(Πάνω άριστερά) Καμένο το δάσος της Δαδιάς. (Πάνω δεξιά) Αποκαΐδια στο Νοσοκομείο Νίκαιας. (Κάτω δεξιά) (Κάτω αριστερά) Φασιστικό “περίπολο” στον Έβρο. (Πάνω αριστερά) Αποκαΐδια στο Νοσοκομείο Νίκαια
Η διαχείριση της πολυκρίσης από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας οδηγεί σε όλο και περισσότερα εγκλήματα.
Η Μαρία Στύλλου δείχνει το υπόβαθρο της κρίσης του καπιταλισμού και προβάλλει την πηγή ελπίδας που είναι η τάξη μας.
Κάθε βδομάδα και μια καταστροφή, κάθε βδομάδα και ένα έγκλημα! Αυτός είναι ο συνοπτικός απολογισμός για την πορεία της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας μετά τις εκλογές του Μάη-Ιούνη. Και σε όλο αυτό το διάστημα, οργανωμένη κυβερνητική επίθεση στην εργατική τάξη και στην Αριστερά.
Στην Πύλο έγινε το πιο φρικτό έγκλημα με 600 πρόσφυγες πνιγμένους. Όσο εγκληματική ήταν η επιχείρηση «έρευνας και διάσωσης» που οδήγησε τους πρόσφυγες στον πάτο της Μεσογείου, άλλο τόσο εγκληματική είναι η «έρευνα» για τις αιτίες του πνιγμού. Αντί να βρίσκει στοιχεία φροντίζει να τα κρύβει ή να τα καταστρέφει. Αυτό που συνεχίζεται είναι οι δολοφονίες προσφύγων και μεταναστών με την Ευρωπαϊκή Ένωση να υψώνει περισσότερα και ψηλότερα τείχη στα σύνορα και την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας να οργανώνει σύγχρονα Νταχάου στις Αμυγδαλέζες όπου μαντρώνονται οι «παράτυποι», οι «χωρίς χαρτιά».
Η «αντιπυρική περίοδος» του 2023 αποδεικνύεται χειρότερη και από του 2021. Τότε έκαψαν τη βόρεια Εύβοια και τη Βαρυμπόμπη, φέτος δεν γλύτωσε τίποτα από το δόγμα «οι φωτιές σβήνουν όταν φτάσουν στη θάλασσα». Από το Λουτράκι στη Ρόδο, στην Πελοπόννησο, στη Μαγνησία και πίσω στον Ασπρόπυργο, δεν άφησαν ούτε δάσος ούτε νησί χωρίς καταστροφή.
Πόλεμο θύμιζε η έκρηξη στην Αγχίαλο και πραγματικά βρίσκεται σε εξέλιξη ένας πόλεμος της κυρίαρχης τάξης και της κυβέρνησής της ενάντια στον κόσμο. Τα λεφτά του προϋπολογισμού πάνε για εξοπλισμούς, για F16 και Ραφάλ και όχι για πυροσβέστες και οργάνωση της πρόληψης των πυρκαγιών και της προστασίας των κατοίκων.
Όπως τόνιζε η ανακοίνωση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος, «Εμπρηστές είναι ο Μητσοτάκης και οι υπουργοί του»:
«Αυτοί είναι που κόβουν τις δαπάνες και τις προσλήψεις για τη δασοπροστασία, όπως για όλες τις κοινωνικές υπηρεσίες, την Υγεία, την Παιδεία, την Πρόνοια που έχει ανάγκη η εργατική τάξη. Αυτοί καθιέρωσαν την πολιτική "εκκενώστε τον πληθυσμό και αφήστε το δάσος να καεί". Οι φωτιές σταματάνε όταν καεί και το τελευταίο δέντρο και οι φλόγες φτάσουν στη θάλασσα.
Δεν χωράει καμιά δικαιολογία ότι "δεν υπάρχουν λεφτά". Και μόνο οι παραγγελίες για τα Ραφάλ να ακυρωθούν, φτάνουν για να ανανεωθεί όλος ο στόλος της Πυροσβεστικής, επίγειος και εναέριος, και να γίνουν οι μαζικές προσλήψεις που είναι απαραίτητες.
Είναι η ίδια κυβέρνηση που αφήνει τα κέρδη των αφεντικών της ενέργειας και των κερδοσκόπων της αγοράς ακινήτων ανέγγιχτα, ενώ πετσοκόβει τους μισθούς με την ακρίβεια και τα νομοσχέδια του Χατζηδάκη.
