πολλές φορές χωρίς καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό, προβάλλοντας «χριστιανικές» έννοιες όπως ο εθελοντισμός και η κοινωνική προσφορά. Στην πραγματικότητα θέλουν να χειραγωγούν εθελοντές για να τους εκμπεταλλέυονται και να τους ελέγχουν.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Πρόεδρος Δικτύου Ανάδοχων Γονέων και Εθελοντών:
«Η παιδική προστασία πουλάει και φέρνει ψήφους. Τα ιδρύματα επιδιώκεται να υπάρχουν, διότι φέρνουν αντίκρισμα στις τοπικές κοινωνίες. Τα παιδιά γίνονται αντικείμενο επίδειξης φιλανθρωπίας και δήθεν ενδιαφέροντος για την τόνωση της εικόνας προσώπων της κεντρικής διοίκησης και αυτοδιοίκησης. Αυτοί με τη σειρά τους ως πρόσωπα επιρροής φροντίζουν να “αναδεικνύουν” το έργο των ιδρυμάτων και έχει διαπιστωθεί το φαινόμενο να χρησιμοποιείται ο θεσμός της υιοθεσίας σε πρόσωπα με οικονομική επιφάνεια και κοινωνική επιρροή που συνεισφέρουν στην επιβίωση των ιδρυμάτων και επηρεάζουν την κοινή γνώμη υπέρ του έργου τους…..Τα ιδρύματα δεν αντιμετωπίζουν τους εθελοντές ως δημιουργική δύναμη που θα βοηθήσει στην κοινωνικοποίηση των παιδιών μέσα από την επαφή τους με τον εξωτερικό κόσμο και τα ερεθίσματα που αυτός παρέχει. Βάζουν όρια και περιορισμούς τόσους, ώστε δεν θα επιτρέψουν στους εθελοντές είτε να διαπιστώσουν τις πραγματικά κακές συνθήκες διαβίωσης των παιδιών, είτε να εκφράσουν τις απόψεις τους για την βελτίωση των πραγμάτων μέσα στο ίδρυμα. Κάθε έκφραση κριτικής “τιμωρείται” με απομάκρυνση και στέρηση του παιδιού από τον μοναδικό άνθρωπο στον οποίο ενδεχομένως έχει επενδύσει συναισθηματικά».
Ένα μεγάλο μέρος των ιδρυμάτων και εν γένει των δομών παιδικής προστασίας σήμερα ανήκει σε σωματεία και συλλόγους της Εκκλησίας, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και σε Εταιρείες. Οι αντίστοιχες δημόσιες δομές (Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου), συνηθίζεται –όπως τα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφερειών– να συνενώνονται με παλιά ιδρύματα που έχουν Προέδρους και Διοικητικά Συμβούλια, απαρτιζόμενα από πολιτευτές κυβερνητικών κομμάτων.6
Σε όλες τις περιπτώσεις βλέπουμε να κυριαρχεί η χάραξη πολιτικής της παιδικής προστασίας όχι από ειδικό επιστημονικό προσωπικό, με γνώμονα την προστασία και την εξέλιξη των παιδιών, αλλά με μια λειτουργία εν είδει «παρακράτους».
Απουσία οποιουδήποτε ενιαίου κρατικού φορέα σχεδιασμού, αξιολόγησης και ελέγχου λειτουργίας των εν λόγω δομών. Άλλωστε χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών των «αόρατων» διαδικασιών αποτελεί η συστηματική συγκάλυψη και η απουσία ριζικών αλλαγών, μετά από καταγγελίες που έχουν έρθει στο φως της δημοσιότητας.
Αρκεί να θυμηθούμε τις καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης στο Πρότυπο Νηπιοτροφείο Καλλιθέας, την υπόθεση βιασμού ανηλίκων στο Κέντρο Παιδικής Μέριμνας «Παπάφειος» Θεσσαλονίκης, την καταγγελία για σεξουαλική κακοποίηση ανάπηρων ανηλίκων από τον πρόεδρο του Ιδρύματος Αναπήρων Πειραιά ή τον θάνατο του 2χρονου σε δομή του Χαμόγελου του Παιδιού που έπεσε σε ανοιχτό πηγάδι.
