Απεργία εκπαιδευτικών 23 Οκτώβρη 2024
Το αίτημα για την ανατροπή της κυβέρνησης του πολέμου και της φτώχειας αναβλύζει από τους εργατικούς αγώνες.
Η Μαρία Στύλλου αναδεικνύει τα καθήκοντα της Αριστεράς.
Η ευχή «καλή χρονιά» δεν υπάρχει για την κυβέρνηση. Όπως δεν υπάρχει και για καμιά κυβέρνηση διεθνώς. Εδώ η Νέα Δημοκρατία είναι πεσμένη στις δημοσκοπήσεις, αλλά και οι σύμμαχοί της στο εξωτερικό δεν πατάνε καλά στα πόδια τους. Ο Μακρόν μετράει κάθε μέρα πόσο θα αντέξει ακόμα, στη Γερμανία η κατάρρευση της κυβέρνησης φέρνει ενισχυμένη την ακροδεξιά, ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση αγκομαχάει οικονομικά, στη Μέση Ανατολή κάθε «φυγή προς τα εμπρός» του Νετανιάχου τινάζει την περιοχή στον αέρα.
Οι εξελίξεις είναι γρήγορες και η διαχείριση για τους υπηρέτες του συστήματος γίνεται δύσκολη. Μπορεί όλοι τους να συμφωνούν με τον Τραμπ ότι χρειάζεται κλιμάκωση των εξοπλισμών στο 5% του ΑΕΠ για τα πολεμικά μέτωπα που έχουν ανοίξει από την Ουκρανία ως την Κίνα, αλλά τα οικονομικά βάρη από το δημόσιο χρέος, που μεγαλώνει παντού, πιέζουν τους προϋπολογισμούς. Το κόστος δανεισμού ανεβαίνει, τραπεζίτες και κερδοσκόποι «επιτηρούν» τις κυβερνήσεις. Στη Βρετανία, μια νεοεκλεγμένη κυβέρνηση των Εργατικών με τεράστια κοινοβουλευτική πλειοψηφία κινδυνεύει από τις πιέσεις των χρηματαγορών να μπει στην ίδια δίνη με τη Γαλλία.1
Το αφήγημα του Μητσοτάκη ότι τα Μνημόνια είναι πίσω μας και τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Αντίθετα, η κατάσταση θυμίζει τα χρόνια 2008-10, τότε που οι κυβερνήσεις του Καραμανλή αρχικά και του Γιώργου Παπανδρέου στη συνέχεια έλεγαν ότι η κρίση που ξέσπασε με τη χρεοκοπία της Λήμαν Μπράδερς δεν μας ακουμπάει εμάς εδώ και ότι «λεφτά υπάρχουν». Ξέρουμε πολύ καλά τι ακολούθησε, με τα Μνημόνια και τη Νέα Δημοκρατία μαζί με το ΠΑΣΟΚ να κάνουν συγκυβέρνηση με τη ΔΗΜΑΡ για να εφαρμόσουν τις άγριες αντεργατικές επιθέσεις.
Σήμερα, η απειλή μιας νέας επιδείνωσης της μακρόσυρτης και πολύπλευρης κρίσης είναι ξανά στην ημερήσια διάταξη και με χειρότερους όρους. Ολόκληρο το πολιτικό σύστημα βρίσκεται κλονισμένο, με «εγγυητή της σταθερότητας» μια Νέα Δημοκρατία φθαρμένη που συγκλονίζεται από εσωτερικές διαμάχες.
Ο Μητσοτάκης διέγραψε τον Σαμαρά, αλλά αυτό δεν τερματίζει τη διαμάχη με την πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας που αποτελεί ιστορικά ένα από τα κύρια ιδεολογικοπολιτικά στηρίγματά της. Αντίστοιχα, καρατόμησε τον Σαλμά, πρώην υπουργό Υγείας, αλλά ούτε αυτή η κίνηση βάζει τέλος στην εσωκομματική αναταραχή μιας Νέας Δημοκρατίας τριχοτομημένης εσωτερικά. Με ένα 25% στις δημοσκοπήσεις και με 156 βουλευτές (υπολογίζοντας και την εξευτελιστική επαναφορά του τραμπούκου Αυγενάκη που ο Μητσοτάκης είχε διαγράψει νωρίτερα), η κυβέρνηση ψάχνει για στηρίγματα και συνεργασίες. Όσοι μιλούσαν για την παντοδυναμία μιας κυβέρνησης του 41% έχουν καταπιεί τη γλώσσα τους.
Είναι ανοιχτό το ζήτημα μιας κοινής κυβέρνησης με το ΠΑΣΟΚ, όπως το 2012, και εκεί λογοδοτούν οι πρόσφατες κινήσεις: η συνάντηση του Μητσοτάκη με τον Ανδρουλάκη, ο «διάλογος» κυβέρνησης-αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Βουλή και οι χειρισμοί για την Προεδρία της Δημοκρατίας. Η πιο χαρακτηριστική κίνηση ήταν η απόφαση της κυβέρνησης να τιμήσει τον Σημίτη με πενθήμερο εθνικό πένθος για τον θάνατό του και «θεσμική» παρουσία και του Μητσοτάκη και της Προέδρου της Δημοκρατίας στην κηδεία. Τα ΜΜΕ προσπάθησαν να επισκιάσουν κάθε εξέλιξη πίσω από τη συνέχεια της «εκσυγχρονιστικής» πορείας από τον Σημίτη στον Μητσοτάκη, αλλά η ανταπόκριση από τα κάτω ήταν πολύ πίσω από τις προσδοκίες τους.
