«Η Γαλλία είναι υφασμένη από μετανάστες», «Στοπ στη Γενοκτονία» και «Το δικό μας λαϊκό μέτωπο είναι αντιαποικιακό και αντιφασιστικό» γράφουν τα πανό των διαδηλωτών στο Παρίσι στις 7 Ιούλη
Ο Ντενί Γκοντάρ από το Παρίσι δίνει την εικόνα της πολιτικής κρίσης αλλά και των αγώνων που συγκλονίζουν τη Γαλλία και προτείνει εναλλακτική στρατηγική για την Αριστερά.
Aντίσταση στη φασιστική απειλή1
Στη Γαλλία φέτος το καλοκαίρι, μετά από λίγες εβδομάδες μιας εκλογικής καμπάνιας-αστραπή, στην οποία η νίκη είχε θεωρηθεί δεδομένη για την Εθνική Συσπείρωση (Rassemblement National- RΝ) της Marine Le Pen, η Αριστερά ήταν αυτή που κέρδισε τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών στο κοινοβούλιο. Για να κερδίσουν υποστήριξη πολύ γρήγορα, κόμματα της Αριστεράς και συνδικάτα επικαλέστηκαν τη μνήμη του Λαϊκού Μετώπου της δεκαετίας του 1930, όπως επίσης και τα στρατηγικά του θεμέλια, συγκροτώντας το Νέο Λαϊκό Μέτωπο.
Στην πραγματικότητα, αναφέρθηκαν σ’ έναν μύθο για το Λαϊκό Μέτωπο της δεκαετίας του 1930, τον οποίο διατηρούσαν για αρκετές δεκαετίες: αυτόν μιας κυβέρνησης ενότητας της Αριστεράς που απέκρουσε τον φασισμό. Αυτό που είναι εντυπωσιακό - ενώ το διακύβευμα είναι και πάλι τόσο υψηλό: τίποτα λιγότερο από την πιθανότητα ενός φασιστικού κόμματος να έρθει στην εξουσία- είναι αυτό που αυτός ο μύθος αποφεύγει να διευκρινίζει.
Πρώτον, δεν ήταν η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου της δεκαετίας του 1930 που έφραξε τον δρόμο στον φασισμό. Ήταν μια μαζική κινητοποίηση που, δύο χρόνια νωρίτερα, είχε φράξει τον δρόμο στις γαλλικές φασιστικές λίγκες, αναγκάζοντάς τες σε υποχώρηση.
Και δεύτερο, η εμπειρία της κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου ήταν τόσο καταστροφική, ώστε το 1940 ήταν η βουλή που είχε εκλεγεί το 1936 η οποία ψήφισε υπέρ έκτακτων εξουσιών στον Πεταίν, αφού πρώτα απέκλεισε τους κομμουνιστές βουλευτές και απαγόρευσε το Κομμουνιστικό Κόμμα!
Σημαντικά διακυβεύματα λοιπόν. Τα αποτελέσματα των εκλογών του φετινού καλοκαιριού δεν απομάκρυναν το RN από την προοπτική της εξουσίας. Ο φασισμός είναι ισχυρότερος από ποτέ στη Γαλλία. Αλλά η κινητοποίηση του κόσμου κατά τη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας έδειξε επίσης ότι η νίκη του φασισμού δεν είναι αναπόφευκτη.
Δυνατότητες για την αντεπίθεση κατά του φασισμού
Όταν ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών στις 9 Ιούνη, η έκπληξη δεν ήταν η εκλογική νίκη του RN στη Γαλλία η οποία ήταν όμως δραματική. Το φασιστικό κόμμα2 βγήκε πρώτο σε ψήφους σε περισσότερους από 9 στους 10 δήμους της Γαλλίας! Εννέα εκατομμύρια ψηφοφόροι ψήφισαν την ακροδεξιά. Δυστυχώς, ενώ αυτό το αποτέλεσμα είχε προβλεφθεί εβδομάδες πριν, δεν είχε προκαλέσει καμία κινητοποίηση από την Αριστερά.
Η έκπληξη προήλθε από την άμεση αντίδραση του Γάλλου προέδρου μετά τα αποτελέσματα. Στην ίδια την 9η Ιούνη, ο Εμμανουέλ Μακρόν αποφάσισε να διαλύσει το κοινοβούλιο και να προκηρύξει νέες εκλογές τρεις εβδομάδες αργότερα. Ανακοίνωσε μάλιστα ότι αν κέρδιζε το RN, θα του έδινε εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση.
Αυτό ήρθε σαν ηλεκτροσόκ. Η γαλλική κοινωνία συνειδητοποιεί ξαφνικά ότι η προοπτική των φασιστών στην κυβέρνηση δεν είναι θεωρητική. Οι πρώτες δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνουν ότι το RN θα μπορούσε να κερδίσει την πλειοψηφία των βουλευτών. Εκπρόσωποι των μεγαλύτερων επιχειρήσεων της Γαλλίας προσπαθούν να έρθουν σε επαφή με το RN για να μάθουν τις προθέσεις του και να επηρεάσουν τις πολιτικές του.3 Η Sophie Binet, ηγέτης της CGT (Γενική Εργατική Συνομοσπονδία), απευθύνει επίσημη έκκληση για την ενότητα της Αριστεράς, λέγοντας ότι είμαστε «ένα λεπτό πριν τα μεσάνυχτα».
