“Μη βιώσιμο” είναι, σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο (ΤΤ). Γιατί θεωρείται “μη βιώσιμο”, αυτό δεν θα το μάθουμε, μάλλον, ποτέ. Η έκθεση της αμερικανικής BlackRock στην οποία στηρίχτηκε η ετυμηγορία παραμένει “απόρρητη” και “εμπιστευτική”. Απόρρητη και εμπιστευτική ακόμα και από το κοινοβούλιο που θα κληθεί να εγκρίνει το ξεπούλημά του στον Λάτση ή σε κάποιο από τα άλλα επιφανή λαμόγια που ονομάζονται “Έλληνες τραπεζίτες”.

Ούτε για την Αγροτική (ΑΤΕ) θα μάθουμε πραγματικά πώς κρίθηκε “μη βιώσιμη”. Και για αυτήν, η απόφαση να παραδοθεί στα νύχια του αφεντικού της Τράπεζας Πειραιώς (ακόμα και η λέξη ξεπούλημα είναι πολύ λίγη για να περιγράψει το πραγματικό έγκλημα της ιδιωτικοποίησης της Αγροτικής) στηρίχτηκε στα ίδια σκοτεινά “στρες τεστ” της BlackRock.

“Πριν από το κούρεμα των ομολόγων του δημοσίου”, γράφει ο Σύλλογος των Εργαζομένων στο ΤΤ, “το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο ήταν η πρώτη τράπεζα της Ελλάδας και η τρίτη στην Ευρώπη σε επάρκεια κεφαλαίων”. Αν υπήρχε μια ελληνική τράπεζα, με άλλα λόγια, που ήταν βιώσιμη, αυτή ήταν το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο.

Με το κούρεμα του δημόσιου χρέους οι τράπεζες υποχρεώθηκαν να εγγράψουν μεγάλες ζημιές στα βιβλία τους. Η κυβέρνηση θα αποζημιώσει, με λεφτά από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) (με λεφτά της Τρόικας δηλαδή) τις τέσσερις “μεγάλες, συστημικές” τράπεζες (Εθνική, την Alpha, την Eurobank και την Πειραιώς). Το πως θα γίνει αυτή η διαβόητη ανακεφαλαιοποίηση, αυτό δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα. Παρόλα αυτά οι τέσσερις τραπεζίτες εισέπραξαν τον περασμένο Μάη ήδη την πρώτη δόση, συνολικού ύψους 18 δισεκατομμυρίων.1 Και θα τσεπώσουν τον Οκτώβρη – αν αποδεχτεί, τελικά, το πακέτο περικοπών του Σαμαρά η Τρόικα και εκταμιευτεί η επόμενη δόση – τα 25 από τα 31.5 δις που περιμένει η κυβέρνηση. Από τα 130 δις του δεύτερου μνημονίου τα 50 θα καταλήξουν τελικά κατευθείαν στις τσέπες των τραπεζιτών για την ανακεφαλαιοποίηση.

Η Αγροτική και το Ταμιευτήριο δεν πήραν ούτε ένα Ευρώ από τα 18 δις του Μάη. Εξαιρέθηκαν από τα χρήματα της ανακεφαλαιοποίησης όχι γιατί ήταν οι λιγότερο βιώσιμες ή οι πιο προβληματικές, όπως υπονοεί με τις δηλώσεις του ο Στουρνάρας, αλλά γιατί ήταν δημόσιες.

Προικοθήρες

Μιλώντας στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής για την ιδιωτικοποίηση της Αγροτικής ο Προβόπουλος, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, ισχυρίστηκε ότι η ΑΤΕ ήταν μη βιώσιμη γιατί ήταν “σημαντικά υποκεφαλαιοποιημένη” και ο βασικός μέτοχος, το δημόσιο δηλαδή, “δεν υπήρχε προοπτική να την ανακεφαλαιοποιήσει”. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είπε, είχε αποφασίσει να διακόψει την παροχή ρευστότητας προς την Αγροτική μετά το τέλος του Ιουλίου. «Εάν δεν είχε αποφασισθεί η μεταβίβασή της στην Τράπεζα Πειραιώς, η Αγροτική Τράπεζα θα είχε οδηγηθεί σε κλείσιμο και εκκαθάριση», είπε.

