Ένα κομμάτι από τη μεγαλειώδη Πανεργατική απεργία στις 8 Μάρτη 2023.
Σεξισμός και διάλυση των εργασιακών σχέσεων πάνε μαζί, γράφει η Κατερίνα Θωίδου.
Τα συνδικάτα με τις γυναίκες μπροστά μπορούν να είναι δύναμη για την απελευθέρωση.
Η έκρηξη του νέου διεθνούς κινήματος γυναικών που παλεύει από τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις μέχρι το δικαίωμα στην έκτρωση και την κατάργηση των διακρίσεων στους χώρους δουλειάς, έχει φέρει στην επιφάνεια ζητήματα που για δεκαετίες δεν υπήρχαν στη δημόσια συζήτηση.
Το διεθνές και ελληνικό #metoo μαζί με την καμπάνια της “Κίνησης για την Απεργιακή 8 Μάρτη” στην Ελλάδα άνοιξαν μετά από πολλά χρόνια σιωπής το ζήτημα ότι η πάλη ενάντια στη βία κατά των γυναικών δεν είναι προσωπική υπόθεση και ούτε μπορεί να λυθεί από τα πάνω αλλά από τη συλλογική πάλη των ίδιων των γυναικών της εργατικής τάξης, μέσα από τα συνδικάτα.
Ο Συνήγορος του Πολίτη που είναι ο αρμόδιος φορέας για την εξέταση καταγγελιών σεξουαλικής παρενόχλησης στους χώρους εργασίας, παρουσίασε σε μία πρόσφατη έκδοση, μια ειδική έρευνα που έγινε την περίοδο 2021-22 με τίτλο «Η παρενόχληση και η σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία».1
Όπως διαβάζουμε: «Ένα πρώτο συμπέρασμα της έρευνας είναι ότι οι μορφές παρενόχλησης διαφοροποιούνται ποσοτικά στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Συγκεκριμένα, στο Δημόσιο το 57% των καταγγελιών αφορούν σεξουαλική παρενόχληση και το 43% άλλες μορφές παρενοχλητικής συμπεριφοράς. Στον ιδιωτικό τομέα, το 80,5% των αναφορών αφορούν σεξουαλική παρενόχληση και μόλις το 19,5% άλλη μορφή παρενόχλησης».
Στην πλειονότητα των αναφορών ο καταγγελλόμενος για παρενόχληση είναι ιεραρχικά ανώτερος, ενώ σε ελάχιστες περιπτώσεις υφιστάμενος. Ο μεγαλύτερος συγκριτικά αριθμός αναφορών σεξουαλικής παρενόχλησης στον ιδιωτικό τομέα εμφανίζει και μια άλλη ενδιαφέρουσα παράμετρο. Όχι σπάνια η παρενόχληση συνδέεται αμφίδρομα και με άλλες παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας από μέρους του εργοδότη (οφειλή δεδουλευμένων, δώρων, ρεπό, καταχρηστική απόλυση κτλ.). Συνεπώς, η σεξουαλική παρενόχληση θα μπορούσε να εξεταστεί και ως ένα στοιχείο που συνδέεται και με άλλες παραμέτρους εκμετάλλευσης της εργασίας και ιδίως, εν προκειμένω, της εργασίας των γυναικών.
Τέλος, ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο που προκύπτει από τα στοιχεία των αναφορών για τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα είναι το εξής: «Η συνήθης απόληξη της αντίδρασης του εργαζόμενου στην παρενοχλητική συμπεριφορά του εργοδότη, στον ιδιωτικό τομέα, είναι η απώλεια της θέσης εργασίας. Στον δημόσιο τομέα, είναι συχνή η αλλαγή θέσης εργασίας του καταγγέλλοντος προσώπου, ενίοτε δε και η τοποθέτηση σε υποδεέστερη θέση, αλλά πάντως ενέργειες που συχνά ενέχουν τιμωρητικό χαρακτήρα».
Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι «οι υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης που εξετάστηκαν από τον Συνήγορο στη συντριπτική πλειονότητα ήταν περιπτώσεις που τα θιγόμενα πρόσωπα προσέφυγαν απευθείας στην Αρχή και όχι περιπτώσεις που οι καταγγελίες διαβιβάστηκαν από τις υπηρεσίες τους, παρά τη σχετική ρητή υποχρέωση που υπάρχει στη νομοθεσία και αφορά όλες τις δημόσιες αρχές».