Εάν δε κανείς ανατρέξει μόνο στους τελευταίους μήνες αντιλαμβάνεται ότι η άρχουσα τάξη, βυθισμένη στην πολύπλευρη κρίση της, και η κυβέρνηση της Ν.Δ που την υπηρετεί όχι μόνο δεν κάνει απολύτως τίποτα για να προστατέψει τα παιδιά, αλλά αντίθετα σε κάποιες περιπτώσεις είναι η ίδια που τα δολοφονεί.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του 16χρονου Κώστα Φραγκούλη, που δολοφονήθηκε από την αστυνομία για ένα 20αρικο που δεν πλήρωσε στο βενζινάδικο. Η δεύτερη ρατσιστική δολοφονία νεαρού Ρομά από την αστυνομία, ένα χρόνο μετά τη δολοφονία του Νίκου Σαμπάνη. Όπως έγραφε ένα πανό στις κινητοποιήσεις «Δεν ήταν η βενζίνη δεν ήταν τα λεφτά, οι μπάτσοι τον πυροβόλησαν γιατί ήτανε Ρομά».
Είναι αυτή η κυβέρνηση που δολοφονεί συστηματικά προσφυγόπουλα στα νερά του Αιγαίου και στα σύνορα του Έβρου με τις μαζικές επαναπροωθήσεις. Ο ρατσισμός έχει γίνει επίσημη πολιτική εκτοπίζοντας 10.000 πρόσφυγες σε στρατόπεδα γκέτο έξω από τον αστικό ιστό των πόλεων, με τη ρατσιστική εκκένωση της δομής του Ελαιώνα και τις εξώσεις με τον τερματισμό του προγράμματος ΕΣΤΙΑ, της φιλοξενίας σε κατοικίες μέσα στις γειτονιές από 1/1/2023. Για την κυβέρνηση της Ν.Δ είναι ξεκάθαρο ότι οι ζωές των παιδιών Ρομά, προσφύγων και μεταναστών δεν μετράνε.
Φτώχεια και περικοπές
Σχεδόν ταυτόχρονα με τη δολοφονία του Κώστα Φραγκούλη, ένα ακόμα παιδί, ένας 11 χρονος μαθητής στις Σέρρες σκοτώθηκε, ύστερα από έκρηξη στο λέβητα του σχολείου, δείχνοντας με τον πιο δραματικό τρόπο ότι ένοχη –κι εδώ– είναι η κυβέρνηση που δεν δολοφονεί μόνο με σφαίρες, αλλά και με τις περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες για τα σχολεία όπως και για τα νοσοκομεία.
Πριν από λίγες μέρες η 5μελής επιτροπή της ΕΙΝΑΠ στο νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» κατήγγειλε ότι η κυβέρνηση κάνει τα ογκολογικά τμήματα παίδων ιδιωτικά, που σημαίνει ότι στην Αττική δεν θα υπάρχει δημόσιο και δωρεάν κέντρο για αυτά τα παιδιά.
Τόσο πολύ ενδιαφέρονται για τη ζωή των γεννημένων παιδιών, αυτοί που δεν σταματάνε να χύνουν δάκρυα για το “αγέννητο” παιδί και για το δημογραφικό πρόβλημα και να επιτίθενται στις γυναίκες ότι ο μόνος σημαντικός προορισμός τους είναι η μητρότητα.
Οι ταξικοί αποκλεισμοί παιδιών από τα νοσοκομεία και τα σχολεία συνεχώς μεγαλώνουν. ‘Οπως γράφει ο Σπύρος Ψύχας από το Δίκτυο για την καταπολέμηση της φτώχειας: “Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης η Ελλάδα είναι σταθερά η δεύτερη μετά τη Βουλγαρία χώρα με τα μεγαλύτερα ποσοστά πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού όλα τα χρόνια από το 2015 μέχρι και το 2021 (όπως ακριβώς και με την υλική στέρηση). Οι ερευνητές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και για την παιδική φτώχεια, αφού σχεδόν ένα στα τέσσερα παιδιά ζει σε νοικοκυριό με κίνδυνο φτώχειας και ένα στα τρία σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι η παιδική φτώχεια στην Ελλάδα είναι έντονη, επαναλαμβανόμενη και χειροτερεύει και ότι βρισκόμαστε σε πολύ δυσμενέστερη θέση από τον μέσο όρο στην Ευρώπη, όπου ένα στα πέντε παιδιά ζει στη φτώχεια...”.