Τα χρήματα του ΕΤΧΣ υποτίθεται ότι θα στήριζαν, συμπληρωματικά, μόνο την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Οι διοικήσεις των τραπεζών θα έπρεπε να αναζητήσουν πρώτα πρόσθετα κεφάλαια από τις αγορές – και πρώτα και κύρια από τους βασικούς τους μετόχους – και μόνο αν δεν καταφέρουν τελικά να καλύψουν τις απαιτήσεις σε ίδια κεφάλαια που θέτουν οι Ευρωπαϊκοί και οι διεθνείς κανονισμοί, τότε θα μπορούσε το ταμείο να τις βοηθήσει.

Οι τράπεζες προσπάθησαν, πραγματικά, να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους τους προηγούμενους μήνες. Αλλά τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά. Οι επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων των ίδιων των βασικών μετόχων δεν είχαν καμιά απολύτως διάθεση να βάλουν το χέρι στην τσέπη για να στηρίξουν τις τράπεζες. Στην καλύτερη περίπτωση η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου καλύφθηκε εικονικά. Στην χειρότερη καλύφθηκε με κομπίνες και ανοιχτές απάτες.

Η Εθνική Τράπεζα ανακοίνωσε στα τέλη της περασμένη χρονιάς ότι αύξησε επιτυχώς το μετοχικό της κεφάλαιο κατά 1 δις Ευρώ με την έκδοση 200.000.000 νέων μετοχών, ονομαστικής αξίας 5 Ευρώ. “Η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της”, έγραφε η πανηγυρική ανακοίνωση της διοίκησης της ΕΤΕ, “ενισχύει τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας κατά 1,5%, με αποτέλεσμα ο δείκτης των κύριων βασικών ιδίων κεφαλαίων (Core Tier 1) να υπερβαίνει το 11%...”. Από που προήλθαν τα χρήματα της ανακεφαλαιοποίησης αυτής; “Η αύξηση κεφαλαίου”, έγραφε στις αρχές του Γενάρη η ιστοσελίδα Κέρδος, “καλύφθηκε εξ ολοκλήρου από το Ελληνικό Δημόσιο, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.3723/2008...”.2

Η Πειραιώς αποφάσισε τον Γενάρη του 2011 να αυξήσει το μετοχικό της κεφάλαιο διαθέτοντας νέες μετοχές στο χρηματιστήριο – και για να πείσει το “επενδυτικό κοινό” να τις αγοράσει τις προσέφερε σε τιμή ευκαιρίας: 1 Ευρώ ανά μετοχή, 43% φτηνότερα από την τιμή της εκείνη την περίοδο στο ΧΑΑ (Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών). Σήμερα η μετοχή της Πειραιώς πουλιέται 25 λεπτά στο Χρηματιστήριο – και αυτό αν βρεθεί, φυσικά, αγοραστής... Ακόμα χειρότερα, όπως αποκάλυψε τον Ιούλη το πρακτορείο Ρόιτερς, ένα μεγάλο κομμάτι από τις νέες μετοχές αγοράστηκε από τον ίδιο τον Σάλλα, μέσω τριών Offshore εταιρειών που είχε στήσει και με λεφτά που δανείστηκε από την Marfin. Ο Σάλλας, σύμφωνα με το δημοσίευμα του Ρόιτερς, είχε ξανακάνει παλαιότερα το ίδιο κόλπο, αυτή τη φορά όχι με την Marfin του Βγενόπουλου αλλά την – κακόφημη – Proton Bank του Λαυρεντιάδη.3 Συναλλαγές αυτού του είδους είναι αυστηρά απαγορευμένες. Και ύποπτες. Όπως γράφει ο Γιάννης Βαρουφάκης, “Η Marfin Egnatia Bank από την οποία δανείστηκαν οι off shore του κ. Σάλλα έπασχε η ίδια από τεράστια έλλειψη τόσο ρευστότητας όσο και κεφαλαίων. Το ότι δάνεισε ένα τέτοιο τεράστιο ποσό σε έναν άλλον «ζορισμένο» τραπεζίτη με στόχο την αγορά μετοχών των οποίων η αξία βρισκόταν σε πορεία ραγδαίας απαξίωσης (και χωρίς κανένα εχέγγυο πέραν των ίδιων των μετοχών) ελέγχεται ως είτε επιχειρηματικά ανόητη κίνηση είτε ως ‘περίεργη' κίνηση”.4 Τι σημαίνει αυτό; Το πιο πιθανό είναι ότι θα ακολουθούσε, λίγο αργότερα, κάποιο αντίστροφο δάνειο, από την Πειραιώς στον Βγενόπουλο, για να στηρίξει την δική του αύξηση κεφαλαίου. Με απλά λόγια, Σάλλας και Βγενόπουλος χρησιμοποιούν τα λεφτά των καταθετών για να δίνουν στους εαυτούς τους χοντρά και εύκολα δάνεια – χωρίς δεσμεύσεις, χωρίς εγγυήσεις, χωρίς τίποτα. Από όσο ξέρουμε, κανένας ανακριτής και κανένας εισαγγελέας δεν έχει ασχοληθεί μέχρι τώρα με τις καταγγελίες του Ρόιτερς. Ο Σάλλας, φυσικά, το μήνυσε, για συκοφαντική δυσφήμηση.