Το Κοινωνικό Πολυκέντρο της ΑΔΕΔΥ παρουσίασε μία έρευνα που διεξήγαγε μέσα στο 2021 για τη σεξουαλική παρενόχληση στο Δημόσιο Τομέα. Όπως τόνισε η υπεύθυνη της ερευνητικής ομάδας, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου, Μαρία Στρατηγάκη, στη συνέντευξη Τύπου «Ειδικά την εποχή του #metoo στην Ελλάδα είναι πολύ σημαντικό να δούμε από κοντά ποια είναι η κατάσταση για να μη μένουμε με τους μύθους. Ο πρώτος είναι ότι δεν υπάρχει εκτεταμένη σεξουαλική παρενόχληση γιατί υπάρχει ασφάλεια της εργασίας. Ο δεύτερος είναι ότι η σεξουαλική παρενόχληση ασκείται αποκλειστικά από ανώτερους ιεραρχικά άντρες προς κατώτερες ιεραρχικά γυναίκες, σε ανδροκρατούμενα περιβάλλοντα. Ο τρίτος μύθος είναι ότι η σεξουαλική παρενόχληση καταγγέλλεται όταν συμβεί γιατί δεν απειλεί την εργασιακή ασφάλεια των καταγγελλουσών. Ο τέταρτος είναι ότι όταν καταγγελθεί ασκείται δίωξη και τιμωρούνται οι δράστες».2
Συμφωνά με την έρευνα της ΑΔΕΔΥ αλλά και του Συνηγόρου του Πολίτη ο φόβος των “αντιποίνων” όπως οι δυσμενείς μετακινήσεις, η περιθωριοποίηση, η αφαίρεση καθηκόντων ή η απόλυση, είναι η βασική αιτία που η σεξουαλική παρενόχληση συνήθως δεν καταγγέλλεται. Ασπίδα σε αυτά τα “αντίποινα” μπορεί να γίνει μόνο η συλλογικότητα της εργατικής τάξης μέσα από τα συνδικάτα.
Όπως τόνισε η Τιάνα Ανδρέου, συνδικαλίστρια και εργαζόμενη στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και μέλος της Κίνησης για την Απεργιακή 8 Μάρτη, στη συνέντευξη τύπου παρουσίασης της έρευνας της ΑΔΕΔΥ «Να μη μας κάνει εντύπωση ότι ένα μεγάλο κομμάτι των καταγγελιών δεν γίνονται γιατί οι εργαζόμενες που υποστήκανε παρενοχλήσεις δεν μπορούν να γραφτούν στα σωματεία. Είναι εγκληματικό το ότι για συμβασιούχες εργαζόμενες, που είναι χιλιάδες στο δημόσιο και έχουν τις πιο επισφαλείς σχέσεις εργασίας, δεν αλλάζουν τα καταστατικά των σωματείων για να τις δεχτούν –όπως και όλους τους συμβασιούχους– επί ίσοις όροις.
Είναι πολύ σωστό να μπει σαν πειθαρχικό παράπτωμα η παρενόχληση, αλλά πρέπει στα καταστατικά των σωματείων να μπει ρήτρα που να λέει ότι οποιοσδήποτε κάνει σεξουαλική παρενόχληση θα διαγράφεται. Δεν μπορούμε να βάλουμε τον λύκο να φυλάει τα πρόβατα, όπως έχει γίνει στον ιδιωτικό τομέα όπου ένας βιομήχανος ορίζει την επιτροπή που ελέγχει.
Ασπίδα ενάντια στις παρενοχλήσεις είναι τα σωματεία, αν μπορέσουν χιλιάδες γυναίκες που είναι έξω απ' αυτά να γραφτούν. Για να μπορούν να παλέψουν και για τις συνθήκες εργασίας τους όπως και για τις παρενοχλήσεις. Να μπουν μπροστά τα σωματεία και μετά να ξαναγίνει μια τέτοια έρευνα με άλλους όρους, και νομίζω τότε θα είναι πολύ πιο αντιπροσωπευτικό το δείγμα».3
Όπως μας δείχνει και η έρευνα του Συνηγόρου του Πολίτη σεξισμός και διάλυση των εργασιακών σχέσεων πάνε μαζί. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο χρειάζεται να χτίσουμε την ενότητα της εργατικής τάξης από τα κάτω. Αυτό σημαίνει στην πράξη ότι χρειάζονται απεργιακές απαντήσεις σε όλων των ειδών τις επιθέσεις. Δεν υπάρχουν γυναικεία αιτήματα που αφορούν τις γυναίκες ή τις φεμινιστικές οργανώσεις, τουναντίον τα αιτήματα των γυναικών χρειάζεται να γίνουν αιτήματα των συνδικάτων και ταυτόχρονα οι μάχες ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις, για μονιμοποιήσεις, ΣΣΕ και αυξήσεις χρειάζεται να συνδεθούν και με τις μάχες ενάντια στις παρενοχλήσεις και τις σεξιστικές διακρίσεις.