Υπογραμμίζει πως: «Φέτος βλέπουμε ότι τα συσσωρευμένα χρέη των νοικοκυριών επιδεινώνονται λόγω της αύξησης των τιμών που οδηγούν τους ανθρώπους στον δρόμο, την ώρα που το Εθνικό Σύστημα Υγείας σκλήρυνε την πρόσβαση για όσους και όσες δεν είναι ασφαλισμένοι, περιορίζοντας τη δυνατότητα χορήγησης συνταγών από ιδιώτες γιατρούς και ορίζοντας ότι αυτό θα γίνεται μόνο μέσω νοσοκομείων. Ενας στους τέσσερις ωφελούμενους αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει ιδιωτικούς πόρους για να εξυπηρετηθεί σε δομές υγειονομικής περίθαλψης.”7
Παράλληλα, χαρακτηριστικό για το τι σημαίνει διάλυση των δημόσιων υπηρεσιών είναι ότι στο δήμο της Αθήνας, το μεγαλύτερο δήμο της χώρας, στην υπηρεσία προστασίας του παιδιού υπάρχουν μόνο 2 μόνιμοι υπάλληλοι και 4 συμβασιούχοι! Ενώ στο δήμο Νίκαιας- Ρέντη όπως αναφέρει η Κατερίνα Θωίδου, δημοτική σύμβουλος: “Σύμφωνα με στοιχεία που ζητήσαμε με επιστολή μας από την Υπηρεσία Κοινωνικής Προστασίας, σε σύνολο 110.000 κατοίκων, το “Βοήθεια στο σπίτι” έχει 10 υπαλλήλους που εξυπηρετούν μόλις και μετά βίας 200 ωφελούμενους. Τα Δημοτικά Ιατρεία έχουν μόνο εθελοντές γιατρούς, χωρίς καν βασικές ειδικότητες, όπως Παθολόγος, Γενικός Ιατρός, Παιδίατρος. Η φροντίδα των αστέγων έχει παραχωρηθεί σε ΜΚΟ...Οι ελάχιστοι κοινωνικοί λειτουργοί του δήμου δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις αυξανόμενες ανάγκες παρέμβασης. Μόνο μέσα στο 2022 έχουν λάβει 98 εισαγγελικές παραγγελίες για διερεύνηση συνθηκών σε οικογένειες. Και όμως παρόλη αυτή την ένδεια κοινωνικής προστασίας, το κονδύλι του προϋπολογισμού που αφορούν τις δαπάνες για κοινωνική πολιτική είναι μόνο 1.000 ευρω!”8
Αν πάμε στην υπόθεση της 12χρονης του Κολωνού αίσθηση προκαλούν οι καταγγελίες της δικηγόρου Α. Ταραχοπούλου που δείχνουν ότι το μαρτύριο του παιδιού δεν έχει τέλος:
«Μέχρι σήμερα εδώ και 3 μήνες δεν έχει υπάρξει καμιά ψυχολογική υποστήριξη στο παιδί πέρα από τις καταθέσεις της ΓΑΔΑ που έγιναν παρουσία παιδοψυχολόγου».
Τρεις μήνες λοιπόν χωρίς ψυχολογική υποστήριξη προφανώς λόγω της διάλυσης της Πρόνοιας και των κοινωνικών υπηρεσιών του δήμου Αθήνας και της σταδιακής αντικατάστασή της από ΜΚΟ. Αλλά όχι μόνο για αυτό. Ο πρόεδρος του Χαμόγελου του Παιδιού δικαιολογήθηκε σε τηλεοπτική εκπομπή ως εξής: «Όσο υπάρχει νομική έρευνα, όσο υπάρχει διαδικασία από την αστυνομία, από την παιδοψυχιατρική εκτίμηση, δεν έχει κανένας ψυχολόγος, δικαίωμα νομικά κα ηθικά να μιλήσει με το παιδί για ο,τιδήποτε ή να το στηρίξει».
