Σύνταγμα, Στην αλλαγή του χρόνου
Πολλά και καίρια μέτωπα κρίσεων και αντιστάσεων αναιρούν το αφήγημα της κυβερνητικής παντοδυναμίας–ακρίβεια, κλιματική αλλαγή, πόλεμος.
Ο Πάνος Γκαργκάνας εξηγεί πώς ανοίγει ο δρόμος για την ανατροπή της «ανάπηρης κυριαρχίας» της Νέας Δημοκρατίας.
Οι αποχαιρετισμοί στη χρονιά που έφυγε σημαδεύτηκαν από την αντιπαράθεση στην κυβερνητική θριαμβολογία που έτρεξε να ισχυριστεί ότι ζούμε στη «Χώρα της χρονιάς». Ίσως η πιο γλαφυρή απάντηση ήταν του Παντελή Μπουκάλα που έγραψε:
«Ώστε λοιπόν η Ελλάδα είναι “η χώρα της χρονιάς”. Η χώρα του 2023. Το λέει ο “Εκόνομιστ”, περιοδικό εκ των εγκύρων, βρετανικό. (…) ‘Σήμερα η Ελλάδα απέχει πολύ από το να είναι τέλεια’, ομολογούν πάντως οι αυστηροί Βρετανοί κριτές. ‘Ένα σιδηροδρομικό δυστύχημα τον Φεβρουάριο’, συνεχίζουν, ‘αποκάλυψε τη διαφθορά και τις κακοτεχνίες στις υποδομές. Ένα σκάνδαλο υποκλοπών και η κακομεταχείριση των μεταναστών έδειξαν ότι οι πολιτικές ελευθερίες μπορούν να βελτιωθούν’. Και μολαταύτα, το γνωστό βρετανικό χιούμορ επέλεξε την Ελλάδα ως ‘χώρα της χρονιάς’, διότι ‘βρίσκεται στην κορυφή της ετήσιας κατάταξής μας για τις οικονομίες του ανεπτυγμένου κόσμου το 2023’».
Και σχολίασε: «Οπότε τι; (…) ‘Αινείτε αυτόν επί ταις δυναστείαις αυτού· αινείτε αυτόν κατά το πλήθος της μεγαλωσύνης αυτού. Αινείτε αυτόν εν ήχω σάλπιγγος· αινείτε αυτόν εν ψαλτηρίω και κιθάρα. Αινείτε αυτόν εν τυμπάνω και χορώ· αινείτε αυτόν εν χορδαίς και οργάνω. Αινείτε αυτόν εν κυμβάλοις ευήχοις· αινείτε αυτόν εν κυμβάλοις αλαλαγμού’».1
Όσο, όμως, και να αλαλάζουν τα κυβερνητικά κύμβαλα, υπάρχουν κακοφωνίες ακόμη και στις κυβερνητικές χορδές και όργανα. Παράδειγμα ένας φανατικός θαυμαστής του Μητσοτάκη που αρθρογραφεί στην Καθημερινή:
«Αν ήθελα να οπτικοποιήσω τις παρεμβάσεις Σαμαρά, θα έλεγα ότι έχουμε μια μέτρια ορχήστρα που τη διευθύνει ένας καλός μαέστρος που εκτελεί ένα καλό συμφωνικό έργο. Ας πούμε την 9η συμφωνία του Μπετόβεν. Στα παρασκήνια βρίσκεται ο προηγούμενος μαέστρος, που για να δηλώσει την παρουσία του στο δικό του ακροατήριο, κάθε τόσο βαράει την καραμούζα του δημιουργώντας κακοφωνία».2
Η ορχήστρα, λοιπόν, είναι μέτρια, έστω κι αν ο μαέστρος είναι καλός, και βέβαια την κακοφωνία χειροτερεύει ένας καραμούζας!
Φεύγοντας, πάντως, από τα καλαμπούρια, εμφανίζονται και διαπιστώσεις ότι:
«τα ποσοστά όσων πιστεύουν ότι η κυβέρνηση αποτυγχάνει στην αντιμετώπιση μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων, όπως η εγκληματικότητα, η διαφθορά, η ακρίβεια, οι φυσικές καταστροφές, η φορολογία, η δημόσια υγεία, η παιδεία, είναι μεγάλα. Όλα είναι πάνω από 60%, στις πρώτες τέσσερις θεματικές μάλιστα είναι τραγικά, κυμαίνονται περί το 70%. Για να έχουμε ένα μέτρο: τέτοια αρνητικά ποσοστά –λένε οι ειδικοί– δεν εμφανίζονται διεθνώς παρά μόνο σε περιπτώσεις που μια κυβέρνηση είναι σε αποδρομή – και όχι, βέβαια, όταν έχει τέτοια κυριαρχία σαν αυτήν που απολαμβάνει η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. (…) Όπερ υποδηλώνει ότι η κυριαρχία της σημερινής κυβέρνησης είναι ανάπηρη». 3
Ανάπηρη κυριαρχία στη χώρα της χρονιάς… (και μάλιστα ομολογημένη στην πιο ‘σοβαρή’ φιλοκυβερνητική εφημερίδα). Το σχήμα θα έμοιαζε οξύμωρο, αλλά δεν είναι. Γιατί είναι χαρακτηριστικό της φάσης που περνάει το ίδιο το σύστημα, ακόμη και στις ισχυρότερες χώρες του, μέσα στην πολυκρίση που το συγκλονίζει.
