Οι απεργοί των νοσοκομείων δίνουν σκληρές απεργιακές μάχες ενάντια στην Κυβέρνηση του Θανάτου.
Η Αργυρή Ερωτοκρίτου, γιατρός στην Πολυκλινική, ξεδιπλώνει τις εικόνες της καταστροφής του ΕΣΥ αλλά και των αγώνων από τους υγειονομικούς και το κίνημα συμπαράστασης.
Πέντε χρόνια μετά το ξέσπασμα της πανδημίας του νέου κορωναϊού η συζήτηση για την κατάσταση των συστημάτων Υγείας εξακολουθεί να βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη. Η ίδια η πανδημία έριξε τα φώτα πάνω στους υγειονομικούς, που οι κυβερνήσεις τότε εν χορώ αποκαλούσαν «ήρωες», αλλά τα χρόνια μετά την πανδημία βρήκαν τις «ηρωίδες» και τους «ήρωες» υγειονομικούς συχνά σε απεργιακή σύγκρουση με τις πολιτικές που θέλουν να συρρικνώνουν τις δαπάνες για τη δημόσια υγεία. Στη χώρα μας το ζήτημα της δημόσιας Υγείας είναι ένα από τα δυσκολότερα θέματα για τη δολοφονική κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ακριβώς λόγω του διαρκούς ξεσηκωμού των εργαζομένων της αλλά και των χρηστών της.
Τα στελέχη της κυβέρνησης και ειδικά ο υπουργός Υγείας Άδωνης Γεωργιάδης αρέσκονται να επαναλαμβάνουν ότι η εικόνα των ελλείψεων ανθρωπίνου δυναμικού στα νοσοκομεία και τις δομές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) είναι πανευρωπαϊκό φαινόμενο προσπαθώντας να αποφύγουν τις ευθύνες τους για την τραγική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η δημόσια Υγεία στη χώρα. Αν αυτό συμβαίνει σε στιγμές που αναγκάζονται στοιχειωδώς να απαντήσουν σε κρίσιμα ζητήματα για την υγεία, σε άλλες στιγμές επιμένουν ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα στα νοσοκομεία, ότι έχουν γίνει τεράστιες βελτιώσεις και ότι οι δαπάνες για την Υγεία είναι μεγαλύτερες από ποτέ άλλοτε.
Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική από όσα ισχυρίζονται όμως. Οι εκθέσεις του ΟΟΣΑ για την υγεία στην Ελλάδα το 2023 και το 2024 είναι αποκαλυπτικές από πολλές απόψεις. Πρώτα από όλα δείχνει ότι η Ελλάδα έχει μία από τις χαμηλότερες δαπάνες μεταξύ των χωρών της ΕΕ για την Υγεία ως ποσοστό επί του ΑΕΠ της και ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ιδιωτικής δαπάνης (δηλαδή έξοδα που δεν αποζημιώνονται από το ΕΟΠΥΥ) (εικόνα 1). Παράλληλα, από αυτές τις δαπάνες ένα απειροελάχιστο ποσοστό δαπανάται για την πρόληψη και την μακροχρόνια φροντίδα σε σύγκριση με το μέσο όρο της ΕΕ.1 Ο τομέας στον οποίο η Ελλάδα καταγράφει ένα από τα χειρότερα ποσοστά είναι η μη πραγματοποίηση ιατρικών εξετάσεων ή θεραπειών: έχει το χειρότερο ποσοστό σε πληθυσμούς χαμηλών εισοδημάτων στην ΕΕ (23% εδώ, μέσος όρος ΕΕ 4%) και την ίδια στιγμή τις μεγαλύτερες ανισότητες στο εσωτερικό του πληθυσμού της βάσει του εισοδήματος. Είναι ένας δείκτης που δείχνει πόσες εξετάσεις ή θεραπείες δεν γίνονται λόγω κόστους, απόστασης ή χρόνου αναμονής.