Με λίγα λόγια μηδέν υποστήριξη για να μην «χειραγωγηθεί» το παιδί, από κάποιον άλλον, παρά μόνο από την ίδια την αστυνομία.9 Η φτώχεια της οικογένειας, η κακοποίηση από τον παιδοβιαστή κομματάρχη της ΝΔ στον Κολωνό Μίχο δεν αρκούν. Αντί να στηρίξουν αυτό το παιδί το τραυματίζουν όλο και περισσότερο.
Η υπόθεση του Κολωνού οπως και πολλές ακόμα υποθέσεις είναι αποτέλεσμα της ανυπαρξίας κάθε είδους κοινωνικών δομών φροντίδας. Υπάρχουν χιλιάδες παιδιά που μεγαλώνουν μες στη φτώχεια με ευθύνη της άρχουσας τάξης και της κυβέρνησης της Ν.Δ που δεν έχει καμία πρόθεση να στηρίξει τις οικογένειές τους, με δουλειές, σίτιση, στέγαση. Υπάρχουν επίσης χιλιάδες παιδιά που κακοποιούνται, χωρίς να υπάρχουν στις γειτονιές οι κοινωνικές δομές στελεχωμένες με προσωπικό (κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους κλπ), για να μπορούν να παρέμβουν όπου χρειάζεται.
Όπως αναφέρει η Τριανταφυλλία Αθανασίου, πρόεδρος του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας σε συνέντευξή της στην Εφημερίδα των Συντακτών: “Αν θέλουμε να δούμε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προστασίας για το παιδί, πρέπει να αναδείξουμε τις παθογένειες και τις ελλείψεις. Για να εξηγήσω τι εννοώ ας προχωρήσουμε σε ένα υποθετικό σενάριο όπου ο εισαγγελέας διαβιβάζει μια εντολή για έρευνα των συνθηκών διαβίωσης ενός ανήλικου στην αρμόδια κοινωνική υπηρεσία –ποια είναι αυτή; Οι κοινωνικές υπηρεσίες που είχε προβλεφθεί από το 1996 να δημιουργηθούν στην έδρα κάθε Πρωτοδικείου δεν συστάθηκαν ποτέ. Κι αν δεχτούμε ότι είναι η κοινωνική υπηρεσία του δήμου όπου κατοικεί το παιδί, ποιος θα διεξάγει την κοινωνική έρευνα; Οι κοινωνικές υπηρεσίες δεν στελεχώθηκαν ποτέ επαρκώς, ενώ σε κάποιους δήμους δεν υπάρχει ούτε ένας κοινωνικός λειτουργός”.10
Η παραχώρηση της παιδικής προστασίας σε ιδιώτες και Εκκλησία, πέραν των ιδεολογικών προσήμων, χρειάζεται να καταστεί σαφές, πως στο κέντρο της έχει το κέρδος. Είναι χαρακτηριστικές άλλωστε οι αποκαλύψεις για τις χιλιάδες ευρώ, τα ακίνητα και την τεράστια περιουσία που απολάμβανε ο ιδρυτής της Κιβωτού του κόσμου όλα αυτά τα χρόνια. Ως εκ τούτου πριν προχωρήσουμε σε οποιονδήποτε σχεδιασμό αποϊδρυματοποίησης, όλες οι δομές παιδικής προστασίας χρειάζεται να περάσουν στα χέρια του κράτους, υπό εργατικό έλεγχο. Κανένας παπάς και κανένας επιχειρηματίας δεν μπορούν να έχουν λόγο στο σχεδιασμό ή στην υλοποίηση της αποϊδρυματοποίησης και της παιδικής προστασίας εν γένει, παρά μόνο οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες στους τομείς της Υγείας και Πρόνοιας. Η κρατικοποίηση των δομών παιδικής προστασίας και οι προσλήψεις μόνιμου καταρτισμένου προσωπικού λοιπόν είναι το πρώτο απαραίτητο βήμα πριν προχωρήσουμε σε οποιαδήποτε άλλη συζήτηση.