Στην καρδιά του παγκόσμιου καπιταλισμού
Ποιες είναι οι διεθνείς οικονομικές επιδόσεις σε μια φάση που θεωρείται ανάκαμψη μετά από τις πιέσεις της πανδημίας του κορονοϊού; Σύμφωνα με μελέτη της μεγάλης τράπεζας UBS:
«Τα ανεβασμένα επιτόκια πρόσφεραν ένα δώρο 100 δις ευρώ στις ευρωπαϊκές τράπεζες μέσα στα δυο προηγούμενα χρόνια. (…) Το καθαρό εισόδημα από τόκους ανέβηκε στα 378δις το 2023 από 270 δις το 2021, μετά την έναρξη της ραγδαίας αύξησης των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες. Τα χορηγούμενα δάνεια αυξήθηκαν μόνο 2 τοις εκατό μέσα στο ίδιο διάστημα, γεγονός που σημαίνει ότι τα περισσότερα κέρδη προήλθαν από τη διεύρυνση της διαφοράς ανάμεσα στα επιτόκια για καταθέσεις και τα επιτόκια για δανεισμό. Η ανεβασμένη κερδοφορία επέτρεψε στις ευρωπαϊκές τράπεζες να αυξήσουν τα μερίσματα και τις επαναγορές μετοχών σε 121 δις για το 2023 από 90 δις το 2021».4
Μεγάλη αύξηση κερδοφορίας για τις τράπεζες, λοιπόν, η οποία όμως δεν μεταφράζεται σε ενισχυμένη χρηματοδότηση της οικονομίας αλλά σε αυξημένα μερίσματα για τους μετόχους. Και ακόμη χειρότερα:
«Είκοσι από τις πιο μεγάλες τράπεζες έκοψαν τουλάχιστον 61.905 θέσεις εργασίας το 2023. Οι ίδιες τράπεζες είχαν κόψει 140.000 θέσεις το 2007-08 στη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης του 2007-8».5
Και οι απολύσεις δεν περιορίζονται στις τράπεζες. «Οι χρεοκοπίες επιχειρήσεων αυξάνονται με διψήφιους ρυθμούς στις περισσότερες αναπτυγμένες οικονομίες καθώς το κόστος δανεισμού ανεβαίνει και οι κυβερνήσεις τερματίζουν προγράμματα επιδοτήσεων αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων που είχαν εφαρμόσει στην περίοδο της πανδημίας. Στοιχεία των δικαστηρίων δείχνουν ότι ο αριθμός των χρεοκοπιών στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 30% μέσα στους 12 μήνες μέχρι τον Σεπτέμβριο σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα πέρυσι. Στη Γερμανία οι χρεοκοπίες αυξήθηκαν κατά 25% το ίδιο διάστημα».6
Άλμα κερδοφορίας, λοιπόν, αλλά τα κέρδη πάνε στον τζόγο και όχι στις επενδύσεις, με τις χρεοκοπίες και τις απολύσεις να ανεβαίνουν με ρυθμούς που θυμίζουν 2008! Σε αυτό το σκηνικό είναι «χώρα της χρονιάς» ο ελληνικός καπιταλισμός. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το ΑΕΠ το 2023 ήταν 222,8 δις ευρώ, μικρότερο από τα 235,0 δις που ήταν το 2009, ενώ το δημόσιο χρέος ήταν 357,0 δις πολύ ανώτερο από τα 298,0 δις του 2009.
Πού πήγαν όλα αυτά τα δισεκατομμύρια του δημόσιου δανεισμού; Σίγουρα όχι σε επενδύσεις, καθώς η συμμετοχή τους στο ΑΕΠ ήταν πεσμένη στο 14,5% το 2023 από 28,5% το 2009. Ενώ η κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστήριου Αθηνών ανέβηκε ως ποσοστό του ΑΕΠ από 28,5% το 2009 σε 36,7% το 2023. Όταν λέμε ότι η ανεβασμένη κερδοφορία γίνεται τζόγος, κυριολεκτούμε. Οι μετοχές ανεβαίνουν, αλλά οι μισθοί πέφτουν: ο μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης ήταν 1.251,61 ευρώ το 2023, κάτω από τα 1.379 ευρώ του 2009. Όσο για τον μέσο μισθό μερικής απασχόλησης, τα 430,81 ευρώ του 2023 είναι ακόμη πιο χαμηλά σε σύγκριση με τα 540 ευρώ του 2009!7
«Πράσινος» καταστροφικός τζόγος
Ένα ακραίο παράδειγμα για τα παιχνίδια με τις εξαγορές στο Χρηματιστήριο δίνει ο κλάδος που διαφημίζεται όχι μόνο ως αιχμή ανάπτυξης αλλά και ως αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
«Σε μια νέα φάση ανάπτυξης, όπου το μοντέλο που κυριαρχεί είναι οι εξαγορές και οι συμπράξεις, έχει εισέλθει η αγορά των ΑΠΕ. Μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι επιλέγουν τον σύντομο δρόμο των εξαγορών για να ενισχύσουν τα πράσινα χαρτοφυλάκιά τους. Η στρατηγική συμφωνία ΔΕΗ Ανανεώσιμες-Intrakat, που ανακοινώθηκε μέσα στην εβδομάδα, είναι ενδεικτική αυτού του μοντέλου ανάπτυξης των ΑΠΕ που άρχισε να κυριαρχεί και στη χώρα μας τα τελευταία δύο χρόνια. (…) Τον Οκτώβριο ολοκληρώθηκε η μεγάλη εξαγορά από τη ΔΕΗ του χαρτοφυλακίου της Enel στη Ρουμανία, έναντι τιμήματος 1,26 δισ. ευρώ, ενώ μέσα στο καλοκαίρι η ΔΕΗ εξαγόρασε στη Ρουμανία και αιολικό πάρκο ισχύος 84 ΜW της Lukoil. (…) Μέσω εξαγορών και στρατηγικών συμμαχιών προχωρούν στον πράσινο μετασχηματισμό τους και τα δύο διυλιστήρια της χώρας. Η HELLENiQ ENERGY μέσω της θυγατρικής της HELLENiQ Renewables προχώρησε σε συμφωνίες ανάπτυξης και εξαγoράς φωτοβολταϊκών πάρκων ισχύος 811 MW στη Ρουμανία, εκ των οποίων τα 211 MW από τη Mytilineos. (…) Η Μotor Oil, με όχημα τη θυγατρική της More ολοκλήρωσε τον Μάιο του 2023 την απόκτηση του 75% της UNAGI. Με την εξαγορά αυτή κατέστη συνεταίρος της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, η οποία είχε αποκτήσει έναν χρόνο νωρίτερα τον έλεγχο του 49% των ίδιων πάρκων. (…) Σε εξαγορές μονάδων ΑΠΕ ισχύος 850 MW εντός και εκτός Ελλάδας προχώρησε το τελευταίο έτος και η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, αποκτώντας έργα σε Έβρο, Θεσσαλία, Αιτωλοακαρνανία, Πιερία, αλλά και Βουλγαρία. Στα τέλη Ιουνίου, εξάλλου, ανακοινώθηκε η συμφωνία πώλησης του 50% του χαρτοφυλακίου της Enel στην Ελλάδα, στο αυστραλιανό fund Macquarie, το οποίο από το 2022 ελέγχει το 49% του ΔΕΔΔΗΕ».8
Πράσινη μετάβαση, λοιπόν, με τα διυλιστήρια να βάφονται πράσινα με εξαγορές στο χρηματιστήριο, την Μότορ Όιλ να γίνεται συνεταίρος της ΔΕΗ και ένα fund να ελέγχει τη ΔΕΔΔΗΕ. Και την κυβέρνηση να δίνει τον έλεγχο της HELLENiQ ENERGY (ΕΛΠΕ) στον Λάτση:
«Η πλάστιγγα υπέρ των ιδιωτών έγειρε με τη μεθόδευση που έγινε το 2021, όταν οι ίδιοι οι διορισμένοι από το Δημόσιο σύμβουλοι του ΔΣ των ΕΛ.ΠΕ χάρισαν το management που κατείχε το Δημόσιο στους ιδιώτες», δηλώνει στην Εργατική Αλληλεγγύη ο Σταύρος Κρόκος, μέλος ΔΣ σωματείου ΠΣΕΕΠ και οργανωτικός γραμματέας Εργατικού Κέντρου Δυτικής Αττικής. «Τώρα περνούν στο τελειωτικό χτύπημα με την πώληση των μετοχών του ΤΑΙΠΕΔ, ρίχνοντας ακόμα περισσότερο το ποσοστό του Δημοσίου, το οποίο χάνει το δικαίωμα της μειοψηφίας στη συνέλευση των μετόχων για 93 εκατομμύρια, ενώ τα περσινά κέρδη από τα μερίσματα ήταν 160 εκατομμύρια. Είναι μια καθαρά πολιτική απόφαση, χωρίς κανένα εμπορικό κέρδος για το Δημόσιο, αντίθετα το ζημιώνει. Η πώληση των μετοχών έγινε σε χαμηλότερη τιμή από αυτή της αγοράς».9
Δεν είναι μόνο στο Ντουμπάι και την COP28 του ΟΗΕ που οι πετρελαιάδες έχουν τον έλεγχο της «αντιμετώπισης» της κλιματικής αλλαγής. Ο Μητσοτάκης τρέχει και εδώ να είναι στην πρώτη γραμμή.