Στην πραγματικότητα, ο Σάλλας δεν “αγάπησε” ποτέ την Αγροτική. Ο γάμος είχε ένα και μοναδικό κίνητρο – όπως έχουν όλοι οι γάμοι με απατεώνες: την “προίκα”. Η Τρόικα, που αρνήθηκε να στηρίξει την Αγροτική όσο βρισκόταν στα χέρια του δημοσίου, ετοιμάζεται να δώσει τώρα, μετά την συγχώνευσή της με την Πειραιώς άλλα 7.2 δις στον Σάλλα για να την ανακεφαλαιοποιήσει! Ο Σάλλας έχει πάρει ήδη 4.2 δις από τα 18 δις του ΕΤΧΣ. Πόσα πλήρωσε για την εξαγορά της Αγροτικής; 95 εκατομμύρια...

Για την “προίκα” ακονίζουν τώρα τα μαχαίρια τους Εθνική και Eurobank για το ΤΤ. Και το πανηγύρι θα συνεχιστεί, κατά πάσα πιθανότητα, με την Εμπορική και την Γενική, με δυο παλιές δημόσιες τράπεζες που ανήκουν σήμερα, μετά το ξεπούλημά τους τα προηγούμενα χρόνια στις γαλλικές Credit Agricole και Societe General. Και οι δυο έχουν αποφασίσει να ξεφορτωθούν τις “επενδύσεις” τους στην Ελλάδα και για να βρούνε “γαμπρό” πιέζουν την Τρόικα να προικίσει και τις δικές τους θυγατρικές με χρήματα για “ανακεφαλαιοποίηση”. Περιττό να το πει κανείς, όλες αυτές οι επιδοτήσεις διογκώνουν άμεσα το δημόσιο χρέος και κάνουν τις πιέσεις για περικοπές ολοένα και μεγαλύτερες.

Κούρεμα και κερδοσκοπία

Η ανάγκη για την κεφαλαιακή ενίσχυση των ελληνικών τραπεζών υποτίθεται ότι προκλήθηκε από το PSI, από το διαβόητο κούρεμα των ελληνικών ομολόγων. Πρόκειται για ψέμα. Κατ' αρχήν ο πραγματικός στόχος του PSI δεν ήταν να μειώσει το δημόσιο χρέος: τις τράπεζες ήθελε να σώσει – φορτώνοντας τον λογαριασμό της διάσωσης αυτής στους εργάτες και τους φτωχούς.

Το ελληνικό δημόσιο διέγραψε, τυπικά, περίπου 105 δισεκατομμύρια χρέους. Οι ιδιώτες πιστωτές του ελληνικού δημοσίου αντάλλαξαν τα παλιά τους ομόλογα με νέα, συνολικής αξίας 46.5% της αρχικής5 και με λήξεις από 10 ως 30 χρόνια. Το PSI, όμως, συνόδεψε το Μνημόνιο ΙΙ με το οποίο η Ελλάδα συμφώνησε να δανειστεί από την Τρόικα τα 130 δις. Το δημόσιο χρέος θα είναι μετά το PSI και τα νέα δάνεια της Τρόικας μεγαλύτερο από ό,τι ήταν πριν.

