Πενήντα χρόνια από τη Μεταπολίτευση, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν τον πιο χυδαίο σεξισμό.
Η Κατερίνα Θωίδου εξηγεί γιατί και προτείνει την κλιμάκωση της πάλης για απελευθέρωση.
Η απόφαση του Υπ. Εξωτερικών Γεραπετρίτη να αποσυρθεί το εικαστικό έργο της Γεωργίας Λαλέ από την έκθεση στο Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, μετά από υπόδειξη του Δ. Νατσιού της ακροδεξιάς «Νίκης», ήταν μία ακόμα απόδειξη ότι η κυβέρνηση της ΝΔ βάζει το τρίπτυχο «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια» πάνω από τα δικαιώματα και τις ζωές των γυναικών. Το έργο της Γ. Λαλέ ήταν η Ροζ ελληνική σημαία, που είχε φτιαχτεί από σεντόνια κακοποιημένων γυναικών και είχε σκοπό να αναδείξει τις διαστάσεις του προβλήματος της ενδοοικογενειακής και σεξιστικής βίας στην Ελλάδα.
Τα τελευταία χρόνια όλες οι επίσημες καταγραφές κάνουν λόγο για μια ραγδαία αύξηση της βίας κατά των γυναικών και των σεξιστικών διακρίσεων, παγκοσμίως. Το 2022 στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 25 περιπτώσεις δολοφονίας γυναικών, με βάση τις πληροφορίες που αναρτά το femicide.gr (Ελληνικό Τμήμα του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τη Γυναικοκτονία). Συνολικά 13 από τις 25 διαπράχθηκαν από συντρόφους/συζύγους και 9 από γιους και 1 από εγγονό.1
Το δυνάμωμα του κινήματος των γυναικών σε όλο τον πλανήτη και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, έχει αναγκάσει τα ΜΜΕ να βγάζουν πλέον στην επιφάνεια, υποθέσεις γυναικοκτονιών, που παλιότερα προτιμούσαν να κρύβουν κάτω από το χαλί. Ο τρόπος όμως που παρουσιάζονται είναι τέτοιος, ώστε να οδηγούν στο συμπέρασμα ότι αποτελούν εξαιρέσεις από ψυχικά “δυσλειτουργικούς” άντρες χωρίς να συνδέουν τις γυναικοκτονίες με τις ευθύνες μίας κυβέρνησης που έχει κάνει το σεξισμό επίσημη πολιτική της. Η άρνηση του κράτους να προχωρήσει στη νομική αναγνώριση του όρου γυναικοκτονία συμβολίζει μια πολιτική συγκάλυψης του τεράστιου αυτού ζητήματος. Αλλά είναι κάτι πολύ περισσότερο. Η κυβέρνηση της ΝΔ είναι άμεσα υπεύθυνη για την αύξηση των γυναικοκτονιών και είναι η κυβέρνηση η οποία με την πολιτική της στρώνει το δρόμο στους βιαστές-κακοποιητές των γυναικών.
Η Ελλάδα βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην τελευταία θέση του Δείκτη Ισότητας των Φύλων ανάμεσα στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη. Όμως αντί για πρωτοβουλίες και μέτρα για την εξάλειψη των διακρίσεων, η κυβέρνηση κατήργησε, από την έναρξη κιόλας της νέας διακυβέρνησής της, την “Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων”, που ιδρύθηκε το 1985 μετά από επίμονους αγώνες του γυναικείου και εργατικού κινήματος. Αρχικά μετονόμασε τη συγκεκριμένη Γραμματεία σε «Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων» και στη συνέχεια με νέο Προεδρικό Διάταγμα 77/2023 τη μετέφερε στο νέο υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, ως ΓΓ Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Στην ουσία η κυβέρνηση της ΝΔ δημιούργησε τον νέο κρατικό μηχανισμό του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, όχι για να λάβει μέτρα υπέρ των γυναικών αλλά γιατί έχει ως προτεραιότητα το δημογραφικό και την «απειλή της υπογεννητικότητας», αναζητώντας τη λύση στις γυναίκες και στον ρόλο τους ως μητέρες και σύζυγοι. Όπως είχε δηλώσει η Φωτεινή Κούβελα, πρώην Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων τώρα: «Η οικογένεια δεν είναι κάτω από την ισότητα αλλά η ισότητα κάτω από την οικογένεια».2 Στην ουσία πρόκειται για έναν μισογυνικό θεσμό, που προσπαθεί να επιβάλει μέσω μίας σειράς μηχανισμών και νόμων όλα τα συντηρητικά στερεότυπα για τον ρόλο της οικογένειας και της γυναίκας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο είχαμε το προηγούμενο διάστημα την προσπάθεια για να στηθεί το «Συνέδριο Γονιμότητας και Αναπαραγωγικής Αυτονομίας», την ψήφιση της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας, αλλά και την ασυλία, ακόμα και καταδικασμένων, κακοποιητών, βιαστών και δολοφόνων.