Ιμπεριαλιστική αποσταθεροποίηση
Και όμως, δεν είναι μόνο τα οικονομικά και περιβαλλοντικά κατορθώματα του Μητσοτάκη που ανεβάζουν τις κοινωνικές ανισότητες και προετοιμάζουν τις επόμενες καταστροφές σαν τις πυρκαγιές της Δαδιάς και τις πλημμύρες της Θεσσαλίας. Είναι και η εμπλοκή στη χειρότερη επιδείνωση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.
Τρεις μήνες μετά την 7η του Οκτώβρη, ο χαρακτήρας της σύγκρουσης στη Γάζα έχει γίνει πλέον πολύ πιο ξεκάθαρος. Οι κραυγές που έλεγαν ότι το Ισραήλ ασκεί το «δικαίωμα στην αυτοάμυνα» απέναντι σε μια «τρομοκρατική ενέργεια» χάνουν κάθε αξιοπιστία.
Πρώτα απ’ όλα, αυτό συμβαίνει μπροστά στην τρομακτική βαρβαρότητα της ισραηλινής επίθεσης που ισοπεδώνει καταυλισμούς, νοσοκομεία, το κάθε τι στη Γάζα και δολοφονεί μαζικά αμάχους, γυναίκες και παιδιά. «Σύμφωνα με τις παλαιστινιακές αρχές αλλά και αρκετά διεθνή ΜΜΕ, οι βομβαρδισμοί τα ξημερώματα των Χριστουγέννων στο κέντρο της Γάζας και σε ήδη εν πολλοίς ισοπεδωμένες γειτονιές, όπως ο προσφυγικός καταυλισμός της Τζαμπαλίγια και η αλ-Μπουρέιτζι, ήταν οι φονικότεροι από την αρχή του πολέμου, με τουλάχιστον εκατό αμάχους νεκρούς, ενώ δεκάδες ήταν οι νεκροί και στη Χαν Γιουνίς, στον νότο. Τουλάχιστον 70 ακόμη άνθρωποι σκοτώθηκαν στον καταυλισμό προσφύγων Μαγκαζί στην κεντρική Γάζα, ενώ οι Παλαιστίνιοι υποστηρίζουν ότι οι Ισραηλινοί βομβάρδιζαν ακόμα και κεντρικούς δρόμους προκειμένου να παρεμποδίσουν τα ασθενοφόρα να μεταφέρουν τους τραυματίες στα νοσοκομεία. Βάσει των τελευταίων επίσημων στοιχείων, 20.915 άνθρωποι, στη μεγάλη πλειονότητά τους γυναίκες και παιδιά, έχουν σκοτωθεί στις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα, και οι τραυματίες ξεπερνούν πλέον τους 55.000».10
Παρά την βαρβαρότητα της ισραηλινής επιδρομής, όμως, ούτε η παλαιστινιακή αντίσταση λυγίζει ούτε η Χαμάς απομονώνεται. Δημοσκόπηση που έγινε στην Παλαιστίνη μεταξύ 22 Νοεμβρίου και 2 Δεκεμβρίου στη Δυτική Όχθη έδειξε ότι η υποστήριξη στην Χαμάς παρότι μειοψηφική, τριπλασιάστηκε μέσα σε τρεις μήνες ενώ το 70% των ερωτηθέντων απάντησε ότι ο ένοπλος αγώνας είναι το μόνο μέσο ενάντια στην ισραηλινή κατοχή.11 Αντίθετα, ακόμη και στον ΟΗΕ το Ισραήλ βρίσκεται τόσο απομονωμένο ώστε να εξαρτάται από τα αμερικανικά βέτο για να αποφύγει ακόμη και τη φραστική αποδοκιμασία του. Γεγονός που οξύνει τα προβλήματα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού όχι μόνο διπλωματικά αλλά και επιχειρησιακά.
Οι ΗΠΑ είχαν διαφορετικές προτεραιότητες πριν από τις 7 Οκτώβρη του 2023. Είχαν και έχουν ανοιχτό πολεμικό μέτωπο με τη Ρωσία στην Ουκρανία και αυξανόμενη αντιπαράθεση με την Κίνα και οικονομικά αλλά και γεωπολιτικά από τον Ειρηνικό μέχρι τον Ινδικό ωκεανό. Με βάση αυτές τις επιλογές τους, προσπαθούσαν να χειριστούν την κλονισμένη ηγεμονία τους στη Μέση Ανατολή προωθώντας συμφωνίες ανάμεσα στο Ισραήλ και τα αραβικά καθεστώτα. Μόλις στις 20 Σεπτέμβρη ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν δήλωνε πως «η συμφωνία ομαλοποίησης των σχέσεων με το Ισραήλ έρχεται πιο κοντά κάθε μέρα».12
Τώρα, αυτά τα σχέδια αποσταθεροποιούνται όλο και περισσότερο κάθε μέρα. Όσο το Ισραήλ παρατείνει τις βαρβαρότητες στη Γάζα χωρίς να πετυχαίνει την εξόντωση των Παλαιστίνιων, τόσο οι ΗΠΑ εμπλέκονται όλο και πιο πολύ σε στρατιωτικές επιθέσεις σε όλη την περιοχή με βομβαρδισμούς στη Συρία και στο Ιράκ και σύγκρουση με τους Χούθι στην Υεμένη.