Τα προβλήματα της Νέας Δημοκρατίας δεν θα είχαν και τόση σημασία, αν δεν έτρεχαν μέσα σε συνθήκες όπου η άρχουσα τάξη έχει κατεπείγουσα ανάγκη για μια κυβέρνηση ικανή να χειριστεί τις εξορμήσεις της. Οι από πάνω αγωνιούν για την κρίση στο κόμμα της άρχουσας τάξης την ώρα που κρίνεται ο ρόλος της Ελλάδας στην περιοχή. Ο Μητσοτάκης τους είναι πολύτιμος και για τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση και για τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Αποδείχθηκε ότι είναι ο καλύτερος υπηρέτης πολλών αφεντάδων
Έχει άριστες σχέσεις με την Φον ντερ Λάιεν και τη διαχείριση της «Ευρώπης-φρούριο» με τα κλειστά σύνορα και τις δολοφονίες προσφύγων σε στεριά και θάλασσα. Αντίστοιχα, καλλιέργησε τις στενότερες σχέσεις με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, τόσο με τον «διάδρομο» από την Αλεξανδρούπολη ως την Ουκρανία, όσο και με τη στήριξη του Ισραήλ από τη βάση στη Σούδα αλλά και με τη φρεγάτα στην Ερυθρά θάλασσα.
Κυβερνητική κρίση είναι το τελευταίο πράγμα που θα ήθελαν την ώρα που κλιμακώνεται η κρίση στη Μέση Ανατολή. Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία βάζει νέες προκλήσεις και για ΗΠΑ-ΕΕ, αλλά και για Ισραήλ, Τουρκία και τον ελληνικό καπιταλισμό. Προκλήσεις που για την άρχουσα τάξη εδώ σημαίνουν σύσφιξη του άξονα με το Ισραήλ και την Αίγυπτο και κλιμάκωση του ανταγωνισμού με την Τουρκία. Ο Μητσοτάκης τρέχει να ανταποκριθεί με ταξίδια στον Λίβανο και στην Αίγυπτο, με σχέδια για ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ και όλες τις «διευκολύνσεις» για να αναβαθμιστεί το νησί ως «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Αυτό βλέπουν οι από πάνω ως εγγύηση ότι η ελληνική ΑΟΖ θα απλώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο και θα αποτύχουν οι βλέψεις της Τουρκίας για μεγαλύτερη ΑΟΖ σε συνεργασία με το νέο καθεστώς στη Συρία.
Αυτή είναι η μεγάλη αντίφαση που σημαδεύει τις εξελίξεις: Μια κυβέρνηση αποδυναμωμένη πολιτικά που όμως η άρχουσα τάξη την έχει ανάγκη για να επιβάλει χειρότερες επιθέσεις και οικονομικά και πολεμικά. Περικοπές και ιδιωτικοποιήσεις μήπως προλάβουν μια νέα κρίση χρέους, στρατιωτικές εξορμήσεις για να διεκδικήσουν μερίδιο από την Ουκρανία ως τη Μέση Ανατολή.
Αυτές τις επιθέσεις βλέπει, ζει και αντιμετωπίζει ο κόσμος καθημερινά και στους χώρους δουλειάς και στις γειτονιές και απαντάει με απεργίες, διαδηλώσεις αλλά και πολιτικές συγκρούσεις. Μια πορεία αγώνων που αναδεικνύουν μέσα από όλες τις μάχες το ζήτημα ποιος και πώς θα ανατρέψει την κυβέρνηση των δολοφόνων που σπέρνει φτώχεια, γυναικοκτονίες και ρατσισμό.
Το απεργιακό κύμα είχε πολλούς και μεγάλους σταθμούς στη χρονιά που πέρασε.2
Πορεία αγώνων
Στις 28 Φλεβάρη έγινε μια πανεργατική-σεισμός. Στην επέτειο του εγκλήματος των Τεμπών, χιλιάδες απεργοί αλλά και φοιτητές από τις καταλήψεις που είχαν ήδη ξεκινήσει από την αρχή της χρονιάς, με κεντρικό σύνθημα «Κάτω η κυβέρνηση των δολοφόνων», έκλεισαν το κέντρο της Αθήνας και πολλών άλλων πόλεων. Το έγκλημα στα Τέμπη ήταν στο κέντρο της απεργίας στις 28 Φλεβάρη, αλλά δεν ήταν η μοναδική αιχμή. Η απεργία ήταν συνέχεια των μαχών του εργατικού κινήματος και αυτό φάνηκε με το παρών που έδωσαν όλοι οι χώροι που συγκρούονται με τις απολύσεις και τις ιδιωτικοποιήσεις. Και έδωσαν συνέχεια με την απεργία στις 8 Μάρτη, την παγκόσμια ημέρα των Γυναικών.
Στις μεγάλες απεργίες στις 28 Φλεβάρη και στις 8 Μάρτη ήρθαν να προστεθούν οι απεργίες στις 17 Απρίλη και την Πρωτομαγιά. Στις 17 Απρίλη παρά τις αντιπαραθέσεις των ηγεσιών ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ, η απεργία μετατράπηκε σε πανεργατική από τα κάτω με επιτυχία. Την Πρωτομαγιά, η κυβέρνηση είχε προσπαθήσει να αποφύγει την απεργία ορίζοντας ως πρωτομαγιάτικη αργία την Τρίτη του Πάσχα 7 Μάη. Ο ελιγμός απέτυχε. Ακολούθησε συνέχεια με απεργίες στα Νοσοκομεία στις 16 Μάη και στο δημόσιο τομέα στις 21 Μάη. Μια πορεία προς τις Ευρωεκλογές με τον κόσμο να απεργεί αλλά και να διαδηλώνει ενάντια στη γενοκτονία των Παλαιστινίων, τις γυναικοκτονίες, τις μαζικές ρατσιστικές δολοφονίες στις θάλασσες της Ευρώπης Φρούριο.