Όσο η γυναίκα της εργατικής τάξης φορτώνεται τα βάρη της αναπαραγωγής της οικογένειας, γιατί το κοινωνικό κράτος έχει διαλυθεί, τόσο περισσότερο είναι αναγκασμένη να δέχεται μια σειρά πιέσεις όπως δουλειά χωρίς σταθερά ωράρια, πλήρως εντατικοποιημένη, χωρίς μέτρα ασφάλειας, χωρίς Συλλογική Σύμβαση. Πλάι σε αυτού του είδους τις εργασιακές συνθήκες πάνε και οι σεξουαλικές παρενοχλήσεις (όπως αποδεικνύει και η έρευνα του Συνηγόρου του Πολίτη) γιατί απλούστατα η ασυδοσία του αφεντικού και η ανάδειξη της κερδοφορίας του ως υπέρτατη αξία σημαίνει ότι έχει το δικαίωμα να ορίζει όχι μόνο τις συνθήκες εργασίας αλλά ακόμα και τα ίδια τα σώματά μας. Η ανυπαρξία οποιουδήποτε ελέγχου από την πλευρά των δημόσιων φορέων όπως το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας είναι άλλωστε το καλύτερο δώρο της κυβέρνησης Μητσοτάκη στα αφεντικά. Προφανώς από όλη αυτή τη διαδικασία δεν κερδίζουν οι άντρες της εργατικής τάξης, αλλά ανοίγει ο δρόμος για την καταπάτηση των εργασιακών δικαιωμάτων όλων αντρών και γυναικών.
Όπως τόνισε η Μαργαρίτα Συγγενιώτου γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος Ακροάματος (ΠΟΘΑ) σε διαδικτυακή εκδήλωση της Κίνησης για μία απεργιακή 8 Μάρτη (27/3/21) «Αν μπορεί ένας εργοδότης να απολύσει μία γυναίκα επειδή δεν ενέδωσε ή επειδή είναι έγκυος, αυτό γίνεται επειδή υπάρχουν οι σχέσεις εξουσίας. Τι είναι αυτό που δίνει στον εργοδότη την εξουσία: Η ανεργία... Δεν έχουμε βρει κανένα άλλο σύστημα που να προστατεύει τους εργαζόμενους καλύτερα από τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ). Όλες μας οι δυνάμεις να είναι προς αυτή την κατεύθυνση ώστε ο κώδικας δεοντολογίας να έχει κανονιστική και εφαρμοστική δυνατότητα μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων».4
Ο δρόμος για τα παλέψουμε όλα αυτά έχει ανοίξει και χρειάζεται να τον συνεχίσουμε για να γίνουν ακόμα περισσότερα βήματα στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών στους χώρους εργασίας, καθώς όσο τα συνδικάτα ανοίγουν αυτά τα ζητήματα τόσο βάζουν τις προϋποθέσεις για να χτιστεί η ενότητα στη βάση και να ανοίξει ο δρόμος για το δυνάμωμα των ίδιων των συνδικάτων και των ίδιων των αγώνων. «Η σημασία της συλλογικής διεκδίκησης ενάντια στις ανισότητες και στις διακρίσεις δεν περιορίζεται στην οικονομική βελτίωση της θέσης των γυναικών. Ο οργανωμένος συλλογικός αγώνας δίνει την αυτοπεποίθηση και τη δυνατότητα στις εργαζόμενες να καταγγείλουν και να αποκρούουν τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις στο χώρο δουλειάς».5
Όλες οι εργατικές μάχες από την περίοδο των μνημονίων μέχρι σήμερα, στην υγεία, στους δήμους, στην εκπαίδευση, στο χώρο της τέχνης, στον επισιτισμό, στα Πανεπιστήμια, όπου οι γυναίκες μπήκαν δυναμικά στην πρώτη γραμμή αλλά και ο ρόλος που έπαιξε στην Ελλάδα η καμπάνια της «Κίνησης για την Απεργιακή 8 Μάρτη» άνοιξαν και εδώ το δρόμο για να αρχίσει κάθε συνδικάτο να ακούει τη φωνή των γυναικών. Να αρχίσει να διεκδικεί δίπλα στα οικονομικά αιτήματα τα δικαιώματα των γυναικών να ζουν και να εργάζονται με αξιοπρέπεια κόντρα στην ασυδοσία των αφεντικών όσο ψηλά και αν βρίσκονται, που λόγω της θέσης τους και του πλούτου τους θεωρούν ότι έχουν την εξουσία πάνω στο γυναικείο σώμα. Αυτή η εξέλιξη δεν έπεσε από τον ουρανό. Με πρωτοβουλίες της Κίνησης για την Απεργιακή 8 Μάρτη άρχισαν τα τελευταία πέντε χρόνια να οργανώνονται συζητήσεις στους χώρους δουλειάς, που έδωσαν τη δυνατότητα σε γυναίκες από πολλούς χώρους από τις Τέχνες μέχρι την Υγεία και από τα ΜΜΕ μέχρι τον Επισιτισμό και τα Πανεπιστήμια να φέρουν στην επιφάνεια την έκταση των σεξιστικών επιθέσεων, από προϊσταμένους, διευθυντές κλπ.