Μέσα σε λίγες ημέρες, τα κόμματα της Αριστεράς αποφασίζουν να κατέβουν ενωμένα στις εκλογές σε μια προσπάθεια να εμποδίσουν την ακροδεξιά. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού που είναι γνωστό ως «κοινωνικό κίνημα» στη Γαλλία προσφέρει την υποστήριξή του, συνδικάτα, συλλογικότητες, αγωνιστικά μέτωπα. Είναι ενδεικτικό ότι η επιλογή ονόματος αυτού του συνασπισμού, «Νέο Λαϊκό Μέτωπο» (NFP), ήταν η πρώτη του απόφαση, πολύ πριν από τη συμφωνία για την κατανομή των υποψηφίων ή το κοινό πρόγραμμα.
Το Σαββατοκύριακο 15 και 16 Ιούνη, 800.000 διαδηλωτές βγαίνουν στους δρόμους ανταποκρινόμενοι στα καλέσματα των συνδικάτων και των συλλογικοτήτων και καλούν για ψήφο στο «Λαϊκό Μέτωπο». Μέχρι και τον πρώτο γύρο των εκλογών, η κινητοποίηση για το «Νέο Λαϊκό Μέτωπο» συνεχίστηκε αμείωτη, συνδυάζοντας διαφορετικές μορφές δράσης. Χιλιάδες άνθρωποι παίρνουν μέρος σε συναντήσεις για να μάθουν πώς να συμμετάσχουν στην καμπάνια, με φυλλάδια και εκστρατείες πόρτα-πόρτα. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν πολυάριθμες διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις για να προωθηθούν τα κοινωνικά, οικολογικά και φεμινιστικά αιτήματα του κινήματος. Σε αυτές τις διαδηλώσεις εκφράζεται ανοιχτά το μίσος για τον φασισμό. Δείχνουν ότι η διαδικασία αποδαιμονοποίησης του RN4 θα μπορούσε να ανατραπεί γρήγορα. Μέσα στη νεολαία, υιοθετήθηκε ένα σύνθημα από τη δεκαετία του '90, από τον αγώνα κατά του Εθνικού Μετώπου του Jean-Marie Le Pen: «Η νεολαία έχει χεσμένο το Εθνικό Μέτωπο».5 Το Σάββατο 29 Ιούνη, την παραμονή του πρώτου γύρου, οι διαδηλώσεις της «Παρέλασης Υπερηφάνειας» (Pride) είναι μαζικές. Στο Παρίσι, μια πορεία δεκάδων χιλιάδων νέων φωνάζει αυτό το σύνθημα καθώς φτάνουν στη διαδήλωση.
Μάθημα από τη δεκαετία του 1930:
Τι βάζει φρένο στον κίνδυνο του φασισμού;6
Όταν το Λαϊκό Μέτωπο, ένας αριστερός συνασπισμός, κερδίζει τις εκλογές τον Μάη του 1936, η φασιστική ακροδεξιά στη Γαλλία βρίσκεται σε άμυνα. Και η αιτία δεν είναι η συμφωνία της Αριστεράς να ενωθεί για να γίνει κυβέρνηση.
Δύο χρόνια νωρίτερα, τον Φεβρουάριο του 1934, η κατάσταση ήταν εντελώς διαφορετική. Οι ακροδεξιές λίγκες βρίσκονταν στην επίθεση, με φόντο την οικονομική κρίση, τη μαζική ανεργία, τη διαφθορά και την κοινοβουλευτική αστάθεια. Αυτές οι διάφορες ακροδεξιές οργανώσεις, οι οποίες ήταν αντισημιτικές, εθνικιστικές, μοναρχικές και μερικές φορές ανοιχτά φασιστικές, είχαν δεκάδες χιλιάδες μέλη. Βασίζονταν επίσης σε μαζικές οργανώσεις (βετεράνων, μικρών φορολογουμένων κ.λπ.) με εκατοντάδες χιλιάδες μέλη.
Η Αριστερά ήταν διαιρεμένη, τόσο πολιτικά όσο και στα συνδικάτα, και βρισκόταν στο πιο αδύναμο σημείο της. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 παρατηρούνται ιστορικά χαμηλά επίπεδα απεργιών. Τα δύο βασικά συνδικάτα είχαν μαζί λιγότερα από ένα εκατομμύριο μέλη (750.000).
Αλλά σε συνθήκες που χαρακτηρίζονταν από την κατάληψη της εξουσίας από τον Χίτλερ ένα χρόνο νωρίτερα και την ολοκληρωτική καταστροφή του εργατικού κινήματος στη Γερμανία, μια απόπειρα πραξικοπήματος στο Παρίσι από τις ακροδεξιές Λίγκες στις 6 Φλεβάρη 1934 προκάλεσε μια εξαιρετική μαζική απάντηση. Αυθόρμητες τοπικές διαδηλώσεις, συχνά ενωτικές, άρχισαν τις ημέρες που ακολούθησαν. Στις 12 Φλεβάρη, μετά από κάλεσμα της CGT, 5 εκατομμύρια εργάτες κατεβαίνουν σε απεργία ενάντια στον φασισμό σε όλη τη χώρα, ενώ μαζικές διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σε 346 πόλεις.