Είναι η ίδια κυβέρνηση που μιλάει για "πράσινη ανάπτυξη" και ψάχνει δικαιολογίες στην κλιματική αλλαγή, ενώ την ίδια στιγμή κλιμακώνει τους ανταγωνισμούς για τις ΑΟΖ και ετοιμάζει νέες εξορύξεις ορυκτών καυσίμων παρέα με τις πολυεθνικές σαν την Τοτάλ και την Έξξον».1
Εμπρηστική είναι η πολιτική της κυβέρνησης όχι «μόνο» για τα δάση και το κλίμα, αλλά και με την επίθεσή της στη δημόσια Υγεία, στο ΕΣΥ, σε κάθε δημόσιο νοσοκομείο. Κάηκε ένας ολόκληρος όροφος στο Κρατικό της Νίκαιας γιατί δεν υπήρχε πυρασφάλεια. Σκηνές πανικού με τους εργαζόμενους να τρέχουν να εκκενώσουν τους ασθενείς:
«ο κόσμος έτρεχε πανικόβλητος, ασθενείς κατέβαιναν από τις σκάλες, μόνοι τους η με τη βοήθεια των ελαχιστότατων νοσηλευτών, βοήθησα όσους μπορούσα, δεν υπήρχε και φως στην πλαϊνή σκάλα, με τον φακό του κινητού κατέβαιναν, δεν ειδοποιηθήκαμε από κανέναν, επαναλαμβάνω, φορεία και αναπηρικά αμαξίδια, άλλους τους σήκωσαν στα χέρια, γέμισε η είσοδος του νοσοκομείου, μετά μεταφέρθηκαν στα ΤΕΠ, άνθρωποι χειρουργημένοι, μετά διακομίστηκαν σε άλλα νοσοκομεία, επικράτησε πανικός γιατί ο καπνός ηταν πολύ πυκνός, ποιο σχέδιο εκκένωσης, εδώ θα καιγόμασταν σαν τα ποντίκια, ιδίως στους κοιτώνες, στον υπέρηχο, στα εργαστήρια, όπου τα πάντα είναι ερμητικά κλειστά, λόγω της θερμοκρασίας, για να λειτουργούν τα μηχανήματα, δεν ξέρω όντως από τύχη ζούμε σε αυτήν την χώρα, και δεν μας αξίζει, έχουμε δικούς μας ανθρώπους να μας περιμένουν στα σπίτια μας, οι ανήμποροι ασθενείς μας, οι μανάδες και οι πατεράδες σας, τα παιδιά σας, η φωτιά μπορεί να έσβησε, τα προβλήματα όμως πρέπει να λυθούν άμεσα, και γρήγορα...».2
Στην Κρήτη που κατακλύζεται από κόσμο που κάνει διακοπές εκεί, τα νοσοκομεία καταρρέουν. Όπως αναφέρουν με κοινή ανοιχτή επιστολή τους τα σωματεία εργαζομένων των νοσοκομείων ΠΑΓΝΗ, Βενιζέλειου, Αγ.Νικολάου, Σητείας, Χανίων, Ρεθύμνου, Διαλυνάκειου, οι Ενώσεις Γιατρών του νησιού, οι σύλλογοι της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας καθώς και μέλη της ΠΟΕΔΗΝ και της ΟΕΝΓΕ:
«Η κατάσταση στα Νοσοκομεία και στα Κέντρα Υγείας έχει φτάσει σε οριακό σημείο. Τα κενά σε προσωπικό όλων των ειδικοτήτων είναι χιλιάδες, οι αναμονές για ραντεβού στα τακτικά ιατρεία και οι λίστες για προγραμματισμένα χειρουργεία είναι τεράστιες. Οι μετακινήσεις ιατρών, νοσηλευτών και λοιπού προσωπικού από νοσοκομείο σε νοσοκομείο, από την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ) στα νοσοκομεία ή από τμήμα σε τμήμα δεν λύνουν κανένα απολύτως πρόβλημα, απεναντίας δημιουργούν νέα προβλήματα».3
Και όλα αυτά μέσα σε συνθήκες όπου οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι. Ο πληθωρισμός τσακίζει τα μεροκάματα, η «καταπολέμησή» του με την άνοδο των επιτοκίων χειροτερεύει την κατάσταση και η κυβέρνηση μεθοδεύει νέες επιθέσεις με τον νόμο του Χατζηδάκη που επιβάλλει αρνητικές «αυξήσεις» στο μισθολόγιο, με το νομοσχέδιο Γεωργιάδη που θέλει 16ωρο αντί για 8ωρο στη δουλειά, με όλο το υπουργικό συμβούλιο μαζί στις αντεργατικές επιθέσεις.
Ακόμα χειρότερα, η κυβέρνηση βλέπει στηρίγματα για όλη αυτή την καταστροφική πολιτική στην ακροδεξιά. Το δήλωσε ο Βορίδης που έχει αναλάβει τη διαχείριση των σχέσεων της ΝΔ στη Βουλή λέγοντας «θα συνεργαστούμε με όλους». Την ξέρουμε αυτή τη συνεργασία και ιστορικά από τη σχέση ΝΔ-Εθνικής Παράταξης μετά τις εκλογές του 1977, και πιο πρόσφατα με τη σχέση ΝΔ-Χρυσής Αυγής και τα ραντεβού Μπαλτάκου-Κασιδιάρη και σήμερα με τον Κασιδιάρη από τη φυλακή να απολαμβάνει την ηγεσία των Σπαρτιατών και τα τάγματα εφόδου να ξανασηκώνουν κεφάλι στις γειτονιές.
Η δολοφονία του Σιράζ Σαφτάρ, μετανάστη εργάτη από το Πακιστάν που μαχαιρώθηκε μέχρι θανάτου κοντά στο γήπεδο του Απόλλωνα την ώρα που πήγαινε για δουλειά στη Λαϊκή ως φορτοεκφορτωτής, ήρθε να θυμίσει τη δολοφονία του Σαχζάτ Λουκμάν. Και κάθε αμφιβολία για την αποθράσυνση των νεοναζί χάρη στην κάλυψη της ΕΛΑΣ και της κυβέρνησης διαλύθηκε μετά τη δολοφονία του Μιχάλη Κατσουρή μπροστά στο γήπεδο της ΑΕΚ.
Δεν βρισκόμαστε μπροστά σε «επιστροφή στην κανονικότητα», όπως επιμένει η κυβερνητική προπαγάνδα. Βρισκόμαστε μπροστά σε περίοδο εγκλημάτων και καταστροφών, σε περίοδο έκτακτων γεγονότων που χαρακτηρίζουν την κατάσταση και στην Ελλάδα και διεθνώς.