Το φθινόπωρο ξεκίνησε με το αγωνιστικό διήμερο στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης και την πανελλαδική απεργία των εργατών της Υγείας. Οι υγειονομικοί παρέμειναν όλη τη χρονιά στην πρωτοπορία του εργατικού κινήματος δίνοντας απεργιακές κόντρες ενάντια στις απολύσεις των συμβασιούχων, τις ιδιωτικοποιήσεις κομματιών όπως την περίθαλψη του παιδικού καρκίνου, το νομοσχέδιο που διέλυε την Ψυχική Υγεία, τα επί πληρωμή απογευματινά χειρουργεία κλπ. Δεν ήταν τυχαία η εικόνα της πανυγειονομικής απεργίας της 17ης Οκτώβρη με τον Άδωνι να φεύγει άρον – άρον από το υπουργείο, καβάλα σε ένα σκουτεράκι, μόλις περικυκλώθηκε από τους απεργούς που έφτασαν με τα πανό του Συντονιστικού και των σωματείων τους στα χέρια.
Αλλά οι υγειονομικοί δεν ήταν μόνοι τους στη μάχη. Οι εκπαιδευτικοί με τον αγώνα ενάντια στην αξιολόγηση, τις συγχωνεύσεις τμημάτων και σχολείων και τις συνδικαλιστικές διώξεις, έφτασαν σε μια μεγάλη απεργία στις 23 Οκτώβρη. Η κυβέρνηση έτρεξε να τη βγάλει παράνομη αλλά το μόνο που πέτυχε ήταν να την απλώσει τόσο στα Δημοτικά όσο και στα Λύκεια. Το ίδιο δυνατά έδρασαν οι ναυτεργάτες και οι λιμενεργάτες με τις δικές τους απεργίες, όπως και οι εποχικοί πυροσβέστες που απάντησαν στις χιλιάδες απολύσεις μπαίνοντας στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και αντιμετωπίζοντας την αστυνομική βία. Η Πανεργατική Απεργία της 20ης Νοέμβρη ένωσε ξανά όλους τους χείμαρρους αντίστασης.
Μέσα σε αυτή την απεργιακή διαδρομή, η πολιτικοποίηση αναδείχθηκε συνταρακτικά με τη μεγάλη συναυλία για τα Τέμπη στο Καλλιμάρμαρο στις 11 Οκτώβρη.
«Ο κόσμος βροντοφώναζε συνθήματα ενάντια στον Μητσοτάκη, αλλά και αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη με πολλές σημαίες να κυματίζουν. “Αυτό που σκότωσε τα δικά μας παιδιά, τους δικούς μας ανθρώπους παραμένει ελεύθερο. Να σκοτώνει ξανά και ξανά. Ε, λοιπόν, ποτέ ξανά!”, ήταν η φράση της Μαρίας Καρυστιανού στην ομιλία της που τα είπε όλα σε λίγες λέξεις. Τον ίδιο τόνο είχαν και οι στίχοι του νέου τραγουδιού για τα Τέμπη που παρουσίασε στη συναυλία ο Φοίβος Δεληβοριάς: “Θα το πει η σημύδα, θα το πει κι ο κέδρος πως εδώ σκοτώνει όπου βρει το κέρδος … Δεν υπάρχει τρόπος πια να σταματήσω, μέχρι να' ρθει ο πήχης και το χαλινάρι, μέχρι να 'ρθει η Νέμεσις και να τους πάρει”. Στάση στο Καλλιμάρμαρο έκανε και η απεργιακή μοτοπορεία των διανομέων της Wolt και της efood φωνάζοντας το σύνθημα “Αυτοί μιλάνε για κέρδη και ζημιές, εμείς μιλάμε για ανθρώπινες ζωές”».3
Η πολιτική αιχμή αναδείχθηκε και με τις μεγάλες διαδηλώσεις της νεολαίας στις 6 Δεκέμβρη, στη επέτειο της δολοφονίας του Αλέξη Γρηγορόπουλου και βέβαια στην πορεία του Πολυτεχνείου που είχε προηγηθεί. Το ζήτημα της ανατροπής της κυβέρνησης των δολοφόνων αναδείχθηκε σαν τη μεγάλη μάχη που βρίσκεται μπροστά μας και το ερώτημα είναι πώς θα την κερδίσουμε.
Η απάντηση εξαρτάται από τρία πράγματα. Τη δύναμη των αντιστάσεων, το ρόλο της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης και τρίτο και πιο σημαντικό την ενίσχυση της Αριστεράς της σύγκρουσης και της ανατροπής.
Η εργατική τάξη έχει όλη τη δύναμη και να αντιστέκεται και να αλλάξει την κοινωνία. Αριθμητικά, αποτελεί την πλειοψηφία και κοινωνικά έχει τη δύναμη της θέσης της μέσα στην παραγωγή. Είναι σε θέση σε κάθε μάχη να κλείνει εργοστάσια και λιμάνια, να σταματάει τις συγκοινωνίες, να παραλύσει την οικονομία και τα κέρδη των καπιταλιστών. Είναι η τάξη που μπορεί να ενώσει όλους τους εργαζόμενους και τους καταπιεσμένους ανεξάρτητα από καταγωγή, χρώμα, φυλή ή φύλο. Και έχει αποδείξει ιστορικά ότι μπορεί να ξεσηκώνει μια δυναμική που γκρεμίζει κυβερνήσεις, καθεστώτα και φέρνει κοινωνική αλλαγή.