Τις εβδομάδες και τους μήνες που ακολούθησαν, αυτή η αρχική επιτυχία οδήγησε σε έναν πραγματικό αναβρασμό αντιφασιστικής δραστηριότητας. Αντιφασιστικές συλλογικότητες και επιτροπές, συχνά ενιαίες, σχηματίστηκαν σε όλη τη χώρα, από τις μεγάλες πόλεις μέχρι τα μικρά χωριά. Ο Daniel Guérin κάνει λόγο για 3.000 επιτροπές.7
Οι επιτροπές αυτές έχουν πολλά κύρια χαρακτηριστικά. Το βασικό χαρακτηριστικό είναι ο ταξικός τους χαρακτήρας, που τους δίνει η συμμετοχή συνδικαλιστών και των τοπικών συνδικαλιστικών δομών. Από τις 12 Φλεβάρη και μετά, η κλίμακα των τοπικών διαδηλώσεων συσχετίστηκε άμεσα με την παρουσία των συνδικάτων.8 Η διεύρυνση της κινητοποίησης σε άλλα κοινωνικά στρώματα και άλλες μορφές οργάνωσης δεν εμποδίστηκε από αυτόν τον ταξικό χαρακτήρα, αλλά ευνοήθηκε από αυτόν.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό ήταν ότι επιβάλουν την ενότητα στις εθνικές ηγεσίες τους, οι οποίες συνέχισαν να αντιδρούν επί μήνες. Αυτός ο χαρακτήρας είναι εμφανής από τις 12 Φλεβάρη. Σε περιοχές όπου τα συνδικάτα έχουν τον ίδιο αριθμό μελών, οι διαδηλώσεις είναι πιο μαζικές εκεί όπου τα συνδικάτα έχουν δράσει από κοινού σε τοπικό επίπεδο.9 Στο Παρίσι οργανώνονται δύο διαδηλώσεις, η μία υπό την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος και η άλλη υπό την ηγεσία του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Στο τέλος, ωστόσο, οι δύο διαδηλώσεις συγκλίνουν υπό την πίεση των διαδηλωτών που φωνάζουν «Ενότητα».
Αυτό που χτίζει την ενότητα είναι η κοινή δράση. Με αντιδιαδηλώσεις, γιορτές, συγκεντρώσεις, οι επιτροπές αυτές ελέγχουν τον δημόσιο χώρο και διώχνουν τους φασίστες, συχνά βίαια, απαγορεύοντάς τους κάθε δημόσια έκφραση. Το κίνημα αυτό απομακρύνει τον φασισμό από κάθε προοπτική εξουσίας. Στερώντας τους φασίστες από δημόσιο βήμα, τους εμποδίζει να ενώσουν μια κοινωνικά πολύ ετερόκλητη «πελατεία» και να εμφανίζονται ως εκπρόσωποι «του λαού».
Η πρόοδος του φασισμού προς τη συγκρότηση μαζικών οργανώσεων βασίζεται περισσότερο στην παθητικότητα και την απογοήτευση της εργατικής τάξης παρά στη στρατολόγηση σημαντικών τμημάτων της. Μια μαζική απάντηση, όμως, αναζωογονεί το αγωνιστικό πνεύμα και τη συλλογική αυτοπεποίθηση των εργαζομένων, απομονώνοντας παράλληλα τους φασίστες.
Τελικά, ο φασισμός μπορεί να γίνει εργαλείο για την άρχουσα τάξη –τελικός όρος για την άνοδό του στην εξουσία10 – μόνο αν αποδείξει την ικανότητά του να αποδυναμώνει την αγωνιστικότητα και τις συλλογικές οργανωτικές ικανότητες της εργατικής τάξης. Όχι όταν οι πρωτοβουλίες της παίζουν τον αντίθετο ρόλο.
Τα λάθη του Νέου Λαϊκού Μετώπου
Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP) αντικατέστησε την κινητοποίηση ενάντια στους φασίστες με την προτεραιότητα μιας καμπάνιας για να πείσει τους ψηφοφόρους του. Η έκφραση που συνοψίζει αυτόν τον προσανατολισμό είναι ότι είναι «θυμωμένοι αλλά όχι φασίστες » (fâchés mais pas fachos).11 Με άλλα λόγια, είναι θυμωμένοι με τις πολιτικές κοινωνικών επιθέσεων και ευάλωτοι στα ρατσιστικά και αντιδραστικά επιχειρήματα, αλλά όχι φασίστες. Απλώς «έχουν λάθος θυμό». Πρέπει λοιπόν να τους επαναφέρουμε στους κόλπους της Αριστεράς προτείνοντας μια κοινωνική εναλλακτική λύση.
Το NFP έχει αντικαταστήσει την ενότητα της δράσης μεταξύ των οργανώσεων με την ενότητα των ηγεσιών πάνω σε ένα πρόγραμμα. Έχει αντικαταστήσει τον ταξικό ανταγωνισμό και τα μέσα πάλης του με την ταξική συνεργασία και τα θεσμικά μέσα.