Το εργατικό κίνημα έχει αρχίσει να δίνει τέτοιες μάχες με τις απεργίες που διεκδικούν χρηματοδότηση και προσλήψεις στις κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων αλλά και στα σχολεία και στα νοσοκομεία. Για παράδειγμα η απεργία στις 20 Οκτώβρη από τα νοσοκομεία που ήταν σταθμός για το εργατικό κίνημα κι αμέσως μετά την Παρασκευή 21 Οκτώβρη η απεργία των εργαζόμενων στο Βοήθεια στο σπίτι. «Σήμερα είναι μια πολύ μεγάλη κινητοποίηση. Θεωρώ ότι οι μισοί και παραπάνω εργαζόμενοι του Βοήθεια στο Σπίτι πανελλαδικά έχουν κατέβει σήμερα στην πορεία», είπε η Κωνσταντίνα Χανιώτη, κοινωνική λειτουργός στο ΒσΣ δήμου Αμαρουσίου. «Επί κόβιντ καλύψαμε τις ανάγκες όλων των κατοίκων. Ουσιαστικά το ΒσΣ είναι πρωτοβάθμια κοινωνική δομή. Η κυβέρνηση έχει την ευθύνη να μην αφήσει ακάλυπτο από βοήθεια τον φτωχό κόσμο που έχει ανάγκες».11
Στη συνέχεια, μετά τη μεγάλη Γενική Απεργία στις 9 Νοέμβρη τη σκυτάλη πήραν οι εκπαιδευτικοί. Ενώ την Τρίτη 20 Δεκέμβρη έγινε κινητοποίηση από τους εργαζόμενους του Παίδων Αγία Σοφία και του Παίδων Αγλαϊα Κυριακού ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του ογκολογικού τμήματος παίδων. Παράλληλα το κίνημα των γυναικών που διεκδικεί παιδικούς σταθμούς και κοινωνικές υπηρεσίες για τις ανάγκες των γυναικών, το αντιρατσιστικό κίνημα που διεκδικεί στέγη και εκπαίδευση για τα παιδιά των ρομά, των μεταναστών και των προσφύγων.
Το νομοσχέδιο που προωθεί η κυβέρνηση, σχετικά με την αποϊδρυματοποίηση, διατεινόμενη ότι πρόκειται για ένα σχέδιο-τομή, που φέρνει στο επίκεντρο την αναδοχή και την οικογένεια, στην πραγματικότητα αποτελεί ένα επικοινωνιακό παιχνίδι. Προσπαθεί να αναδείξει την οικογένεια και την αναδοχή ως την βασική λύση και να συσκοτίσει τις τρομερές ευθύνες αυτού του συστήματος που δημιουργεί την κακοποίηση και τη βία. Η κίνηση αυτή της κυβέρνησης θυμίζει περισσότερο το πώς χρησιμοποιήθηκε η ψυχιατρική μεταρρύθμιση (αποασυλοποίηση), για να κερδοφορήσουν οι ιδιώτες, παρά οποιαδήποτε προώθηση της ασφάλειας και της ευημερίας των παιδιών.
Η επικέντρωση λοιπόν γύρω από τον εγκλεισμό σε ένα ίδρυμα ή την ανεύρεση ανάδοχης οικογένειας δεν είναι η λύση στην πηγή του προβλήματος. Όσο και να προσπαθούν να πείσουν ότι και για την ανατροφή των παιδιών η λύση είναι ατομική και η ευθύνη βρίσκεται στις οικογένειες (φυσικές ή ανάδοχες), η πραγματικότητα είναι ότι η ίδια η κυβέρνηση και η άρχουσα τάξη, αντί να προστατεύσουν, διαλύουν τις ζωές των παιδιών της εργατικής τάξης. Οι έρευνες είναι αποκαλυπτικές, για τα τελευταία χρόνια της πολυπλευρης κρίσης του καπιταλισμού, σχετικά με το πόσο έχουν αυξηθεί τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών, αλλά και οι απόπειρες αυτοκτονίας σε παιδιά κι εφήβους.