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, το οποίο είναι το μοναδικό σωματείο εργαζομένων που πήρε τόσο ξεκάθαρη θέση ενάντια στις σεξουαλικές παρενοχλήσεις, ανέλαβε το καθήκον της δημοσιοποίησης των καταγγελιών, της προστασίας των θυμάτων, αντρών και των γυναικών που προέβησαν στις καταγγελίες και προχώρησε ακόμα και σε διαγραφές των μελών βιαστών όπως του Κιμούλη, του Χαϊκάλη, του Φιλιππίδη μετά από απόφαση Γενικής Συνέλευσης, ενώ είχε προηγηθεί και η οριστική διαγραφή του Λιγνάδη. Δε δίστασε μάλιστα μαζί με την Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος Ακροάματος (ΠΟΘΑ) να διεκδικήσει την παραίτηση της Μενδώνη μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου του εκλεκτού της Λιγνάδη. Αυτές οι πρωτοβουλίες του ΣΕΗ συσπείρωσαν ακόμα περισσότερα μέλη στο σωματείο με αποτέλεσμα να μπορέσει να προχωρήσει σε μεγάλες και πολύ μαζικές κινητοποιήσεις ενάντια στο ΠΔ 85/22, που υποβάθμισε τα πτυχία των καλλιτεχνών, με αποκορύφωμα την ιστορική διήμερη απεργία του ΣΕΗ όπου νέκρωσε όλα τα θέατρα και τα τηλεοπτικά στούντιο.
Το σωματείο του νοσοκομείου Αγ. Σάββας που δίνει τα τελευταία χρόνια σκληρές μάχες ενάντια στις απολύσεις των συμβασιούχων και τους εργολάβους, ήταν από τα πρώτα σωματεία που άνοιξαν το θέμα του σεξισμού οργανώνοντας την απεργία στις 8 Μάρτη. Αυτή η σύνδεση έπαιξε ρόλο ώστε οι σεξιστικές επιθέσεις στους χώρους δουλειάς να μην μένουν αναπάντητες. Όπως αναφέρει ανακοίνωση του Συλλόγου : «Ο Σύλλογος Εργαζόμενων του Νοσοκομείου Άγιος Σάββας στέκεται στο πλάι της συναδέλφου που βρήκε το θάρρος να καταγγείλει τη σεξιστική συμπεριφορά και τις ύβρεις από μεριάς συντονιστή διευθυντή γιατρού. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο εν λόγω “συνάδελφος”, στο χώρο του δημόσιου νοσοκομείου, προσβάλλει, απαξιώνει και αναπαράγει σεξιστικά και ακροδεξιά σχόλια και συμπεριφορές τύπου αφεντικού ιδιωτικής κλινικής». «Η καταγγελία πήρε διαστάσεις με αναφορά στη Διοίκηση του νοσοκομείου, ενώ έγινε θέμα και στον ΙΣΑ», είχε δηλώσει στην Εργατική Αλληλεγγύη η Ζαννέτα Λυσικάτου, αντιπρόεδρος τότε του Συλλόγου Εργαζομένων. «Από τη μεριά μας, σαν ΔΣ του Συλλόγου, κυκλοφορήσαμε αμέσως, μοιράσαμε αλλά και στείλαμε με μέηλ την ανακοίνωση σε όλους και όλες τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες για να ενημερωθούν και να μην μείνει το θέμα μόνο στα επίσημα όργανα. Το αποτέλεσμα ήταν ότι πολλές εργαζόμενες πήραν θάρρος από τη δημοσιοποίηση της επίθεσης και προχώρησαν μετά σε ανάλογες καταγγελίες».6
Αντίστοιχα το σωματείο των εργαζομένων στο Παιδιατρικό Νοσοκομείο “Αγλαΐα Κυριακού” κινητοποιήθηκε απέναντι στην πολιτική του κράτους να φυλακίζει παιδιά και εφήβους με εισαγγελικές αποφάσεις στους θαλάμους του ελλείψει δημόσιων δομών κατάλληλων για τη φροντίδα εγκαταλελειμμένων και κακοποιημένων παιδιών, ζητώντας να κρατικοποιηθούν όλες οι ιδιωτικές δομές πρόνοιας παιδιών.