Ένα σύστημα που σπέρνει κρίση και καταστροφές
Τη διεθνή διάσταση αυτής της εικόνας την έδωσε ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), όπου συμμετέχει και η Νέα Δημοκρατία, μιλώντας για τους στόχους της Δεξιάς για την επόμενη περίοδο. Σύμφωνα με τους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς:
«Το μεγαλύτερο πολιτικό κόμμα της Ευρώπης είχε κατέβει στις ευρωεκλογές του 2019 σχεδόν σαν οικολόγοι, προβάλλοντας τα σχέδια της ΕΕ για περιορισμό των εκπομπών ρύπων και προστασία της φύσης. Το Πράσινο Ντηλ της ΕΕ ήταν αντίστοιχο με την ‘Aποστολή στο φεγγάρι’, έλεγε τότε το ΕΛΚ. Η απογείωση του πληθωρισμού, ο πόλεμος και η άνοδος της μετανάστευσης, που μεσολάβησαν από τότε, έχουν επαναφέρει το ΕΛΚ στη Γη. Μπροστά στις ευρωεκλογές του Ιούνη 2024, με τα λαϊκιστικά ακροδεξιά κόμματα να κερδίζουν έδαφος, το ΕΛΚ μετατοπίζεται για να τα αντιμετωπίσει ή ακόμα και να τα υιοθετήσει. Ο Μάνφρεντ Βέμπερ, ηγέτης του ΕΛΚ, έδωσε έμφαση σε ισχυρότερη άμυνα, πιο ανταγωνιστική οικονομία και ‘αν χρειαστεί’ έναν φράχτη στα σύνορα για να κρατάει απέξω τους μετανάστες. (…) Άλλοι ευρωβουλευτές λένε ότι ο Βέμπερ είναι υπερβολικά κεντραρισμένος στο φλερτ με την ακροδεξιά και ιδιαίτερα με το κόμμα της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι που έχει μετα-φασιστικές ρίζες, με αποτέλεσμα [o Βέμπερ] να διακινδυνεύει την αποδοχή της ακροδεξιάς πολιτικής στα καθιερωμένα».4
Πίσω από τα αστειάκια για το φεγγάρι και τη γη, βρίσκεται η σκληρή πραγματικότητα της πολυκρίσης του καπιταλισμού, του συστήματος που γεννάει και συνδέει τις κρίσεις στην οικονομία, στις διεθνείς σχέσεις, στο κλίμα.
Η ανταγωνιστική συσσώρευση του κεφάλαιου είναι το καθοριστικό χαρακτηριστικό αυτού του συστήματος και οδηγεί όχι μόνο σε οικονομικές κρίσεις, αλλά και σε γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς και καταστροφή του περιβάλλοντος.
Ιστορικά, αυτή η τάση εκφράστηκε τρομακτικά στη δεκαετία του 1930, που ονομάστηκε «Μεσάνυχτα του (εικοστού) αιώνα». Το Κραχ του 1929, η μακρόσυρτη οικονομική κρίση που ακολούθησε και δεν ξεπεράστηκε παρά μόνο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η άνοδος των Ναζί στην εξουσία στη Γερμανία το 1933, η πολεμική εξόρμηση του Άξονα που έφερε τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο σαν συνέχεια του πρώτου, ο πυρηνικός εφιάλτης που σημάδεψε το τέλος του πολέμου στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, όλα αυτά ήταν το μεγαλύτερο ξέσπασμα της καταστροφικής μανίας του συστήματος που ξαναχτίστηκε πάνω σε απέραντα συντρίμμια.
Όσες «θεωρίες» κι αν έχουν προβληθεί για να πείσουν ότι εκείνη η δυναμική ανήκει στο παρελθόν, οι αντιφάσεις του καπιταλισμού τις διαψεύδουν.
Η τραπεζική κρίση του 2008 σηματοδότησε την αρχή μιας μακρόσυρτης οικονομικής κρίσης που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Οι όποιες προσπάθειες των Κεντρικών Τραπεζών και των κυβερνήσεων να την ξεπεράσουν βρήκαν μπροστά τους εξελίξεις που άνοιξαν νέες φάσεις της κρίσης, πιο πολύπλευρες. Η πανδημία του κορονοϊού και το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία δεν ήταν κάποια «ατυχήματα» που επιδείνωσαν τα οικονομικά προβλήματα, αλλά εξελίξεις αλληλένδετες με την πορεία του συστήματος. Η κλιματική καταστροφή και η επίθεση λιτότητας στα συστήματα Υγείας καθόρισαν τις διαστάσεις της πανδημίας και την παγκόσμια οικονομική αναστάτωση που έφερε. Το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία και οι κυρώσεις της Δύσης σε βάρος της Ρωσίας σήμαναν έναν ενεργειακό πόλεμο που έπαιξε και παίζει ρόλο στην έκρηξη του πληθωρισμού σε συνδυασμό με την αποτυχία της «ποσοτικής χαλάρωσης» των Κεντρικών Τραπεζών.
Η αντιμετώπιση του πληθωρισμού με έναν συνδυασμό αύξησης των επιτοκίων και καθήλωσης των μισθών σημαίνει κλιμάκωση της αντεργατικής επίθεσης σε διεθνή κλίμακα. Παντού η συλλογιστική των Κεντρικών Τραπεζών είναι ότι καθώς ο δανεισμός γίνεται πιο ακριβός, οι επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να κάνουν περικοπές στα έξοδά τους είτε μειώνοντας το προσωπικό είτε κόβοντας τους μισθούς είτε και τα δυο. Αυτή τη λογική έρχεται να υπηρετήσει και ο νόμος του Χατζηδάκη για τις «αυξήσεις» και το νομοσχέδιο του Γεωργιάδη για τα ωράρια.
