24/9, Αντικυβερνητική διαδηλωση στη Λάρισα.
Η καταστροφικές πλημμύρες δεν είναι «φυσικό φαινόμενο», γράφει ο Γιώργος Ράγκος και δείχνει τον δρόμο για την αντικαπιταλιστική απάντηση.
Οι πλημμύρες στη Θεσσαλία, από την κακοκαιρία Daniel, προκάλεσαν μία ανείπωτη τραγωδία με 18 νεκρούς, καταστροφές στις κατοικίες, στην αγροτική παραγωγή, στον εξοπλισμό, στις εγκαταστάσεις και στις υποδομές (από δρόμους και γέφυρες μέχρι το ηλεκτρικό και υδροδοτικό δίκτυο). Από τα λιμνάζοντα νερά και τα νεκρά ζώα, μια σειρά από μεταδοτικές ασθένειες απειλούν τους κατοίκους.
Στη Θεσσαλία βρίσκεται το 12,3% της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης στην Ελλάδα, που αντιστοιχεί σε 3.470.692 στρέμματα. Από αυτά, τα 750.000 έχουν πλημμυρίσει με τα μισά είναι βαμβακοκαλλιέργειες. Βρέθηκαν νεκρά 70.935 αιγοπρόβατα, 6.136 βοοειδή, 20.326 χοιρινά και 131.795 πτηνά.1
Σύμφωνα με Έκθεση της Alpha Bank: «η Θεσσαλία παρήγαγε, το 2022, το 14,1% της αγροτικής παραγωγής και συνέβαλε στην διαμόρφωση του ΑΕΠ κατά 5,2%, με μεγάλο πολλαπλασιαστή καθώς μέρος του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα στηρίζονται στα τρόφιμα και τη μεταποίησή τους… Συνολικά, σε βάθος τετραετίας, εκτιμάται ότι το ΑΕΠ εξαιτίας των πλημμυρών στην Θεσσαλία θα παρουσιάσει απώλειες ύψους 38 δις € καθώς θα επηρεασθεί αρνητικά το δυνητικό παραγόμενο προϊόν, το αγροτικό και το αστικό εισόδημα της περιοχής, θα επιβαρυνθεί το ισοζύγιο πληρωμών και θα διευρυνθούν οι συνθήκες αύξησης των πληθωριστικών πιέσεων στην χώρα μας. Μία τέτοια προοπτική, κατά την επόμενη τετραετία, και σ’ ένα διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον επιβράδυνσης των οικονομιών και επιστροφής των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2024 στους δημοσιονομικούς κανόνες, θα επιδεινώσει τα κοινωνικο-οικονομικά και αναπτυξιακά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, με κίνδυνο διεύρυνσης των δημοσιονομικο-οικονομικών ανισορροπιών και των κοινωνικών ανισοτήτων στην χώρα μας».2
Προμελετημένο έγκλημα
Η κυβέρνηση της ΝΔ, όπως και σε κάθε «φυσική καταστροφή», προσπάθησε να ρίξει την ευθύνη στην κλιματική αλλαγή αλλά και στην ένταση και σπανιότητα του φαινομένου. Από τον Μητσοτάκη και τους υπουργούς του μέχρι τους διάφορους Μπέους και Αγοραστούς, μαζί με κάποιους «επιστήμονες – πλυντήρια», ακούσαμε για «αναποδιά» και «κατακλυσμό του Νώε» μέχρι και για «φαινόμενο που συμβαίνει κάθε 16.000 χρόνια». Οι τόνοι λάσπης της κυβερνητικής προπαγάνδας δεν μπορούν να κρύψουν την πραγματικότητα. Η καταστροφή στη Θεσσαλία ήταν ένα ακόμα προμελετημένο έγκλημα της κυβέρνησης της ΝΔ.
