Πού βαδίζει η οικονομία το 2013; Αν δει κάποιος τα ετήσια βραβεία που μοιράζουν μεταξύ τους οι πρωτεργάτες της καταστροφής, η απάντηση είναι μάλλον προφανής: ξανά προς το γκρεμό, εάν δεν τους σταματήσουμε.

Με αυτή τη γεύση μπήκε το 2013, καθώς η κρίση επεκτείνεται πέρα από την οικονομία, στην πολιτική και την ιδεολογία, με την εργατική αντίσταση να απλώνεται από την Αθήνα, τη Μαδρίτη, τη Λισαβόνα και το Λονδίνο, μέχρι το Κάιρο και τη Νέα Υόρκη.

Γι’ αυτό φαντάζει τόσο γελοίο, ο Αντώνης Σαμαράς να ανακηρύσσεται «Πολιτικός της Χρονιάς» στην Ευρώπη για το 2012 από την γερμανική οικονομική εφημερίδα Handelsblatt. Είναι σαν να κέρδιζε ένα χρόνο πριν ο Παπακωνσταντίνου το βραβείο του καλύτερου επιτελάρχη των μνημονίων και να του το απένεμε ο… «θρύλος» της Proton Bank, ο Λαυρεντιάδης. Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει.

Το «παράσημο» του Σαμαρά ήρθε λίγες μόνος ημέρες μετά την ανάδειξη του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Μάριο Ντράγκι, ως «Πρόσωπο της Χρονιάς» στην ανασκόπηση των Financial Times, για τους χειρισμούς του να επεκτείνει τις «ενέσεις ρευστότητας» προκειμένου να αποφευχθεί κατάρρευση του ευρώ και του τραπεζικού συστήματος.

Και μάλιστα, όταν το 2012 ήταν η χρονιά των πιο καραμπινάτων τραπεζικών σκανδάλων. Με τους τραπεζίτες, 5 χρόνια από το χρηματοπιστωτικό κραχ, να συνεχίζουν τα ίδια και χειρότερα. Δεν είναι μόνο τα σκάνδαλα φοροδιαφυγής και μαγειρέματος ισολογισμών που αποκαλύφθηκαν λίγο πριν φύγει το 2012 στους δίδυμους γυάλινους πύργους της Φρανκφούρτης στο επιβλητικό μέγαρο της Deutsche Bank, της τράπεζας που αποτελεί το μεδούλι στη ραχοκοκαλιά της γερμανικής οικονομίας.

Το «βραβείο» για τις απάτες της χρονιάς αδιαφιλονίκητα πάει στο σκάνδαλο Libor, όπου τα μεγαλύτερα ονόματα της βαριάς τραπεζικής βιομηχανίας (Bank of Scotland, HSBC, JPMorgan, Deutsche Bank, Barclays, UBS, Citigroup) συνωμότησαν για να χειραγωγήσουν το βασικό επιτόκιο αναφοράς στο διεθνές διατραπεζικό σύστημα, που καθορίζει κάθε κίνηση επιτοκίου σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Κοινή πρακτική

Τα τεράστια ποσά που εξανεμίστηκαν σε χρηματιστηριακό τζόγο, τα σκάνδαλα πώλησης «ακατάλληλων» επενδυτικών προϊόντων και οι κατηγορίες για βαριές απάτες, όπως ξέπλυμα μαύρου χρήματος, ήταν κοινή πρακτική σχεδόν σε όλους τους οίκους των μεγάλων χρηματοπιστωτικών κέντρων της Δύσης, σε ΗΠΑ, Βρετανία, Ελβετία, Γερμανία, αλλά και σε Ολλανδία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία και φυσικά στην Ελλάδα, χωρίς να λείπουν από τον κατάλογο αναδυόμενοι κολοσσοί της Ανατολής.

Δεν είναι πρώτη φορά που τα «ζόμπι» του καπιταλισμού βραβεύουν τις βρομιές τους, στη χειρότερη κρίση του συστήματος. Την Πρωτοχρονιά του 2008 οι Financial Times (FT) είχαν ανακηρύξει «Άνθρωπο της Χρονιάς», τον τότε διοικητή της ΕΚΤ, Ζαν-Κλοντ Τρισέ, για τους χειρισμούς του στην αντιμετώπιση της κρίσης μετά το καλοκαίρι του 2007 όταν έσκασε η φούσκα των subprime στις ΗΠΑ.