Οι περικοπές ήδη δαγκώνουν. Χαρακτηριστικά είναι τα δημοσιεύματα για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν φέτος όσοι και όσες προσπάθησαν να κάνουν διακοπές. Πέρα από το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι για ένα όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της εργατικής τάξης το καλοκαίρι είναι εποχή για σκληρή δουλειά στα κάτεργα της «σεζόν» στην τουριστική βιομηχανία, υπάρχουν και οι εικόνες για όσους κατάφεραν να πάρουν κάποιες μέρες άδειας. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η Εφημερίδα των Συντακτών, ένα 26% των αδειούχων φιλοξενούνται σε σπίτια φίλων και ένα 6% επιλέγει το κάμπινγκ, 20% πηγαίνουν σε ενοικιαζόμενα δωμάτια και μόνο 9% σε ξενοδοχεία. Οι μισοί αναγκάζονται να μαγειρεύουν συχνά ώστε να μειώσουν τα έξοδα.5
Τέτοιο είναι το υπόβαθρο για τις μανιώδεις προσπάθειες του Μητσοτάκη και των υπουργών του να κάνουν το μαύρο άσπρο. Όπως έγραφε η Εργατική Αλληλεγγύη:
«η προπαγάνδα της κυβέρνησης ακολουθεί όλο και πιο πολύ το μοντέλο του Όργουελ: ο πόλεμος είναι «ειρήνη», η πείνα είναι «ευημερία»…
Ο Μητσοτάκης πηγαίνει στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ που διευρύνεται με τη Σουηδία για να κλιμακώσει τον πόλεμο με τη Ρωσία στα εδάφη της Ουκρανίας και όχι μόνο, αλλά η κυβερνητική προπαγάνδα μιλάει για «αποκλιμάκωση» της έντασης στο Αιγαίο επειδή ο Μητσοτάκης συναντιέται με τον Ερντογάν στα πλαίσια της ΝΑΤΟϊκής συνάθροισης.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συνεχίζει να ανεβάζει τα επιτόκια στέλνοντας το κόστος δανεισμού στα ύψη, αλλά οι υπουργοί της Νέας Δημοκρατίας μιλάνε για την «κατάκτηση» της επενδυτικής βαθμίδας που θα κάνει τον δανεισμό ευκολότερο.
Κάθε μέρα και άλλη μια τραγωδία αναδεικνύει τις ελλείψεις των Νοσοκομείων ύστερα από τέσσερα χρόνια περικοπών και ιδιωτικοποιήσεων, αλλά η κυβέρνηση ανακοινώνει ότι θα καλύψει τα κενά με μεταθέσεις από την Πυροσβεστική και το στρατό και βαφτίζει αυτή την πολιτική «βελτίωση» του ΕΣΥ στο βάθος μιας νέας τετραετίας.
Έρχεται ένας από τους χειρότερους καύσωνες και η κυβερνητική προπαγάνδα ακόμα μιλάει για «πράσινη ανάπτυξη», ίσως γιατί εννοεί ότι τα θύματα της θερμοπληξίας θα βλέπουν τα ραδίκια ανάποδα.
Όλα αυτά θα ήταν γελοία, αν δεν ήταν τόσο τραγικά. Δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για “αναμονή και περισυλλογή”. Η αντίσταση είναι μονόδρομος».6
Εργατικές αντιστάσεις, ρεφορμιστικά εμπόδια
Η διαπίστωση ότι η αντίσταση είναι μονόδρομος δεν υπάρχει μόνο στις αναλύσεις των επαναστατών. Υπάρχει και στις αυθόρμητες διαθέσεις της εργατικής τάξης σε διεθνή κλίμακα. Δεν έχει σβήσει ακόμη ο απόηχος από τις τεράστιες κινητοποιήσεις που συγκλόνισαν τη Γαλλία. Στη Βρετανία είχαμε το μεγαλύτερο απεργιακό κύμα εδώ και σαράντα χρόνια. Στις ΗΠΑ οι ακροδεξιές εκστρατείες για απαγόρευση των εκτρώσεων βρήκαν μπροστά τους μαζικές διαδηλώσεις για το δικαίωμα των γυναικών να αποφασίζουν οι ίδιες, όπως και οι ρατσιστικές δολοφονίες βρήκαν μπροστά τους το κίνημα Black Lives Matter. Πιο πριν, η νεολαία σε πολλές χώρες έκανε δικό της το σύνθημα «Αλλάξτε το σύστημα, όχι το κλίμα».
Η κρίση των από πάνω μεταφράζεται σε κοινωνική πόλωση και ανοίγει δυνατότητες για την τάξη να παλέψει και ευκαιρίες για την Αριστερά. Όμως η ανταπόκριση της Αριστεράς εξαρτάται από τις στρατηγικές επιλογές της. Η ρεφορμιστική αριστερά επιλέγει μέσα σε αυτές τις συνθήκες να παίξει σταθεροποιητικό ρόλο και αυτό σημαίνει μετατόπιση δεξιότερα.
Η παραίτηση του Τσίπρα ήταν η επιβεβαίωση της αποτυχίας μιας ολόκληρης στρατηγικής. Η «κλίκα των τεσσάρων» που διεκδικούν τη διαδοχή στην προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ σηματοδοτεί όχι μόνο τη συνέχιση αυτής της πολιτικής αλλά και την προσαρμογή της ακόμη πιο δεξιά.