Μία τέτοια, σε ένταση και έκταση, κακοκαιρία στη Θεσσαλία, όπως ο Daniel, είχε προβλεφθεί από τους επιστήμονες εξαιτίας των επικίνδυνων μετεωρολογικών μεταβολών, ως αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης, όπως και οι καταστροφικές συνέπειες που θα είχε εξαιτίας της απουσίας πραγματικών αντιπλημμυρικών έργων.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί, από τον Ιούλιο του 2018, η Μελέτη του ΥΠΕΝ με τίτλο: «Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας των Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμερισμάτων Ηπείρου, Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και Θεσσαλίας». Αντικείμενο της Μελέτης ήταν η αξιολόγηση και διαχείριση κινδύνων πλημμύρας και σ' αυτή περιλαμβάνονται οι Χάρτες Επικινδυνότητας Πλημμύρας (καταγράφονται οι περιοχές που είναι πιθανότερο να πληγούν από πλημμυρικά φαινόμενα) και Χαρτών Κινδύνων Πλημμύρας (οι πιθανές συνέπειες που θα προκύψουν σε αυτές). Σύμφωνα με την κατόπτευση του φαινομένου Daniel, αυτό είχε προβλεφθεί, με ακρίβεια, από αυτά τα μοντέλα και τους Χάρτες, ως ένα ισχυρά πιθανό σενάριο.3 Αλλά η κυβέρνηση Μητσοτάκη και η Περιφέρεια Θεσσαλίας την αγνόησαν και δεν προχώρησαν ποτέ στα συγκεκριμένα αντιπλημμυρικά έργα που προτείνονταν στη Μελέτη. Ούτε και μετά τις σφοδρές πλημμύρες που προκάλεσε ο "Ιανός", το 2020, στην ίδια περιοχή.
Όπως εξηγεί ο Νικήτας Μυλόπουλος (Διευθυντής Εργαστηρίου Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων και Πρόεδρος Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας): «Αυτό που εννοούμε ουσιαστικά όταν λέμε αντιπλημμυρικά έργα –και αυτό που δεν έγινε ποτέ– είναι ένα ολιστικό σχέδιο για τον πλημμυρικό κίνδυνο. Ένα τέτοιο ολιστικό σχέδιο θα ενσωμάτωνε τους επικαιροποιημένους Χάρτες Επικινδυνότητας και θα κατέληγε σε μια σειρά αντιπλημμυρικών έργων, τα οποία ξεκινούν κυρίως από τα ορεινά, τα έργα ορεινής υδρονομίας, όπως λέμε, που περιλαμβάνουν τη διάνοιξη και κατασκευή μικρών χωμάτινων φραγμάτων ανάσχεσης και του πλημμυρικού φορτίου και, κυρίως, των φερτών υλικών σε συνεργασία με τους υπάρχοντες χειμάρρους και τα υπάρχοντα ποτάμια, θα εξέτρεπε κάποιες μικρότερες τοπικές πλημμύρες σε λεκάνες απορροής, θα εκτόνωνε, δηλαδή, την πλημμύρα σε μικρότερες λεκάνες απορροής και με αυτόν τον τρόπο, τα πλημμυρικά φαινόμενα θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν και να μετριαστούν. Αυτό θα απαιτούσε, βέβαια, τη συνεργασία μια σειρά επιστημόνων. Από τους υδρολόγους και τους υδραυλικούς μηχανικούς, μέχρι τους γεωπόνους για το έδαφος, τους χωροτάκτες για τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την χάραξη των ζωνών πλημμύρας, πάνω στις οποίες σημειώνεται ότι απαγορεύεται να χτίσουμε το παραμικρό κλπ. Αυτό το σχέδιο θα κατέληγε σε ένα σύγχρονο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης και διαχείρισης του πλημμυρικού κινδύνου για την προστασία των κατοίκων, με την έγκαιρη –αν χρειαζόταν– απομάκρυνσή τους, πριν φτάσουν τα πλημμυρικά κύματα στις κατοικημένες περιοχές. Η τεχνογνωσία και το επιστημονικό προσωπικό υπάρχει. Χρήματα και κονδύλια επίσης υπάρχουν. Αυτό που δεν υπάρχει είναι η πολιτική βούληση. Αν υπήρχε η βούληση και είχαμε ξεκινήσει αυτά τα έργα, το 2018 ή το 2020 μετά τον Ιανό, οι επιπτώσεις από την τωρινή καταστροφή θα ήταν σαφώς μικρότερες».4