Λίγες εβδομάδες πριν, η έρευνα του ΚΕΠΥ2,3 αποκάλυπτε τις χαμένες χειρουργικές επεμβάσεις μέσα στα χρόνια της πανδημίας σε συνδυασμό με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης για τα «δωρεάν» απογευματινά χειρουργεία και τον δήθεν προοπτικό «μηδενισμό» της λίστας αναμονής. Η μετατροπή των νοσοκομείων σε νοσοκομεία μίας νόσου για την όπως-όπως αντιμετώπιση της πανδημίας μετατρέποντας χειρουργικές αίθουσες σε μονάδες ενατατικής θεραπείας και εργαζόμενες/ους όλων των ειδικοτήτων του χειρουργικού τομέα σε προσωπικό για την αντιμετώπιση των covid περιστατικών σήμανε ότι χάθηκαν την περίοδο 2020-2023 360.000 έως 540.000 χειρουργικές επεμβάσεις, δηλαδή σχεδόν όσες αντιστοιχούν σε ένα ολόκληρο έτος για το ΕΣΥ. Με βάση αυτά τα στοιχεία καταλαβαίνουμε πόσο κοροϊδία είναι τα 34.000 χειρουργείων που επιδοτεί το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η κοροϊδία δεν σταματά στο γεγονός ότι ο αριθμός τους είναι ελάχιστος μπροστά στον αριθμό αυτών που χάθηκαν αλλά έχει να κάνει και με το αν είναι δωρεάν: τα πρώτα 800 πληρώθηκαν κανονικά από τους ασθενείς.
Το ζήτημα της υποστελέχωσης των δημοσίων δομών Υγείας είναι κεντρικό και είναι από τις βασικές αιτίες που κινητοποιεί απεργιακά τους υγειονομικούς τα τελευταία χρόνια. Οι ομοσπονδίες των εργαζομένων στα δημόσια νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ-ΟΕΝΓΕ) ανέδειξαν πολλές φορές τα τεράστια κενά που ξεπερνούν τις τριάντα χιλιάδες οργανικών θέσεων.4 Η Ελλάδα κατέχει την τελευταία θέση σε ότι αφορά την αναλογία νοσηλευτικού προσωπικού ανά χιλίους κατοίκους ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ (3,8 νοσηλεύτριες/ες με το μέσο όρο της ΕΕ να είναι 9,2). Το ζήτημα όμως δεν είναι μόνο ότι «δεν υπάρχουν» νοσηλευτές (όπως λέει η κυβέρνηση λες και είναι φυσικό φαινόμενο) αλλά ότι οι νοσηλευτές αμοίβονται σχεδόν με το μηνιάτικο ενός ανειδίκευτου εργάτη ενώ στην πραγματικότητα όλη η λειτουργία του ΕΣΥ στηρίζεται πάνω τους.
Επίσης, δημιουργούνται οι λεγόμενες «υγειονομικές έρημοι»5 λόγω της ακραίας συγκέντρωσης των γιατρών στο λεκανοπέδιο της Αττικής σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα, ενώ παράλληλα η χώρα έχει το μικρότερο ποσοστό γενικών- οικογενειακών γιατρών. Την ειδικότητα εκείνη δηλαδή στην οποία θα έπρεπε να στηριχθεί ο θεσμός του προσωπικού-οικογενειακού γιατρού, το μεγάλο δίκτυο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
Αυτά είναι δεδομένα που φουσκώνουν την οργή του κόσμου σε κάθε σημείο. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι η υπόθεση της υπεράσπισης της δημόσιας Υγείας είναι εκείνη που έχει καταφέρει να ξεσηκώσει πανεργατικές απεργίες ή συλλαλητήρια ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα σημεία ή σε πόλεις και νησιά που είχαν πολλά χρόνια να οργανώσουν το οτιδήποτε. Για παράδειγμα το Νοέμβρη που μας πέρασε η νεφρολόγος Π. Κιόρτεβε, μέλος του ΔΣ των γιατρών του νοσοκομείου της Δράμας, μετέφερε μια τέτοια εικόνα στην Εργατική Αλληλεγγύη:
«Δεν έχει ξαναγίνει ποτέ κάτι παρόμοιο στην πόλη. Για πρώτη φορά αισθάνθηκα ως υγειονομικός ότι δεν είμαστε μόνοι μας στον αγώνα που δίνουμε. Η συμμετοχή του κόσμου ήταν συγκινητική. Συμμετείχαν Δραμινοί κάθε ηλικίας, από τους μαθητές μέχρι τους συνταξιούχους, οι ελάχιστοι φοιτητές της πόλης, οι επαγγελματίες που έκλεισαν τα μαγαζιά τους, συνάδελφοι που έκλεισαν τα ιδιωτικά τους ιατρεία και ασθενείς μας. Η πρωτοβουλία ανήκει σε πέντε ενεργούς πολίτες της Δράμας που επί δύο μήνες έκαναν μια τεράστια καμπάνια ενημέρωσης. Η κινητοποίηση ξεκίνησε με προσυγκέντρωση των υγειονομικών στην Πλατεία Δικαστηρίων, κάναμε πορεία με πανό και συνθήματα για να φτάσουμε στην κεντρική πλατεία όπου ενωθήκαμε με τους υπόλοιπους φορείς. Εκεί έγιναν χαιρετισμοί από υγειονομικούς, συλλόγους καρκινοπαθών και νεφροπαθών και άλλους, ενώ ακολούθησε συναυλία».6
Η Κρήτη έχει οργανώσει πολλές τέτοιου τύπου, πανεργατικές απεργίες για την υπεράσπιση των νοσοκομείων σε όλο το νησί που απειλούνται με συγχωνεύσεις, κλεισίματα και ιδιωτικοποιήσεις. Σε όλα τα σημεία που επισκέφθηκε ο υπουργός Υγείας του επιφύλασσαν «θερμή» υποδοχή και οι κάτοικοι αλλά και οι υγειονομικοί.