Ωστόσο, μερικούς μήνες αργότερα η συνταγή του, να ανεβάσει τα επιτόκια επειδή πίστεψε ότι η κρίση γρήγορα θα ξεπεραστεί κι άρα το πρόβλημα θα είναι ο πληθωρισμός, δεν δούλεψε, καθώς ανέβασε στα ύψη το ευρώ και έφερε μια ανάσα πριν το έμφραγμα τη Γαλλία και τη Γερμανία παρά τη γενναιόδωρη στήριξη των τραπεζών. Αλλά, ούτε η επόμενη φάση μείωσης των επιτοκίων λειτούργησε, παρά τις αυξημένες «ντόπες» στο τραπεζικό σύστημα μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers στα τέλη του 2008.

Παντού τα οικονομικά επιτελεία προσπαθούν να ερμηνεύουν τις κρίσεις ως «τυχαίο, συγκυριακό φαινόμενο». Οι θεωρίες ότι οι οικονομικές κρίσεις είναι «κυκλικά φαινόμενα», που κρατούν μόνο μερικούς μήνες (15-20 κατά μέσο όρο), ήταν το πιο συνηθισμένο μοτίβο στις περισσότερες mainstream αναλύσεις.

Η κρίση που ξέσπασε πριν 5 χρόνια έσπασε αυτή την ψεύτικη εικόνα. Τα ίδια αδιέξοδα αντιμετωπίζει και ο διάδοχος του Τρισέ. Από το φθινόπωρο του 2011 που ανέλαβε ο Ντράγκι τα ηνία της ΕΚΤ βρίσκεται σε αδυναμία να λύσει τη ρίζα της κρίσης – όπως όλοι οι κεντρικοί τραπεζίτες. Απλά κερδίζουν χρόνο με διάφορα κοκτέιλ «ενέσεων» χρήματος για να καλύπτουν τρύπες προσωρινά μέχρι το επόμενο αδιέξοδο, τροφοδοτώντας φούσκες στα χρηματιστήρια. Τώρα ψάχνουν τρόπους τραπεζικής και δημοσιονομικής ενοποίησης της μόνιμης λιτότητας υπό την εποπτεία της Φραγκφούρτης (κάπου προς το 2014), εν μέσω έντονης διαμάχης στους κόλπους της Ε.Ε. για το ποιος θα πληρώνει το πιθανό κόστος χρεοκοπιών.

Εξίσου αναποτελεσματική αποδεικνύεται και η αμερικανική κεντρική τράπεζα (Fed). O διοικητής της, Μπεν Μπερνάνκι, από το 2009 έχει καταφύγει τρεις φορές στα «πιεστήρια» του δολαρίου – χωρίς μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα. Το χρέος διογκώνεται και η οικονομία σκαλώνει, εντείνοντας τις συγκρούσεις Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων μετά την ξεθωριασμένη νίκη Ομπάμα στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου.

Όμως, αυτά τα τρικ δεν μπορούν να συνεχίζονται για πάντα. Ο ίδιος ο Τρισέ σε συνέντευξη του στους Financial Times είχε δηλώσει πριν αποχωρήσει από την ΕΚΤ: «Και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, οι κυβερνήσεις αναγκάστηκαν να διαθέσουν κονδύλια των φορολογούμενων που αντιστοιχούν με το 27% του ΑΕΠ για πακέτα διάσωσης και εγγυήσεων [του τραπεζικού συστήματος]. Δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό συνεχώς. Οι λαοί των δημοκρατιών μας δεν θα το αποδέχονταν».

Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ξόδεψαν συνολικά 1,6 τρισ. ευρώ για να στηρίξουν τράπεζες και πολυεθνικές εταιρείες από το ξέσπασμα της κρίσης το 2008 μέχρι τα τέλη του 2011, σύμφωνα με την Κομισιόν.