Αυτό φάνηκε από τη πρώτη στιγμή με τις επιλογές για τις διαδικασίες ανάδειξης της νέας ηγεσίας. Όπως παρατηρούσε η Εργατική Αλληλεγγύη: «Το μοντέλο της διαδικασίας της “κούρσας των υποψηφίων” είναι δανεισμένο από το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ. Οι υποψήφιοι με τα επιτελεία τους που απευθύνονται ουσιαστικά στους ψηφοφόρους για να πάρουν το χρίσμα. Μέχρι και τηλεοπτικό ντιμπέητ έχουν συμφωνήσει, πάλι κατά τα πρότυπα των Αμερικάνων Δημοκρατικών που έχουν αντιγράψει τα “κεντροαριστερά” κόμματα της Ευρώπης. Τα μέλη θα πάνε να ψηφίσουν -υπάρχει συζήτηση αν θα ψηφίσουν και οι “φίλοι”- στις 10 και 16 Σεπτέμβρη και αυτό είναι όλο».7
Πρόκειται για αποδοχή μιας στροφής που χαρακτηρίζει συνολικά τη σοσιαλδημοκρατία. Όπως γράφαμε στο προηγούμενο τεύχος αυτού του περιοδικού, «Η «σύγχρονη ευρωπαϊκή» σοσιαλδημοκρατία έχει ξεμπλέξει, από καιρό, με τα οργανωμένα μέλη, τις οργανώσεις βάσης και όργανα που εκλέγονται από και λογοδοτούν στα οργανωμένα μέλη. Για την «σύγχρονη» σοσιαλδημοκρατία, το κόμμα είναι «κλειστοί μηχανισμοί αποκομμένοι από την κοινωνία» και αυτό που χρειάζεται είναι μία «χαρισματική ηγεσία» που θα έχει το ελεύθερο να παίρνει αποφάσεις και ο κόσμος θα «κρίνει» αυτές τις αποφάσεις με την ψήφο του στις εκλογές».8
Δεν πρόκειται, όμως, απλά για διαδικαστικές επιλογές. Συμβαδίζουν με την αναζήτηση του σωστού μείγματος ανάμεσα στο «κέντρο» και την «αριστερά». Αχτσιόγλου, Τσακαλώτος, Παππάς και Τζουμάκας μπορεί να έχουν διαφορετικές αποχρώσεις στις απαντήσεις που δίνουν στο ερώτημα αν η σωστή προσέγγιση είναι από τα αριστερά προς το κέντρο ή από το κέντρο προς τα αριστερά, αλλά όλη η τετράδα έχει ως κοινή αφετηρία αυτόν τον συνδυασμό. Η εργατική τάξη δεν υπάρχει ως αναφορά.
Οι συνέπειες φαίνονται άμεσα στις επιλογές για τις δημοτικές εκλογές. Ο Κώστας Ζαχαριάδης ως υποψήφιος δήμαρχος Αθήνας αναπαράγει την κεντρική πολιτική επιλογή: η επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας είναι δοσμένη, ο Μπακογιάννης βαδίζει προς την επανεκλογή του, το μόνο ζήτημα είναι αν ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ θα συνεργαστούν στον δεύτερο γύρο.
Ούτε σκέψη δεν υπάρχει ότι οι εργατικοί αγώνες μπορούν να αλλάξουν το τοπίο. Κανένας και καμιά από τους διεκδικητές της διαδοχής δεν έχει ανοίξει ίχνος κριτικής στις επιλογές του Αλέξη Τσίπρα που περιφρόνησε αυτοκτονικά τους αγώνες της τάξης. Κανένας και καμιά από αυτούς δεν πήρε αποστάσεις από τις επιλογές του Τσίπρα για τα κλειστά σύνορα της ΕΕ-φρούριο ακόμα και όταν όλος ο κόσμος συγκλονιζόταν από το έγκλημα στην Πύλο. Μόνο κριτικές για «υπερφορολόγηση της μεσαίας τάξης» έχουν στο μυαλό τους οι επίδοξοι διάδοχοι.9
Η όλο και πιο δεξιά μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ αφήνει περιθώρια για να προβάλλεται το ΚΚΕ ως δύναμη που εκφράζει το χώρο της αριστεράς. Πρόκειται, όμως, για αυτοπροβολή χωρίς πραγματικό ταξικό αντίκρυσμα, καθώς η ηγεσία του ΚΚΕ συμμερίζεται τη στρατηγική του κοινοβουλευτικού δρόμου. Βασικό κριτήριο για τους κοινωνικούς και πολιτικούς ταξικούς συσχετισμούς για το ΚΚΕ παραμένει το αν η εργατική τάξη έχει μάθει «να ψηφίζει σωστά». Μέχρι που να γίνει αυτό, οι εργατικοί αγώνες δεν μπορούν να έχουν μεγαλύτερη δυναμική πέρα από τα όρια που βάζει ο «αρνητικός συσχετισμός».
Όπως έγραφε ο Πάνος Γκαργκάνας στις σελίδες αυτού του περιοδικού «Η χειρότερη πλευρά, είναι η τάση της ηγεσίας να φορτώνει τις ευθύνες στην ίδια την εργατική τάξη και στα ίδια τα μέλη του. Σύμφωνα με το πρώτο κείμενο των Θέσεων για το 21ο Συνέδριο “Συνολικά, δεν σηµειώθηκε ουσιαστική αλλαγή ως προς τη συµµετοχή στα κινήµατα και εµφανής µαχητικοποίηση διαθέσεων, ή τουλάχιστον, όπου αυτή πραγµατοποιείται, είναι εύθραυστη, µε τάσεις πισωγυρίσµατος. Εξακολουθεί να κυριαρχεί µαζικά στους εργαζόµενους, σε λαϊκά στρώµατα, η λογική της ‘ανάθεσης’, της µοιρολατρίας και του φόβου και όχι της άµεσης δικής τους συµµετοχής στο κίνηµα, στους αγώνες, παρά την εκτίµηση που τρέφουν για το Κόµµα για την πάλη υπεράσπισης των συµφερόντων τους“.(…) Η χειρότερη μοιρολατρία δεν βρίσκεται στον κόσμο που παλεύει αλλά στις ηγεσίες που προδικάζουν τα όριά του. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά της επαναστατικής αριστεράς από τις ρεφορμιστικές ηγεσίες και γι’ αυτό το μέλλον ανήκει στην αριστερά που επιμένει να διαλέγει τη σωστή μεριά στο δίλημμα ‘μεταρρύθμιση ή επανάσταση’».10