Αλλά, τι «έργα ορεινής υδρονομίας» μπορούσαμε να περιμένουμε όταν η κυβέρνηση έχει διαλύσει τις, αρμόδιες γι’ αυτά, Δασικές Υπηρεσίες και δεν έχει μείνει άνθρωπος για να δουλέψει; Αντίθετα, τα περίφημα «έργα αντιπλημμυρικής προστασίας», που διαφήμιζαν η κυβέρνηση και ο Αγοραστός, έγιναν όχι με τη λογική της αντιπλημμυρικής προστασίας αλλά του αυξημένου κατασκευαστικού κόστους ώστε να ωφεληθούν συγκεκριμένα συμφέροντα του κατασκευαστικού κλάδου.5
Όπως εξηγεί ο Συντονιστής της WWF Ελλάς, Θάνος Γιαννακάκης: «Μετά το 2017-2018 σημαντικά κονδύλια κατευθύνονται προς τις Περιφέρειες της χώρας ώστε να γίνουν έργα καθαρισμού των ποταμών. Τα έργα αυτά γίνονται με το πρόσχημα του κατεπείγοντος λόγω πολιτικής προστασίας και με απαλλαγή της υποχρέωσης για οποιαδήποτε περιβαλλοντική αδειοδότηση. Από τότε, όλες οι τοπικές αρχές έχουν επιδοθεί σε ένα “κυνήγι μαγισσών” με στόχο την αποξήλωση της βλάστησης από τις κοίτες των ποταμών, με την εσφαλμένη νοοτροπία ότι τα καλάμια και τα δέντρα μειώνουν την παροχετευτική ικανότητα των ποταμών και αυξάνουν την στάθμη του νερού, με αποτέλεσμα τον πλημμυρισμό των παρακείμενων εκτάσεων. Οι καθαρισμοί γίνονται μη επιλεκτικά, με μεγάλα εκσκαφτικά μηχανήματα και ολική απογύμνωση της κοίτης και απόξεση του εδάφους. Το τελικό αποτέλεσμα είναι αντίθετο από το επιδιωκόμενο, καθώς διευκολύνεται η αύξηση της ταχύτητας του νερού, η αύξηση της διάβρωσης της κοίτης των ποταμών και τελικά η δημιουργία πλημμυρικών φαινομένων λόγω νερού αλλά και φερτών υλικών… Μια άλλη άστοχη πρακτική είναι ο εγκιβωτισμός των ποταμών με σκληρά υλικά, όπως τσιμέντο και συρματοκιβώτια, καθώς και η ευθυγράμμισή τους ή και η υπογειοποίησή τους… Το παράδειγμα της κοίτης του Πάμισου ποταμού στο Μουζάκι και του εγκιβωτισμού της κοίτης του, μετά την καταστροφή του Ιανού, είναι ενδεικτικό. Αντί να αποκατασταθεί η κοίτη στο αρχικό της πλάτος, οριοθετήθηκε με σκληρά υλικά. Ως αποτέλεσμα ο Daniel κατέστρεψε οικίες και υποδομές σε άλλο σημείο».6
H απουσία κατάλληλων αντιπλημμυρικών έργων δεν είναι η μόνη αιτία των πλημμυρικών φαινομένων στη Θεσσαλία. Το κακό ξεκινάει από τις διαχρονικές αλλαγές στις χρήσεις γης, που δεν έχουν σταματήσει, από την τεράστια ανθρωπογενή πίεση που ασκήθηκε στους φυσικούς πόρους για την κάλυψη των υπερεντατικών γεωργικών δραστηριοτήτων.
Αυτές οι παρεμβάσεις περιλάμβαναν την αποξήρανση της λίμνης Κάρλας ως τις ευθυγραμμίσεις ποταμών, την κατάργηση μικρότερων ρεμάτων, την αποστράγγιση υγροτόπων, την κατασκευή αναχωμάτων και την αποκοπή των ποταμών από τα πλημμυρικά τους πεδία. Έτσι μεγάλωνε η «καλλιεργήσιμη γη» στη Θεσσαλία αλλά όλη αυτή η διαδικασία συντέλεσε και στην αλλαγή του υδρολογικού καθεστώτος των περιοχών με τα σημερινά καταστροφικά αποτελέσματα.
Συνεπώς, η κλιματική αλλαγή έρχεται να επιταχύνει μια διαδικασία περιβαλλοντικής υποβάθμισης που βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη με την παράλληλη απουσία οποιοδήποτε μέτρου ανάσχεσης των επιπτώσεων.