Εκτός όμως από τις εγκληματικές ελλείψεις υπάρχει και η εικόνα των θανατερών ιδιωτικοποιήσεων. Η μετατροπή του μοναδικού ογκολογικού κέντρου παιδιών σε ΝΠΙΔ7 και το χάρισμα του στη Μαριάννα Βαρδινογιάννη σημαίνει ότι εκεί «οι ασφαλισμένοι θα πληρώνουν και οι ανασφάλιστοι θα πεθαίνουν», καθώς οι πόροι του Κέντρου θα προέρχονται από τις εισπράξεις από τις ιατρικές πράξεις και τα ημερήσια νοσήλεια. Το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό των ογκολογικών κλινικών των δύο παιδιατρικών μεταφέρονται στο ΝΠΙΔ «Ογκολογικό Νοσοκομείο Παίδων “Μαριάννα Βαρδινογιάννη - ΕΛΠΙΔΑ”» με το εργασιακό τους καθεστώς να καθορίζεται από τη διοίκηση.8 Επιπλέον μεθοδεύεται η ιδιωτικοποίηση της διαδικασίας των μεταμοσχεύσεων οργάνων και η μεταφορά της στο Ωνάσειο με κλεισίματα μονάδων μεταμόσχευσης – όπως προσπαθεί να γίνει στον Ευαγγελισμό και ταυτόχρονη σκληρή υποχρηματοδότηση άρα και υποβάθμιση των τμημάτων Ανοσολογίας - Ιστοσυμβατότητας του ΕΣΥ, που βρίσκονται στον «Ευαγγελισμό» και το «Γ. Γεννηματάς».9
Φυσικά αυτά δεν γίνονται γιατί τα «ευαγή» ιδρύματα θέλουν να στηρίξουν τη δημόσια Υγεία του κόσμου ή τους τόσο ευαίσθητους τομείς του παιδικού καρκίνου και των μεταμοσχεύσεων, αλλά για να εκμεταλλευτούν οικονομικά αυτούς τους τομείς. Η κυβέρνηση ψήφισε τον Νοέμβρη πρόσθετη επιχορήγηση δύο εκατομμυρίων ευρώ στο Ωνάσειο για τα επόμενα δύο χρόνια για τη στήριξη των μεταμοσχεύσεων. Με αντίστοιχα βήματα κινούνται και σε άλλους κρίσιμους τομείς στα νοσοκομεία όπως είναι η Ψυχική Υγεία και η Απεξάρτηση. Ο ΠΟΥ διαπιστώνει ότι ένας στους 4-5 κατοίκους της χώρας μας αντιμετωπίζει ψυχική νόσο (με συχνότερες την κατάθλιψη, τις αγχώδεις διαταραχές και τις εξαρτήσεις) αλλά η κυβέρνηση και ο υφυπουργός Υγείας Βαρτζόπουλος επιμένουν να ιδιωτικοποιήσουν και αυτόν τον τομέα.