Πηγή ελπίδας η εργατική τάξη
«Μπορεί να είναι σήμερα νικηφόροι οι εργατικοί αγώνες; Ξεκινάμε από το ότι οι εργατικοί αγώνες έχουν μακρά ιστορία. Τον 19ο αιώνα ξεκίνησε η οργανωμένη πάλη των εργαζομένων για τα δικαιώματά τους και τις συνθήκες εργασίας και συνεχίστηκαν καθόλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Αγώνες της εργατικής τάξης, όπως ο Μάης του ’68, θα μας ακολουθούν για πάντα. Τότε τα γεγονότα άνοιξαν από τους φοιτητές και κορυφώθηκαν με τη γενική απεργία των εργατών που οδήγησε σε μια πολιτική και κοινωνική κρίση που άρχισε να παίρνει διαστάσεις επανάστασης. Οδήγησε αυτό ο κίνημα σε τεράστιες αλλαγές στην εκπαίδευση, το εργατικό δίκαιο και τον πολιτισμό. Ετσι μπορούν και πρέπει να είναι οι εργατικοί αγώνες και σήμερα».11
Η εργατική τάξη δεν έχει σταματήσει να δίνει μάχες όχι μόνο στην ιστορική της διαδρομή αλλά και στο εδώ και τώρα. Όλο το προηγούμενο διάστημα έχει σημαδευτεί από αγώνες και κινητοποιήσεις όπως η έκρηξη μετά το έγκλημα στα Τέμπη, μια έκρηξη που κορυφώθηκε με την μεγαλύτερη Πανεργατική απεργία στις 8 Μάρτη. Και δεν ήταν ένα απομονωμένο ξέσπασμα. Είχαν προηγηθεί αγώνες για το Νερό, για τη δημόσια Υγεία, οι μάχες των Καλλιτεχνών και των εργαζόμενων στο ΥΠΠΟ και στα Μουσεία, αγώνες που ανάδειξαν την ανάγκη να σώσουμε τον ανθρώπινο πολιτισμό από την καταστροφική μανία του συστήματος.
Κανένας αγώνας δεν ήταν στενά «συνδικαλιστικός». Οι κινητοποιήσεις μετά το έγκλημα στην Πύλο είναι χαρακτηριστικές. Και όπως τόνισε ο Μάκης Σπαθής μιλώντας στις εκδηλώσεις Μαρξισμός 2023:
«έχω την αίσθηση ότι ο καπιταλισμός σε αυτή την ιστορική στιγμή τραντάζεται κι απειλείται από δύο κραυγές. Από την κραυγή του προλετάριου και την κραυγή του περιπλανώμενου μετανάστη και πρόσφυγα. Και δυστυχώς πάρα πολλοί βλέπουν αυτές τις φωνές αντίπαλες και αντιθετικές. Έτσι φαίνονται. (…)Συντρόφισσες/οι εγώ έχω δώσει μια απάντηση. Κι αυτή λέει ότι ναι, η κύρια αντίθεση είναι κεφάλαιου - εργασίας. Γιατί οι μετανάστες και οι πρόσφυγες είναι το ίδιο πράγμα με τον κόσμο της εργατικής τάξης. Πρέπει να δώσουμε απίστευτη μάχη για να αποκαλύψουμε αυτή την ταύτιση.
Ο τρόπος με τον οποίο ο καπιταλιστικός κόσμος αντιμετωπίζει τους πρόσφυγες και μετανάστες, με τα φρούρια που οικοδομεί, τους φράχτες, με τη Φρόντεξ, με το ότι δεν διστάζει να τους στέλνει στο θάνατο και να τους πνίγει, λέγοντας ταυτόχρονα στη δικιά του εργατική τάξη ότι δεν χωράνε, και η αριστερά να αντιδράει απλά επικαλούμενη ζητήματα ηθικής κι ανθρωπιάς, είναι η απόλυτη παγίδα».12
Δεν είναι μόνο οι συνδέσεις του εργατικού κινήματος με το αντιρατσιστικό που δείχνουν τον πλούτο και τη σπουδαιότητα των αγώνων της εργατικής τάξης. Το ίδιο συμβαίνει με τους αγώνες ενάντια στον σεξισμό. Η σύνδεση που έγινε στην Πανεργατική στις 8 Μάρτη είχε και έχει συνέχεια. Το έδειξαν τα Χανιά με την κινητοποίηση που συμπαραστάθηκε στο Pride κόντρα στις φασιστικές απειλές των Σπαρτιατών. Το έδειξε η Αθήνα με την κινητοποίηση μετά τη δολοφονία της Άννα Ιβάνκα: «Μαύρη κουβανή μετανάστρια, τρανς γυναίκα, εργάτρια σε νυχτερινό κέντρο. Βρέθηκε τη Δευτέρα 10/7 άγρια δολοφονημένη σε διαμέρισμα στον Αγ. Παντελεήμονα, θύμα του ρατσισμού, της τρανσφοβίας, του σεξισμού. Η είδηση προκάλεσε αμέσως οργή και θλίψη σε χιλιάδες. Κινητοποίηση στην πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα καλέστηκε με πρωτοβουλία της “Καμιά Ανοχή”, το απόγευμα της Τρίτης 11/7, στην οποία συμμετείχε και η Πρωτοβουλία “Στη φυλακή οι δολοφόνοι της Zackie Oh”».13
Την ώρα που η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας τροφοδοτεί τέτοιες επιθέσεις με χίλιους δυο τρόπους, με ανοίγματα στην ακροδεξιά του «Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια», με διάλυση της Γραμματείας Ισότητας και δημιουργία υπουργείου Οικογένειας, με υπουργούς ανοιχτά κατά των εκτρώσεων, με διάλυση νοσοκομείων που φροντίζουν γυναίκες όπως το Έλενα Βενιζέλου και το Αλεξάνδρα, οι εργατικοί αγώνες ενάντια στον σεξισμό έχουν ξεχωριστή βαρύτητα.