Στο όνομα του επείγοντος, το NFP έχτισε μια «κυβερνητική συμφωνία» πάνω σε θέσεις συμβατές με τη δεξιά πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος, η οποία δεν έχει πλέον τίποτα κοινό με την Αριστερά. Απορρίπτοντας μια σειρά έκτακτα κοινωνικά μέτρα,12 το πρόγραμμα αυτό στηρίζει την προμήθεια όπλων στην Ουκρανία και τη στρατιωτική εθνική κυριαρχία της Γαλλίας. Αναβάλλει τα ζητήματα που αφορούν τη μετανάστευση, και ιδίως την πιθανή κατάργηση του τελευταίου ρατσιστικού νόμου, για ένα απροσδιόριστο μέλλον. Στο NFP ένας πρώην υπουργός του Εμμανουέλ Μακρόν, αλλά και ο Φρανσουά Ολάντ, ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας του οποίου ο Εμανουέλ Μακρόν ήταν υπουργός. Ο Ολάντ ακολούθησε ουσιαστικά, από το 2012 έως το 2017, τις ίδιες ρατσιστικές και φιλελεύθερες πολιτικές με τον Μακρόν.
Η μαχητική διάθεση του κόσμου θα μπορούσε να αποτελέσει μια ευκαιρία για να δημιουργηθούν, παντού, πλαίσια κινητοποίησης ενάντια στον φασισμό. Αλλά αυτή η ενέργεια διοχετεύτηκε στην εκλογική προπαγάνδα. Καμία από τις ηγεσίες των δυνάμεων που συμμετέχουν στο NFP –κόμματα, συνδικάτα και συλλογικότητες– δεν κάλεσε σε κινητοποιήσεις ενάντια στον φασισμό και το RN κατά τη διάρκεια της καμπάνιας. Στα αιτήματα των κεντρικά οργανωμένων εκδηλώσεων του Νέου Λαϊκού Μετώπου (κοινωνικές κατακτήσεις, περιβάλλον, φεμινισμός), αγνοήθηκαν τα ζητήματα του ρατσισμού και της αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη.13
Δεν υπήρξε κανένα κάλεσμα για να εμποδιστούν οι παρεμβάσεις του RN στις λαϊκές αγορές ή για διαδηλώσεις ενάντια στις δημόσιες εμφανίσεις του. Η ηγέτης της CGT, Sophie Binet, η οποία βρισκόταν σε μεγάλο βαθμό στην πρώτη γραμμή αυτού του κινήματος, μαζί με ένα μεγάλο μέρος του συνδικαλιστικού μηχανισμού, έκανε πολλές εμφανίσεις στα μέσα ενημέρωσης, ενώ οι εθνικές και τοπικές δομές της CGT οργάνωσαν πολλές διανομές φυλλαδίων. Σ’ αυτά ποτέ δεν τέθηκε θέμα απεργίας ενάντια στον κίνδυνο του φασισμού, αλλά η πρόσκληση για ψήφο υπέρ του NFP, με αναφορά σε συνδικαλιστικά αιτήματα και, με εμβληματικό τρόπο, στην κατάργηση του νόμου για τις συντάξεις, που είχε κινητοποιήσει εκατομμύρια εργαζόμενους το 2023.
Παρά την κινητοποίηση αυτή, ο πρώτος γύρος των έκτακτων βουλευτικών εκλογών έφερε το RN στην πρώτη θέση, επιτρέποντάς του να διατηρήσει τους υποψηφίους του στο δεύτερο γύρο σε όλες σχεδόν τις εκλογικές περιφέρειες και να διεκδικεί έτσι σχετική τουλάχιστον πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Με 11 εκατομμύρια ψήφους, η άνοδός του είναι θεαματική, διπλασιάζοντας τον αριθμό των ψήφων που έλαβε δύο χρόνια νωρίτερα στις βουλευτικές εκλογές του 2022.
Η Αριστερά δεν συμπέρανε από αυτό καμιά αλλαγή στρατηγικής. Η λογική του Νέου Λαϊκού Μετώπου οδήγησε όλες τις συνιστώσες του, από τις πιο ριζοσπαστικές έως τις πιο δεξιές, να υποστηρίξουν μια de facto συμφωνία με τη Δεξιά και τα κόμματα που υποστηρίζουν τον Μακρόν. Όλοι οι υποψήφιοι του NFP που ήρθαν τρίτοι στον πρώτο γύρο αποφάσισαν λοιπόν να αποσυρθούν και να υποστηρίξουν τους υποψηφίους της κυβέρνησης ή της συντηρητικής δεξιάς ενάντια στους υποψήφιους του RN. Αυτό οδήγησε το NFP, για παράδειγμα, να καλέσει σε ψήφο υπέρ της Elisabeth Borne, της πρωθυπουργού που υλοποίησε την επίθεση στις συντάξεις το 2023. Αλλά οδήγησε επίσης το NFP να καλέσει σε ψήφο στον Gérald Darmanin, τον υπουργό Εσωτερικών, ο οποίος ήταν πίσω από τον πιο ρατσιστικό νόμο των τελευταίων δεκαετιών. Ο ίδιος που, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας για τις προεδρικές εκλογές του 2022, έκρινε τη Μαρίν Λεπέν ως «πολύ μαλθακή» στον αγώνα κατά της μετανάστευσης και του ισλαμισμού.