Είναι τραγικό το γεγονός ότι η κυβέρνηση της ΝΔ έχει αναθέσει το θέμα της παρενόχλησης και της ενδοοικογενειακής βίας στις πλάτες της αστυνομίας. Τα τελευταία χρόνια έχουν ιδρυθεί 18 γραφεία Ενδοοικογενειακής Βίας σε αστυνομικά τμήματα σε όλη την Ελλάδα. Ένα από αυτά είναι και στο Τμήμα Ομονοίας όπου τον Οκτώβρη του 2022, μία 19χρονη κοπέλα είχε πέσει θύμα ομαδικού βιασμού από αστυνομικούς.
Λίγους μήνες πριν, τον Μάρτη του 2022, ο Μητσοτάκης μιλώντας σε εκδήλωση της Βουλής για την ημέρα της γυναίκας, είχε ανακοινώσει τη δημιουργία της εφαρμογής Panic Button με τη βοήθεια της Vodafone. «Το panic button είναι μια εφαρμογή στο κινητό, που είχε προαναγγείλει ο Κυριάκος Μητσοτάκης πριν από δύο χρόνια και το έβαλαν πιλοτικά σε λειτουργία πριν έναν χρόνο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, αφού βρέθηκε εταιρεία κινητής τηλεφωνίας να το προσφέρει δωρεάν», διαβάζουμε σε συνέντευξη της Κικής Πετρουλάκη, πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Καταπολέμηση της Βίας. «Καταρχήν να σημειώσουμε πως πρέπει το θύμα να έχει smart phone για να εγκαταστήσει την εφαρμογή. Την εφαρμογή τη βάζει η αστυνομία ή το συμβουλευτικό κέντρο, όμως είναι γνωστό πως κάποιες φορές χαλάει η εφαρμογή, κολλάει… δεν λειτουργεί. Θεωρητικά η αστυνομία έχει τα στοιχεία της και τη διεύθυνση και φτάνουν πιο γρήγορα και χωρίς να αντιληφθεί ο δράστης ότι κάλεσε».
Η πρόσφατη γυναικοκτονία στη Σαλαμίνα αποκάλυψε την εγκληματική αμέλεια της αστυνομίας. Η γυναίκα είχε εμφανιστεί στο τμήμα με σπασμένο πόδι, από ξυλοδαρμό και παρόλα αυτά η αστυνομία όχι μόνο δεν συνέλαβε τον δράστη, αλλά την έστειλε στη μητέρα της με ένα panic button. Μάλιστα η εκπρόσωπος της Αστυνομίας Δημογλίδου, μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή, δε δίστασε να κατηγορήσει τη γυναίκα, ότι πήγε μια μέρα μετά την κακοποίηση της, στην αστυνομία και χάθηκε πολύτιμος χρόνος. «Στην ερώτηση των δημοσιογράφων αν έπρεπε να της πουν να πάει στη μάνα της, είπε πως ενημερώνονται όλα τα θύματα ότι υπάρχουν ξενώνες και πως στη Σαλαμίνα έχει κέντρο ειδικό. Όμως αυτή η γυναίκα, είχε έφηβο αγόρι, κανένας ξενώνας δεν την παίρνει. Αν έπαιρνε σε συμβουλευτικό κέντρο θα της έλεγαν περάστε από Δευτέρα να δούμε αν υπάρχει θέση».3
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, παρά την έξαρση της σεξιστικής βίας, έχει προχωρήσει στη διάλυση όλων των δημόσιων δομών πρόνοιας για τη στήριξης των γυναικών. Το Πανελλήνιο Σωματείο Εργαζομένων του Δικτύου Δομών της ΓΓ είχε καταγγείλει από πολύ νωρίς, πως ήδη από την πρώτη μετονομασία της ΓΓ Ισότητας των Φύλων και τη μεταφορά της στο υπουργείο Εργασίας, προέκυψαν σοβαρά προβλήματα, όπως υποχρηματοδότηση, υποβάθμιση του ερευνητικού έργου, επισφαλείς συνθήκες εργασίας.