Οι αφόρητες πιέσεις που διαχέονται στην εργατική τάξη σήμερα, ο «προβληματικός» χαρακτήρας των οικογενειών υπό αυτές τις πιέσεις, η ανυπαρξία κοινωνικών υπηρεσιών επαρκώς στελεχωμένων με κατεύθυνση την υποστήριξη των ευάλωτων ανθρώπων συνθέτουν την ρίζα του προβλήματος. Χρειάζεται ενίσχυση και αναβάθμιση των κοινωνικών υπηρεσιών, όπως το Βοήθεια στο Σπίτι, να ενισχυθούν τα δημοτικά ιατρεία, να υπάρξουν προγράμματα αντιμετώπισης της φτώχειας και της ενδοοοικογενειακής βίας, προγραμματα κοινωνικής κατοικίας.
Αποϊδρυματοποίηση θα σήμαινε τη ριζική αλλαγή αυτού του συστήματος, θα σήμαινε τη στήριξη των οικογενειών με δυσκολίες, θα σήμαινε ότι δεν θα υπήρχε φτώχεια, διακρίσεις και ρατσισμός. Χωρίς ένα ολοκληρωμένο στελεχωμένο δημόσιο κοινωνικοπρονοιακό σύστημα, χωρίς εντοπισμό και στήριξη των οικογενειών πριν φτάσουν οι συνθήκες να είναι κακοποιητικές για ένα παιδί και με την εύκολη απομάκρυνση των παιδιών από τις οικογένειες που ζουν σε ακραία φτώχεια και αποκλεισμό, καμία μεταρρύθμιση στην παιδική προστασία δεν είναι εφικτή.
Οι αγώνες του τελευταίου διαστήματος ανοίγουν το δρόμο για πέρασμα των κοινωνικών δομών πρόνοιας κάτω από δημόσιο και εργατικό έλεγχο και για να ξεφύγουμε από το πλαστό δίλημμα “ίδρυμα-γκέτο versus ανάδοχη οικογένεια.”
Το πώς γίνεται αυτό μας το έδειξε το παράδειγμα της Ρώσικης Επανάστασης. Η νίκη της εργατικής επανάστασης τον Οκτώβρη του 1917 στη Ρωσία σήμαινε άλματα τόσο για την απελευθέρωση των γυναικών όσο και για την ανατροφή των παιδιών. Η κυβέρνηση των σοβιέτ αναγνώρισε ότι η ανατροφή των παιδιών ήταν συλλογική ευθύνη. Μέσα σε λίγες βδομάδες όλα τα ιδρύματα φροντίδας παιδιών τέθηκαν υπό κυβερνητικό έλεγχο.
Η ίδρυση του Τμήματος Προστασίας της Παιδικής Ηλικίας με επικεφαλής την Άννα Ουλιάνοβα βελτίωσε την παροχή σπιτιών για τα χιλιάδες παιδιά που είχαν μείνει ορφανά από τον πόλεμο. Έγινε ολόκληρη εκστρατεία για να χτιστούν παιδικά σπίτια στα περίχωρα των πόλεων, όπου τα παιδιά θα μπορούσαν να παίζουν και να μαθαίνουν στον καθαρό αέρα, «γιατί η νέα κοινωνία χρειάζεται ένα νέο είδος ανθρώπων».