Μέσα σε λίγες εβδομάδες περάσαμε από την υπεράσπιση ενός προγράμματος της Αριστεράς –έστω και μετριοπαθές– ως φράγμα στον φασισμό, σε μια συνεργασία χωρίς αρχές και χωρίς αγώνες με τα πιο φιλελεύθερα και ρατσιστικά ρεύματα της άρχουσας τάξης. Οι ηγέτες του RN έσπευσαν να επισημάνουν ότι αυτό έδειχνε ότι αυτοί ήταν η μόνη πραγματική αντιπολίτευση στο «κατεστημένο».
Τίποτα δεν έχει κριθεί
Συχνά η βούληση της τάξης εκφράζεται μέσω προβληματικών πολιτικών διαύλων. Αυτό πολλές φορές βοήθησε τους ρεφορμιστές ηγέτες να δικαιολογήσουν τις πολιτικές τους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ψηφίζοντας ακόμα και δεξιούς βουλευτές, εκφράστηκε πλατιά η ιδέα ότι το RN δεν ήταν «ένα κόμμα σαν τα άλλα». Ότι αντιπροσωπεύει έναν ιδιαίτερο κίνδυνο. Και ότι όλα τα μέσα είναι καλά για να αποτραπεί η άνοδός του στην εξουσία.
Αυτό οδηγεί σε δύο συμπεράσματα. Από τη μια, ότι υπάρχει η δυνατότητα χρήσης άλλων μέσων για την αντιμετώπιση της φασιστικής απειλής πέρα από τα εκλογικά. Και δεύτερον, ότι το πολιτικό περιεχόμενο που έδωσε το NFP στις εκλογές δεν ήταν καθοριστικό.
Είναι αυτονόητο ότι οι συνιστώσες του NFP δεν έβγαλαν αυτά τα συμπεράσματα. Ο Olivier Besancenot (Nouveau Parti Anticapitaliste) και η Sophie Binet μίλησαν πανηγυρικά ακόμη και για νίκη. Οι περισσότερες από τις άλλες συνιστώσες του κινήματος, πιο σοφά, έκαναν λόγο για μια «αναστολή» που κερδήθηκε έναντι της ακροδεξιάς.14
Αυτό υποτιμά σοβαρά τη φύση του κινδύνου και εμποδίζει την αλλαγή στρατηγικής.
Όσοι μιλούν για νίκη αρνούνται να κατανοήσουν ότι η κατάσταση που δημιουργήθηκε από τις εκλογές έχει ενισχύσει τον κίνδυνο του φασισμού.
Πρώτον, επειδή η αποτυχία του RN να κερδίσει την πλειοψηφία των εδρών στη βουλή δεν πρέπει να συγκαλύψει τη δραματική αύξηση του αριθμού των ψήφων που έλαβε. Δεν πρέπει να κρύψει το γεγονός ότι αυτός ο αριθμός ψήφων διατηρήθηκε μεταξύ των δύο γύρων παρά τη δημόσια διάδοση του βίαια ρατσιστικού και ενίοτε ανοιχτά φασιστικού προφίλ εκατό περίπου υποψηφίων του RN.
Δεύτερον, επειδή η απουσία οποιασδήποτε πλειοψηφίας στη Βουλή έδωσε ξανά στον Μακρόν την πρωτοβουλία να διορίσει μια κυβέρνηση που θα ακολουθήσει τις ίδιες πολιτικές που οδήγησαν στην άνοδο της επιρροής του RN. Είναι ενδεικτικό ότι μια εβδομάδα μετά τις εκλογές, η τελευταία πράξη της προηγούμενης κυβέρνησης πριν παραιτηθεί ήταν να δημοσιεύσει τα εφαρμοστικά διατάγματα για τις πιο σκληρές πτυχές του ρατσιστικού νόμου που είχε προωθήσει με τις ψήφους των φασιστών βουλευτών.
Αλλά αυτή η πολιτική θα εφαρμοστεί σε μια κατάσταση επιταχυνόμενης αστάθειας, όπου η πολιτική μορφή κυριαρχίας της αστικής τάξης - η κοινοβουλευτική δημοκρατία – βρίσκεται σε κρίση. Μόνο ένα πράγμα είναι σίγουρο τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές: η Γαλλία θα έχει ζήσει χωρίς «επίσημη» κυβέρνηση και χωρίς κοινοβουλευτικό έλεγχο για τουλάχιστον δύο μήνες. Αν υποθέσουμε ότι μια κυβέρνηση μπορεί να διοριστεί στο τέλος του καλοκαιριού χωρίς άλλες επιπλοκές, δεν θα είναι σε θέση να κυβερνήσει στηριζόμενη σε ψηφοφορίες στη Βουλή. Θα προσπαθήσει να επιβληθεί με την άμεση ισχύ του κρατικού μηχανισμού, με διατάγματα και έκτακτα μέτρα και την αστυνομική καταστολή.15
Η μόνη συνέπεια της όλο και πιο τυπικής ύπαρξης της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας θα είναι το πόσο εύθραυστη θα είναι αυτή η κυβέρνηση, η οποία θα υπόκειται σε πολιτικά παιχνίδια, ενισχύοντας ένα κλίμα λαϊκιστικής απόρριψης των πολιτικών κομμάτων. Δύο εβδομάδες μετά τις εκλογές, μια δημοσκόπηση έδειξε ότι σχεδόν 9 στους 10 Γάλλους θεωρούν ότι τα πολιτικά κόμματα δεν είναι ούτε «αξιόπιστα» ούτε «ειλικρινή».16
Όσοι μιλούν για αναστολή της φασιστικής απειλής, θα πρέπει να βγάλουν τις στρατηγικές συνέπειες από αυτό. Όχι να συνεχίσουν μια στρατηγική που στοχεύει στη διάσωση της σάπιας σανίδας της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, αλλά να αναπτύξουν μορφές πάλης και οργάνωσης εκεί που θα παιχτεί η εξέλιξη της κατάστασης, στην πάλη ενάντια στον φασισμό και τον ρατσισμό και στον ταξικό ανταγωνισμό. Αυτό σημαίνει ρήξη με την πολιτική του NFP.