Όλα τα παραπάνω είναι σκληρές ταξικές επιθέσεις από την πλευρά της κυβέρνησης και της κυρίαρχης τάξης στο κοινωνικό κράτος και το δικαίωμα στην πρόσβαση στη δημόσια Υγεία. Είναι επιθέσεις που έχουν σαν στόχο τον δραστικό περιορισμό των δημοσίων δαπανών για την Υγεία με συνακόλουθο τον περιορισμό του ποιοι έχουν πρόσβαση σε αυτήν. Στην εποχή της πολυκρίσης του καπιταλισμού προτεραιοποιούνται οι πολεμικές δαπάνες, η κερδοφορία του τραπεζικού συστήματος και άλλες εξίσου καταστροφικές επιλογές από τις κυβερνήσεις. Αν όμως όλα τα παραπάνω αφορούν σε συνθήκες «ηρεμίας» στην υγεία, δηλαδή μη επείγουσες συνθήκες, τι θα συνέβαινε σε μία νέα πανδημία;
Οι ηγέτες όλων των χωρών με το ξέσπασμα της πανδημίας του COVID-19 εύκολα μπορούσαν να δηλώσουν δημόσια ότι «δεν το περίμεναν». «Κανείς δεν ήξερε ότι θα ερχόταν μια πανδημία ή μία επιδημία τέτοιων διαστάσεων. Κανείς δεν έχει ξαναδεί κάτι τέτοιο στο παρελθόν» δήλωνε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντ. Τράμπ στις 16/3/2020. Σε αυτό το μήκος κύματος κινούνταν όλες οι ηγεσίες διεθνώς αλλά αποδείχθηκε πόσο χοντροκομμένα ψέματα έλεγαν.
Τρία και ένα βασικά συμπεράσματα χρειάζεται να κρατήσουμε από την εμπειρία της πανδημίας του COVID-19 και που έχουν αποδειχτεί με τον πιο τραγικό τρόπο.
Το πρώτο είναι ότι οι κυβερνήσεις γνώριζαν για την πιθανότητα εκδήλωσης μίας τέτοιας πανδημίας. Από τις σελίδες αυτού του περιοδικού γράψαμε πολλές φορές γύρω από το συγκεκριμένο ζήτημα αλλά βοηθητικό είναι και το βιβλίο του Μάικ Ντέιβις με τίτλο «Ηρθε το τέρας–covid-19, γρίπη των πτηνών και λοιμοί του καπιταλισμού» που κυκλοφόρησε πρόσφατα και στα ελληνικά. Οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες επέλεγαν να αγνοούν τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων για την ισχυρή πιθανότητα εκδήλωσης μίας τέτοιας πανδημίας. Κυβερνήσεις και εταιρείες δεν αγνοούσαν απλά τις προειδοποίησεις, αλλά ξήλωναν και όποια προληπτικά μέτρα μπορεί να είχαν ληφθεί στο παρελθόν. Δείτε για παράδειγμα το κλείσιμο του Λοιμωδών στην Αγία Βαρβάρα της Αττικής ή τις διαρκείς επιθέσεις συρρίκνωσης του νοσοκομείου Θώρακος «Η Σωτηρία».
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι η πανδημία του COVID-19 και η διαχείρισή της ήταν σκληρά ταξική. Όσο πιο φτωχός ήσουν τόσο πιο εκτεθειμένος ήσουν στις καταστροφικές συνέπειες του ιού αλλά και λιγότερο προστατευμένος από τα μέτρα που διέθετε η ανθρωπότητα για την προστασία και την αντιμετώπιση του ιού. Η συσχέτιση της οικονομικής κατάστασης ενός πληθυσμού με τη σφοδρότητα που χτύπησε η πανδημία έγινε ορατή στα μάτια εκατομμυριών σε όλο τον πλανήτη. Από αυτή την άποψη οι προειδοποιήσεις του Baba Aye10 είναι ακόμα πιο διαφωτιστικές στην πολυπαραγοντική διαδικασία που δημιουργεί τις πανδημίες αλλά και τη σφοδρότητά τους:
«Οι άμεσες και έμμεσες επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής στη δημόσια Υγεία δεν μπορούν να τονιστούν υπερβολικά. Όντως, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προέβλεψε ότι θα υπάρξουν περισσότεροι από 250 χιλιάδες επιπλέον θάνατοι κάθε χρόνο από το 2030 ως το 2050, ως αποτέλεσμα της σχετιζόμενης με την κλιματική αλλαγή –υποθρεψίας, της ελονοσίας, της διάρροιας και των καταστάσεων λίγο πριν τη θερμοπληξία. Η πλειοψηφία αυτών των θανάτων θα είναι στις φτωχότερες χώρες με αδύναμα συστήματα Υγείας. Έτσι, χωρίς έκπληξη, ο δρ. Τέντρος Γκεμπερεγέσους, ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, περιέγραψε την κλιματική κρίση ως μία υγειονομική κρίση. (…) Ο καπιταλισμός είναι καταστροφικός για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη. Είναι ένα διακριτό σύστημα παραγωγής και ιδιοποίησης που υποτάσσει όλα όσα μπορεί στο σκοπό της επέκτασης του κέρδους. Αυτό θέτει το έδαφος για την κρίση στην υγεία και το κλίμα. Σαν ένα βαμπίρ, τρέφεται από όλα αυτά. Ακόμα και στις πανδημίες οι καπιταλιστές βγάζουν κέρδος. Περίπου εννιά καπιταλιστές έγιναν δισεκατομμυριούχοι από την πανδημία του Covid 19 για παράδειγμα. Με το επίπεδο της επιστημονικής γνώσης σήμερα, είναι δυνατό να θεραπεύσουμε το μεταβολικό ρήγμα μεταξύ των ανθρώπων και της υπόλοιπης φύσης. Αυτό όμως μπορεί να γίνει εφικτό μόνο σε ένα σοσιαλιστικό σύστημα, όπου η παραγωγή βασίζεται στις ανάγκες της μεγάλης πλειοψηφίας του πληθυσμού του σήμερα και του αύριο και όχι στο κέρδος ή την απληστία μιας χούφτας καπιταλιστών».11
Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι δεν έχουμε ξεμπερδέψει με την απειλή μιας νέας πανδημίας στο άμεσο μέλλον, ακριβώς γιατί δεν έχει αλλάξει τίποτα από τις αιτίες που γέννησαν την προηγούμενη. Πολύ περισσότερο, η πιθανότητα μιας νέας πανδημίας μέχρι το 2050 ξεπερνά το 48%.
Τέλος, η εμπειρία μας διεθνώς, αλλά και εδώ, κατέδειξε ένα απλό αλλά ουσιαστικό πράγμα. Το μόνο που μπορούσε να βάλει φρένο στον παραλογισμό των από τα πάνω ήταν η συλλογική δράση των εργατών ακόμα και σε συνθήκες καραντίνας. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο σήμερα. Καμία κυβέρνηση δεν θέλει ούτε μπορεί να ελέγξει τις φαρμακοβιομηχανίες ή να σχεδιάσει μία Υγεία που να λαμβάνει υπόψη της τις πραγματικές ανάγκες της συντριπτικής πλειοψηφίας. Μόνο ο συλλογικός και δημοκρατικός έλεγχος από τα κάτω των εργαζομένων στην υγεία μπορεί να το πετύχει, καλύτερα από κάθε μανατζαραίο, υπουργίσκο ή αφεντικό. Οι απεργίες με διάρκεια είναι αναγκαίο βήμα για να πετύχουμε αυτό τον κρίσιμο στόχο σε αυτές τις συνθήκες.
Σημειώσεις
1. https://www.oecd.org/en/publications/2023/12/greece-country-health-profile-2023_0d70aae7.html
2. https://www.healthpolicycenter.gr/el/publications/oi-xamenes-xeirourgikes-epemvaseis-sto-esy-kai-ta-dorean-apogevmatina-xeirourgeia-tou-tameiou-anakampsis-kai-anthektikotitas
3. https://www.efsyn.gr/ellada/ygeia/455127_esy-sto-krebati-toy-prokroysti
4. https://www.poedhn.gr/apofaseis/item/8023-apofasi-genikoy-symvouliou-9-iouniou-2023
5. Health at a Glance: Europe 2024 STATE OF HEALTH IN THE EU CYCLE
6. https://ergatiki.gr/article.php?id=35913
7. νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, https://ergatiki.gr/article.php?id=35931
8. ο.π.
9. https://www.oengegr.com/post/ενωτικο-κινημα-για-την-ανατροπη-κατω-τα-χερια-απο-τη-μοναδα-μεταμοσχευσεων-του-ευαγγελισμου
10. Συντάκτης της εφημερίδας Socialist Worker της Νιγηρίας και Συμπρόεδρος του Διεθνούς Κόμβου Υγείας της Γενεύης (G2H2)
11. https://socialismfrombelow.gr/article.php?id=1453&issue=161#gsc.tab=0