Ανήμερα τα Χριστούγεννα ο αμερικανικός στρατός εξαπέλυσε επιθέσεις στο Ιράκ, εναντίον εγκαταστάσεων «φιλοϊρανικών» ενόπλων κινημάτων, μεταξύ τους και θέσεων της «Καταέμπ Χεζμπολάχ» («Ταξιαρχίες του Κόμματος του Θεού»). Όπως ανακοινώθηκε, η αμερικανική επιδρομή ήρθε σε αντίποινα για την επίθεση σε αμερικανική βάση στο Ερμπίλ στο ιρακινό Κουρδιστάν την προηγούμενη μέρα, από την οποία τραυματίστηκαν 3 Αμερικανοί, ο ένας σοβαρά. Οι επιδρομές των ΗΠΑ οδήγησαν στον θάνατο ενός ατόμου και τον τραυματισμό άλλων 18, προκαλώντας την έντονη αντίδραση της ιρακινής κυβέρνησης, η οποία έκανε λόγο για «ξεκάθαρα εχθρική ενέργεια» που παραβιάζει τα ιρακινά κυριαρχικά δικαιώματα. Σε ένα τέτοιο φόντο, συνεχίζονται διαβουλεύσεις και διεργασίες εντός του ευρωατλαντικού μπλοκ και των συμμάχων των ΗΠΑ μετά την ανακοίνωση της Ουάσιγκτον για τη συγκρότηση πολυεθνικής ναυτικής δύναμης με την ονομασία «Επιχείρηση Φρουρός Ευημερίας» στην Ερυθρά Θάλασσα, ώστε να εξασφαλιστεί τάχα η διεθνής ναυτιλία από τις επιθέσεις των Χούθι της Υεμένης.13
Όπως γράφουν και οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς:
«Οι επιθέσεις της 7 Οκτώβρη έσυραν τον Μπάιντεν πίσω σε στρατιωτική και στρατηγική επικέντρωση στην περιοχή την οποία ο πρόεδρος θεωρούσε ότι είχε αφήσει πίσω του μετά την αμερικανική αποχώρηση από το Αφγανιστάν. Η απειλή από τους αντάρτες Χούθι, που παρακωλύει τη ναυσιπλοϊα στην Ερυθρά θάλασσα αναγκάζοντας πολλές δυτικές εταιρείες να σταματήσουν το πέρασμα πλοίων τους από εκεί, έχει προσθέσει και εμπορική διάσταση στη σύγκρουση που επίσης απασχολεί τον Λευκό Οίκο».14
Διεθνές κίνημα
Η παγκόσμια διάσταση της αναμέτρησης στη Γάζα αναδεικνύεται ακόμη πιο έντονα από το ξέσπασμα του κινήματος αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη παντού.
Παρά τα σκληρά μέτρα των κυβερνήσεων σε όλη την Ευρώπη, ένα κύμα διαδηλώσεων σάρωσε τις μεγαλύτερες πόλεις ήδη το Σάββατο 14 Οκτώβρη. Περίπου 150 χιλιάδες διαδηλώτριες/τές πλημμύρισαν το κεντρικό Λονδίνο εκείνο το Σάββατο. Δεκάδες χιλιάδες διαδήλωσαν στη Μαδρίτη την ίδια μέρα. Είχαν προηγηθεί συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις στην αρχή της βδομάδας και στη Μαδρίτη και στη Βαρκελώνη. Χιλιάδες διαδήλωσαν στο Παρίσι την Πέμπτη 12/10 με συνθήματα αλληλεγγύης στη Γάζα. Στη Ρώμη χιλιάδες διαδήλωσαν για Λευτεριά στην Παλαιστίνη την Πέμπτη 12/10, και το φοιτητικό μπλοκ που ξεκίνησε από το πανεπιστήμιο για να φτάσει στην πλατεία χρειάστηκε να σπάσει τους αστυνομικούς κλοιούς. Και η Ρώμη δεν ήταν μόνη: χιλιάδες διαδήλωσαν στη Φλωρεντία, στο Μιλάνο, στο Τορίνο, στη Βενετία, στη Νάπολη, στο Μπάρι και σε άλλες πόλεις της Ιταλίας.
Το κύμα των κινητοποιήσεων αλληλεγγύης επαναλήφθηκε σε ακόμα μεγαλύτερη κλίμακα τις επόμενες βδομάδες καθώς το Ισραήλ κλιμάκωνε τους βομβαρδισμούς στη Γάζα. Το Σάββατο 21 Οκτώβρη «τo πιο μεγάλο συλλαλητήριο εδώ και δεκαετίες πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο. Ήταν η μεγαλύτερη αντιιμπεριαλιστική, αντιπολεμική πορεία από τη μεγάλη διαδήλωση κατά της εισβολής στο Ιράκ πριν από 20 χρόνια. Και το ρεκόρ συμμετοχής καταρρίφθηκε το Σάββατο 28 Οκτώβρη όταν κατέβηκαν στους δρόμους του Λονδίνου μισό εκατομμύριο διαδηλωτές στο πλευρό της Παλαιστίνης».15
Όπως γράφει ο Άλεξ Καλλίνικος στην εβδομαδιαία στήλη του στο Socialist Worker. «Τεράστιες διαμαρτυρίες έχουν λάβει χώρα σε ολόκληρο τον κόσμο. Το αποτέλεσμα είναι ένα μεγάλο κύμα ριζοσπαστικοποίησης, καθώς μια νέα γενιά μπαίνει στην αντιιμπεριαλιστική πολιτική. Οι τεράστιες διαδηλώσεις αλληλεγγύης δεν αφορούν μόνο την Παλαιστίνη. Η Παλαιστίνη έχει γίνει το διεθνές σύμβολο όλων όσων δεν πάνε καλά στον κόσμο μας. Ο πόλεμος μετασχηματίζει πολιτικά τον κόσμο. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει ένα τεράστιο άνοιγμα προς τα αριστερά. Η συνενοχή των κορυφαίων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στη σφαγή –για παράδειγμα, των Εργατικών υπό τον Στάρμερ στη Βρετανία και της κυβέρνησης του Σόλτζ στη Γερμανία– ενισχύει την υπόθεση για μια επαναστατική σοσιαλιστική εναλλακτική λύση.
Αυτή θα μπορούσε να είναι μια στιγμή μεγάλης στροφής. Ένα από τα πιο ενοχλητικά χαρακτηριστικά αυτής της “νέας εποχής της καταστροφής” ήταν το πώς η ακροδεξιά έχει απορροφήσει μεγάλο μέρος της δυσαρέσκειας που ανακινήθηκε από την αποτυχία του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Αυτό συνεχίζεται –ο Ντόναλντ Τραμπ προηγείται του Τζο Μπάιντεν στις δημοσκοπήσεις για τις προεδρικές εκλογές του επόμενου έτους στις ΗΠΑ.