Η κλιματική αλλαγή είναι μία άμεση απειλή και όχι άλλοθι
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Παρακολούθησης της Ατμόσφαιρας Copernicus: «Οι πρωτοφανείς για την εποχή του έτους θερμοκρασίες που παρατηρήθηκαν τον Σεπτέμβριο –μετά από ένα καλοκαίρι ρεκόρ– ξεπέρασαν κατά πολύ τις προηγούμενες καταγραφές. Αυτός ο ακραίος μήνας έχει ωθήσει το 2023 σε τροχιά να είναι το θερμότερο έτος με περίπου 1,4 οC πάνω από τις προβιομηχανικές μέσες θερμοκρασίες… η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας για τον Σεπτέμβριο έφτασε τους 20,92 οC που είναι η υψηλότερη που έχει καταγραφεί για τον μήνα αυτόν και η δεύτερη υψηλότερη σε όλους τους μήνες, μετά τον Αύγουστο του 2023».7
Αυτές οι αυξημένες θερμοκρασίες, ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής εξαιτίας, κυρίως, της χρήσης ορυκτών καυσίμων, θερμαίνουν περισσότερο τον υδρολογικό κύκλο και καθώς η Γη θερμαίνεται, όλο και περισσότερο, οι πλημμύρες θα επιδεινωθούν.
Οι συνεχώς επιδεινούμενες βροχοπτώσεις προκαλούνται από αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν «βρόχο θετικής ανάδρασης». Είναι ένας φαύλος κύκλος γιατί όσο η θερμοκρασία της Γης αυξάνεται, ο θερμότερος αέρας συγκρατεί περισσότερους υδρατμούς, οι οποίοι στη συνέχεια απορροφούν τη θερμότητα και την εμποδίζουν να διαφύγει από την ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα ακόμη περισσότερη υγρασία στον αέρα και πιο έντονες βροχοπτώσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ωκεανούς. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες του νερού θερμαίνουν τον αέρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, παράγοντας ενέργεια για να σχηματιστούν τυφώνες και τροπικές καταιγίδες. Η Μεσόγειος είναι κατά 2-3 βαθμούς θερμότερη φέτος από ό,τι ήταν πριν από 30 ή 40 χρόνια και εκτιμάται ότι θα υπάρχουν 15-20% περισσότερες βροχοπτώσεις σε σύγκριση με τότε.
Αυτό σημαίνει ότι οι πλημμύρες δεν είναι κάποιο καινούριο φαινόμενο αλλά, τώρα, εμφανίζονται όλο και πιο συχνά, με όλο και μεγαλύτερη ένταση και με μεγαλύτερες καταστροφές. Όπως έδειξε Έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Nature», 32 χώρες αντιμετωπίζουν ήδη περιστατικά σοβαρών πλημμυρών, ενώ –με τα τωρινά δεδομένα– 25 νέες χώρες θα προστεθούν στη λίστα μέχρι το 2030.8 Οι πλημμύρες έχουν αφήσει περισσότερους από 17.000 νεκρούς ή αγνοούμενους το 2023. Η κακοκαιρία Daniel χτύπησε και τη Λιβύη προκαλώντας χιλιάδες θανάτους. Κατά μέσο όρο, σημειώθηκαν 216 πλημμύρες ή κατολισθήσεις σε όλο τον κόσμο ετησίως από το 2019 έως το 2022, σε σύγκριση με 160 τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια.
Και δεν είναι «μόνο» οι πλημμύρες. Η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλεί, επίσης, τον πολλαπλασιασμό των κυμάτων καύσωνα, των ξηρασιών και των πυρκαγιών.
Το χειρότερο είναι ότι, στην ολιστική λειτουργία των φυσικών οικοσυστημάτων, αυτά τα φαινόμενα, που εμφανίζονται με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα, αλληλοεπιδρούν σε λογική ντόμινο: οι πυρκαγιές επιδεινώνουν την εδαφική διάβρωση, μετατρέποντας τις πλημμυρικές απορροές σε ορμητικό τσουνάμι, ενώ η αδυναμία συγκράτησης των ομβρίων από το διαβρωμένο έδαφος εντείνει τα φαινόμενα λειψυδρίας, η διαρκής συρρίκνωση της δασικής έκτασης μειώνει την κατακράτηση των αερίων του θερμοκηπίου, ενώ ταυτόχρονα από την καύση αυξάνονται οι συγκεντρώσεις του CO2 στην ατμόσφαιρα, ενισχύοντας έτσι την υπερθέρμανση του πλανήτη. Με άλλα λόγια, οι πυρκαγιές, που οφείλονται και στην κλιματική κρίση, ταυτόχρονα την πολλαπλασιάζουν. Επιπλέον, έχει μετρηθεί πως μία δασική πυρκαγιά στη Μεσόγειο αυξάνει κατά 7 φορές τον κίνδυνο πλημμυρών.9
Είναι εξοργιστικά υποκριτική η αναφορά στην κλιματική αλλαγή από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Την επικαλείται λες και είναι κάποιο «φυσικό φαινόμενο» που «έπεσε στο κεφάλι μας» και για το οποίο, δήθεν, δεν μπορούν να κάνουν και πολλά παρά να ανησυχούν και να υπόσχονται μέτρα για την αντιμετώπιση της. Όμως, η κυβέρνηση και συμβάλλει στην επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής και την χρησιμοποιεί ως «άλλοθι» για να κρύψει τις επιλογές της και τη διάλυση των υποδομών για την αντιμετώπιση των συνεπειών της, εξαιτίας των περικοπών και των ιδιωτικοποιήσεων.