Είναι αυτονόητο ότι η κακοποιημένη γυναίκα αντιμετωπίζει προβλήματα που χρειάζονται άμεση αντιμετώπιση, κυρίως στέγη, σταθερό εισόδημα, ιατρική περίθαλψη, νομική εκπροσώπηση, ασφάλεια και προστασία της ίδιας και των παιδιών της. Εάν όλα αυτά δεν μπορούν να εξασφαλιστούν από ένα δίκτυο δημόσιων κοινωνικών δομών τότε ο απεγκλωβισμός μίας γυναίκας από μία κακοποιητική σχέση, είναι απλά υπόθεση ατομικής ευθύνης.
Σήμερα έχουν απομείνει στην Ελλάδα 40 περίπου συμβουλευτικά κέντρα, τα περισσότερα από τα οποία λειτουργούν με ευθύνη των δήμων και μόλις 18 ξενώνες κακοποιημένων γυναικών. Συγκεκριμένα, ο κάθε ξενώνας μπορεί να φιλοξενήσει προσωρινά (από 3 έως 9 μήνες) έως και 20 γυναίκες με τα παιδιά τους, ενώ συνολικά διαθέτουν 450 κλίνες, περίπου 58% λιγότερο απ’ ότι ενδείκνυται, από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης (που η Ελλάδα έχει υιοθετήσει Ν 4531/2018) και προβλέπει ότι κάθε περιφέρεια πρέπει να διαθέτει μία οικογενειακή θέση ανά 10.000 κατοίκους. Έτσι με βάση τον πληθυσμό της η Ελλάδα θα έπρεπε να έχει 1.072 κλίνες. Επιπλέον στα συμβουλευτικά κέντρα η λίστα αναμονής για ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να ξεπερνά τον 1 μήνα, ενώ προϋπόθεση για να γίνει μια γυναίκα δεκτή σε ξενώνα είναι μια σειρά ιατρικές εξετάσεις, τις οποίες καλείται να συγκεντρώσει μόνη της. Αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν καθυστερήσεις που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία και τη ζωή της, παρατείνοντας την παραμονή της στο βίαιο περιβάλλον.4
Η ψήφιση του νόμου Τσιάρα (Ν 4800/2021) για τη συνεπιμέλεια χειροτέρευσε σε μεγιστο βαθμό τη θέση των γυναικών. Με βάση το νέο Οικογενειακό Δίκαιο, μία κακοποιημένη γυναίκα, μετά την μήνυση για ενδοοικογενειακή βία, είναι υποχρεωμένη να υπομένει ότι ο κακοποιητής σύζυγος θα βλέπει το παιδί γιατί διαφορετικά κινδυνεύει να κατηγορηθεί, ως “αποξενώτρια” για κακή άσκηση της γονικής μέριμνας. Έτσι μία μητέρα που φεύγει από το σπίτι για να γλιτώσει τη ζωή της και την ψυχική ισορροπία των παιδιών της είναι υποχρεωμένη να ενημερώνει τον κακοποιητή για το πού μένει! Για αυτή την άκρως σεξιστική νομοθεσία αποκαλύφθηκε ότι ανάμεσα στους επίσημους συνομιλητές των υπουργείων ήταν και εμπλεκόμενος στο κύκλωμα της Greek Mafia, δημοσιογράφος, που υπήρξε «πρωτοπαλίκαρο» του «κινήματος» των «ενεργών μπαμπάδων», που οργάνωσαν μία ολόκληρη καμπάνια πιέζοντας για την ψήφιση του αντιδραστικού νόμου και την ίδια στιγμή δε δίσταζαν να επιτεθούν κυνικά κατά των γυναικείων οργανώσεων και των δικαιωμάτων των γυναικών.