Όμως η ακροδεξιά –παρά τον αντισημιτισμό που τη διαπερνά– υποστηρίζει σθεναρά το Ισραήλ. Αυτό αντανακλά τόσο την ισλαμοφοβία τους όσο και την υποστήριξή τους στον δυτικό ιμπεριαλισμό. Θυμηθείτε το σύνθημα του Τραμπ "Κάντε την Αμερική Μεγάλη Ξανά" και τη στενή συμμαχία του με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπινιαμίν Νετανιάχου.
Η σφαγή στη Γάζα κάνει όλο και πιο έντονα ορατή τη βαναυσότητα που ενυπάρχει στο σύστημα. Το Ισραήλ πιθανότατα θα αποτύχει στην προσπάθειά του να καταστρέψει τη Χαμάς και να εκδιώξει τους Παλαιστίνιους. Αλλά σε κάθε περίπτωση αυτός ο πόλεμος θα αφήσει πίσω του πολύ μεγαλύτερους αριθμούς ανθρώπων προσηλωμένους στη διεθνή αλληλεγγύη και στον αντιιμπεριαλισμό. Αυτοί μπορούν να θέσουν τις βάσεις μιας νέας και ισχυρότερης αριστεράς. Οι επαναστάτες πρέπει να αδράξουν τη στιγμή».16
Είναι ένα κίνημα διεθνιστικό, αντιπολεμικό και αντιμπεριαλιστικό και αυτό φαίνεται μέσα στις ίδιες τις ΗΠΑ. Οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς αναγκάζονται να επισημάνουν ότι:
«Ο πόλεμος στη Γάζα είναι προσωπική δοκιμασία για τον Μπάιντεν καθώς ετοιμάζεται για την καμπάνια επανεκλογής του το 2024. Η στάση του έχει προκαλέσει ρήγματα στο Δημοκρατικό Κόμμα πυροδοτώντας την οργή των επικριτών του που πιστεύουν ότι ο Λευκός Οίκος είναι υπερβολικά ανεκτικός απέναντι στη συμπεριφορά του Ισραήλ».17
Παρά τις κομψές διατυπώσεις για «υπερβολική ανοχή», πρόκειται για παραδοχή της πολιτικής κρίσης που ωριμάζει στις ΗΠΑ. Ο άμεσος παράγοντας είναι η πίεση από το κίνημα που βγαίνει στους δρόμους, στη Νέα Υόρκη και όλες τις μεγάλες πόλεις, στα πανεπιστήμια, σε χώρους δουλειάς. Παράλληλα με τις διαδηλώσεις αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη, στις ΗΠΑ έχει ξεδιπλωθεί το μεγαλύτερο απεργιακό κύμα εδώ και πολλά χρόνια. Οι νίκες των απεργών στο Χόλιγουντ και στην αυτοκινητοβιομηχανία είναι οι κορυφές του κύματος ριζοσπαστικοποίησης της εργατικής τάξης μέσα στην καρδιά του καπιταλισμού.
Χαρακτηριστικές είναι οι εικόνες ακόμη και από τις σελίδες εφημερίδων που ενημερώνουν περισσότερο διοικητικά συμβούλια επιχειρήσεων παρά συνδικάτα:
«Σε μια δημοτική αίθουσα του βόρειου Ιλινόις, δυο πρόεδροι μίλησαν σε ένα πλήθος εργατών. Ο ένας ήταν ο Τζο Μπάιντεν, ηγέτης των ΗΠΑ. Ο άλλος ήταν ο Σον Φέιν, επικεφαλής του συνδικάτου Ενωμένοι Εργάτες Αυτοκινήτων (UAW). Τιμούσαν μια νίκη. Πριν από ένα χρόνο η Στελάντις είχε ανακοινώσει ότι κλείνει το εργοστάσιο στο Belvidere απολύοντας 1.200 εργάτες που κατασκεύαζαν τα Jeep Cherokee. Αλλά το συνδικάτο αντιστάθηκε. Με μια απεργία έξι βδομάδων στις τρεις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες Ford, General Motors και Stellantis, το UAW κέρδισε το άνοιγμα του εργοστάσιου, αλλά και συλλογικές συμβάσεις που δίνουν αυξήσεις 25% στους εργάτες των τριών αυτοκινητοβιομηχανιών. (…) Το συνδικάτο αξιοποιεί την απεργία στις αυτοκινητοβιομηχανίες για να αναδείξει τους αγώνες σε άλλους κλάδους, από τα νοσοκομεία μέχρι τα καζίνο και τις αεροπορικές εταιρείες. Νοσηλεύτριες, σερβιτόροι, μεταπτυχιακοί, ηθοποιοί και σεναριογράφοι βγήκαν σε απεργίες αυτή τη χρονιά».18
Για την ανατροπή της «ανάπηρης κυριαρχίας»
Αυτή η μεγάλη εικόνα είναι πολύτιμη για όλο τον κόσμο που αγωνίζεται ενάντια στις επιθέσεις της κυβέρνησης εδώ. Ρωγμές δεν υπάρχουν μόνο στις πρωτεύουσες των ιμπεριαλιστικών κέντρων, αλλά και στη χώρα όπου ο Μητσοτάκης καμαρώνει πως είναι η καλύτερη της χρονιάς που έφυγε. Κάθε «μεταρρύθμιση» της Νέας Δημοκρατίας εγκυμονεί και μια νέα καταστροφή και ανοίγει νέα μέτωπα σύγκρουσης με το εργατικό κίνημα και τη νεολαία. Αυτό το ομολογούν και οι κυβερνητικές μεθοδεύσεις που επιχειρούν να περάσουν επιθέσεις στη «ζούλα», είτε με νυχτερινές τροπολογίες, είτε με τις σχολές σε εξετάσεις στην περίπτωση των ΑΕΙ. Κύρια, όμως, το δείχνουν οι αντιστάσεις του κόσμου μόλις του δοθεί ευκαιρία.
Οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία κράτησαν και κρατούν ανοιχτό το απεργιακό μέτωπο ενάντια στη λεηλασία της δημόσιας Υγείας. Έρευνα του ΙΟΒΕ είναι αποκαλυπτική για την έκταση των επιθέσεων:
«Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΙΟΒΕ, η ετήσια μεταβολή των δημόσιων δαπανών για την Υγεία, σε σταθερές τιμές και σωρευτικά για την περίοδο 2009-2021, διαμορφώνεται στο -29,2% στην Ελλάδα έναντι +32,7% στην ΕΕ. Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά καθότι οι δαπάνες Υγείας των εγχώριων νοικοκυριών ανέρχονται στο 8,1% των συνολικών δαπανών τους το 2021, από 6,5% το 2009. Επίσης καταγράφεται αύξηση του ποσοστού της φαρμακευτικής περίθαλψης στις δαπάνες υγείας των νοικοκυριών σε 31,3% το 2021, από 19,2% το 2009. (…)Την περίοδο 2009-2019, η κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας μειώθηκε στην Ελλάδα κατά 30%, με μεγαλύτερη μείωση να καταγράφεται στη δημόσια κατά κεφαλήν δαπάνη (-37%)».19
Οι απεργίες στις 8 Δεκέμβρη και στις 29-30 Νοέμβρη ήταν δυναμικές:
«Με μια μαζικότατη και μαχητική απεργιακή κινητοποίηση απάντησαν στις 8/12 οι υγειονομικοί στον εμπαιγμό της κυβέρνησης εις βάρος των συμβασιούχων-επικουρικών, μετά την ανακοίνωση του Χρυσοχοΐδη ότι θα πάρουν εξάμηνη, για κάποιους τρίμηνη, παράταση και όχι ετήσια. Για δεύτερη συνεχόμενη βδομάδα, μετά τη μεγαλύτερη απεργία της δεκαετίας στην Υγεία στις 29-30/12, χιλιάδες εργαζόμενοι στα δημόσια νοσοκομεία πλημμύρισαν ξανά τον δρόμο μπροστά στο Υπουργείο Υγείας, διεκδικώντας μονιμοποίηση των συμβασιούχων και να φύγουν οι εργολάβοι».20 Και:
«Με τρομερή επιτυχία πραγματοποιήθηκε η 48ωρη απεργία στην Υγεία στις 29 και 30 Νοέμβρη για την υπεράσπιση του ΕΣΥ, για μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού και αυξήσεις στους μισθούς, για να σταματήσει η ιδιωτικοποίηση. Στα περισσότερα νοσοκομεία η συμμετοχή στην απεργία ακύρωσε τις βασικές λειτουργίες, τα τακτικά χειρουργεία έμειναν κλειστά, όπως και πολλές κλινικές και εξωτερικά ιατρεία. Πολλά σωματεία έβγαλαν τα ίδια το προσωπικό ασφαλείας, μην επιτρέποντας στις διοικήσεις να λειτουργούν απεργοσπαστικούς μηχανισμούς σε ημέρα απεργίας. Και τις δύο μέρες την απεργία στήριξε όλο το προσωπικό, από τους γιατρούς μέχρι το νοσηλευτικό, διοικητικό, βοηθητικό και τεχνικό προσωπικό».21
Οι εργάτες της Υγείας δεν αποτελούν εξαίρεση. Σε πολλές πόλεις της επαρχίας έχουν ξεσηκώσει όλο τον πληθυσμό στο πλευρό τους. Στην Αθήνα, το πιο αποκαλυπτικό δείγμα των λαϊκών διαθέσεων φάνηκε στο δεύτερο γύρο των δημοτικών εκλογών όταν η μαζική οργή για την κυβέρνηση ανέτρεψε το 42% του Μπακογιάννη στον πρώτο γύρο και έδωσε τη νίκη στο φτωχό 14% του Δούκα στον δεύτερο.
Αυτή τη διάθεση έκφρασε η κινητοποίηση που έγινε στη φιέστα ορκωμοσίας του Δούκα στις 28 Δεκέμβρη στη Δημοτική αγορά της Κυψέλης. Ήταν εκεί οι αντιφασίστες που ακύρωσαν την παρουσία του Κασιδιάρη, τα κινήματα υπεράσπισης των ελεύθερων χώρων της Αθήνας και οι δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής αριστεράς που στήριξαν και στηρίζουν τους αγώνες. Μέσα στην ορκωμοσία, το μήνυμα έκφρασε ο δημοτικός σύμβουλος της Ανατρεπτικής Συμμαχίας για την Αθήνα Κώστας Παπαδάκης με τη δήλωσή του:
«Διαβεβαιώνω ότι ως εκπρόσωπος της “Ανατρεπτικής Συμμαχίας για την Αθήνα” θα υπηρετήσω στη διάρκεια της θητείας μου από την θέση του Δημοτικού Συμβούλου για όσο έχω την ιδιότητα αυτή με όλες μου τις δυνάμεις και με ανιδιοτέλεια τα δικαιώματα των κατοίκων του Δήμου Αθήνας ανεξάρτητα από φύλο, εθνικότητα, θρήσκευμα, καταγωγή, σεξουαλικό προσανατολισμό. Θα αγωνισθώ μέσα και έξω από το Δημοτικό Συμβούλιο, μαζί με τους κατοίκους και τα κινήματα:
Για μια Αθήνα πόλη αντιφασιστική που θα σταματήσει οριστικά τη ναζιστική εγκληματική οργάνωση και βία και κάθε φασιστική συμμορία και ρατσιστικό έγκλημα και δεν θα επιτρέπει σε κανέναν εθνικισμό να εκμεταλλεύεται και να μαγαρίζει την αγάπη του λαού για τον τόπο μας. Ούτε στην Αθήνα, ούτε πουθενά !
Για μια δημοτική αρχή διεκδικητική και μαχητική απέναντι στην κεντρική εξουσία, για την ανάκτηση των αρμοδιοτήτων, των πόρων και της ανεξαρτησίας που της αντιστοιχεί, και για την ανάπτυξη κινήματος ανατροπής των ταξικών πολιτικών όλων των φορέων κεφαλαίου και εξουσίας, κυβέρνησης και Ε.Ε.
Για μια Αθήνα πόλη αντιρατσιστική, κοινωνικά αλληλέγγυα, φιλόξενη απέναντι στους πρόσφυγες και τους μετανάστες και ενάντια στους πολέμους και τις πολιτικές που προκαλούν την προσφυγιά και τη μετανάστευση.
Για έναν Δήμο που υπηρετεί τους κατοίκους και τους εργαζομένους της Αθήνας και αγωνίζεται απέναντι στη στεγαστική κρίση για τον περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων και του ύψους των μισθωμάτων και για την απαγόρευση των πλειστηριασμών και εξώσεων πρώτης κατοικίας, και με κοινωνικές υπηρεσίες επαρκείς και αποτελεσματικές, με μόνιμο προσωπικό και με αξιοπρεπείς αποδοχές να συμπαραστέκεται ενάντια στην ακρίβεια, στην ενεργειακή φτώχεια, στην κλιματική κρίση και στην παράδοση της πόλης στο τουριστικό και κατασκευαστικό κεφάλαιο.
Για μια Αθήνα πόλη βιώσιμη, που σέβεται αντί να καταστρέφει το περιβάλλον, με ελεύθερους χώρους, πεζόδρομους, παιδικές χαρές, δημόσιες κρήνες, πλατείες και χώρους πρασίνου, λόφους και δάση δημόσια, πράσινα και ελεύθερα, ενάντια στις καταστροφές λόφων και πλατειών, στις ιδιωτικοποιήσεις και στις εργολαβίες, για ποιότητα ζωής, αντιπλημμυρικά έργα, για γειτονιές φιλικές για όλες και όλους, για να μπορούμε να ζούμε και να κυκλοφορούμε στην πόλη μας.