Είναι συνυπεύθυνη για την κλιματική κρίση γιατί έχει ταυτιστεί με τα συμφέροντα της βιομηχανίας των ορυκτών καυσίμων. Θέλει να μετατρέψει την Αλεξανδρούπολη σε ενεργειακό κόμβο της Ευρώπης για το LNG. Το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο έχει το μεγαλύτερο, παγκόσμια, στόλο μεταφοράς πετρελαίου και LNG και, σε συνεργασία με κολοσσούς της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων, ετοιμάζει εξορύξεις υδρογονανθράκων από την Ήπειρο μέχρι την Κρήτη και τις ΑΟΖ.
Γι’ αυτό έχει δίκιο ο Μυλόπουλος όταν έγραφε στην "Εφ. Συν" ότι «στην πρόσληψη της κλιματικής κρίσης από την ελληνική κυβέρνηση, είναι εντυπωσιακή η ελαφρότητα στην αντιμετώπιση των φαινομένων. Βαφτίζοντας ένα υπουργείο “Κλιματικής Αλλαγής” και διαβάζοντας καλογραμμένους λόγους στη Βουλή, ο πρωθυπουργός και οι ακόλουθοί του ξεμπερδεύουν στα γρήγορα με το πρόβλημα, επιμένοντας ουσιαστικά στην ίδια αντιπεριβαλλοντική πολιτική των δασοκτόνων νόμων. Όχι μόνο δεν έχουν κανένα σχέδιο για την επόμενη κλιματική μέρα, αλλά αρνούνται να κάνουν ακόμη και τα στοιχειώδη… Γι’ αυτό και η στάση της κυβέρνησης, εξ αποτελέσματος, φλερτάρει, αν δεν ταυτίζεται, με τη στάση των αρνητών της κλιματικής συνθήκης. Το επιβεβαιώνουν τα δύο πρόσφατα πολιτικά γεγονότα, που με έναν πρωτόγνωρο κυνισμό συνέβησαν την ώρα της πυρκαγιάς, την ώρα που όλη η χώρα ήταν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Τα παραθέτω χωρίς σχόλια: Σε πρόσφατη ψηφοφορία στο Ευρωκοινοβούλιο, η Ν.Δ., χέρι-χέρι με σύσσωμο τον ακροδεξιό θίασο της Ευρώπης (Ορμπαν, Λεπέν, Μελόνι κ.λπ.), καταψήφισε το “Νομοσχέδιο για την αποκατάσταση της Φύσης” –στην ουσία την υποχρέωση των ευρωπαϊκών κρατών να αποκαθιστούν τουλάχιστον το 20% των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων– και εκδόθηκε η άδεια για την “επένδυση” στον Ερημίτη της Κέρκυρας, σύμφωνα με την οποία ένα παρθένο κομμάτι γης, τεράστιας οικολογικής αξίας, θα γίνει πολυδύναμο τουριστικό θέρετρο. Ναι, είναι η δασική έκταση που πριν από 3 χρόνια ακούσαμε τον πρωθυπουργό να λέει ότι κάποια στιγμή θα καεί το δάσος, οπότε το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να το χτίσουμε!».10
COP28
Αυτή είναι η υποκριτική πολιτική όλων των κυβερνήσεων. Οι πρόσφατες πυρκαγιές στον Καναδά, έβγαλαν ξανά στην επιφάνεια την περίφημη δήλωση του Καναδού πρωθυπουργού, και δήθεν θιασώτη της «πράσινης ατζέντας», Τζάστιν Τριντό, που το 2017, μιλώντας σε μια Διάσκεψη στελεχών εταιρειών ενέργειας στο Τέξας, δήλωσε ότι: «καμία χώρα δεν θα έβρισκε 173 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου στο έδαφος και θα τα άφηνε εκεί», αναφερόμενος στα αποθέματα ορυκτών καυσίμων του Καναδά.11 Μία δήλωση που αποτελεί το «σήμα κατατεθέν» των ενεργειών των κυβερνήσεων σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο. Στα λόγια υπόσχονται μέτρα και δεσμεύσεις για το «καθαρό μηδέν», αλλά στη πράξη κάνουν ακριβώς το αντίθετο.
