Τρεις περιοδικές εκδόσεις ξεχωρίζουν αυτό το δίμηνο, με πλούσια αφιερώματα και ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις. Μια σύντομη παρουσίασή τους θα επιχειρήσουμε σ’ αυτή την Επισκόπηση.

Η Ουτοπία (τεύχος 102, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2013) κυκλοφορεί με αφιέρωμα στις “Ακροδεξιές οργανώσεις”. Το αντιφασιστικό κίνημα για το οποίο τόσο έχουμε πασχίσει χρειάζεται, εκτός από διαρκή δράση, και την αφομοίωση των ιστορικών διδαγμάτων του παρελθόντος. Το αφιέρωμα της Ουτοπίας παρουσιάζει τις σημαντικότερες εκφάνσεις της ελληνικής ακροδεξιάς του 20ού αιώνα, που θα πρέπει να είναι αντικείμενο γνώσης και μελέτης για όλους τους αντιφασίστες και αντιφασίστριες. Δύο μελέτες δίνουν το υπόβαθρο της ελληνικής ακροδεξιάς τη δεκαετία του 1930, αυτή του Κώστα Παλούκη (“Η οικονομική κρίση, η άνοδος των Ναζί στη Γερμανία και το διακύβευμα της δημοκρατίας στην Ελλάδα του 1933”) και του Χρήστου Σουρουλή (“Η ιδεολογία της 4ης Αυγούστου”).

Στη συνέχεια, τέσσερα κείμενα εξιστορούν τη δράση ισάριθμων ακροδεξιών οργανώσεων: της αντικομμουνιστικής “Χ” υπό τον Γεώργιο Γρίβα (“Η οργάνωση Χ στην Κατοχή και τον Εμφύλιο, 1941-1949” του Ιάσονα Χανδρινού), του στρατιωτικού συνδέσμου ΙΔΕΑ (“Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών: από την ίδρυση στην εδραίωση, 1944-1952” του Δημήτρη Δεμερτζή), της Εθνικής Κοινωνικής Οργάνωσης Φοιτητών, γνωστής ως ΕΚΟΦ (“Η ΕΚΟΦ στους διαδρόμους του πανεπιστημίου και της πολιτικής: ιδεολογία και πρακτικές” των Αντώνη Αντωνίου και Νίκου Τσικρίκη) και, τέλος, της συμμορίας του Καλαμπόκα στην Πάτρα που δολοφόνησε τον καθηγητή Νίκο Τεμπονέρα (“Στρατηγικές της βίας: Η “Ομάδα Κρούσης” της ΟΝΝΕΔ Αχαϊας” του Άκη Παλαιολόγου). “Ζητήματα νομικής αντιμετώπισης του ναζισμού” διερευνά στο άρθρο του ο Δημήτρης Σαραφιανός.

Δύο κείμενα επιχειρούν τέλος μια πιο συνθετική ανάλυση της φασιστικής απειλής στο σήμερα: αυτό του Δημήτρη Μπελαντή (“Για το σύγχρονο φασιστικό φαινόμενο και τις αιτίες του”) και του Δημήτρη Γρηγορόπουλου (“Φασισμός και Χρυσή Αυγή”). Και τα δύο άρθρα εντοπίζουν σωστά την ανάδυση της Χρυσής Αυγής στην καπιταλιστική κρίση και στην απώλεια της κοινωνικής και πολιτικής ηγεμονίας από τις κυρίαρχες αστικές δυνάμεις. Ωστόσο, και οι δύο αναλύσεις θα ήταν πολύ πλουσιότερες αν ενέτασσαν στο σκεπτικό τους τον κομβικό ρόλο του ρατσισμού στην ανάδυση της Χρυσής Αυγής (στοιχείο που λείπει εμφατικά κι απ’ τις δύο). Και βέβαια, η κατάληξη του άρθρου του Δ. Γρηγορόπουλου είναι κάτι παραπάνω από συζητήσιμη: η άνευ κριτικής προώθηση της στρατηγικής του Δημητρώφ στο 7ο Συνέδριο της Κομιντέρν, αυτής των “Λαϊκών Μετώπων”, δεν αποτελεί την καλύτερη αφετηρία για τη στρατηγική του αντιφασιστικού κινήματος στο σήμερα.