Οι μεγάλες επιχειρήσεις ανά τον πλανήτη όταν «ανακάλυψαν» ότι η πτωτική τάση στις κερδοφορίες κρύβονταν κάτω από το χαλί τής «οικονομίας του χρέους», προκάλεσαν κραχ στις πραγματικές επενδύσεις, αν και κάθονται σε ένα βουνό ρευστότητας (4 τρισ. σε ΗΠΑ και Ευρώπη) από παλιότερα κέρδη που δεν θεωρούν αποδοτικό να δαπανήσουν.

Οι ιδιωτικές επενδύσεις στις πλούσιες χώρες του πλανήτη παραμένουν σχεδόν... νεκρές, σύμφωνα με έρευνα του McKinsey Global Institute (27/12). «Από το 2007 μέχρι και το τέλος του 2011 οι επενδύσεις στην Ευρωζώνη εμφανίζουν πτώση κατά 350 δισ. ευρώ, πάνω από 15%. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί, η βουτιά των επενδύσεων κατά 27% και 64% μόνο σε Ισπανία και Ιρλανδία, αντίστοιχα, ενώ στην Ελλάδα δεν έχουν ακόμη πάρει μπροστά».

Κρίση Νο 2;

Η πιθανότητα για μια «Κρίση Νο 2» είναι ορατή, εξηγεί σχόλιο στους FT (27/12): «Πρώτον, η παγκόσμια οικονομία παραμένει ακόμη ευάλωτη και ανακάμπτει πολύ αργά από την πρώτη κρίση του 2007-08. Μεγάλα χρέη επιβαρύνουν καταναλωτές και κυβερνήσεις. Οι τράπεζες διαρκώς συρρικνώνουν τους ισολογισμούς τους, μέσα στο περιβάλλον της ρυθμιστικής αυστηροποίησης. Κάθε νέο σοκ θα επιτείνει τις ανησυχίες τους και θα προκαλέσει μεγαλύτερη υπαναχώρηση.

«Δεύτερον, η οικονομική πολιτική έχει ξεχειλώσει. Τόσο η δημοσιονομική όσο και η νομισματική πολιτική έχουν φτάσει στα όριά τους. Η πρώτη κρίση προκάλεσε ύφεση στους ισολογισμούς των επιχειρήσεων και αυτό σημαίνει ότι η κεϊνσιανή στήριξη που βασίζεται σε αυξημένο κρατικό δανεισμό θα είναι αναποτελεσματική. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν κρατήσει τα ονομαστικά επιτόκια κοντά στο μηδέν για πρωτοφανές χρονικό διάστημα και διοχετεύουν ρευστότητα στις τράπεζές τους μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης (QE-εκτύπωση χρήματος).

«Υπάρχουν παντού ενδείξεις μιας κλασικής παγίδας ρευστότητας. Οι τράπεζες δεν βρίσκουν ζήτηση για νέα δάνεια και έτσι κι αλλιώς οι ρυθμιστές απαιτούν από αυτές να αυξήσουν τα αποθέματά τους. Το QE βοηθάει να τονωθούν οι τράπεζες, αλλά δεν φτάνει στην πραγματική οικονομία, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι επιπτώσεις για τους αποταμιευτές και τα συνταξιοδοτικά ταμεία. Αν συμβεί κάποιο σοκ, η κρατική πολιτική δεν μπορεί να κάνει πολλά για να το αποκρούσει».

Υπό αυτό το πρίσμα των αδιεξόδων ενός παράλογου και χαοτικού συστήματος, χρειάζεται να δει κάποιος και την κρίση στην Ελλάδα. Η νέα χρονιά ξεκίνησε με μια ενορχηστρωμένη προσπάθεια της τροϊκο-παρέας, Σαμαρά-Βενιζέλου-Κουβέλη να μας πείσουν ότι τα χειρότερα πέρασαν. Εκπέμπουν μηνύματα αισιοδοξίας επιχειρώντας να εμπεδώσουν την αίσθηση μιας ψευδεπίγραφης οικονομικής ασφάλειας και ανάτασης που... έρχεται, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει έδαφος να τη στηρίζει.

Στο εσωτερικό μέτωπο, το νέο πακέτο χρηματοδότησης συνοδεύεται από ακόμα αυστηρότερες ρήτρες για πλήρη έλεγχο των δημοσίων οικονομικών και της οικονομικής πολιτικής από τους πιστωτές, χωρίς διέξοδο από τη θηλιά του χρέους και της ύφεσης. Στο εξωτερικό, τα μαχαίρια είναι πάλι έξω στις κορυφές της Ε.Ε. και της ευρωζώνης, καθώς η ανάπτυξη υποχωρεί ξανά στην καρδιά των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Γερμανίας και της Ιαπωνίας, αλλά και στις λεγόμενες «αναδυόμενες» χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, με αιχμή την Κίνα και τη Βραζιλία.