Για έναν Δήμο σύμμαχο στην Αθήνα, πόλη που διεκδικεί το δικαίωμα στην εργασία, στην αξιοπρέπεια, στη στέγαση, στον πολιτισμό, στον αθλητισμό, στην εκπαίδευση, στη μόρφωση για όλους ενάντια στα ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Για την Αθήνα πόλη της ειρήνης και της φιλίας των λαών, ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και το ΝΑΤΟ, αλληλέγγυα σε κάθε εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, όπως ο αγώνας των Παλαιστινίων.
Για μια Αθήνα πόλη για τη δημοκρατία και την ελευθερία, που απαιτεί την κατάργηση των αντιδημοκρατικών νόμων και στέκεται απέναντι στην κρατική καταστολή, την αστυνομική βία και τον αυταρχισμό, υπερασπίζεται δικαιώματα και ελευθερίες και σέβεται τις διαδηλώσεις και τις απεργίες.
Για μια Αθήνα που τιμά και αναδεικνύει την ιστορία των αγώνων της.
Για μια Αθήνα για τις ανάγκες των πολλών πάνω από τα κέρδη των λίγων.
Για μια ζωή που μας αξίζει σε μια πόλη που μας ανήκει».22
Ήταν μια τοποθέτηση που χειροκροτήθηκε από μεγάλο μέρος των συγκεντρωμένων μέσα στη Δημοτικά αγορά και η οποία μετατρέπεται σε δράση από τις δυνάμεις που σταθερά έπαιξαν και παίζουν αυτό τον ρόλο.
Η χρονιά ξεκινάει με Γενική Συνέλευση στις 2 Γενάρη (!) των εργαζόμενων στο νοσοκομείο Άγιος Σάββας που συνεχίζουν τη μάχη των ηρώων της Υγείας με τη στήριξη του Συντονιστικού των Νοσοκομείων.
Στις 17 Γενάρη η ΚΕΕΡΦΑ καλεί αντιφασιστικό συλλαλητήριο στα Πετράλωνα, στην επέτειο της δολοφονίας του Σαχζάτ Λουκμάν. Είναι ένας σταθμός στην καμπάνια για να μείνουν στη φυλακή οι δολοφόνοι νεοναζί της Χρυσής Αυγής που δικάζονται σε δεύτερο βαθμό στο Εφετείο. Αλλά και για το αντιρατσιστικό κίνημα που απαιτεί, πηγαίνοντας προς τη Διεθνή Μέρα Δράσης στις 16 Μάρτη, την τιμωρία των ενόχων για το έγκλημα στην Πύλο, άσυλο και ανοιχτά σύνορα για τους πρόσφυγες κόντρα στο νέο «Σύμφωνο» της ΕΕ, τη νομιμοποίηση όλων των μεταναστών κόντρα στους αποκλεισμούς της «τροπολογίας» Καιρίδη που δίνει προσωρινά «χαρτιά» μόνο για τις ανάγκες των εργοδοτών.
Παράλληλα, η Κίνηση για την Απεργιακή 8 Μάρτη ξεκινάει την καμπάνια για τη φετινή 8 Μάρτη που συνδυάζει την επέτειο της συγκλονιστικής Πανεργατικής ενάντια στο έγκλημα των Τεμπών με τον αγώνα των γυναικών. Πρόσφατα σείστηκε η Ξάνθη από μια μεγάλη κινητοποίηση:
«Μαζικές και οργισμένες ήταν οι διαμαρτυρίες που πραγματοποιήθηκαν στην Ξάνθη την περασμένη εβδομάδα απαιτώντας “καμιά συγκάλυψη” για την δολοφονία της 19χρονης Αϊσέ που στις 6/12 παρασύρθηκε στον Ζυγό Ξάνθης λίγα μέτρα από το σπίτι της από αστυνομικό εν ώρα υπηρεσίας –ο οποίος στη συνέχεια την εγκατάλειψε αβοήθητη να αιμορραγεί, με αποτέλεσμα να υποκύψει στα τραύματά της τέσσερις μέρες αργότερα. Η Εισαγγελία Πρωτοδικών Ξάνθης έχει δώσει εντολή ο αστυνομικός να παραμείνει υπό κράτηση, ενώ τού ασκήθηκε δίωξη για ανθρωποκτονία από αμέλεια. “Πάνω από 1.000 κάτοικοι της πόλης συμμετείχαν στη διαδήλωση που έγινε την Παρασκευή 15/12 στην πλατεία της πόλης και στην πορεία που ακολούθησε στην αστυνομική διεύθυνση” δήλωσε στην Εργατική Αλληλεγγύη, ο Τζεμαλί Μηλιαζήμ, εκπαιδευτικός. “Με συνθήματα ‘Αυτό το έγκλημα δεν θα ξεχαστεί, θα γίνουμε της 19χρονης η φωνή’, ‘Δολοφόνοι’, ‘Όχι στη συγκάλυψη’, στην κινητοποίηση για την οποία την πρωτοβουλία πήραν τα ΕΑΑΚ, συμμετείχαν μαζικά οι φοιτητές, σύσσωμη η νεολαία και κάτοικοι της πόλης, συγγενείς της Αϊσέ, η ΟΓΕ, ο Σύλλογος Οικότροφων Φοιτητών και άλλες συλλογικότητες”». 23
Δεν είναι τυχαία η παρουσία των φοιτητών και φοιτητριών σε αυτές τις κινητοποιήσεις και γι’ αυτό η κυβέρνηση φοβάται τι θα αντιμετωπίσει καθώς προχωράει στην ιδιωτικοποίηση των Πανεπιστήμιων παρακάμπτοντας το άρθρο 16 του Συντάγματος, το οποίο είχε υπερασπιστεί με καταλήψεις το φοιτητικό κίνημα ενάντια στην προηγούμενη απόπειρα να παραβιαστεί.
Η κυβέρνηση μιλάει για «ελεύθερα πανεπιστήμια», αλλά δεν μπορεί να κρύψει τον ταξικό χαρακτήρα της επίθεσης που προωθεί. Τα δημόσια ΑΕΙ αντιμετωπίζουν περικοπές στη χρηματοδότησή τους και η νεολαία αντιμετωπίζει φραγμούς στην πρόσβαση σε αυτά μέσα από την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής και άλλες μεθοδεύσεις. Ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστήμιων σημαίνει ότι οι οικογένειες που έχουν την οικονομική δυνατότητα θα παρακάμπτουν τις δυσκολίες πρόσβασης στα δημόσια ΑΕΙ, οξύνοντας τις ταξικές διακρίσεις που ήδη υπάρχουν στην Παιδεία. Και αυτή η μάχη ξεκινάει στις 11 Γενάρη με συλλαλητήρια που καλούν φοιτητικοί σύλλογοι και θα αγκαλιάσουν τα συνδικάτα για να γίνουν πανεκπαιδευτικά.