Η Μαρξιστική Σκέψη (τόμος 9, Απρίλιος-Ιούνιος 2013) κυκλοφορεί με αφιέρωμα στην “Κυβέρνηση της Αριστεράς”, αλλά και θεματικές για την Κομμουνιστική Διεθνή και τον Καρλ Μαρξ. Για το ενδεχόμενο μιας κυβέρνησης της Αριστεράς στο σήμερα και τα ζητήματα που αυτή θέτει, το περιοδικό δημοσιεύει συνεντεύξεις μελών του ΣΥΡΙΖΑ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ (Λ. Βατικιώτης, Ρ. Δούρου, Θ. Καμπαγιάννης, Σ. Σακοράφα, Κ. Σκορδούλης, Π. Σωτήρης, Γ. Τόλιος). Για τα διδάγματα της Κομμουνιστικής Διεθνούς, γράφουν ο Τζον Ριντέλ και ο Δημήτρης Αστερίου, ενώ – μαζί με ένα κείμενο του Γκριγκόρι Ζηνόβιεφ – δημοσιεύονται οι “Θέσεις για το Ενιαίο Μέτωπο” του 4ου Συνεδρίου. Τέλος, στο αφιέρωμα για τον Καρλ Μαρξ, ξεχωρίζουμε το κείμενο του Τάκη Μαστρογιαννόπουλου “Οι Μαρξ και Ένγκελς και η Ένωση των Κομμουνιστών”, που αποτελεί προδημοσίευση του βιβλίου του που ήδη εμφανίστηκε στις προθήκες με τίτλο: “Η Άνοδος και η Πτώση των Εργατικών Διεθνών, Κύκλος 1ος: από τους Προδρόμους στην 1η Διεθνή” (εκδ. Τόπος).

Για όσες και όσους διαβάζουν αγγλικά, είναι πλέον διαθέσιμο στο Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο το νέο τεύχος του περιοδικού International Socialism Journal (n. 138, Spring 2013). Όλο το τεύχος είναι πολύ δυνατό. Ξεχωρίζουμε: το εισαγωγικό κείμενο του Alex Callinicos με τίτλο “Οικονομικά μπλουζ” για τη συνεχιζόμενη οικονομική (και πολιτική) κρίση της ευρωζώνης, και όχι μόνο· το κείμενο του Joseph Choonara με τίτλο “Οι ταξικοί αγώνες στην Ευρώπη” και θέμα μια συνολική αποτίμηση του εργατικού κινήματος στην Ευρώπη της κρίσης, με έμφαση σε Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία και φυσικά Βρετανία (η Πορτογαλία καλύπτεται από το σχετικό άρθρο της Catarina Principe)· το άρθρο του John Rose με θέμα τον “Αριστερισμό” του Λένιν· και την μελέτη της Sheila McGregor για το γυναικείο ζήτημα με τίτλο “Μαρξισμός και γυναικεία καταπίεση σήμερα”. Σε συνέχεια προηγούμενων συζητήσεων που έχουν ανοίξει στο περιοδικό, δημοσιεύονται οι παρεμβάσεις του Θανάση Καμπαγιάννη με τίτλο “Ελλάδα, πολιτική και μαρξιστική στρατηγική” για τη συζήτηση σχετικά με τον ΣΥΡΙΖΑ και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, καθώς και του Ian Birchall με τίτλο “Κάποιες σκέψεις για τον Πάουλ Λέβι”.

Η δημοσίευση του βιβλίου του Donny Gluckstein με τίτλο “A people’s history of the Second World War: Resistance versus Empire” (Pluto, 2012) [Μια λαϊκή ιστορία του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου: Αντίσταση εναντίον Αυτοκρατορίας] έχει αναθερμάνει μια κλασική, αλλά όχι τελειωμένη, συζήτηση: ήταν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ιμπεριαλιστικός ή αντιφασιστικός; Ή μήπως και τα δύο; Ο Λέανδρος Μπόλαρης παρεμβαίνει στη σχετική συζήτηση με μια εκτεταμένη βιβλιοκριτική του βιβλίου του Gluckstein (“Δύο σε έναν;”), έχοντας οδηγό μια πλούσια γνώση της ιστοριογραφίας της περιόδου και βέβαια τις ιδέες του Τρότσκι.