Οι ελληνικές εμπορικές τράπεζες είχαν στα χέρια τους τον περασμένο Νοέμβρη6 ομόλογα του ελληνικού δημοσίου συνολικής αξίας 44 δισεκατομμυρίων Ευρώ. Με το κούρεμα το χρέος αυτό μειώθηκε στα 21 περίπου δισεκατομμύρια. Τα 50 δις του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας είναι τουλάχιστον δυο φορές περισσότερα από αυτά που “κούρεψε” το PSI.

Διόλου παράξενο, με το δημόσιο χρέος να αυξάνει αντί να μειώνεται από το “κούρεμα”,­ και το PSI ήταν καταδικασμένο να αποτύχει. Και απέτυχε. Οι αγορές υποδέχτηκαν τα νέα ομόλογα όπως και τα παλιά: σαν σκουπίδια. Όπως έγραφε η Καθημερινή,7 “με το PSI οι τράπεζες δεν έχασαν το 53.5% των κεφαλαίων που είχαν επενδύσει σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, αλλά πολύ περισσότερο, καθώς οι τιμές των νέων ομολόγων που έλαβαν από την ανταλλαγή κατέρρευσαν. Οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να αποτιμούν τα ομόλογα στην τρέχουσα αξία (δηλαδή στην αξία που έχουν στην δευτερογενή αγορά), με αποτέλεσμα η τελική επίπτωση να αγγίζει το 80%”. Χωρίς το PSI, φυσικά, οι απώλειες των τραπεζών θα πλησίαζαν το 100% (αυτό δεν το γράφει η Καθημερινή).

Ακόμα και έτσι, όμως, οι ζημιές που κατέγραψαν οι τράπεζες από το PSI δεν είναι παρά ένα μικρό κομμάτι των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ελληνικές τράπεζες.

Σπάταλο δημόσιο;

Αυτός που φταίει για την κακή κατάσταση των τραπεζών δεν είναι το “σπάταλο δημόσιο”. Το αντίστροφο ακριβώς ισχύει: η ασυδοσία των τραπεζών είναι ο μεγαλύτερος υπεύθυνος για την κακή κατάσταση των δημόσιων ταμείων. Οι τραπεζίτες απομυζούν, χρόνια τώρα, συστηματικά τον κρατικό προϋπολογισμό – και η τοκογλυφία συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, που η χώρα βρίσκεται στην “αγκαλιά” της Τρόικας: οι τράπεζες απαιτούν επιτόκια της τάξης το 4.35% για τα τρίμηνα γραμμάτια

του δημοσίου – ενώ δανείζονται τα χρήματα αυτά από την ΕΚΤ και την Τράπεζα της Ελλάδας με επιτόκια από 0.75 ως 2.5%. Και ταυτόχρονα “ποντάρουν” στις πιο επικίνδυνες αγορές, κυνηγώντας υψηλές αποδόσεις, με την βεβαιότητα ότι, αν τα πράγματα πάνε άσχημα, το ελληνικό δημόσιο θα τις “ξελασπώσει” – όπως έκανε πάντα.

Οι ελληνικές τράπεζες είχαν μικρή μόνο συμμετοχή στην φούσκα των ακινήτων των ΗΠΑ που κατεδάφισε την Lehman Brothers τον Σεπτέμβρη του 2008. Αλλά έπαιξαν κεντρικό ρόλο στην κερδοσκοπικό όργιο της λεηλασίας των Βαλκανίων από τις ελληνικές επιχειρήσεις που άνοιξε με την πτώση του Τείχους το 1989 και απογειώθηκε με την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωζώνη το 2012. Την “χρυσή” εξαετία 2002-8, δισεκατομμύρια Ευρώ ήρθαν στην Ελλάδα για να “επενδυθούν” στις φούσκες της Ολυμπιάδας, των Μεγάλων Έργων, της “άλωσης” των Βαλκανίων. Οι “άμεσες επενδύσεις” μόνο (ένα νούμερο που δεν περιλαμβάνει τα χρήματα που πάνε στο χρηματιστήριο) ξεπέρασαν τα 36 δις. Τον Απρίλη του 2008 ο Κώστας Σαρρής έγραφε χαρακτηριστικά στο τεύχος του Μαρτίου-Απριλίου του 2008 αυτού του περιοδικού:

“Για τον ελληνικό καπιταλισμό τα Βαλκάνια αποτελούν το νέο Ελντοράντο και οι τράπεζες το ιππικό που ηγείται της εξόρμησης... Το 2007 μόνο τα τέσσερα μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (Εθνική, Eurobank, Alpha, Πειραιώς) έβγαλαν καθαρά κέρδη 1 δις Ευρώ και έσοδα που ξεπερνούν οριακά τα 2 δις. ευρώ από τις λεγόμενες αγορές της Νέας Ευρώπης”.8

Όπως όλες οι φούσκες έτσι και αυτή ήταν μια εκστρατεία “υψηλού ρίσκου”. Στην ετήσια της έκθεση η Τράπεζα της Ελλάδας αναγνώριζε ότι η εξόρμηση αυτή του ελληνικού τραπεζικού κεφαλαίου ενείχε έναν “υψηλό πιστωτικό κίνδυνο”:

“Ο πιστωτικός κίνδυνος, ιδίως λόγω της επέκτασης των δραστηριοτήτων των ελληνικών τραπεζών σε αναπτυσσόμενες αγορές του εξωτερικού (Βαλκάνια) αποτελεί τη σημαντικότερη μορφή κινδύνου για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα”.9

Όταν έσκασε το κανόνι της Lehman Brothers, τα κεφάλαια αυτά άρχισαν να φεύγουν με την ίδια ακριβώς ταχύτητα που έρχονταν τα προηγούμενα χρόνια. Το Ολυμπιακό Στάδιο, τα Μεγάλα Έργα, τα υποκαταστήματα και οι θυγατρικές στην Τουρκία, τη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια, όμως, έμειναν – θλιβερά κουφάρια που σαπίζουν για να θυμίζουν τα περασμένα “μεγαλεία του έθνους”. Οι τράπεζες άδειασαν, κυριολεκτικά, από λεφτά. Σήμερα οι ιδιωτικές καταθέσεις (επιχειρήσεων και νοικοκυριών) στις ελληνικές τράπεζες δεν φτάνουν ούτε τα 160 δισεκατομμύρια ενώ τα ιδιωτικά χρέη ξεπερνούν τα 234 δισεκατομμύρια, από τα οποία ένα μεγάλο κομμάτι έχει πάψει εδώ και πολύ καιρό να “εξυπηρετείται”. Αν προσθέσει κανείς και το δημόσιο χρέος που βρίσκεται στα χέρια των ελληνικών τραπεζών (ομόλογα, έντοκα γραμμάτια και άμεσα δάνεια) τότε καταλήγει σε μια πραγματικά εφιαλτική εικόνα: το τραπεζικό σύστημα είναι στην ουσία χρεοκοπημένο. Αν καταφέρνει να μένει στη ζωή, αυτό το χρωστάει μόνο χάρη στην διασωλήνωση του με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Λαμόγια

Οι σχέσεις ανάμεσα στις τράπεζες και το κράτος ήταν πάντα πολύ στενές στην Ελλάδα. Και ανάμεσα στους τραπεζίτες και την εκάστοτε εξουσία ακόμα στενότερες. Οι πρόγονοι του Γιάννη Κωστόπουλου, του σημερινού αφεντικού της Alpha Βank, εκτός από τραπεζίτες διετέλεσαν βουλευτές, υπουργοί, μέλη του διοικητικού συμβουλίου της Τράπεζας της Ελλάδας και διοικητές της (κρατικής τότε) Εθνικής Τράπεζας. Ο Σάλλας πριν γίνει τραπεζίτης υπήρξε οικονομικός σύμβουλος του Ανδρέα Παπανδρέου, γενικός γραμματέας του υπουργείου Εμπορίου, πρόεδρος της Σοφοκλέους και διοικητής της, κρατικής εννοείται, Εθνικής Τράπεζας Βιομηχανικών Επενδύσεων (ΕΤΒΑ). Το 2001 η Τράπεζα Πειραιώς αγόρασε την ΕΤΒΑ. Την υπόθεση χειρίστηκαν, από την πλευρά της κυβέρνησης Σημίτη, “ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών κ. Νίκος Χριστοδουλάκης και ο νέος υπουργός Ανάπτυξης κ. Άκης Τσοχατζόπουλος”.10