Και βέβαια αυτές οι συνδέσεις ενισχύουν και τους αγώνες ενάντια στις οικονομικές επιθέσεις της κυβέρνησης. Μπορεί να ψηφίστηκε στις 26/7 στη Βουλή ο νόμος του Χατζηδάκη για το μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων -και όχι μόνο-, αλλά ο αγώνας της εργατικής τάξης για πραγματικές αυξήσεις στους μισθούς δεν κλείνει. Τον νόμο για τα ψίχουλα του 1.5 ευρώ την ημέρα ψήφισε επί της αρχής μόνο η κυβερνητική πλειοψηφία ενώ την ίδια μέρα χιλιάδες εργαζόμενοι στο δημόσιο απεργούσαν σε όλη τη Ελλάδα, στέλνοντας το μήνυμα ότι η μάχη τώρα ξεκινάει και η απεργιακή κλιμάκωση είναι μπροστά.
Στην Αθήνα εκατοντάδες συγκεντρώθηκαν έξω από το υπ. Οικονομικών στην απεργιακή συγκέντρωση της ΑΔΕΔΥ παρά την κορύφωση του θερμότερου καύσωνα και τις άδειες στα τέλη Ιούλη. Όπως τόνιζε το Συντονιστικό των Νοσοκομείων στην ανακοίνωσή του:
«Η ΑΔΕΔΥ άνοιξε τον χορό των κινητοποιήσεων με δύο πρώτες στάσεις εργασίας, ενάντια στο φτωχολόγιο που η κυβέρνηση ονόμασε γκαιμπελίστικα “αυξήσεις” στους μισθούς και τις συντάξεις μας. Γελάει ο κόσμος θα λέγαμε, αλλά το χιουμορ περισσεύει με τόση φτώχεια... Είχε προηγηθεί η ΠΟΕΔΗΝ με πανελλαδική απεργιακή κινητοποίηση μετά τις προγραμματικές δηλώσεις μέσα στον καύσωνα.
ΔΕΝ ΦΤΑΝΕΙ! Χρειάζεται κλιμάκωση.
Ξέρουμε πολύ καλά ότι οι απώλειες στους μισθούς μας από τα μνημονιακά χρόνια φτάνουν το 40% και αυτή πρέπει να είναι η διεκδίκηση από την κυβέρνηση. Τίποτα λιγότερο.
Οι “νέοι” υπουργοί της ίδιας δολοφονικής και άχρηστης κυβέρνησης Μητσοτάκη, ο ένας μετά τον άλλο, μας δουλεύουνε και τα μασάνε πάλι. Ο υπ.Οικονομικών Χατζηδάκης μας “χαρίζει” 1,5 ευρώ την μέρα αύξηση(!), ο υπ.Εργασίας Γεωργιάδης δηλώνει στην ΠΟΕΔΗΝ ότι η ένταξη στα ΒΑΕ “έχει δυσκολίες” και ψάχνεται ακόμα για εξίσωση των μισθών των 4.000 ΟΑΕΔ με τους υπόλοιπους».14
Αυτή η δυναμική των αλληλοσυνδέσεων και των «ξαφνικών» ξεσπασμάτων υπάρχει μέσα στην ίδια τη θέση της εργατικής τάξης στον καπιταλισμό. Είναι διατυπωμένη στο ίδιο το Κομμουνιστικό Μανιφέστο όπου ο Μαρξ και ο Ένγκελς καλούν για ενότητα των εργατών όλων των χωρών πάνω από φύλο, χρώμα, φυλή και κάθε άλλη διάκριση. Αλλά ενισχύεται σε περιόδους όπως η σημερινή όπου το σύστημα περνάει κρίση και οι διαχειριστές του δυσκολεύονται να επιβληθούν με τους παραδοσιακούς τρόπους.
Όπως μας έφερε το μήνυμα από τη Γαλλία ο Ντενί Γκοντάρ:
«Ο Ναέλ ήταν 17 χρονών. Δολοφονήθηκε από τους αστυνομικούς που του είπαν θα σε σκοτώσουμε σαν σκυλί. Υπάρχει ένα σύνθημα που χρησιμοποιούμε σε όλες τις διαδηλώσεις για κάθε δολοφονημένο από την αστυνομία, τους φασίστες, την ρατσιστική πολιτική: “Δεν ξεχνάμε, δεν συγχωρούμε”.
Αυτό που έδωσε αυτοπεποίθηση στη νεολαία να βγει στους δρόμους σε έξι νύχτες εξέγερσης ήταν το κίνημα της εργατικής τάξης για το συνταξιοδοτικό. Μετά την έγκριση του νόμου για το συνταξιοδοτικό με προεδρικό διάταγμα ο Μακρόν δήλωσε ότι θα “επιστρέψει στον δρόμο για να συνομιλήσει με τους πολίτες”. Κάθε φορά που ο Μακρόν πήγαινε σε μια περιοχή για να επισκεφθεί, οι εργαζόμενοι στη γαλλική ΔΕΗ του έκοβαν το ρεύμα. Οι “βόλτες” σταμάτησαν με τις πρώτες απόπειρες, όπου πήγαινε ο κόσμος τον έβριζε, έγινε και παιχνίδι στο ίντερνετ. Η νεολαία που ξεσηκώθηκε ανήκει στην ίδια τάξη με αυτήν που διαδήλωνε όλους τους προηγούμενους μήνες. Και η εξέγερσή της έφερε δεύτερη ήττα για τον Μακρόν. Οι εκατό μέρες “γαλήνης” που υποσχέθηκε μετά την ψήφιση του νόμου έγιναν 100 μέρες οργής».15
Η εικόνα που έφερε ο Ντενί από την Γαλλία αφορά όλο τον κόσμο. Εκεί που νομίζεις ότι τα πράγματα είναι «σταθερά» και κινούνται με αργούς ρυθμούς ξαφνικά αλλάζουν με τέτοια ορμή και ένταση, που πρέπει να είσαι έτοιμος ώστε να μπορείς να παίξεις καθοριστικό ρόλο, για να μην πάνε πίσω, αλλά να προχωρήσουν.