Σύγκρουση με σεξισμό και ρατσισμό
Αυτή τη δύναμη και αυτή τη δυναμική φοβούνται οι από πάνω και οι κυβερνήσεις τους και προσπαθούν να την προλάβουν και να την αναχαιτίσουν με ιδεολογικές και πολιτικές επιθέσεις. Θεωρίες ότι τώρα πια η εργατική τάξη χάνει τη δύναμή της γιατί τάχα οι υπολογιστές και η τεχνητή νοημοσύνη θα την υποκαταστήσουν στην παραγωγή. Και στην Ελλάδα, ιδιαίτερα, υποτίμηση της τάξης ότι τάχα είναι μόνο «τα γκαρσόνια» για τους τουρίστες της Ευρώπης. Αλλά όταν η εργατική τάξη δεν σκύβει το κεφάλι μπροστά σε «αρνητικούς συσχετισμούς», τότε επιστρατεύεται το ρατσιστικό και το σεξιστικό δηλητήριο για τη διάσπαση και τον αποπροσανατολισμό της.
Αποτελεί πολύτιμη αφετηρία το γεγονός ότι η εργατική τάξη και η νεολαία δίνουν μάχες ενάντια σε τέτοιες επιθέσεις.
Η απεργία στις 8 Μάρτη δεν είναι μια «στιγμιαία» ή «επετειακή» αναλαμπή. Αντίθετα, συμπυκνώνει την οργή και την αντίσταση που φουντώνει σε καθημερινή βάση απέναντι σε κυβερνήσεις και άρχουσες τάξεις που προσκυνάνε τον Ντόναλντ Τραμπ. Έναν κραυγαλέο σεξιστή, καταδικασμένο για την προσπάθεια να βουλώσει με χρήματα το στόμα μιας εκδιδόμενης γυναίκας που τον είχε καταγγείλει. Καταδικασμένος μεν, αλλά χωρίς ποινή, γιατί το δικαστήριο τον αφήνει ελεύθερο μπροστά στην πολιτική σκοπιμότητα της ορκωμοσίας του ως Πρόεδρου των ΗΠΑ. Τόση σαπίλα στην κορυφή του παγκόσμιου καπιταλισμού.
‘Οσο για τους ντόπιους φίλους του Τραμπ, τον κάθε Βαρτζόπουλο που δικαιολογεί τις γυναικοκτονίες ότι τάχα βρίσκονται στη «φύση του αρσενικού που είναι επιθετικό», κουβαλάνε στις πλάτες τους τα εγκλήματα σε βάρος των γυναικών.4 Μαζική ήταν η αγανάκτηση και οι κινητοποιήσεις για τον ρόλο της αστυνομίας στη δολοφονία της Κυριακής Γρίβα την 1 Απρίλη 2024, τότε που ο μπάτσος δήλωνε ότι «το περιπολικό δεν είναι ταξί». Από τότε, ήρθαν να προστεθούν τα εγκλήματα αστυνομικών της Βουλής σε βάρος γυναικών και η οργή για τις πλάτες που διέθεταν. Ανάγλυφος ο θεσμικός σεξισμός και τεράστια η αποφασιστικότητα της τάξης ότι παλεύει ενωμένη με τις γυναίκες μπροστά.
Αντίστοιχη είναι η εικόνα αντίστασης στις ρατσιστικές επιθέσεις. Η δολοφονία του Μοχάμεντ Καμράν στο Αστυνομικό Τμήμα του Άγιου Παντελεήμονα ξεσήκωσε άμεσες αντιδράσεις όπως όλα τα εγκλήματα των μπάτσων. Αλλά οι κινητοποιήσεις ανέδειξαν και την ενότητα των εργατών ενάντια στις ρατσιστικές διακρίσεις. Ο Καμράν ήταν μετανάστης εργάτης που δούλευε ντελιβεράς με το μηχανάκι του. Η πορεία για να τιμωρηθούν οι δολοφόνοι του σημαδεύτηκε από την παρουσία στην κεφαλή της των απεργών συναδέλφων του με τα μηχανάκια τους. Η ανταπόκριση του κόσμου της γειτονιάς ήταν ενθουσιώδης.5
Η μάχη που σηματοδοτεί πιο έντονα τη σύγκρουση με τον ρατσισμό ήταν και είναι η καμπάνια για να τιμωρηθούν οι ένοχοι για το έγκλημα στην Πύλο. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ομαδική δολοφονία προσφύγων στα νερά της Μεσογείου από τις δυνάμεις της Φρόντεξ και του Λιμενικού που περιπολούν τα κλειστά σύνορα της ΕΕ. Η ατιμωρησία τους είναι το μεγαλύτερο δώρο για την ακροδεξιά. Σε αυτό το κρίσιμο μέτωπο, το αντιρατσιστικό και αντιφασιστικό κίνημα δίνει σκληρές μάχες και πετυχαίνει νίκες με τη δύναμη της τάξης μας.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας προσπάθησε και προσπαθεί συστηματικά να κουκουλώσει το έγκλημα, όπως κάνει και για τα Τέμπη. Διάλεξε εννιά επιζώντες του ναυάγιου και τους έστειλε σε δίκη ως υπεύθυνους. Όμως το δικαστήριο στην Καλαμάτα τους αθώωσε χάρη στην αλληλεγγύη που ξεδιπλώθηκε. Όπως ανέφερε η Εργατική Αλληλεγγύη, «Η νίκη αυτή ανήκει στο εργατικό κίνημα, στο αντιρατσιστικό κίνημα, στον κόσμο που στάθηκε στο πλευρό των εννιά προσφύγων από την Αίγυτπο, τη χώρα που μαστίζεται από τη δικτατορία του Σίσι και με την οποία συνεργάζεται η ελληνική κυβέρνηση στον άξονα Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ-Αιγύπτου», είπε ο Πέτρος Κωνσταντίνου, συντονιστής της ΚΕΕΡΦΑ. «Αυτή η νίκη ανήκει στον κόσμο που ξεσηκώθηκε στην Καλαμάτα και που σε απεργιακή ημέρα της ΑΔΕΔΥ ήταν μαζί με το πιο χτυπημένο κομμάτι της εργατικής τάξης, την προσφυγιά, τους μετανάστες. Λέμε ξεκάθαρα: θα ανοίξουν τα σύνορα, θα πέσουν οι φράχτες, θα διώξουμε την κυβέρνηση των δολοφόνων. Η δίκη των πραγματικών ενόχων είναι μπροστά μας».6