Στους χώρους της Νεολαίας η μάχη ενάντια στις σεξουαλικές παρενοχλήσεις των μεγαλοκαθηγητάδων έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. «Η δύναμη του #metoo σε συνδυασμό με την αυτοπεποίθηση των πανεκπαιδευτικών συλλαλητηρίων και τη συλλογικότητα των συνελεύσεων που επανεμφανίστηκαν παρότι οι σχολές είναι κλειστές, συντέλεσαν στο να υπάρξει ένα μεγάλο κύμα αποκαλύψεων και καταγγελιών και στα πανεπιστήμια. Μετά τις φοιτήτριες της Φιλοσοφικής του ΑΠΘ, πάνω από 70 καταγγελίες έχει λάβει η Φοιτητική Πρωτοβουλία Καταγραφής Παρενοχλήσεων στην ΑΣΚΤ. Η μάχη ενάντια στην εφαρμογή του νέου νόμου Χρυσοχοΐδη-Κεραμέως, που βάζει ταξικούς φραγμούς στη φοίτηση και προβλέπει πανεπιστημιακή αστυνομία, θα είναι καθοριστική για τη δυνατότητα να μπορούν τα θύματα να καταγγέλλουν και να δικαιώνονται για τις παρενοχλήσεις, αλλά και για να προστατεύονται από αυτές».7
Πολλά συνδικάτα σε όλο τον κόσμο παίρνουν τα τελευταία χρόνια πρωτοβουλίες ενάντια στο ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης. Το Νοέμβρη του 2018 το συνδικάτο εργαζόμενων στην Google προχώρησε σε παραστάσεις διαμαρτυρίας και απεργία κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης στους χώρους εργασίας μετά τις καταγγελίες για περιστατικά σεξουαλικής βίας, φυλετικών διακρίσεων και κατάχρησης εξουσίας από υψηλόβαθμα στελέχη. «Οι εργαζόμενες κατέβασαν τα ρολά στο 60% των χώρων της εταιρείας παγκόσμια, από τη Σιγκαπούρη, το Τόκιο και τη Βομβάη μέχρι το Βερολίνο, το Δουβλίνο, το Λονδίνο, τη Ζυρίχη, τη Νέα Υόρκη» .8
Τον ίδιο χρόνο οι εργαζόμενοι στα McDonald’s σε 10 πόλεις μεταξύ άλλων σε Σικάγο, Κάνσας, Λος Άντζελες, Μαϊάμι, Νέα Ορλεάνη, Ορλάντο Σαν Φρανσίσκο απήργησαν διαμαρτυρόμενοι για τη σεξουαλική παρενόχληση εντός του εργασιακού περιβάλλοντος. «Η απεργία αυτή ήρθε μετά την κατάθεση παραπόνων από 10 εργαζόμενους της αλυσίδας fast-food στις ΗΠΑ σε μια Επιτροπή για την ισότητα στο χώρο εργασίας. Οι εργαζόμενοι κατήγγειλαν ότι η εταιρεία αγνόησε τα συγκεκριμένα παράπονα που αφορούσαν σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας που περιελάμβανε μεταξύ άλλων ανάρμοστο άγγιγμα, προτάσεις για σεξ και σχετικά σχόλια. Η δράση αυτή ήταν η πρώτη απεργία σε διαφορετικές πολιτείες των ΗΠΑ που επικεντρώνεται στην σεξουαλική παρενόχληση».9