Η κυβέρνηση της ΝΔ είναι υπεύθυνη για τη έξαρση της βίας κατά των γυναικών γιατί με όλο το πλέγμα της πολιτικής της φορτώνει τα βάρη της κρίσης στις πλάτες της εργατικής τάξης και ιδιαίτερα των γυναικών. Το πάγωμα των μισθών παρά την άνοδο του πληθωρισμού και της ακρίβειας, η διάλυση των εργασιακών σχέσεων, των περικοπών στην υγεία και την παιδεία έχει σαν αποτέλεσμα την κλιμάκωση των σεξιστικών διακρίσεων και της καταπίεσης των γυναικών. Όταν το ΕΣΥ και η πρωτοβάθμια περίθαλψη καταρρέει, τα πρώτα θύματα είναι οι γυναίκες. Το τελευταίο διάστημα ο Χρυσοχοΐδης έκλεισε ακόμα και τη μονάδα μαστού στο αντικαρκινικό νοσοκομείο Μεταξά, ενώ μετά τις αποκαλύψεις του Σωματείου Εργαζομένων στο Νοσοκομείο Έλενα, έγινε γνωστό ότι τα νεογέννητα μωρά και οι λεχώνες αναγκάζονταν να νοσηλεύονται σε δωμάτια χωρίς καν θέρμανση. Ταυτόχρονα τα κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού για την αντισύλληψη, τον προγραμματισμό ή τη διακοπή κύησης κ.α. είναι ελάχιστα. Τα ραντεβού για απλές εξετάσεις ρουτίνας για τις γυναίκες όπως τα παπ-τεστ, οι μαστογραφίες, οι μετρήσεις οστικής πυκνότητας είναι δυσεύρετα στα δημόσια νοσοκομεία και στα ιατρεία του ΠΕΔΥ και η εναλλακτική είναι μόνο ο ιδιωτικός τομέας για όσες μπορούν να πληρώσουν.
Εξ αιτίας των περικοπών και της πολιτικής των ιδιωτικοποιήσεων το κράτος μετακυλίει συνεχώς τη φροντίδα των χρονίως πασχόντων στις πλάτες της εργατικής οικογένειας και μέσα σ' αυτήν, στις πλάτες των γυναικών. Πριν λίγες μέρες ήρθε στη δημοσιότητα το νομοσχέδιο που ιδιωτικοποιεί όλες τις δομές της Ψυχικής Υγείας και της Απεξάρτησης. Πρόκειται για μια τεράστια επίθεση από την πλευρά της κυβέρνησης στο όνομα της δήθεν “αποασυλοποίησης”. Την ίδια στιγμή μια σειρά δομές παιδιών, εφήβων, ηλικιωμένων, οι Παιδικοί Σταθμοί, τα ΚΑΠΗ, το Βοήθεια στο Σπίτι, απειλούνται με συρρίκνωση και κλείσιμο, ενώ υποβαθμίζονται συνεχώς οι δομές Κοινωνικής Προστασίας των Δήμων που αφορούν στην ψυχολογική στήριξη όλων των ευπαθών κοινωνικών ομάδων.
Όσο βαθαίνει η κρίση του καπιταλισμού, τόσο μεγαλώνει και η καταπίεση των γυναικών, γιατί η αναπαραγωγή της εργατικής τάξης γίνεται όλο και περισσότερο από κοινωνική υπόθεση, ιδιωτική υπόθεση της οικογένειας και ιδιαίτερα της γυναίκας. Έτσι μέσα σε μία περίοδο πολυκρίσης του καπιταλισμού τα δικαιώματα και οι ζωές των γυναικών θυσιάζονται στο βωμό της “ανάπτυξης” και της κερδοφορίας ενός συστήματος, που προκειμένου να επιβιώσει τρώει κυριολεκτικά τις σάρκες όλων μας.