Η μεγαλύτερη ανησυχία επιστρέφει κι αφορά στο λεγόμενο «ιαπωνικό σενάριο», δηλαδή μια μακρόχρονη περίοδος οικονομικής στασιμότητας που θα πιέζει προς τα κάτω την παγκόσμια οικονομία. Η Ιαπωνία, η τρίτη οικονομία πλέον στον πλανήτη πίσω από ΗΠΑ και Κίνα, αντιμετωπίζει τέτοια προβλήματα από τις αρχές του ’90, όταν έσκασε η δική της φούσκα ακινήτων και το τραπεζικό της σύστημα βρέθηκε με δάνεια που δεν μπορούσε να αποπληρώσει. Η κεντρική τράπεζα έριξε για χρόνια τα επιτόκια στο μηδέν, οι ρυθμοί ανάπτυξης όμως δεν ξεκόλλησαν. Μπόρεσε κάπως να κουνηθεί χάρη στην εκρηκτική ανάπτυξη στην Κίνα κι άλλων ασιατικών χωρών στα τέλη του ’90, αλλά μετά το 2007-8 οι πιέσεις σε ΗΠΑ και Κίνα κάνουν ξανά το «ιαπωνικό σενάριο» διεθνή απειλή.

Η Κίνα τώρα επιβραδύνει μαζί με όλο τον πλανήτη και «στηρίζεται» πλέον στα κρατικά επενδυτικά προγράμματα κυρίως σε υποδομές (σιδηρόδρομοι, αυτοκινητόδρομοι κλπ), καθώς η εξαγωγική μηχανή χάνει λάδια όσο υποχωρούν οι κερδοφορίες και περιορίζεται η ζήτηση διεθνώς, επηρεάζοντας αναλόγως και τη Γερμανία που πούλαγε βαρύ βιομηχανικό εξοπλισμό στα κινέζικα εργοστάσια και κράταγε κάπως κεφάλι έξω από το νερό.

Τώρα, η Γερμανία νιώθει ήδη την καυτή ανάσα της ύφεσης και δεν δείχνει διατεθειμένη στα Eurogroup να αναλάβει το βάρος «αμοιβαίας στήριξης» (προσομοιώσεις ευρωομολόγων) για αποφυγή χρεοκοπιών. Ιδιαίτερα όσο κτυπούν καμπανάκια κινδύνου σε τεράστιες ευρω-οικονομίες όπως Ισπανία, Ιταλία και Γαλλία. Με αποτέλεσμα ακόμα και με τους δικούς τους όρους οι αποτυχίες να διαδέχονται η μια την άλλη, κερδίζοντας χρόνο στις ευρω-συνόδους κορυφής, με νέους γύρους λιτότητας που… αυτοαναιρούνται.

«Η κρατική υποστήριξη δεν έχει απομακρύνει – και ίσως μάλιστα έχει αυξήσει – το συνολικό ρίσκο χρεοκοπίας στο σύστημα. Το χειρότερο είναι ότι πιστεύω πως οι προοπτικές του αξιόχρεου έχουν επιδεινωθεί τους τελευταίους έξι μήνες λόγω των επιπτώσεων της λιτότητας στην οικονομία, σε μια περίοδο όπου τα επιτόκια έχουν αγγίξει τα χαμηλότερα επίπεδα», σημειώνει ο Β. Μινχάου, βασικός αρθρογράφος στους FT (5/11).

«Οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ παραδέχονται ότι ο «δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής» είναι ασυνήθιστα υψηλός αυτήν τη στιγμή – όταν όλοι επιβάλλουν λιτότητα την ίδια στιγμή. Ίσως να έχουμε ήδη περάσει στο επίπεδο όπου η λιτότητα όχι μόνο αυξάνει τους συντελεστές χρέους βραχυπρόθεσμα, που είναι αναμενόμενο, αλλά καταλήγει να τους αυξάνει και μακροπρόθεσμα, με αποτέλεσμα η λιτότητα να γίνεται αυτοαναιρούμενη». Ο Νουριέλ Ρουμπινί, ένας από τους «απαισιόδοξους» οικονομολόγος, σημειώνει πως «η μέρα της τελικής κρίσης για την ευρωζώνη… όλο αναβάλλεται, αλλά η ύφεση στην περιφέρεια μεταδίδεται τώρα στον πυρήνα».