Παρά την αθώωσή τους, οι εννιά πρόσφυγες βρέθηκαν αντιμέτωποι με την απειλή της απέλασης, καθώς η κυβέρνηση αρνιόταν να τους δώσει άσυλο όπως δικαιούνταν. Αλλά και αυτή μάχη κερδίθηκε:
«Τις πρώτες αποφάσεις για χορήγηση ασύλου σε επιζώντες του ναυαγίου της Πύλου, που οι αιτήσεις τους είχαν απορριφθεί σε πρώτο βαθμό και είχαν προσφύγει κατά των απορρίψεων, αναγκάστηκε να πάρει η Επιτροπή της Αρχής Προσφυγών του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου τις προηγούμενες μέρες. Παρότι εκκρεμούν πολλές ακόμα προσφυγές, τουλάχιστον εννέα επιζώντες έχουν ήδη κερδίσει προσφυγικό άσυλο. Είναι μια ακόμα νίκη των ίδιων και του κινήματος αλληλεγγύης που ενάμιση χρόνο τώρα απαιτεί δικαιοσύνη για τα θύματα του ναυαγίου και τις οικογένειές τους».7
Όσο κι αν η κατακερματισμένη κοινοβουλευτική αντιπολίτευση έχει μετακινηθεί προς τα δεξιά εγκαταλείποντας θέσεις που είχε στο παρελθόν, η πολιτικοποίηση του κόσμου που παλεύει την κυβέρνηση του Μητσοτάκη κουβαλάει τις εμπειρίες από προηγούμενους αγώνες. Ο κορμός της εργατικής τάξης σήμερα είναι ακόμα ο κόσμος που αγκάλιασε το μαζικό προσφυγικό κύμα του 2015-16, που οργάνωνε συσσίτια για τους καθηλωμένους πρόσφυγες στην Ειδομένη και ιατρική περίθαλψη μέσα στο λιμάνι του Πειραιά. Δεν αγωνιζόταν «μόνο» για να αντιπαλέψει τα Μνημόνια, αλλά έφτιαξε το μεγαλύτερο κίνημα αλληλεγγύης για την προσφυγιά. Αυτή η παρακαταθήκη είναι δύναμη για τις σημερινές αντιστάσεις κόντρα στην κυβέρνηση και την ακροδεξιά.8
Και σήμερα, η εργατική τάξη και ο κόσμος που παλεύει κόντρα στις ρατσιστικές και σεξιστικές επιθέσεις δεν είναι μόνος του εδώ. Έχει στο πλευρό του αντίστοιχα κινήματα και κινητοποιήσεις σε όλο τον κόσμο. Στη Γαλλία, η άνοδος του κόμματος της Λεπέν βρήκε απέναντί της μαζικές κινητοποιήσεις από τον κόσμο που βγήκε στους δρόμους και υποχρέωσε τα κόμματα της Αριστεράς να αντιδράσουν ενωτικά.
Ο κίνδυνος να πάρουν οι φασίστες την εξουσία στη Γαλλία έβγαλε χιλιάδες διαδηλωτές στους δρόμους, όπως είδαμε στο Παρίσι με τις κινητοποιήσεις στην πλατεία Ρεπουμπλίκ στις 10 και στις 11 Ιούνη, αμέσως μετά τις ευρωκάλπες, όπου ο κόσμος απαιτούσε να ενωθεί η Αριστερά ενάντια στην Εθνική Συσπείρωση. Τα συνθήματα που επικρατούσαν ήταν «Απελάστε τους φασίστες, όχι τους μετανάστες χωρίς χαρτιά», «Λευτεριά στην Παλαιστίνη» και «Πεταίν ξέχασες να πάρεις τα κοπρόσκυλα μαζί σου».
«Υπάρχουν όρια στο τι μπορεί να πετύχει μια εκλογική συνεργασία ανάμεσα σε κόμματα που αναφέρονται στη ριζοσπαστική Αριστερά, όπως η Ανυπότακτη Γαλλία και το ΝΡΑ μαζί με κόμματα όπως το Σοσιαλιστικό και το ΓΚΚ που έχουν από καιρό εγκαταλείψει τη ριζοσπαστική πολιτική. Ήδη στο πρόγραμμα του Νέου Λαϊκού Μετώπου, ο Μελανσόν αναγκάστηκε να κάνει υποχωρήσεις από τις θέσεις του υπέρ της Παλαιστίνης. Όμως, υπάρχει τεράστια ανάγκη για να προχωρήσει η Αριστερά πέρα από τις εκλογικές πολιτικές και να αναδείξει το αντιρατσιστικό και αντιφασιστικό κίνημα στους δρόμους. Οι δράσεις στους δρόμους και στους εργατικούς χώρους είναι καθοριστικές για την πάλη ενάντια στους φασίστες».9
Παρά τους συμβιβασμούς του Νέου Λαϊκού Μετώπου, οι αντιστάσεις δεν λυγίζουν, όπως έδειξε και το μαζικό κύμα αλληλεγγύης στην Ζιζέλ Πελικό που έδωσε μάχη ενάντια στους βιαστές της. Και η 8 Μάρτη 2025 και η μέρα δράσης ενάντια στον ρατσισμό και τον φασισμό στις 22 Μάρτη έχουν διεθνείς διαστάσεις και αυτό αποτελεί δύναμη για το δικό μας ταξικό στρατόπεδο.