«Βρισκόμαστε στο σημείο που οι εξελίξεις θα κλιμακωθούν όχι γιατί το θέλουμε εμείς αλλά γιατί η επίθεση οξύνεται. Εμείς πρέπει να φροντίσουμε από την πρώτη μέρα να τους κάνουμε τη ζωή πατίνι μέχρι να ξεκουμπιστούνε. Αλλά αυτό σημαίνει δουλειά για να βγουν και να νικήσουν οι αντιστάσεις. Σημαίνει να κερδίσουμε σε αυτήν την προσπάθεια ένα τεράστιο κομμάτι της αριστεράς που ψάχνεται μετά τα εκλογικά αποτελέσματα και αναζητά τρόπους να μπει στις επόμενες μάχες, αναζητά πολιτικό στήριγμα το ποιος μπορεί να τις οργανώσει και σε ποια προοπτική».16
Δεν υπάρχει κανένας αυτοματισμός σε όλα αυτά. Η πολυδιάστατη κρίση του καπιταλισμού έχει την τάση να δημιουργεί καταστάσεις ρήξης όπου ταυτόχρονα συνυπάρχουν συνθήκες καταστροφής αλλά και δυνατότητες εξέγερσης. Η συνειδητή παρέμβαση των πρωτοπόρων τμημάτων της εργατικής τάξης κάνει τη διαφορά. Όπως έλεγε ο Λένιν, όποιος περιμένει μια «καθαρή» επανάσταση, δεν θα ζήσει για να τη δει. Ένα επαναστατικό κόμμα που συσπειρώνει στις γραμμές του πρωτοπόρα κομμάτια της τάξης μπορεί να παρεμβαίνει για να πολλαπλασιάζει τις δυνατότητες της εργατικής τάξης να αρπάξει τις ευκαιρίες, συνδέοντας τους αγώνες αναμεταξύ τους, κοντράροντας τις ρεφορμιστικές αυταπάτες και ανεβάζοντας την τάξη σε ηγεμονική δύναμη. Στο χτίσιμο αυτής της επαναστατικής αριστεράς στρατευόμαστε για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας.
Σημειώσεις
1. Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα, «Εμπρηστές είναι ο Μητσοτάκης και οι υπουργοί του», https://sekonline.gr/article.php?id=1485
2. Μαρτυρία εργαζόμενης στο Νοσοκομείο με ανάρτησή της στην σελίδα Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας – Πειραιά στο Facebook. Αναφέρεται σε ρεπορτάζ του in.gr εδώ: https://tinyurl.com/yc7xdwjm
3. Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1584, 8 Αυγούστου 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=27810
&issue=1584
4. Europe’s biggest party shifts to the right, Financial Times 15 August 2023, https://ft.pressreader.com/1389/20230815/281548000425354
5. Διακοπές με σφιγμένο το ζωνάρι, Εφημερίδα των Συντακτών, 17 Αυγούστου 2023.
6. Οργουελιανή Νέα Δημοκρατία, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1580, 12 Ιούλη 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=27707&issue=1580
7. Λέανδρος Μπόλαρης, Η διαδοχή στον ΣΥΡΙΖΑ: Συνεχιστές της δεξιάς πορείας, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1582, 26 Ιούλη 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=27762&issue=1582
8. Μαρία Στύλλου, Η κρίση στον ΣΥΡΙΖΑ: Αλλαγή προσώπων ή στρατηγικής;, Σοσιαλισμός από τα Κάτω Νο 159, Ιούλης-Αύγουστος 2023, https://socialismfrombelow.gr/article.php?id=
1428&issue=159#gsc.tab=0
9. «Σήμερα, ο Ν. Παππάς ανακαλύπτει ότι: «Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι πληγώσαμε τη μεσαία τάξη και την πληγώσαμε σημαντικά. Και αν δεν αναγνωρίσουμε ότι τα €37 δισ. που μαζέψαμε ήταν ή άλλη όψη μιας υπερφορολόγησης, θα έχουμε κάνει ένα τεράστιο σφάλμα. Τα 37 δισ. ευρώ μαζεύονται με φόρους, δεν πάθαινε κανένας τίποτα εάν ήταν 30».Στην Εργατική Αλληλεγγύη όπου και πιο πάνω.
10. Πάνος Γκαργκάνας, Η Αριστερά και η επιλογή «μεταρρύθμιση ή επανάσταση» σήμερα, Σοσιαλισμός από τα κάτω Νο147, Ιούλης-Αύγουστος 2021, https://socialismfrombelow.gr/article.php?id=1314&issue=147#gsc.tab=0
11. Δημήτρης Κουτσιαύτης, αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Προσωπικού Έλξης (ΠΕΠΕ), Μαρξισμός 2023: Πώς νικάνε οι εργατικοί αγώνες; Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1581, 19 Ιούλη 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=27747&issue=1581
12. Μάκης Σπαθής: Προλετάριοι και πρόσφυγες κοινός αγώνας, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1580, 12 Ιούλη 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=27720&issue=1580
13. Ρατσιστικό και σεξιστικό έγκλημα στον Αγ. Παντελεήμονα, Εργατική Αλληλεγγύη No 1580, 12 Ιούλη 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=27717&issue=1580
14. Πραγματικές αυξήσεις στο μισθό μας τωρα!, https://sekonline.gr/article.php?id=1486
15. ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ 2023: Το μέλλον μας δεν είναι ο καπιταλισμός, Ντενί Γκοντάρ, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1580 12 Ιούλη 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=27727&issue=1580
16. ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ 2023: Το μέλλον μας δεν είναι ο καπιταλισμός, Μαρία Στύλλου, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1580 12 Ιούλη 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=27727&issue=1580