Φυσικά δεν πρόκειται για κάποια ελληνική πρωτοτυπία. Οι στενές σχέσεις ανάμεσα στις τράπεζες, τις μεγάλες επιχειρήσεις και το κράτος είναι ένα από τα βασικά γνωρίσματα του σύγχρονου καπιταλισμού. Παρά τη φιλολογία για τα golden boys, τα hedge funds και τους ασύδοτους κερδοσκόπους η σημερινή κρίση δεν προκλήθηκε από τις τράπεζες. Η κρίση έχει πολύ πιο βαθιές ρίζες, είναι μια κρίση “συστημική”, μια κρίση του καπιταλισμού, όπως την είχε αναλύσει ο Κάρολος Μαρξ πριν από 150 χρόνια στο “Κεφάλαιο”. Αλλά οι τράπεζες και οι διασυνδέσεις τους με το κράτος έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μορφή, την ένταση και την διάρκεια που έχει η κρίση. Αυτή η διασύνδεση, που ξεκινάει από τις αρχές του 20ού αιώνα, από την εποχή που ο Λένιν έγραφε το κλασικό του βιβλίο “Ιμπεριαλισμός, το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού” έκανε την ύφεση του 1929 “Μεγάλη”. Αυτή η στενή σχέση απειλεί σήμερα, 70 χρόνια ξανά, να βυθίσει για μια δεύτερη φορά, τον πλανήτη στα μεσάνυχτα της ιστορίας.

Η παγκόσμια οικονομία ετοιμάζεται, στο μεταξύ από ό,τι όλα δείχνουν, για μια νέα βουτιά στο κενό. Το επίκεντρο της κρίσης εξακολουθεί να είναι η Ευρωζώνη:

“Η Ευρωζώνη πλησιάζει όλο και πιο κοντά στη δεύτερή της ύφεση μέσα σε τρία χρόνια”, έγραφε στις 14 Αυγούστου η εφημερίδα Financial Times. “Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν στην ζώνη του ευρώ συρρικνώθηκε κατά 0.2% στο τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου, σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, όπου δεν υπήρχε καμιά ανάπτυξη”. Η ύφεση θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη αν η γερμανική οικονομία δεν είχε κινηθεί σε “θετικό έδαφος” μέσα στο δεύτερο τρίμηνο του έτους. Τώρα, όμως, οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι “η αντοχή που επέδειξαν Γερμανία και Γαλλία δεν είναι βιώσιμη. Η παραγωγή ενδέχεται να πέσει δραματικά μέσα στους επόμενους μήνες”.11 “Ο δείκτης του επιχειρηματικού κλίματος του ινστιτούτου Ifo έφτασε στο χαμηλότερό του επίπεδο εδώ και δυο χρόνια, πέφτοντας ελαφρώς περισσότερο από ότι οι αναλυτές, κατά μέσο όρο, είχαν προβλέψει... Οι ίδιες οι εταιρείες εξέφρασαν έναν ακόμα μεγαλύτερο πεσιμισμό για τις επιχειρηματικές εξελίξεις”.12

Η κρίση χρέους – ιδιωτικού και δημόσιου – εξακολουθεί να είναι το κεντρικό πρόβλημα της Ευρωζώνης. Στην Ισπανία, το τραπεζικό σύστημα συνεχίζει να βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης, παρά την βοήθεια των 100 δις που εξασφάλισε η κυβέρνηση του Ραχόι από την Τρόικα. Αν οι προβλέψεις των οικονομολόγων για την επερχόμενη ύφεση επιβεβαιωθούν, η κρίση κινδυνεύει να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Γι' αυτό έχει ξανα-ανοίξει, με τόση ένταση, η συζήτηση για το “grexit”, για την αποπομπή της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Και για αυτό έχουν φουντώσει οι καυγάδες ανάμεσα στον Μάριο Ντράγκι, τον διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και τον Γενς Βάιντμαν, τον διοικητή της Bundesbank, της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας, γύρω από το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων υπερχρεωμένων χωρών – με την εκτύπωση χρήματος αυτή τη φορά.