Το ελληνικό χρέος

Μέσα σε αυτό το χάος, στο μόνο που συμφωνούν οι νεοφιλελεύθεροι ευρω-φωστήρες είναι να γεφυρώνουν τις διαφωνίες τους με τη διαρκή λιτότητα στις πλάτες μας, εντείνοντας το φαύλο κύκλο. Τα νέα δάνεια-στήριξης δεν μειώνουν τo χρέος του ελληνικού δημοσίου, όπως κομπάζουν. Αντί για συρρίκνωση στο 124% του ΑΕΠ το 2020, το βέλτιστο σενάριο (το οποίο, με υπεραισιοδοξία, προβλέπει το τέλος της ύφεσης και μια μικρή αύξηση του ΑΕΠ) δίνει ένα ποσοστό χρέους το 2020 της τάξης του 168%, στην καλύτερη των περιπτώσεων.

Με άλλα λόγια την ερχόμενη δεκαετία το ποσοστό του ελληνικού χρέους θα είναι ακόμη υψηλότερο από το 2008, με το ΑΕΠ να κατρακυλά ήδη σχεδόν 30% την τελευταία 5ετία, ενώ και σε απόλυτα νούμερα, σε ευρώ, το χρέος δύσκολα θα έχει μειωθεί. Τα σενάριά τους στηρίζονται στην προϋπόθεση ότι η ελληνική οικονομία θα αναπτύσσεται περίπου 4% κατά μέσο όρο ετησίως, σε ονομαστικούς όρους, για όλη την υπόλοιπη δεκαετία. Ποιος πιστεύει ότι ένα τέτοιο σενάριο είναι ρεαλιστικό;

Όσο κι αν ο Σαμαράς διακηρύσσει την αρχή του τέλους της ύφεσης, η πραγματικότητα τον διαψεύδει δραματικά. Όσο κι να υπόσχεται πως η ενδυνάμωση του εξαγωγικού τομέα θα αποτελέσει διέξοδο, κάνει πως δεν βλέπει ότι όταν η ζήτηση συρρικνώνεται στο εξωτερικό αυτή η διέξοδος υπονομεύεται εξαρχής. Όσο κι να υπόσχεται «ανάπτυξη», το νέο πακέτο χρηματοδότησης 34 δις. δεν πάει στην πραγματική οικονομία. Πάει κατευθείαν στις τράπεζες με την περιβόητη ανακεφαλαιοποίηση και στην εξόφληση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου – δηλαδή στους εργολάβους και τις πολυεθνικές.

Αλλά ακόμα κι αν υπάρξει κάποια «ανάταση» από τον πάτο σε κερδοφορίες ορισμένων εταιρειών, αυτή θα είναι στηριγμένη στην λεηλασία του εργατικού εισοδήματος και των δημόσιων πόρων. Είναι σαφές πως χτίζεται ένας ασφυκτικός κλοιός επιτήρησης για τα επόμενα δέκα χρόνια, καθώς οι εταίροι τρέμουν την πολιτική στροφή αριστερά.

Ακόμα και στη Γαλλία, το Ανώτατο Δικαστήριο έσπευσε παραμονές της αλλαγής του χρόνου – και της φορολογικής χρήσης 2013 – να βγάλει αντισυνταγματικό το νόμο Ολαντ για φορολόγηση 75% των εισοδημάτων άνω του 1 εκατ. ευρώ. Όπως η Μέρκελ έβαλε τις φωνές στον Γ.Παπανδρέου όταν πληροφορήθηκε τις προθέσεις του, να προχωρήσει σε διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ – εγκαινιάζοντας τον όρο Grexit.