Το καθοριστικό ζήτημα είναι τι κάνει η Αριστερά για να αξιοποιήσει αυτή τη δυναμική.
Το 2012, η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ είχαν σχηματίσει συγκυβέρνηση με τη συμμετοχή και της ΔΗΜΑΡ για να αντιμετωπίσουν την πολιτική κρίση τότε. Στην ίδια κατεύθυνση προσανατολίζονται και τώρα. Το έδειξαν πολύ καθαρά με τον τρόπο που επαίνεσαν ως τα ουράνια την «εκσυγχρονιστική» παρακαταθήκη του Σημίτη. Όμως εμείς δεν ξεχνάμε ούτε τα έργα και ημέρες στην οκταετία του Σημίτη, ούτε ακόμα περισσότερο τι σήμαινε η κυβέρνηση των «Σαμαροβενιζέλων» το 2012-14.
Ήταν μια κυβέρνηση των πιο άγριων επιθέσεων στην εργατική τάξη, στη νεολαία, στους μετανάστες, στις γυναίκες. Ήταν η κυβέρνηση που έριξε το μαύρο στην ΕΡΤ, που κλάδεψε τις δαπάνες για την Υγεία και την Παιδεία, που πισωγύρισε τα δικαιώματα των γυναικών και έβγαλε την αστυνομία στους δρόμους δίπλα στους Χρυσαυγίτες στα χειρότερα πογκρόμ σε βάρος μεταναστών και προσφύγων. Η επιχείρηση «Ξένιος Δίας» του Δένδια ως υπουργού Δημόσιας Τάξης ήταν από τις χειρότερες απόπειρες να παίξουν το χαρτί του ρατσισμού απέναντι στις εργατικές αντιστάσεις.
Αλλά απέτυχαν. Το κλείσιμο της ΕΡΤ έγινε μπούμερανγκ. Με τα λόγια της Ειρήνης Φωτέλη:
«Οταν έριχνε το μαύρο η κυβέρνηση στην ΕΡΤ, μάλλον φανταζόταν ότι οι εργαζόμενοι θα πάμε σπίτια μας και θα περιμένουμε να αποζημιωθούμε. Αυτό δεν έγινε. Μείναμε και συνεχίσαμε να βγάζουμε πρόγραμμα. Πριν ακόμα κάνει την ανακοίνωση ο Κεδίκογλου είχαμε μάθει στην αίθουσα σύνταξης ότι μας κλείνουν και οι δημοσιογράφοι, που έκαναν συνέλευση, αποφάσισαν κατάληψη. Οι υπόλοιποι δεν κάναμε συνέλευση αλλά συνταχτήκαμε με τους δημοσιογράφους και αρχίσαμε να την οργανώνουμε. Κανείς μας τότε δεν πίστευε ότι το κάλεσμά μας στους πολίτες να έρθουν να συμπαρασταθούν θα είχε τέτοια ανταπόκριση από το πρώτο βράδυ και όλες τις επόμενες μέρες. Ούτε κανείς μας είχε στο μυαλό του ότι βδομάδες μετά, θα είμαστε ακόμα εδώ. Αλλά είμαστε».10
Εκείνοι οι αγώνες σε όλα τα μέτωπα γκρέμισαν την συγκυβέρνηση δείχνοντας ότι το κίνημα έχει τη δύναμη να ρίχνει κυβερνήσεις και να βάζει στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα του ποια είναι η εναλλακτική. Αυτά είναι πολύτιμη εμπειρία για το σήμερα και το ρόλο που πρέπει να παίζει η Αριστερά για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις.
Δεν είναι μόνο το ΠΑΣΟΚ που εξακολουθεί να είναι τόσο δεξιό ώστε να πορεύεται ξανά προς συγκυβέρνηση με τη Νέα Δημοκρατία. Είναι και ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ξεφορτώθηκε τον Κασσελάκη, αλλά δεν άλλαξε τη δεξιόστροφη πορεία του. Ούτε στα λόγια ούτε στην πράξη δεν υπάρχει μια πολιτική και ένας προσανατολισμός για την ανατροπή της κυβέρνησης. Αντίθετα, αυτό που επικρατεί είναι η αποδοχή ότι ο Μητσοτάκης θα κυβερνάει μέχρι το 2027 και η μάχη θα δοθεί τότε στις κάλπες. Ακόμα χειρότερα, δεν υπάρχει καμιά αναζήτηση για το τι πήγε στραβά την προηγούμενη φορά. Ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε η Νέα Αριστερά δεν βλέπουν τις ρίζες της κρίσης τους στην κοινοβουλευτική στρατηγική που χαράμισε το κίνημα που είχε ρίξει τους Σαμαροβενιζέλους.