Ούτως ή άλλως αυτός είναι και ο ρόλος του θεσμού της οικογένειας μέσα στον καπιταλισμό. Η εργατική οικογένεια μέσα στον καπιταλισμό είναι ένας κοινωνικός θεσμός που εξασφαλίζει στο σύστημα την αναπαραγωγή της εργατικής τάξης. Μέσα στην οικογένεια οι εργάτες και οι εργάτριες μπορούν να ανανεώνονται καθημερινά (τροφή, υγεία, διαπαιδαγώγηση, περιποίηση). Αυτή είναι και η υλική ρίζα της καταπίεσης των γυναικών της εργατικής τάξης σήμερα. Είναι ο λόγος που οι άρχουσες τάξεις και οι κυβερνήσεις έχουν ανάγκη την οικογένεια και δεν είναι διατεθειμένοι να αφήσουν αυτό το θεσμό να διαλυθεί μέσα σε μία διαδικασία που όλοι οι θεσμοί του καπιταλισμού έχουν μπει σε μία περίοδο κρίσης. Άρα η ένταση της καταπίεσης των γυναικών συνδέεται άμεσα με τη δυνατότητα των καπιταλιστών να εκμεταλλεύονται την εργατική τάξη, να κερδίζουν δηλαδή.5
Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, στον τρόπο που είναι οργανωμένη η κοινωνία, δηλαδή στο καπιταλιστικό σύστημα, χρειάζεται να αναζητήσουμε τις ρίζες της γυναικείας καταπίεσης και όχι γενικά στις πατριαρχικές αντιλήψεις των αντρών. Οι σεξιστικές αντιλήψεις και οι συμπεριφορές των αντρών δεν προκύπτουν από κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του αντρικού φύλου, αλλά από την αλλοτρίωση που γεννά ο καπιταλισμός, που μετατρέπει τον καθένα και την καθεμιά σε ένα γρανάζι της μηχανής παραγωγής κέρδους. Όπως περιγράφει ο Μαρξ στο Κεφάλαιο “Η τάξη που έχει την ιδιοκτησία των μέσων υλικής παραγωγής, έχει ταυτόχρονα κάτω από τον έλεγχό της και τα μέσα πνευματικής παραγωγής, έτσι ώστε να επηρεάζει απ’ αυτά τις ιδέες όλων όσων δεν έχουν δικά τους μέσα πνευματικής παραγωγής”.
Έτσι μέσα στο σύστημα της πολυκρίσης το γυναικείο σώμα μετατρέπεται σε αντικείμενο και βλέπουμε σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα στην Ελλάδα του Μητσοτάκη, να επανέρχεται όλη η ιδεολογική επίθεση της δεκαετίας του 50 περί “φυσιολογικού προορισμού” της τεκνοποίησης και της δημιουργίας οικογένειας, που έρχεται σε ευθεία αντιπαράθεση με όλη τη βεντάλια των κατακτήσεων της περιόδου της Μεταπολίτευσης και του Μάη του ‘68 παγκοσμίως, που άνοιξαν το δρόμο για τη σεξουαλική απελευθέρωση των γυναικών. Μέσα από τους αγώνες εκείνης της περιόδου το γυναικείο κίνημα κατάφερε να επιβάλει μία σειρά μέτρα, που ανάγκασαν τα κράτη να αναλάβουν κομμάτι της αναπαραγωγής και άλλαξαν τη θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία. Η αμφισβήτηση του δικαιώματος στην έκτρωση και ο έλεγχος της αναπαραγωγικής ικανότητας των γυναικών, είναι κομμάτι των συνολικών επιθέσεων των καπιταλιστών στο σύνολο της εργατικής τάξης, που συνοδεύεται από την επανεμφάνιση όλης της σεξιστικής ιδεολογίας για το τι είναι φυσιολογικό και τι “ανώμαλο”. Γι αυτό άλλωστε, βλέπουμε να μπαίνουν στο στόχαστρο και τα δικαιώματα της LGBTQ κοινότητας.