Δεν υπάρχει στεγανός διαχωρισμός μεταξύ του αγώνα ενάντια στον φασισμό και του αγώνα ενάντια στον καπιταλισμό. Υπάρχουν μόνο διαφορές στις μορφές. Ο αγώνας κατά του φασισμού είναι ένας αμυντικός αγώνας, ένας αγώνας για την υπεράσπιση, όχι της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, αλλά των δημοκρατικών κατακτήσεων που επιτρέπουν στην τάξη μας να οργανωθεί. Αναπτύσσοντας οργανωτικά πλαίσια και την ενότητα της τάξης μας, ο αγώνας κατά του φασισμού είναι επίσης μια ζύμωση αυτοπεποίθησης και πολιτικής γενίκευσης.
Είναι εφικτό να σταματήσουμε τη φασιστική απειλή
Το RN έχει σίγουρα ένα μαζικό εκλογικό κοινό. Αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει να μετατρέψει αυτό το ακροατήριο σε μια ενεργή κινηματική δύναμη. Δεν πρέπει να εφησυχάζουμε. Διότι η κατάσταση θα μπορούσε γρήγορα να το ωφελήσει.
Οι ρατσιστικές ταραχές στη Βρετανία αυτό το καλοκαίρι είναι ένα από τα σημάδια γι’ αυτό. Δείχνουν τι μπορεί να αποκρυσταλλώσει ένα εκρηκτικό κλίμα ρατσισμού. Μπορούμε μόνο να φανταστούμε πώς θα μπορούσε να ήταν κάτι τέτοιο στη Γαλλία σε συνδυασμό με τη δύναμη του RN.
Το χρηματιστηριακό κραχ στην Ιαπωνία στις 5 Αυγούστου δείχνει ότι ραγδαίες οικονομικές καταρρεύσεις είναι προ των πυλών. Το 2024, οι χρεοκοπίες μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων στη Γαλλία βρίσκονται σε επίπεδα ρεκόρ.17 Η εξαγριωμένη μικροαστική τάξη είναι η καρδιά του φασισμού.
Όμως, έστω κι αν υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στις δυνάμεις της Αριστεράς και στις δυνάμεις του φασισμού στην κάλπη, όσον αφορά την ικανότητα κινητοποίησης στη δράση και στους δρόμους, η δύναμη είναι με το μέρος μας. Οι εβδομάδες της προεκλογικής εκστρατείας το έδειξαν.
Αυτό ενισχύει την επείγουσα ανάγκη να οικοδομήσουμε ένα μέτωπο ενάντια στο ρατσισμό και το φασισμό. Χωρίς να περιμένουμε να αναληφθούν πρωτοβουλίες σε εθνικό επίπεδο. Η οικοδόμηση αυτού του μετώπου πρέπει να υλοποιηθεί γειτονιά προς γειτονιά, χώρο εργασίας προς χώρο εργασίας. Όπου έχουν αναληφθεί πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση, υπήρξαν αποτελέσματα.
Σε αρκετά μέρη, είχαν αναληφθεί πρωτοβουλίες ακόμη και πριν από τις τελευταίες εκλογές. Σε άλλα μέρη, δημιουργήθηκαν συλλογικότητες κατά τη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας.
Στο St Brieuc της Βρετάνης, ένα κοινό αντιφασιστικό Μέτωπο οργάνωσε μια κοινή διαδήλωση στις 21 Απρίλη. Συμμετείχαν 2.000 άτομα.18
Στη Χάβρη, οι δεσμοί που δημιουργήθηκαν το 2023 για την κινητοποίηση ενάντια σε μια εθνική συνάντηση του RN οδήγησαν στην οργάνωση της μοναδικής μεγάλης κλίμακας ενιαίας πρωτοβουλίας ενάντια στο φασισμό κατά τη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας.19
Στη Ρεν, διοργανώθηκαν αντιφασιστικές συνελεύσεις κατά τη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας και συντονίστηκαν σε τρεις διαφορετικές γειτονιές. Αυτές οι συνελεύσεις συγκλίνουν με δύο άλλα πλαίσια που συνδέονται με την αλληλεγγύη προς τους μετανάστες για να ξεκινήσουν ένα κοινό μέτωπο κατά του φασισμού εμπνευσμένο από το παράδειγμα του St Brieuc.