Κι όμως, είναι πολύτιμο να θυμόμαστε ότι η αντικαπιταλιστική αριστερά προειδοποιούσε από τότε ότι χρειαζόμαστε επαναστατική στρατηγική. Από το καλοκαίρι του 2014, πριν ακόμα ο ΣΥΡΙΖΑ να έχει γίνει κυβέρνηση τον Γενάρη του 2015, οι σελίδες αυτού του περιοδικού έβαζαν τα ζητήματα:
«Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να ξεγλυστράει με τον πιο εύκολο τρόπο αποδίδοντας σε κάθε κριτική που δέχεται από τα αριστερά της τη ρετσινιά του «σεχταρισμού». Είναι άραγε «σεχταριστικό» να επισημαίνουμε τις αντιφάσεις μιας ηγεσίας που υπόσχεται απαλλαγή από τα δεσμά των μνημόνιων χωρίς ρήξη με τον ζουρλομανδύα της ευρωζώνης και με πλήρη αφοσίωση στις κοινοβουλευτικές διαδικασίες; Προφανώς όχι. Χιλιάδες αγωνιστές που έδωσαν τις μάχες των τελευταίων δυο χρόνων, που οργάνωσαν τις απεργίες, τις καταλήψεις και τα συλλαλητήρια που γονάτισαν τον ΓΑΠ και τον Παπαδήμο έχουν κάθε δικαίωμα να θέτουν τα κρίσιμα ερωτήματα:
Μπορούμε να απαλλαγούμε από την Τρόικα χωρίς ρήξη με τους δυο από τους τρεις κέρβερους που την αποτελούν, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Κομισιόν της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Τι σημαίνει δημόσιος έλεγχος στο τραπεζικό σύστημα χωρίς κρατικοποίηση των τραπεζών και επιβολή εργατικού ελέγχου; Είναι δυνατόν να διαγράψουμε το χρέος αν παραιτηθούμε προκαταβολικά από τις «μονομερείς ενέργειες» ή μήπως αυτή η παραίτηση οδηγεί σε διαπραγματεύσεις τύπου PSI; Κανένας τίμιος συνδικαλιστής δεν κάθεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την εργοδοσία αποκηρύσσοντας προκαταβολικά τα πιο ισχυρά όπλα του σωματείου του – γιατί η Αριστερά να μπει σε «αναδιαπραγμάτευση» του Μνημόνιου έχοντας αποκλείσει προκαταβολικά τη ρήξη με το ευρώ και τη μονομερή διαγραφή του χρέους;».11
Ήταν μια κριτική της ρεφορμιστικής στρατηγικής που όχι μόνο δεν ήταν «σεχταρισμός», αλλά αποδείχθηκε πέρα για πέρα βάσιμη, καθώς τώρα πια ξέρουμε τι έγινε το 2015. Ούτε σήμερα είναι «σεχταριστική» η συζήτηση για την στρατηγική. Επιμένουμε σε αυτά τα ζητήματα, όχι για να κινηθούμε μόνοι μας «εμείς οι μόνοι συνεπείς», αλλά να οπλίσουμε την κοινή ενωτική δράση με τον προσανατολισμό που χρειάζεται για να νικάει. Το Ενιαίο Μέτωπο είναι αναπόσπαστο κομμάτι της επαναστατικής στρατηγικής.
Αυτό είναι κάτι που η ηγεσία του ΚΚΕ φροντίζει να «ξεχνάει». Η κοινή δράση δεν υπάρχει ούτε στη θεωρία του ούτε στην πρακτική του. Προβάλλει μόνο τις κινητοποιήσεις που ελέγχει το ίδιο. Αν δεν τις ελέγχει, προσπαθεί να τις απομονώσει ή να τις διασπάσει, όπως έχει κάνει πολλές φορές. Ο τρόπος με τον οποίο ντύνει τον σεχταρισμό της η ηγεσία του ΚΚΕ έχει οδηγήσει κάποιους να νομίζουν ότι έχει εξελιχθεί μια “αριστερή” στροφή. Ο πολύς αντικαπιταλισμός στα λόγια δεν έχει κάνει πιο αριστερό το ΚΚΕ. Αντίθετα, οι επιλογές του λογοδοτούν στην ίδια ρεφορμιστική στρατηγική που μετράει τους ταξικούς συσχετισμούς με κριτήριο τα εκλογικά ποσοστά του κόμματος. Οι αγώνες για να κλιμακωθούν πρέπει να περιμένουν να ανέβει η εκλογική επιρροή του κόμματος. Μέχρι τότε, «δεν μας παίρνει».
Επαναστατική στρατηγική
Η Αριστερά της σύγκρουσης και της ανατροπής για να συγκροτηθεί, να ενισχυθεί και να παίξει το ρόλο της χρειάζεται να θυμηθεί και να ξανα-ανακαλύψει την παράδοση του Λένιν, του Τρότσκι και του Γκράμσι. Δύναμη της είναι τα πρωτοπόρα κομμάτια της εργατικής τάξης και αυτά προσπαθεί να κερδίσει και να αναδείξει. Όχι όμως για να τα απομονώσει από τον κορμό της τάξης. Το αντίθετο ισχύει, η συγκρότηση της πρωτοπορίας γίνεται σε κοινή δράση και διάλογο με την τάξη. Όπως τόνιζε ο Λένιν στο κείμενό του για τον «Αριστερισμό»:
«“με μόνη την πρωτοπορία δεν μπορούμε να νικήσουμε”, ότι πρέπει οι πλατιές μάζες των εργαζόμενων και των καταπιεσμένων από το κεφάλαιο να πάρουν θέση ανοιχτής υποστήριξης της πρωτοπορίας ή έστω ευμενούς ουδετερότητας και για να φτάσουν “να πάρουν μια τέτοια θέση δεν αρκεί μόνο η προπαγάνδα, μόνο η ζύμωση. Για να γίνει αυτό χρειάζεται η πολιτική πείρα των ίδιων των μαζών. Τέτοιος είναι ο βασικός νόμος όλων των μεγάλων επαναστάσεων”.