Αυτή η υποκρισία ξεχειλίζει και στα 30 χρόνια Διασκέψεων του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP). Σε κάθε Σύνοδο των COP υπήρχε ένα ισχυρό πετρελαϊκό λόμπι, που καθόριζε ακόμα και τις αποφάσεις τους, αλλά η φετινή COP (COP28) δεν κρατάει ούτε τα προσχήματα. Θα γίνει στο Ντουμπάι των ΗΑΕ, από 30/11 έως 12/12, και Πρόεδρός της θα είναι ο σουλτάνος Αχμέτ Αλ Τζαμπέρ.
Το «αξιοσημείωτο» είναι ότι ο συγκεκριμένος σουλτάνος είναι παράλληλα και ο επικεφαλής της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου του Αμπού Ντάμπι (Adnoc). Είναι σαν να βάζεις τον Μπέο πρόεδρο σε Συνέδριο ενάντια στην ομοφοβία.
Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του Guardian, η Adnoc είχε τη δυνατότητα να διαβάζει τα email του Γραφείου της Συνόδου και μπορούσε να ξέρει και να δίνει συμβουλές στην προεδρία της COP28 για το πώς να αντιδράσει στις οποιεσδήποτε έρευνες και ερωτήσεις ΜΜΕ. Επίσης, αρκετά μέλη του προσωπικού του Adnoc έχουν αναλάβει σημαντικούς ρόλους στην COP28, μεταξύ άλλων ως διαπραγματευτές για το Κλίμα, όπως ο Philip Robinson και η Paloma Berenguer. Και οι δύο είχαν εργαστεί στο παρελθόν για τη Shell πριν ενταχθούν στην Adnoc.12
H πρώτη Σύνοδος του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP1), το 1995 στο Βερολίνο, διαπίστωνε ότι «η παγκόσμια φύση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί την ευρύτερη δυνατή συνεργασία από όλες τις χώρες και τη συμμετοχή τους σε μια αποτελεσματική και κατάλληλη διεθνή απάντηση… οι χώρες θα πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές θερμοκηπίου τους στα επίπεδα του 1990 έως το 2000». Κάθε προσπάθεια επίτευξης αυτού του στόχου απορρίφθηκε από τις κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών ως «υπερβολικά περιοριστική για την οικονομική τους ανάπτυξη». Σήμερα, η κατάσταση γίνεται όλο και χειρότερη. Αν και ο στόχος του 1,5 οC (μέγιστη αύξηση κατά 1,5 οC πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, που μπήκε στην COP16 στο Παρίσι το 2014) εξαρτάται άμεσα από την εξάλειψη των ορυκτών καυσίμων, τα ορυκτά καύσιμα συνεχίζουν ανεξέλεγκτα. Ο στόχος ήταν «η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου πρέπει να μειωθεί κατά περίπου 20% έως το 2030 και κατά περίπου 55% έως το 2050 για να σταματήσει το κρίσιμο επίπεδο άνω του 1,5 οC» αλλά «η παγκόσμια ζήτηση για πετρέλαιο θα συνεχίσει να αυξάνεται μέχρι το 2030», σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), «με το παγκόσμιο καθαρό εισόδημα από την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου να φτάνει σχεδόν τα 4 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2022, που είναι διπλάσιο από το 2021».13 Το 2022, η Saudi Aramco, η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό κρατική, πραγματοποίησε κέρδη 161 δις δολαρίων. Τα μεγαλύτερα που έχουν καταγραφεί ποτέ από εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η τεράστια επένδυση της Σαουδικής Αραβίας στο ποδόσφαιρο είναι μέρος μιας στρατηγικής που στοχεύει στην αύξηση της επιρροής της.
Ανάλυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, αποκάλυψε ότι οι κυβερνήσεις επιδότησαν πέρυσι παγκοσμίως τα ορυκτά καύσιμα με ρυθμό… 13 εκατομμυρίων δολαρίων το λεπτό! Οι συνολικές επιδοτήσεις που δόθηκαν ανήλθαν, το 2022, στα 7 τρις δολάρια, ποσό ίσο με το 7% του παγκόσμιου ΑΕΠ και διπλάσιο από αυτό που ξοδεύει η υφήλιος για την παιδεία.14
Η ερώτηση είναι γιατί συμβαίνει αυτό. Γιατί, δηλαδή, ενώ η χρήση ορυκτών καυσίμων δημιουργεί την υπερθέρμανση του πλανήτη και την κλιματική κρίση που απειλεί όλα τα οικοσυστήματα στον πλανήτη, η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων και μεγαλώνει και χρηματοδοτείται από τις κυβερνήσεις και τον τραπεζικό τομέα.
Η απάντηση είναι γιατί έτσι λειτουργεί ο καπιταλισμός. Ένα σύστημα τυφλού ανταγωνισμού που η κινητήρια δύναμη του είναι το κέρδος και όχι οι ανάγκες της ανθρωπότητας. Οργανωμένος στη βάση ανταγωνιστικών εθνικών κρατών, που ενεργούν υπερασπίζοντας τα συμφέροντα των δικών τους καπιταλιστών, υπονομεύει τη διεθνή συνεργασία που απαιτείται για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Το κίνητρο του κέρδους σημαίνει ότι δεν λαμβάνονται τα απαραίτητα και εφικτά μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων ξεκινούν με ό,τι είναι «αποδεκτό» για τα κέρδη τους και στη συνέχεια διαμορφώνουν ανάλογα τις πολιτικές τους για το κλίμα, όποιες κι αν είναι οι συνέπειες για την ανθρωπότητα, με τις κυβερνήσεις να το αποδέχονται ή ακόμα και να το εγκρίνουν.
«Μια τραπεζική κρίση χειρότερη από το 2008» θα μπορούσε να αντιμετωπίσει η παγκόσμια οικονομία, από μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής προς το "καθαρό μηδέν", προειδοποιούσε ο Guardian τον Ιανουάριο του 2023. Το άρθρο, βασισμένο στην Έκθεση "Ένας για Έναν", έγραφε ότι «η τιμή των περιουσιακών στοιχείων ορυκτών καυσίμων θα μπορούσε να πέσει κατακόρυφα… οι τράπεζες του κόσμου κατέχουν περιουσιακά στοιχεία εταιριών ορυκτών καυσίμων αξίας περίπου 2 τρις δολαρίων… οι συνολικές οικονομικές απώλειες παγκοσμίως, θα φτάσουν τα 6,8 τρις δολάρια».15
Όλες οι παγκόσμιες ενεργειακές ανάγκες μπορούν να καλυφθούν από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την οργάνωση Carbon Tracker: «ακόμα και με τα σημερινά δεδομένα, η ικανότητα κατασκευής ηλιακών πάνελ θα ξεπεράσει τα επίπεδα που απαιτούνται για την κάλυψη των καθαρών μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050… η γη που απαιτείται για αυτά τα ηλιακά πάνελ είναι μικρότερη από την έκταση των υποδομών των βιομηχανιών ορυκτών καυσίμων».16 Το ότι αυτό δεν συμβαίνει είναι γιατί, όπως εξηγεί ο Tyler Hansen, καθηγητής στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Δανίας, σε μια λεπτομερή ανάλυση των ενεργειακών κερδών, «η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων, γενικά, απολάμβανε σημαντικά μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους από τη βιομηχανία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας την τελευταία δεκαετία και δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι η βιομηχανία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα καλυφθεί στο εγγύς μέλλον, τουλάχιστον χωρίς σημαντική αλλαγή στην ενεργειακή πολιτική».17
Αντικαπιταλισμός
Χωρίς καμία αυταπάτη για την «πράσινη ανάπτυξη», πρέπει να μπούμε στη πάλη για να επιβάλουμε συγκεκριμένα μέτρα ενάντια στην καταστροφή που προκαλεί η κλιματική κρίση.