Tο σκάνδαλο των hedge funds

Φυσικά στο παζλ δεν λείπουν οι λαμογιές. Η επαναγορά των ομολόγων που έφαγε το 1/3 της πολυδιαφημισμένης δόσης, αποδείχθηκε «θησαυρός» για τα hedge funds (επενδυτικά ταμεία υψηλού ρίσκου), χάρη στα σκανδαλώδη παζάρια που οδήγησαν τη μέση τιμή στο 33,5% της ονομαστικής (33,5 σεντς του ευρώ) –σε υψηλότερο κόστος απ’ ό,τι είχε αρχικά υπολογιστεί (28 σεντς).

«Πρόκειται για θετική εξέλιξη και ένα σημαντικό βήμα προς τα μπρος», έλεγε στο Reuters ο Αχιλλέας Ρίσβας, διευθύνων σύμβουλος του hedge fund, Dromeus Capital. «Είναι σαν παιχνίδι πόκερ». Ο Ρίσβας είχε στα χαρτοφυλάκιά του ελληνικά ομόλογα τα οποία είχε αγοράσει στα 18-19 σεντς. Επίσης, το ποντάρισμα του Third Point σε ελληνικά ομόλογα βρέθηκε στο «top 5 των νικητών» του χειμώνα. Αγόρασε το καλοκαίρι τα ομόλογα μόλις προς 17 σεντς το ένα. Το Adelante Asset Management αγόρασε προς 12,5 σεντς κι αποκόμισε κέρδος πάνω από 70%, ενώ παρόμοια κέρδη έβγαλαν κι άλλα hedge funds (π.χ. Moore Capital και Greylock Capital) με ομόλογα συνολικής αξίας άνω των 35 δισ. ευρώ.

Στο τέλος του 2012 τα 10ετή ελληνικά ομόλογα αποτέλεσαν τον καλύτερο «μποναμά» για τους απανταχού κερδοσκόπους που αγόρασαν φθηνά. Σύμφωνα με το σχετικό δείκτη της Bank of America/Merrill Lynch, πρόσφεραν ετήσια απόδοση 80%, δηλ. 20 φορές περισσότερο από τα ομόλογα υψηλής πιστοποίησης σαν της Γερμανίας. Όπως αναφέρει το Bloomberg (21/12), η στροφή έγινε «στην αυγή του πρώτου «κουρέματος» (PSI) στα τέλη Μαρτίου», όταν άνοιξε ο δρόμος να προσφερθούν ως αντάλλαγμα στους τραπεζίτες ομόλογα υψηλότερης αξιολόγησης… για να μην χάσουν.

Στο «μαγείρεμα» των όρων του deal της επαναγοράς πρωταγωνίστησε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, όπως αποκαλύπτει η εφημερίδα Financial Times (21/12). Η προσωπική συνάντηση του Σαμαρά με επικεφαλής 15 hedge funds – στα παρασκήνια ενός επενδυτικού συνεδρίου που διοργάνωσε το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο στις αρχές Δεκεμβρίου – ήταν το καθοριστικό ραντεβού για το παζάρι στη τιμή επαναγοράς που έκλεισε κοντά στα 34 σεντς ώστε να είναι ελκυστική για τα κερδοσκοπικά όρνεα.

Στους κερδισμένους ήταν και οι ντόπιοι τραπεζίτες, που είχαν πάρει ομόλογα σε χαμηλότερες τιμές με το PSI. Όταν κλαψουρίζουν για χασούρες, δεν εννοούν ζημιές, αλλά «διαφυγόντα κέρδη». Δεν τσέπωσαν, δηλαδή, όσα υπολόγιζαν: «Σε μια μέση σταθμισμένη τιμή των 30-35 σεντς ανά μετοχή, θα μπορούμε να έχουμε ένα μικρό κέρδος, αλλά αυτό σημαίνει ότι δεν θα έχουμε καμία προσδοκία για περισσότερα οφέλη στο μέλλον. Έχω χάσει τα πάντα», δήλωνε δακρύβρεχτα εκείνες τις ημέρες ανώτερο στέλεχος ελληνικής τράπεζας στη Wall Street Journal.