Ο Λένιν υπήρξε ένας διανοητής της πράξης και υπέρμαχος της άποψης των Μαρξ και Ένγκελς ότι “η θεωρία μας δεν είναι δόγμα, μα καθοδήγηση για δράση»”. Ήταν αυτός που επέμενε ότι “δεν μπορεί να υπάρξει επαναστατική πράξη χωρίς επαναστατική θεωρία”, αλλά τώρα υπογραμμίζει ότι “η σωστή επαναστατική θεωρία, με τη σειρά της δεν είναι δόγμα, αλλά διαμορφώνεται τελικά μόνο με τη στενή σύνδεση με την πρακτική δράση ενός πραγματικά μαζικού και πραγματικά επαναστατικού κινήματος”»(…).12
Η ενιαιομετωπική δράση είναι το κλειδί για να φτάσει η επαναστατική Αριστερά σε διπλή νίκη. Και να μπορεί να βοηθάει τους αγώνες να νικάνε στο εδώ και τώρα, αλλά και συγκροτεί τις δυνάμεις της ως τον «οργανικό διανοούμενο» της τάξης με την έννοια που χρωστάμε στον Γκράμσι.
«Το Ordine Νuovo εργαζόταν βδομάδα τη βδομάδα για να αναπτύξει ορισμένες μορφές νέας διανόησης και αυτό δεν ήταν κάποιος ασήμαντος λόγος για την επιτυχία του (…) Ο τρόπος ύπαρξης του νέου διανοούμενου δεν μπορεί πια να συνίσταται στην ευφράδειά του, στη στιγμιαία και εξωτερική διέγερση των συναισθημάτων και του πάθους, αλλά πρέπει να αποτελείται από την ενεργό ανάμειξη στην πρακτική ζωή ως οικοδόμου και οργανωτή…».13
Η εργατική τάξη σήμερα βράζει από την οργή της για τους διαχειριστές ενός συστήματος σε κρίση και έχει τη δύναμη να τους ανατρέψει. Αρκεί η Αριστερά να πάψει να τη βλέπει σαν ομάδα ψηφοφόρων και να χτίσει τους δεσμούς με την τάξη μέσα στη δράση και με οδηγό την στρατηγική της επαναστατικής ανατροπής.
Σημειώσεις
1. Bond market ‘police’ are back as investors patrol spending plans, Financial Times 11 January 2025, https://www.ft.com/content/2d92cc96-474e-453b-9121-fbfbb4f749d6
2. Στέλιος Μιχαηλίδης, 2024 - Χρονιά Αγώνων και κατρακύλας της ΝΔ, Εργατική Αλληλεγγύη Νο1653, 31 Δεκέμβρη 2024, https://ergatiki.gr/article.php?id=36096&issue=1653
3. Μάνος Νικολάου, Τέμπη: «Μέχρι να ‘ρθει η Νέμεσις και να τους πάρει», Εργατική Αλληλεγγύη Νο1643, 16 Οκτώβρη 2024, https://ergatiki.gr/article.php?id=35803&issue=1643
4. Αργυρή Ερωτοκρίτου, Άγρια “σοδειά” γυναικοκτονιών, Εργατική Αλληλεγγύη Νο1654, 8 Γενάρη 2025, https://ergatiki.gr/article.php?id=36128&issue=1654
5. Γιώργος Πίττας, “Στη φυλακή οι δολοφόνοι του Καμράν”, Εργατική Αλληλεγγύη Νο1643, 16 Οκτώβρη 2024, https://ergatiki.gr/article.php?id=35805&issue=1643
6. Λένα Βερδέ, Αθώοι οι 9 της Πύλου, Εργατική Αλληλεγγύη Νο1623, 22 Μάη 2024, https://ergatiki.gr/article.php?id=35259&issue=1623
7. Λένα Βερδέ, Χορήγηση ασύλου σε επιζώντες της Πύλου, Εργατική Αλληλεγγύη Νο1654, 8 Γενάρη 2025, https://ergatiki.gr/article.php?id=36113&issue=1654
8. Πέτρος Κωνσταντίνου, Καλοδεχούμενοι - Ανοιχτά σύνορα - Να πέσει ο φράχτης, Σοσιαλισμός από τα κάτω Νο113, Νοέμβρης-Δεκέμβρης 2015, https://socialismfrombelow.gr/article.php?id=808&issue=113#gsc.tab=0
9. Γαλλία: Οι εκλογές, η Αριστερά και η φασιστική απειλή, Σοσιαλισμός από τα κάτω Νο 165, Ιούλης-Αύγουστος 2024, https://socialismfrombelow.gr/article.php?id=1491&issue=165#gsc.tab=0
10 Ειρήνη Φωτέλη σε συνέντευξη στο Σοσιαλισμός από τα κάτω Νο99, Ιούλης-Αύγουστος 2013, https://socialismfrombelow.gr/article.php?id=185&issue=99#gsc.tab=0
11. Πάνος Γκαργκάνας, Μια πολιτική κρίση χωρίς εύκολη λύση, Σοσιαλισμός από τα κάτω Νο92, Ιούλης-Αύγουστος 2014, https://socialismfrombelow.gr/article.php?id=254&issue=92#gsc.tab=0
12. Κώστας Τορπουζίδης, Βιβλιοκριτική Β. Ι. Λένιν Ο «Αριστερισμός», παιδική αρρώστια του κομμουνισμού, Σοσιαλισμός από τα κάτω Νο 76, Σεπτέμβρης-Οκτώβρης 2009, https://socialismfrombelow.gr/article.php?id=430&issue=76#gsc.tab=0
13. Antonio Gramsci, The formation of intellectuals, The Modern Prince and other writings, International publishers, New York, Third printing 1968, p.122