Επισκόπηση
Επισκόπηση

Εξώφυλλο του τευχους 82

Οι ιδέες του Γκράμσι αποτελούν την αφετηρία για ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις στις περιοδικές εκδόσεις της Αριστεράς του τελευταίου διμήνου.

Στο τεύχος της Ουτοπίας που κυκλοφορεί (τεύχος 90, Μάιος-Ιούνιος 2010), με κεντρικό τίτλο «Όψεις του Λαϊκού», η Χρύσα Μητσοπούλου παρουσιάζει την εργασία της με θέμα «Ο Gramsci και το φολκλόρ». Είναι γνωστό ότι τόσο στα Τετράδια της Φυλακής όσο και στην αλληλογραφία του ο φυλακισμένος ηγέτης του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος έδειχνε ξεχωριστό ενδιαφέρον για τα διάσπαρτα εκείνα στοιχεία της λαϊκής κουλτούρας που συνηθίζουμε να αποκαλούμε λαϊκό φολκλόρ. Η Μητσοπούλου προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει το ενδιαφέρον αυτό του Γκράμσι και να ερμηνεύσει τις θεωρητικές του συλλήψεις. Στην πραγματικότητα, ο Γκράμσι ενέτασσε το ενδιαφέρον του για το φολκλόρ στην ευρύτερη προβληματική του για το πώς οι υποτελείς τάξεις μπορούν να μεταμορφώσουν την κουλτούρα τους από ένα διάσπαρτο σύνολο αποσπασματικών ιδεών και πρακτικών σε μία συνεκτική, ηγεμονική ιδεολογία, όπλο απαραίτητο για την κατάληψη της εξουσίας. Η Μητσοπούλου αναδεικνύει έτσι έναν Γκράμσι που υπερασπίζεται το «λαϊκό», την ίδια στιγμή που τονίζει την αξία της συνειδητής παιδαγωγικής παρέμβασης στην ορθή διαμόρφωσή του.

Ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου επεκτείνει αυτή την προβληματική στο άρθρο του «Λαϊκισμός και Εργατική Ηγεμονία». Βασισμένος στις παρεμβάσεις του Λένιν και του Γκράμσι, θυμίζει την επαναστατική παράδοση πλατιών λαϊκών κινημάτων κάτω από την ηγεσία της εργατικής τάξης, σε αντιπαράθεση με τα «λαϊκά μέτωπα» και τον ευρωκομμουνισμό των ΚΚ, αλλά και με τον εργατισμό της ιταλικής αυτονομίας τις δεκαετίες του ´60 και του ´70.

Τέλος, στο άρθρο «Όταν ο Τρότσκι συνάντησε τον Γκράμσι» του Θανάση Καμπαγιάννη, που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Ένεκεν (τεύχος 17, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2010), οι ιδέες του Γκράμσι συσχετίζονται με τις επεξεργασίες των επαναστατών μαρξιστών της Τρίτης Διεθνούς: ως σημεία αναφοράς αυτής της συγκριτικής έρευνας χρησιμεύουν τα Τετράδια της Φυλακής του Αντόνιο Γκράμσι και τα Προβλήματα της καθημερινής ζωής του Λέον Τρότσκι.

Ακόμα, στο περιοδικό Ένεκεν που κυκλοφορεί, ξεχωρίζουμε ανάμεσα στα άλλα τις παρεμβάσεις του Σπύρου Μαρκέτου με τίτλο «Δημοκρατία και Αριστερά», αλλά και του Κώστα Μελά με θέμα «Παγκόσμια κρίση, Ευρωπαϊκή Ένωση και Ελλάδα».

Οι Θέσεις (τεύχος 112, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2010) κυκλοφορούν με αφιέρωμα στην «Κρίση της Ευρωζώνης». Στο τεύχος συμβάλλει ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος με το κείμενό του «Ελλάδα 2010: Η επίθεση του κεφαλαίου». Κεντρικό κείμενο του αφιερώματος είναι, ωστόσο, αυτό των Γιάννη Μηλιού και Δημήτρη Σωτηρόπουλου με τίτλο «Καλωσορίσατε στην έρημο του «ευρωπαϊκού» καπιταλισμού (Η κρίση της στρατηγικής του ευρώ)». Οι συγγραφείς αναδεικνύουν το ευρώ και τη νομισματική ενοποίηση σε πυλώνα της στρατηγικής του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, αλλά και σε παράγοντα κρίσης και στρατηγικών διλημμάτων για τις άρχουσες τάξεις στη σημερινή συγκυρία. Ωστόσο, η κατάληξη τους είναι πολύ κάτω από τις προσδοκίες: η έξοδος από τη σημερινή φάση της κρίσης ταυτίζεται με την μερική επαναδιαπραγμάτευση του χρέους. Μάλιστα το ύψος της επαναδιαπραγμάτευσης ορίζεται σε ένα «ρεαλιστικό» 50%, το οποίο προκύπτει όχι από τον ταξικό συσχετισμό δύναμης, αλλά από το ότι ένα τέτοιο «κούρεμα» του χρέους είναι «αντιμετωπίσιμο» από το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Οι αναλύσεις για τα ζητήματα της πάλης των τάξεων είναι χρήσιμες, αρκεί όμως να μην έχουν ως μέτρο τους τις αντοχές των Ευρωπαίων Τρισέ.