Στο Παρίσι, λίγες ημέρες πριν από τις ευρωεκλογές του Ιούνη, μια διαδήλωση που διοργανώνεται κάθε χρόνο στη μνήμη της δολοφονίας ενός νεαρού συντρόφου από τους ναζί, αποκρυστάλλωσε μέσα στη νεολαία μια σύγκλιση μεταξύ του αγώνα κατά του φασισμού, της αλληλεγγύης με τον παλαιστινιακό λαό και του αγώνα αλληλεγγύης με τους μετανάστες χωρίς «χαρτιά» (Sans-Papiers) και τους νεαρούς μετανάστες. Στις 14 Ιούλη πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι διαδήλωση κατά του φασισμού, του ρατσισμού και της αποικιοκρατίας με πρωτοβουλία της Marche des Solidarités, συλλογικοτήτων μεταναστών χωρίς χαρτιά και του κινήματος αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη.
Μια σημαντική διαφορά με τη δεκαετία του 1930 είναι ότι δεν ξεκινάμε από μια κατάσταση όπου το επίπεδο των αγώνων είναι χαμηλό. Η σημερινή έλλειψη προοπτικής «από τα πάνω», λόγω του κοινοβουλευτικού αδιεξόδου, θα ευνοήσει πρωτοβουλίες «από τα κάτω». Θα πραγματοποιηθούν αγώνες που θα αποτελέσουν ευκαιρίες για την ανάπτυξη αγωνιστικών συνδικαλιστικών τμημάτων και οργανώσεων βάσης.
Δεν είναι ζήτημα να κάνουμε τον αντιφασισμό προαπαιτούμενο γι' αυτούς τους αγώνες. Αλλά αυτοί οι αγώνες πρέπει να είναι μια ευκαιρία να αναπτυχθούν τα επιχειρήματα και οι βάσεις για τον αγώνα ενάντια στο ρατσισμό και το φασισμό. Το παράδειγμα του κινήματος του 2023 για τις συντάξεις πρέπει να χρησιμοποιηθεί.20 Γιατί ήταν η πολιτική λογική του Λαϊκού Μετώπου που οδήγησε, με άλλο όνομα (Intersyndicale), στην αποτυχία του κινήματος. Αλλά και επειδή, ελλείψει οποιασδήποτε σύνδεσης με τον αγώνα κατά του ρατσισμού και του φασισμού, το κίνημα εκείνο δεν περιόρισε το ακροατήριο του RN.
Συμπέρασμα
Η πιθανότητα του φασισμού είναι η έκφραση και η συνέπεια μιας κρίσης του καπιταλισμού, της οποίας η απόλυτη αλήθεια είναι η εξής: ή αυτοί ή εμείς. Τα πράγματα δεν θα επιλυθούν ειρηνικά. Αν επιτρέψουμε να κυριαρχήσουν οι πολιτικές του Λαϊκού Μετώπου, απλά προετοιμάζουμε την ήττα μας. Η αποσαφήνιση αυτή είναι απαραίτητη αν θέλουμε να οικοδομήσουμε την αυτονομία της τάξης μας και τον αγώνα ενάντια στο φασισμό.
Αλλά αυτό πρέπει να μεταφραστεί σε συγκεκριμένη δράση. Χρειαζόμαστε περισσότερους επαναστάτες να υπερασπιστούν ανοιχτά αυτή την πολιτική, να προτείνουν πρωτοβουλίες, να δοκιμάσουν και να μάθουν από την εμπειρία σε κάθε γειτονιά, σε κάθε χώρο εργασίας. Αυτή η παρουσία είναι επίσης προϋπόθεση για να γίνει αυτή η πολιτική εναλλακτική λύση όταν το επίπεδο των αγώνων αυξηθεί και το αδιέξοδο των παραδοσιακών ηγεσιών του κινήματος γίνει πιο εμφανές. Παντού υπάρχουν συλλογικότητες και ομάδες ακτιβιστών που κοιτάζουν προς την ίδια κατεύθυνση. Τα πράγματα μπορούν να προχωρήσουν γρήγορα για την ανάπτυξη μιας επαναστατικής οργάνωσης, αλλά ο χρόνος πλέον μετράει.
Σημειώσεις
1. Για να καλύψουμε τα κενά από τη συντομευμένη γραφή σε αυτό το κείμενο, θα ήταν χρήσιμο να διαβάσουμε:
Για το φασισμό :
- Clara Zetkin, The Struggle Against Fascism,
https://www.marxists.org/archive/zetkin/1923/06/struggle-against-fascism.html, https://vivelemaoisme.org/wp-content/uploads/sites/23/2016/10/pdf_clara-zetkin-fascisme.pdf
- Vanina Giudicelli, Existe-t-il un danger fasciste en France? https://www.autonomiedeclasse.org/antifascisme/existe-t-il-un-danger-fascisteζ-en-france/
- Mark L. Thomas, Fascism in Europe Today
https://www.autonomiedeclasse.org/antifascisme/existe-t-il-un-danger-fasciste-en-france/, http://isj.org.uk/fascism-in-europe-today/#footnote-10080-69-backlink
Για το Λαϊκό Μέτωπο:
- Jacques Danos και Marcel Gibelin, Juin 36, Les bons caractères
- Charlie Kimber, https://socialistworker.co.uk/long-reads/what-are-the-lessons-from-the-
popular-front-against-fascism-in-1930s-france/
2. Αυτό που είναι απίστευτο, ωστόσο, είναι ο βαθμός στον οποίο η σημερινή επιτυχία του RN αντιστοιχεί στη στρατηγική που τέθηκε σε εφαρμογή στις αρχές της δεκαετίας του 1970 από τους διακηρυγμένους φασίστες, η οποία οδήγησε στη δημιουργία του Εθνικού Μετώπου. Βλέπε ιδίως Jim Wolfreys, Les dangers de la dédiabolisation,
https://www.autonomiedeclasse.org/antifascisme/les-dangers-de-la-dediabolisation/, The dangers of detoxification, https://jacobin.com/2017/04/national-front-detoxification-marine-le-pen-fascism-france-elections/.