Πρέπει να ξεκινήσουμε από τη ριζική μείωση, έως την άμεση κατάργηση, της χρήσης ορυκτών καυσίμων αρνούμενοι να περιορίσουμε τους στόχους μας στις απαιτήσεις της αγοράς ή της «ανταγωνιστικότητας». Αυτό είναι απαραίτητο και για να κερδίσουμε πολύτιμο χρόνο επιβίωσης αλλά και γιατί αυτή η πάλη ευνοεί μια διαδικασία αντικαπιταλιστικής ριζοσπαστικοποίησης απέναντι στον «καπιταλισμό της καταστροφής» και των κυβερνήσεων που τον υπηρετούν.
Η πάλη ενάντια στις εξορύξεις, για προσλήψεις και χρηματοδότηση όλων των φορέων πρόληψης και προστασίας, η κρατικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, της βιομηχανίας ενέργειας και του κατασκευαστικού κλάδου, χωρίς αποζημίωση και με εργατικό έλεγχο, θα έβαζε μπρος, με δημοκρατικό και συλλογικό τρόπο, τον απαραίτητο σχεδιασμό και την υλοποίηση των κατάλληλων έργων για την προστασία από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής αλλά και ένα τεράστιο πρόγραμμα επενδύσεων που θα οδηγούσαν στην εξάλειψη των ορυκτών καυσίμων και τη μετάβαση στην παραγωγή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.18
Ένα τέτοιο «Μεταβατικό Πρόγραμμα» είναι η «γέφυρα» που ενώνει τους, απαραίτητους για την επιβίωση μας, αγώνες του σήμερα με το μέλλον μίας κοινωνίας όπου η εργατική τάξη θα πάρει ολοκληρωτικά τον έλεγχο στα χέρια της για να βάλει τις «φυσικές καταστροφές» στην προϊστορία της ανθρωπότητας και του πλανήτη.
Σημειώσεις
1. https://www.agrotypos.gr/thesmoi/perivallon-dasi/pano-apo-230000-einai-ta-nekra-zoa-stin-thessalia
2. https://www.moneyreview.gr/business-and-finance/122308/alpha-bank-to-5-2-toy-aep-paragei-i-thessalia-oi-epiptoseis-apo-tis-plimmyres
3. https://floods.ypeka.gr/index.php?option=com_content&view=category&id=14&Itemid=507
4. https://infognomonpolitics.gr/2023/09/h-klimatiki-allagi-den-prepei-na-chrisimopoieitai-os-allothi-i-katastrofi-borouse-na-apotrapei-leei-o-diefthyntis-tou-ergastiriou-ydrologias-kai-analysis-ydatikon-systimaton
5. https://www.newsbeast.gr/financial/arthro/10013359/ta-antiplimmyrika-erga-sti-thessalia-to-2021-ta-134-ekat-evro-pou-elave-tote-i-terna-kai-ta-simerina-apotelesmata
6. https://www.cnn.gr/perivallon/story/383565/plimmyres-sti-thessalia-oi-aities-tis-katastrofis-ti-proteinoun-oi-epistimones-gia-to-restart
7. https://www.ot.gr/2023/10/05/green/klimatiki-allagi/klimatiki-allagi-to-2023-vrisketai-se-troxia-na-apotelesei-ti-thermoteri-xronia-olon-ton-epoxon
8. https://tinyurl.com/3vubpeu4
9. https://www.efsyn.gr/periballon/397948_e-lekkas-oi-dasikes-pyrkagies-pyrodotoyn-tin-klimatiki-krisi
10. https://www.efsyn.gr/nisides/400665_neo-klimatiko-kathestos-kai-oi-arnites-toy
11. https://cleantechnica.com/2017/03/19/justin-trudeau-no-country-find-173-billion-barrels-oil-ground-just-leave-oil-sands
12. https://www.theguardian.com/environment/2023/jun/07/uae-oil-firm-cop28-climate-summit-emails-sultan-al-jaber-adnoc
13. Γιώργος Ράγκος, Κλιματική καταστροφή: Ο καπιταλισμός δεν είναι βιώσιμος, ΣΑΚ, 154, https://socialismfrombelow.gr/index.php?issue=154#gsc.tab=0
14. https://www.efsyn.gr/oikonomia/diethnis-oikonomia/401975_epidotiseis-sta-orykta-kaysima-me-rythmo-13-ekat-dolarion-lepto
15. https://www.theguardian.com/business/2023/jan/12/climate-regulations-could-trigger-banking-crisis-worse-than-2008
16. https://carbontracker.org/reports/the-skys-the-limit-solar-wind
17. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1364032122000727
18. https://prospect.org/environment/nationalize-us-fossil-fuel-industry-to-save-the-planet