Εύκολες λύσεις, όμως, δεν υπάρχουν. 'Η μάλλον υπάρχουν – αλλά είναι λύσεις που οι άρχουσες τάξεις ούτε καν θέλουν να σκεφτούν. Όπως λέει η παροιμία, “δεν μπορείς να φτιάξεις ομελέτα χωρίς να σπάσεις αυγά”. Αυτό που δεν υπάρχει είναι λύσεις που θα αφήνουν άθικτα τα συμφέροντα, τον πλούτο και τα προνόμια των “αγορών”. Κάποια στιγμή τα αυγά θα σπάσουν. Το ζήτημα είναι ποιός θα το κάνει αυτό; Οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στα κεφάλαια – όπως έγινε τη δεκαετία του 1940 – ή οι εργατικές επαναστάσεις; Από την απάντηση θα κριθεί όχι μόνο η ιστορία αλλά και το ίδιο το μέλλον της ανθρωπότητας.

1. Η Εθνική πήρε 7.43 δις, η Πειραιώς 4.7 δις, η Eurobank 3.97 δις και η Alpha 1.9 δις.

2. Κέρδος On Line 2.1.2012, http://www.kerdos.gr/default.aspx?

3. Εργατική Αλληλεγγύη 1034, 25/7/2012, “Κυβέρνηση Τοξικών Τραπεζιτών”, του Κώστα Σαρρή

4. TVXS, Το πέπλο της σιωπής, 19.7.2012, του Γιάννη Βαρουφάκη.

5. Στην πραγματικότητα πήραν το 15% σε διετή ομόλογα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) που μπορούν να πουλήσουν εύκολα και με μικρή μόνο επιβάρυνση στις δευτερογενείς αγορές και το υπόλοιπο 31.5% σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου διάρκειας από 10 έως 30 χρόνων. Την αξία των ομολόγων του EFSF (περίπου 30 δις) την δανείστηκε, ουσιαστικά, η Ελλάδα άμεσα από την Τρόικα.

6. Πηγή: έκθεση της Βρετανικής Τράπεζας Barclays, Νοέμβρης 2011. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Barclays οι ελληνικές τράπεζες είχαν στα μέσα του Νοέμβρη στα χέρια τους τα παρακάτω ομόλογα:

ΕΤΕ 13.2 δις

Eurobank 9 δις

Πειραιώς 8 δις

ΑΤΕ 4.6 δις

Alpha Bank 3.7 δις

ΤΤ 3.1 δις

Marfin 2.3 δις

Την ίδια εποχή το πρακτορείο Bloomberg υπολόγιζε ότι οι Ελληνικές και οι Κυπριακές τράπεζες κατείχαν ελληνικό χρέος – ομόλογα, έντοκα γραμμάτια (που δεν κουρεύτηκαν) και άμεσα δάνεια – αξίας 73.9 δις Ευρώ. Άλλα 26 δις ελληνικού χρέους βρίσκονταν στα χέρια μη χρηματοπιστωτικών οργανισμών (κυρίως συνταξιοδοτικών ταμείων).

Όπως αποκαλύφθηκε μετά το PSI τα ταμεία είχαν στα χέρια τους ομόλογα αξίας 18.7 δις, ενώ κουρεύτηκαν και τα κεφάλαια που διατηρούσαν τα ταμεία στο “Κοινό Κεφάλαιο” της Τράπεζας της Ελλάδας. Περιττό να το υπενθυμίσουμε, τα ταμεία δεν παίρνουν ούτε ένα ευρώ από το ΕΤΧΣ.

7. Καθημερινή 15/7/12. “Μέχρι πότε και κυρίως με ποιόν τρόπο θα γίνει η ανακεφαλαιοποίηση”, του Γιάννη Παπαδογιάννη

8. Κώστας Σαρρής, «Βαλκάνια, το Ελντοράντο των ελληνικών τραπεζών», Σοσιαλισμός από τα Κάτω, τεύχος 67. Το άρθρο αυτό έχει αναδημοσιευθεί στο βιβλίο Ο Ελληνικός Καπιταλισμός και η Παγκόσμια Οικονομική Κρίση, Εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο.

9. στο ίδιο

10. Καθημερινή, 2/9/2002, “Ενιαία γραμμή ιδιωτικοποίησης της ΕΤΒΑ”, της Κλεοπάτρας Κοντονίκα

11. Eurozone edges back towards recession, Financial Times, August 14, 2012

12. German business sentiment slides further, Financial Times, August 27, 2012