Όλη αυτή η τεράστια δυναμική που έχει αρχίσει να απελευθερώνεται στη βάση των συνδικάτων σε όλο τον κόσμο, είναι η αιτία των αποκαλύψεων τεράστιων σκανδάλων που συγκλόνισαν όλο τον πλανήτη τα τελευταία χρόνια. Μην ξεχνάμε ότι το 2017 οι ΗΠΑ συγκλονίστηκαν από ένα τεράστιο κίνημα γυναικών ενάντια στις σεξιστικές δηλώσεις Τραμπ, που επηρέασε καθοριστικά την άνοδο ενός παγκόσμιου κινήματος γυναικών. Μπορεί στις ΗΠΑ να είχαμε την αποκάλυψη του σκανδάλου του μεγαλοκαρχαρία Έπσταιν, αλλά στην Ελλάδα είχαμε τους Λεβέντηδες της Coca Cola που από τη μία απειλούσαν να κλείσουν το εργοστάσιο στη Θεσσαλονίκη, να απολύσουν όλους τους εργαζόμενους και να το μεταφέρουν στη Βουλγαρία και από την άλλη πήγαν να βγάλουν “τρελή” τη Γεωργία Μπίκα, που κατήγγειλε τον γιο Λεβέντη για βιασμό και έχει καταφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για να βρει δικαιοσύνη, επειδή εδώ τα δικαστήρια έβαλαν την υπόθεση στο αρχείο.
Κάτω από αυτή την πίεση ο Χατζηδάκης συμπεριέλαβε στον περιβόητο Νόμο του μια σειρά άρθρα για τη σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, που απαγορεύουν την παρενόχλησης και “υποχρεώνουν” τον εργοδότη να προχωρήσει σε «μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας και της παρενόχλησης». Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα υποκριτικό δήθεν προοδευτικό περιτύλιγμα ενός νόμου που έχει σαν πραγματικό στόχο να διαλύσει κάθε εργατική κατάκτηση και συνολικά τα ίδια τα συνδικάτα.
Ο Μητσοτάκης και το κόμμα της ΝΔ δε δίστασε να εμφανιστεί μέσα στην προεκλογική περίοδο ως δήθεν προστάτης των γυναικών. Είναι «προϋπόθεση ανάπτυξης να αυξήσουμε τη συμμετοχή των γυναικών στην οικονομία. Χρειάζονται πολιτικές που θα βοηθήσουν τις γυναίκες να ισορροπήσουν ανάμεσα στην εργασία και την προσωπική ζωή» είπε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του που έδωσε παραμονές των εκλογών της 21 Μάη.10
Πέρα από τα παραμύθια του Μητσοτάκη η πραγματικότητα είναι ότι η κυβέρνηση της ΝΔ υπήρξε η πιο σεξιστική κυβέρνηση των τελευταίων χρόνων και αυτό δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από τα ωραία λόγια και τις υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα, ότι δήθεν θα έρθουν οι νέοι επενδυτές για να φέρουν αυξήσεις στους μισθούς των γυναικών. Το κόμμα της άρχουσας τάξης που διαχειρίζεται ένα σύστημα που βρίσκεται σε πολλαπλή κρίση, δε δίστασε ειδικά τα τελευταία χρόνια να προχωρήσει στο τσάκισμα όλων των γυναικείων κατακτήσεων από την περίοδο της Μεταπολίτευσης, ανοίγοντας το δρόμο για να μετατραπεί η ζωή των γυναικών σε καθημερινή κόλαση και στη συνολικότερη αύξηση της βίας απέναντι στις γυναίκες, τα παιδιά και τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα.