Με όλα αυτά τα μέτωπα συνδέεται το κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα στείλει φρεγάτα στην Ερυθρά Θάλασσα στα πλαίσια της κλιμάκωσης της ιμπεριαλιστικής επέμβασης στο πλευρό του Ισραήλ. Τόσα χρόνια οι δαπάνες για εξοπλισμούς, για φρεγάτες και μαχητικά αεροπλάνα, κλιμακώνονται στο όνομα της «άμυνας απέναντι στον τουρκικό αναθεωρητισμό». Τώρα που ο Μητσοτάκης και ο Ερντογάν διαφημίζουν τη συνεργασία τους ως «φιλειρηνικό» βήμα εκτόνωσης της έντασης στο Αιγαίο, αποκαλύπτεται ότι το πεδίο δράσης για τις φρεγάτες φτάνει ως την Ερυθρά θάλασσα και τον Ινδικό ωκεανό.
Ο αγώνας για λευτεριά στην Παλαιστίνη είναι αγώνας για λευτεριά εδώ. Και μπορούμε να τον οδηγήσουμε στη νίκη οργανώνοντας, απλώνοντας και συνδέοντας τους αγώνες μας ενάντια στην κυβέρνηση του πολέμου και των καταστροφών, με την επαναστατική αριστερά μπροστά.
Σημειώσεις
1. https://www.epohi.gr/article/48628/ma-nai-zoyme-sth-hora-ths-hronias?fbclid=IwAR3G-hWycM6YwVOwc6hTcBF8NYq_0DRRfV7UYnO4Wk4Ej6iRd8nGyPR6M2Y
2. Ανδρέας Δρυμιώτης, ‘Δουλειά δεν είχε ο διάβολος’…encore, Καθημερινή 24 Δεκεμβρίου 2023, https://www.kathimerini.gr/opinion/562799341/doyleia-den-eiche-o-diavolos-encore/
3. Κώστας Καλλίτσης, Κυριαρχία και αστάθεια, Καθημερινή 24 Δεκεμβρίου 2023, https://www.kathimerini.gr/opinion/562799236/kyriarchia-kai-astatheia/
4. Rate rises hand European banks a 100 bn windfall, Financial Times 28 December 2023 https://www.ft.com/content/a15de05b-1a92-4038-8cee-37cedfa81164
5. Banks shed 60,000 jobs in one of worst years for cuts since financial crisis, Financial Times, 26 December 2023 https://www.ft.com/content/cbc6e15d-3c63-49af-9f98-ef8f478431bd
6. Bankruptcies soar as high rates and end of Covid aid hit businesses hard, Financial Times, 17 December 2023, https://www.ft.com/content/a02cb631-8ae4-4ac2-be45-edfa776ed75f
7. Το δύσκολο μονοπάτι της οικονομίας προς το 2009, Καθημερινή 24 Δεκεμβρίου 2023,https://www.kathimerini.gr/economy/562799293/to-dyskolo-monopati-tis-oikonomias-pros-to-2009/
8. Μπαράζ συμφωνιών στην αγορά των ΑΠΕ, Καθημερινή 24 Δεκεμβρίου 2023, https://www.kathimerini.gr/economy/562799365/mparaz-symfonion-stin-agora-ton-ape/
9. Μάνος Νικολάου, Η μάχη για τη HelleniQ Energy, Εργατική Αλληλεγγύη Νο1602, 20 Δεκέμβρη 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=28390&issue=1602
10. Γιώργος Τσιάρας, Πρώτα αφανισμός των Παλαιστινίων, μετά «ειρήνη»!, Εφημερίδα των Συντακτών 27/12/2023 https://www.efsyn.gr/kosmos/mesi-anatoli/416638_prota-afanismos-ton-palaistinion-meta-eirini
11. Γιώργος Πίττας, ΗΠΑ-Ισραήλ σε αδιέξοδο παρά τα πολεμικά εγκλήματα του Ισραήλ, Εργατική Αλληλεγγύη Νο1602, 20 Δεκέμβρη 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=28382&issue=1602
12. Συλλογικό, Λευτεριά στην Παλαιστίνη. Ισραήλ, ιμπεριαλισμός και Παλαιστινιακή αντίσταση, Μαρξιστικό βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2023, σελ.9
13. Ακόμα πιο ορατός ο κίνδυνος για γενικευμένη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, Ριζοσπάστης 30-31 Δεκέμβρη 2023, https://www.rizospastis.gr/page.do?publDate=30/12/23&id=19554&pageNo=21
14. Biden’s troubled Gaza strategy: ‘the US looks feckless’, Financial Times, December 22 2023, https://www.ft.com/content/edebf6ef-155e-4aad-a41b-7e31016cad96?emailId=f06cfc07-a947-4acf-b86b-f8d04d23bdff&segmentId=c393f5a6-b640-bff3-cc14-234d058790ed
15. Πάνος Γκαργκάνας, Νίκη στην Παλαιστίνη- ήττα Μπάιντεν, Μητσοτάκη, Νετανιάχου, Σοσιαλισμός από τα κάτω Νο161, Νοέμβρης-Δεκέμβρης 2023, https://www.socialismfrombelow.gr/article.php?id=1448&issue=161#gsc.tab=0
16. Alex Callinicos, Support for Palestine shows system in crisis, Socialist Worker No 2885, 13 December 2023, https://socialistworker.co.uk/wp-content/uploads/2023/12/issue2885.pdf
17. Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, όπου και στη σημείωση 14.
18. Financial Times, The unexpected revival of US unions, December 14 2023,https://ft.pressreader.com/1389/20231214/281749864142529
19. Δαπάνες Υγείας: Υποχώρηση στην Ελλάδα έναντι αύξησης στην ΕΕ, https://www.in.gr/2023/12/18/economy/oikonomikes-eidiseis/dapanes-ygeias-ypoxorisi-stin-ellada-enanti-ayksisis-stin-ee-grafimata/
20. Μάνος Νικολάου, Νοσοκομεία: Απεργίες 29-30Ν, 8Δ και συνεχίζουμε, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1601, 13 Δεκέμβρη 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=28363&issue=1601
21. Μάνος Νικολάου, Νοσοκομεία: “Σεισμός” η 48ωρη, Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1600, 6 Δεκέμβρη 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=
28334&issue=1600
22. https://www.facebook.com/100064583534365/videos/pcb.757451126417665/1090421392114792
23. Γιώργος Πίττας, Ξάνθη: Δικαιοσύνη για την Αϊσέ, Εργατική Αλληλεγγύη Νο1602, 20 Δεκέμβρη 2023, https://ergatiki.gr/article.php?id=28396&
issue=1602