3. https://www.mediapart.fr/journal/economie-et-social/200624/le-patronat-se-prepare-collaborer-avec-le-rn Ακόμα και οι Financial Times έγραψαν ένα άρθρο που αναμεταδίδει τον πανικό στους κύκλους των εργοδοτών. Αυτό υπονομεύει επίσης τις θεωρίες ότι το RN είναι απλά και μόνο ένα εργαλείο των αφεντικών. Μέχρι τώρα, το RN δεν αποτελούσε επιλογή της πλειοψηφίας των εργοδοτών. Και δεν είναι ακόμα.
4. Βλέπε Jim Wolfreys, Les dangers de la dédiabolisation, ό.π.
5. Για τον αντιφασιστικό αγώνα στη Γαλλία τη δεκαετία του 1990, βλέπε Denis Godard, Stratégies de lutte antifasciste: 5 exemples historiques, https://www.autonomiedeclasse.org/antifascisme/strategie-antifasciste-5-exemples-historiques-pour-ouvrir-une-reflexion/.
6. Για περισσότερα σχετικά με αυτό, Denis Godard, Front Populaire et antifascisme de masse: quand vaincre le fascisme devint possible, https://www.autonomiedeclasse.org/histoire/front-populaire-et-antifascisme-de-masse-quand-vaincre-le-fascisme-devient-possible/.
7. Daniel Guérin, Front Populaire Révolution manquée, La Découverte.
8. Antoine Prost, Autour du Front Populaire, Éditions du Seuil
9. Idem
10. Robert O. Paxton, Fascism in Action, Seuil
11. Έκφραση που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Jean-Luc Mélenchon το 2022 και χρησιμοποιείται ευρέως στην Αριστερά.
12. Αυτό το πολύ μετριοπαθές πρόγραμμα περιέχει θετικά μέτρα, όπως αυξήσεις μισθών και κατάργηση του συνταξιοδοτικού νόμου του 2023.
13. Σε αντίθεση με τις ευρωεκλογές, όταν η France Insoumise του Jean-Luc Mélenchon στάθηκε ανεξάρτητα από τις άλλες δυνάμεις του NFP και κατέστησε το παλαιστινιακό ζήτημα ένα από τα κεντρικά ζητήματα. Προφανώς, η προγραμματική ενότητα με το PS ειδικότερα, έσπρωξε το ζήτημα αυτό στη σκιά.
14. Δείτε τις ομιλίες στην ατελείωτη δημόσια συγκέντρωση https://www.youtube.com/watch?v=wVOVnCVyUnY. Κατά τη διάρκεια της διαδήλωσης στις 14 Ιουλίου, χρησιμοποίησα τον όρο «ανακούφιση» https://www.youtube.com/watch?v=HF0GWnZyMrk
15. Μια κατάσταση που θυμίζει εκείνη της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης στη Γερμανία από το 1930 έως το 1932, η οποία άνοιξε τον δρόμο στον Χίτλερ.
16 Η δημοσκόπηση διεξήχθη για λογαριασμό της συντηρητικής εφημερίδας Le Figaro. Πράγμα που σημαίνει ότι η ίδια η ερώτηση είναι λαϊκιστική: αναμειγνύει όλα τα κόμματα χωρίς διάκριση. https://www.publicsenat.fr/actualites/politique/sondage-limage-catastrophique-des-partis-aupres-des-francais
17. Αφερεγγυότητες επιχειρήσεων: προς ένα επίπεδο ρεκόρ το 2024;
https://www.actu-juridique.fr/affaires/entreprises-en-difficulte/les-defaillances-dentreprises-vers-un-niveau-record-en-2024/
18. Ανατροφοδότηση από τοπικές αντιφασιστικές αντιδράσεις, https://www.autonomiedeclasse.org/antifascisme/retours-dexperience-de-ripostes-antifascistes-locales/ . Το St Brieuc είναι μια μικρή πόλη με πληθυσμό 45.000 κατοίκων.
19. https://www.mediapart.fr/journal/politique/230624/au-havre-du-rap-et-des-punchlines-contre-l-extreme-droite
20. Denis Godard, 4 mois de luttes en France, https://www.autonomiedeclasse.org/crise-politique/4-mois-de-luttes-en-france/ , http://isj.org.uk/workers-shake-macron/