Η ιστορία με τον μαστροπό βιαστή στον Κολωνό, αποκάλυψε τις διασυνδέσεις της ΝΔ με κύκλωμα δεκάδων βιαστών που είχε στηθεί από τον ίδιο τον Μίχο. Αντίστοιχη εικόνα έρχεται από το σκάνδαλο της ΜΚΟ “Κιβωτός του κόσμου”, που έχει στηριχθεί και με χρηματοδότηση χιλιάδων ευρώ από τη δημοτική αρχή Μπακογιάννη και για την οποία υπήρξε πλήθος καταγγελιών για κακοποίηση παιδιών. Ακόμα πιο αποκαλυπτική για το τι ρόλο έπαιξε η κυβέρνηση και οι θεσμοί του κράτους, ήταν η υπόθεση του βιασμού μίας νέας γυναίκας μέσα στο Αστυνομικό Τμήμα Ομόνοιας από αστυνομικούς. Δεν ξεχνάμε άλλωστε ότι η ΝΔ ψήφισε το νόμο για τη Συνεπιμέλεια κάτω από την πίεση του κυκλώματος των λεγόμενων “Ενεργών Μπαμπάδων” που όπως αποκαλύφθηκε, κάποιοι από αυτούς είχαν διασυνδέσεις με τη Greek Mafia.
Αν η μία πλευρά ήταν οι πλάτες της ΝΔ στα κυκλώματα βιαστών από την άλλη ήταν οι πλάτες στους οπαδούς του δόγματος Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια, με τα συνέδρια για την υπογονιμότητα και την επίθεση στο δικαίωμα της έκτρωσης, προκειμένου να επιβάλλει το σεξιστικό ιδεολόγημα του αναπαραγωγικού ρόλου των γυναικών ως “φυσιολογικού” προορισμού. Παράλληλα με όλα αυτά, μέσα από τις ιδιωτικοποιήσεις και τις περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες και τις ελλείψεις προσωπικού, η κυβέρνηση Μητσοτάκη δε δίστασε να διαλύσει κάθε δομή στήριξης της οικογένειας και της γυναίκας, να στρώσει το δρόμο για την περαιτέρω ελαστικοποίηση της εργασίας, τη φτώχεια, την ανεργία, την κατάργηση των Συλλογικών Συμβάσεων με το Νόμο Χατζηδάκη.
Κάθε χρόνο τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αξιολογούνται προκειμένου να διαπιστωθεί πόσο απέχουν από την επίτευξη του στόχου της ισότητας των φύλων. Οι αξιολογήσεις βασίζονται στις διαφορές μεταξύ γυναικών και ανδρών σε έξι τομείς: εργασία, χρήματα, γνώση, χρόνος, εξουσία και υγεία. Με βάση τα συγκριτικά στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) η Ελλάδα και το 2022 καταλαμβάνει την τελευταία θέση στην κατάταξη των ευρωπαϊκών χωρών σε ό, τι αφορά τα ζητήματα ισότητας των φύλων με συνολική βαθμολογία 53,4%.11
Μέσα σε όλο αυτό το περιβάλλον που διαμορφώθηκε δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι σεξουαλικές παρενοχλήσεις, οι βιασμοί και οι γυναικοκτονίες, έχουν αυξηθεί σε τεράστιο βαθμό σε σχέση με το παρελθόν. Μία έρευνα του Μεσογειακού Ινστιτούτου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών (26/2/23) με τίτλο “Ο ακήρυχτος πόλεμος κατά των γυναικών στην Ευρώπη”, δείχνει ότι στην Ελλάδα υπήρξε η υψηλότερη αύξηση, 187,5%, στις γυναικοκτονίες το 2021. Επίσης ότι η σεξουαλική βία στην Ελλάδα αυξήθηκε 115,6% το 2020 και 104,3% το 2021.
Η προοπτική για να τα τσακίσουμε όλα αυτά είναι να μετατρέψουμε την οργή μας ενάντια στη βρωμιά του συστήματος σε οργανωμένη δράση μέσα από τα συνδικάτα αλλά και στο δυνάμωμα της αντικαπιταλιστικής αριστεράς που παλεύει για να τσακίσει την κυβέρνηση των πλούσιων εκ-βιαστών και να ανοίξει το δρόμο για μία κοινωνία απαλλαγμένη από την εκμετάλλευση και όλες τις διακρίσεις. Για να βάλουμε τέλος στην καταπίεση των γυναικών χρειαζόμαστε να τσακίσουμε το ίδιο το σύστημα που στηρίζει ο Μητσοτάκης και οι όμοιοί του, τον καπιταλισμό, που μέσα στην κρίση του ενισχύει τον ρατσισμό και τον σεξισμό, για να κρατά διασπασμένη την εργατική τάξη και να μπορεί να αυξάνει την εκμετάλλευση και τα κέρδη του.