Όπως όλοι γνωρίζουν, ακόμα και χωρίς αυτό το «κούρεμα» η συνολική ανακεφαλαιοποίηση των 24 δισ. δεν θα αρκούσε για να πάψουν οι τράπεζες να είναι πτωχευμένες. Στα 40,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 27,5 δισ. ευρώ αντιστοιχούν στις τέσσερις συστημικές τράπεζες (Εθνική, Eurobank, Alpha Bank και Τράπεζα Πειραιώς), εκτιμήθηκαν οι κεφαλαιακές ανάγκες για το σύνολο των εμπορικών τραπεζών, σύμφωνα με την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας που έλαβε υπόψη και τα αποτελέσματα της BlackRock.

Και βέβαια οι φοροελαφρύνσεις καλά κρατούν για τους τραπεζίτες, αφού με τον «αναβαλλόμενο φόρο» απολαμβάνουν επιπλέον κεφαλαιακή ένεση 4,9 δισ. ευρώ από τη ρύθμιση που περιλαμβάνει το φορολογικό νομοσχέδιο για το «συμψηφισμό της ζημίας του PSI+ με φόρο μελλοντικών κερδών, σε 30 ισόποσες ετήσιες δόσεις».

Στην πράξη ό,τι αποπληρώνεται σε «κουρέματα» (επαναγορά, PSI) γίνεται χρέος για τη στήριξη των τραπεζών, ρίχνοντας συνεχώς χρήμα σε μια «μαύρη τρύπα» δίχως τέλος, χτυπώντας τα ασφαλιστικά ταμεία, τους μισθούς, τις δουλειές, τις κοινωνικές ανάγκες. Σήμερα τα ταμεία, υπολογίζεται, ότι έχουν στα χέρια τους ομόλογα του ελληνικού δημοσίου συνολικής αξίας περίπου 8 δισ. ευρώ, όταν τον περσινό Φεβρουάριο ήταν 24 δισ.

Oι τελευταίες αποφάσεις της Ε.Ε., οι οποίες πανηγυρίζονται ως «μεγάλη επιτυχία», μεταφράζονται στο εξής θέατρο του παραλόγου, όπως το περιγράφει ο κεϊνσιανός οικονομολόγος Γ. Βαρουφάκης (10/12):

«Δανειζόμαστε 10 δισ. ώστε, επιβάλλοντας κούρεμα 14 δισ. στις πτωχευμένες ελληνικές τράπεζες, να δανειστούμε άλλα 24 δισ. από το EFSF για να τα δώσουμε στις... ίδιες τράπεζες, γνωρίζοντας ότι θα παραμείνουν πτωχευμένες, και δεν πρόκειται να παράσχουν δεκάρα ρευστότητας στις επιχειρήσεις. Περνάμε 12,5 δισ. μέτρων για το 2013 για να πάρουμε από το ένα σκέλος της ΕΕ (EFSF) αυτά τα 24 δισ. καθώς και μερικά άλλα, από τα οποία η μερίδα του λέοντος θα χρησιμοποιηθεί για την αποπληρωμή του άλλους σκέλους της ΕΕ (ΕΚΤ). Με απλά λόγια, η ΕΕ παίρνει χρήματα από την μία τσέπη, τα βάζει στην άλλη και στο μεταξύ η ελληνική οικονομία χρεώνεται περισσότερα την ώρα που το εθνικό της εισόδημα φθίνει».

Είναι ολοφάνερο ότι οι δυο τρόικες ψάχνουν τρόπους διεξόδου στο γόρδιο δεσμό του χρέους με αντίτιμο τις ζωές μας. Aυτό σημαίνει το 25% του προϋπολογισμού να τρώγεται μόνο για τόκους. Αλλά οι γόρδιοι δεσμοί δεν λύνονται, κόβονται. Με ριζικές ανατροπές και μέτρα διεξόδου αντικαπιταλιστικά, που γυρίζουν μπούμερανγκ τις επιδιώξεις τους:

Όχι επιπλέον «κουρέματα» της συμφοράς, αλλά στάση πληρωμών στα τοκοχρεολύσια – διαγραφή του χρέους. Όχι κερδοσκοπικά μαγειρέματα και παζάρια με τα γεράκια της ΕΕ, του Eurogroup και της ΕΚΤ, αλλά οριστική ρήξη. Μαζί με όλο τον κόσμο που παλεύει στην Ευρώπη ενάντια στα μνημόνια της χρεοκοπίας, ενός καταστροφικού συστήματος που σπρώχνει στην άβυσσο.