Ταυτόχρονα μεταμορφώθηκε το εκπαιδευτικό σύστημα, καθιερώνοντας δωρεάν και καθολική πρόσβαση στη σχολική εκπαίδευση για όλα τα παιδιά. Ο αριθμός των σχολείων τουλάχιστον διπλασιάστηκε μέσα στα δύο πρώτα χρόνια της επανάστασης. Η εκπαίδευση μεικτού φύλου εφαρμόστηκε αμέσως ως μέσο καταπολέμησης των διακρίσεων λόγω φύλου, ενώ για πρώτη φορά δημιουργήθηκαν σχολεία για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και άλλες αναπηρίες. Τα πανεπιστήμια άνοιξαν για όλους ανεξαρτήτως προσόντων.12
Ο Τρότσκι περιγράφει πολύ καλά: «Η οικογένεια από ένα κλειστό σύστημα μικροεπιχείρησης χρειάζεται να αντικατασταθεί σύμφωνα με τα πλάνα, από παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς, από νηπιαγωγεία, σχολεία, κοινωνικά μαγειρεία, κοινωνικά πλυντήρια, σταθμούς πρώτων βοηθειών, νοσοκομεία, σανατόρια, αθλητικούς συλλόγους και οργανώσεις, κινηματογράφους, θέατρα κλπ.. Κοινώς πέρασμα όλων των φροντίδων που μέχρι τότε γίνονταν μέσα στην οικογένεια σε θεσμούς και ιδρύματα της σοσιαλιστικής κοινωνίας».13
Σημειώσεις
1. Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1549, 30/11/2022, https://ergatiki.gr/article.php?id=26789&issue=1549
2. Ιωακειμίδης, Β. (2012). Η σκοτεινή πλευρά της κοινωνικής εργασίας στην Ελλάδα. Μια κριτική αποτίμηση της πρώιμης ιστορίας του επαγγέλματος (1945-1967). Στο Β. Ιωακειμίδης (Επιμ.), Κοινωνική Εργασία για την Κοινωνική Δικαιοσύνη Ριζοσπαστική και Κριτική Θεωρία, Πρακτική, Παραδείγματα (σελ. 23-52). Αθήνα: ΙΩΝ.
3. Φρειδερίκη της Ελλάδας. https://tinyurl.com/44n6yn5e
4. Steen, V. (2021). Ζητούνται Παιδιά από την Ελλάδα, Υιοθεσίες στην Αμερική του Ψυχρού Πολέμου. Αθήνα: Ποταμός.
5. Μπογιόπουλος, Ν., Υπήρξε όντως παιδομάζωμα. Το «παιδομάζωμα», η Φρειδερίκη και το δουλεμπόριο της εθνικοφροσύνης. https://ethniki-antistasi-dse.gr/paidomazoma.html.
6. Γεώργαλου, Ε. (2022, Νοέμβριος). Η αλήθεια για τα Ιδρύματα Παιδικής Προστασίας με Αφορμή την Επικαιρότητα. Η χρόνια ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού, η ανύπαρκτη εποπτεία, η στρέβλωση και ο καιροσκοπισμός των ΜΜΕ. https://tinyurl.com/bdh2s3yu.
7. Σπύρος Ψύχας, Και η παιδική φτώχεια τραβάει την ανηφόρα, Εφημερίδα των Συντακτών 18 Οκτωβρίου 2022, https://www.efsyn.gr/ellada/koinonia/363550_i-ftoheia-ginetai-monimos-katoikos-tis-horas-kai-saronei-oles-tis-ilikies
8. Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1551, 14/12/2022, https://ergatiki.gr/article.php?id=26843&issue=1551
9. Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1550, 7/12/2022, https://ergatiki.gr/article.php?id=26808&issue=1550
10. εφ.συν 10-11 Δεκεμβρίου 2022
11. Μαρία Στύλλου, Να αποτελειώσουμε την κυβέρνηση, Σοσιαλισμός από τα κάτω Νο 155, Νοέμβρης- Δεκέμβρης 2022, https://socialismfrombelow.gr/article.php?id=1391
12. Judy Cox, Out of the shadows, female Leninists and Russian Socialism, ISJ 171,http://isj.org.uk/out-of-the-shadows/?fbclid=IwAR2BirAmGrSc1TTzAArENGsVPVdcME22bFUZIM_4ER5hJuUxOnQ0s26JYVU
13. Μαρία Στύλλου, Η πάλη για την απελευθέρωση των γυναικών, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2019