Ταυτόχρονα χρειάζονται και οι απαντήσεις σε όλες τις ιδεολογικές επιθέσεις, που δικαιολογούν το μεγάλωμα της ψαλίδας μεταξύ αντρών και γυναικών και ταυτόχρονα καλλιεργούν το ιδεολόγημα της γυναικείου προορισμού της αναπαραγωγής ή της γυναίκας σεξουαλικό αντικείμενο. Χρειάζεται να βάλουμε στο κέντρο της συζήτησης το πώς λειτουργεί συνολικά αυτό το σύστημα και γιατί έχει ανάγκη την οικογένεια και την καταπίεση των γυναικών για να συντηρείται και να αυξάνει τα κέρδη του. Η οικογένεια μέσα στον καπιταλισμό είναι ο θεσμός που εξασφαλίζει την τρέχουσα αλλά και την επόμενη γενιά των εργατών. Εκτός του ότι εξασφαλίζει την αναπαραγωγή των εργατών με το πιο φθηνό κόστος, ταυτόχρονα σημαίνει και πίεση πάνω στις ιδέες της εργατικής τάξης να αποδεχτεί το μοντέλο της πυρηνικής οικογένειας ως φυσιολογικό και κατά συνέπεια και το ρόλο τον γυναικών ως το κομμάτι της κοινωνίας που είναι επιφορτισμένο από τη φύση να αναλάβει να οργανώσει μέσα στην οικογένεια αυτή την αναπαραγωγή.
Όλα αυτά επιβάλλονται με την κυρίαρχη ιδεολογία που καλλιεργεί τα σεξιστικά στερεότυπα και επιβάλει τις διακρίσεις στην πράξη. Αν για πολλά χρόνια το σύστημα χρησιμοποιούσε το επιχείρημα της βιολογικής κατωτερότητας των γυναικών, σήμερα που οι γυναίκες αποτελούν το μισό της εργατικής τάξης και σε ορισμένους τομείς μάλιστα είναι και πλειοψηφία, προβάλει τις ιδέες του εμπορεύματος. Το γυναικείο σώμα μετατρέπεται σε αντικείμενο και πετυχημένος είναι αυτός που μπορεί να το χρησιμοποιήσει. Αυτή η σχέση νομιμοποιεί τη βία κατά των γυναικών και τους βιασμούς.
Αυτό είναι όμως ένα ιδεολογικό δηλητήριο και το αντίδοτό του είναι οι αγώνες και η συλλογική πάλη. Μέσα από τις κοινές εμπειρίες αντρών και γυναικών μέσα στα συνδικάτα, αναδεικνύεται ο ρόλος του συστήματος και διαμορφώνονται συνθήκες ριζοσπαστικοποίησης των ιδεών για όλους, άντρες και γυναίκες. Ο γιορτασμός της 8 Μάρτη με απεργία τα τελευταία πέντε χρόνια στην Ελλάδα είναι ένα τεράστιο βήμα για να ξηλώσουμε και τις διακρίσεις στην πράξη αλλά και όλο το ιδεολογικό υπόβαθρο πίσω από αυτές.
Σημειώσεις
1. https://www.synigoros.gr/el/category/ekdoseis-ek8eseis/post/eidikh-ek8esh-or-h-parenoxlhsh-kai-h-se3oyalikh-parenoxlhsh-sthn-ergasia
2. Εργατική Αλληλεγγύη τεύχος Νο1514 (23/3/22)
3. Εργατική Αλληλεγγύη τεύχος Νο1514 (23/3/22)
4. Μαρία Στύλλου, Η Πάλη για την Απελευθέρωση των Γυναικών, εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
5. Μαρία Στύλλου, Η Πάλη για την Απελευθέρωση των Γυναικών, εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
6. Εργατική Αλληλεγγύη, Νο 1405, 15/1/20 “Αγ. Σάββας: STOP στον σεξιστή Διευθυντή”
7. Εργατική Αλληλεγγύη, Νο 1459, “Πάμε για μια 8 Μάρτη-σεισμό”, Αφροδιτη Φράγκου
8. Μαρία Στύλλου, Η Πάλη για την Απελευθέρωση των Γυναικών, εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
9. www.3pointmagazine.gr Απεργία στα McDonald’s ενάντια στη σεξουαλική παρενόχληση (20/9/18)
10. ΤΑ ΝΕΑ 17/5/23
11. ΤΟ ΒΗΜΑ 24/10/22