Έχει τεράστια σημασία να ξεκαθαρίσουμε το πώς γεννιέται ο σεξισμός και η γυναικεία καταπίεση προκειμένου να βρούμε και το πώς μπορούμε να παλεύουμε. Η “Κίνηση για την απεργιακή 8 Μάρτη” κατάφερε να κάνει μία τομή σε αυτό το ζήτημα. Ανέδειξε ότι το ζήτημα της γυναικείας καταπίεσης είναι κομμάτι της συνολικότερης προσπάθειας της άρχουσας τάξης και της κυβέρνησης να φορτώσει τα βάρη στις πλάτες της εργατικής τάξης και ότι τα αιτήματα των γυναικών δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν ξεχωριστά από τα αιτήματα του συνόλου της εργατικής τάξης για αυξήσεις, μόνιμη και σταθερή δουλειά, υγεία, παιδεία, δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες για τις ανάγκες όλων μας και όχι για τα κέρδη. Μέσα από αυτή τη διαδικασία είχαμε τα τελευταία χρόνια την εμφάνιση του νέου γυναικείου κινήματος που κατάφερε, ταυτόχρονα, να μετατρέψει το ζήτημα της βίας κατά των γυναικών και της σεξουαλικής παρενόχλησης από ατομικό σε πολιτικό ζήτημα, μετατρέποντας το metoo σε ένα μαζικό ρεύμα κοινωνικής ανυπακοής στα σεξιστικά στερεότυπα που καλλιεργεί αυτό το σύστημα για τους άντρες, τις γυναίκες και την LGBTQ κοινότητα.
Με αυτόν τον προσανατολισμό για το γυναικείο κίνημα, κατάφερε η “Κίνηση για την απεργιακή 8 Μάρτη” να χτίσει και στην Ελλάδα ένα μαζικό κίνημα που παλεύει ενάντια στη γυναικεία καταπίεση, με τα συνδικάτα να μπαίνουν την πρώτη γραμμή αυτού του αγώνα. Η 8η Μάρτη 2023 που μετατράπηκε σε 24ωρη πανεργατική απεργία όταν συναντήθηκε με την οργή για το έγκλημα στα Τέμπη, ήταν μία τεράστια παρακαταθήκη.
Η ενότητα των αντρών και των γυναικών της εργατικής τάξης και οι κοινοί αγώνες έχουν τεράστια σημασία όχι μόνο γιατί δυναμώνουν την πίεση και τις διεκδικήσεις μας. Αλλά και γιατί μέσα από αυτή τη διαδικασία σπάνε στην πράξη τα συντηρητικά στερεότυπα και όλες οι ιδέες του σεξισμού που επιβάλλει αυτό το σύστημα για να διασπά την εργατική τάξη και να την εκμεταλλεύεται.
Δίπλα στο ξεδίπλωμα αυτού του νέου κινήματος ενάντια στη γυναικεία καταπίεση έχει προστεθεί και η εμπειρία του τι σήμαινε η άνοδος στην κυβέρνηση της κοινοβουλευτικής αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία παρά τις προσδοκίες που καλλιέργησε δεν ήταν ικανή να σταματήσει τις διακρίσεις το σεξισμό και την καταπίεση, γιατί υπηρέτησε ένα σύστημα που κερδίζει από την καταπίεση των γυναικών.
Στη φετινή 8 Μάρτη 2024, 50 χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, χρειάζεται να συνεχίσουμε και να κλιμακώσουμε στο δρόμο των κοινών αγώνων της εργατικής τάξης ενάντια στη γυναικεία καταπίεση, ξαναπιάνοντας το νήμα των μεγάλων κατακτήσεων εκείνης της περιόδου, δυναμώνοντας ταυτόχρονα την Αριστερά που υπερασπίζεται τις επαναστατικές παραδόσεις του γυναικείου κινήματος για να ξεμπερδεύουμε με το σύστημα του σεξισμού, των πολέμων, της καταστροφής.
Σημειώσεις
1. https://femicide.gr/posotika-dedomena-2022
2. https://tvxs.gr/news/ellada/katargithike-meta-apo-41-xronia-i-geniki-grammateia-gia-tin-isotita-ton-fylon/.
3. Συνεντευξη στη δημοσιογράφο Φωτεινη Λαμπρίδη, TVXS
4. https://www.reportersunited.gr/8196/xenones-kakopoiimenon-gynaikon-pos-i-ellada-afinei-aprostateyta-ta-thymata-emfylis-vias/
5. Η πάλη για την απελευθέρωση των Γυναικών, Μαρία Στύλλου