Η κατάληψη στο εργοστάσιο της ELITE ήρθε να θυμίσει κάποιες από τις καλύτερες παραδόσεις του εργατικού κινήματος.

Δεν είναι πρώτη φορά που οι εργοδότες προχωρούν σε κλεισίματα των επιχειρήσεων και απόλυση των εργαζόμενων. Η δεκαετία του 1980 είναι γεμάτη με παραδείγματα «προβληματικών» επιχειρήσεων που δόθηκαν μάχες κόντρα στους εργοδότες με τους πιο προωθημένους τρόπους από την μεριά των εργατών.

Ένα από τα καλύτερα και νικηφόρα παραδείγματα είναι η κρατικοποίηση των Ναυπηγείων του Σκαραμαγκά το 1985. Τον Απρίλη εκείνης της χρονιάς ο Νιάρχος, ιδιοκτήτης τότε των Ναυπηγείων, ανακοίνωσε το κλείσιμο της επιχείρησης λόγω χρεών.

Οι εργαζόμενοι απάντησαν άμεσα. Οργάνωσαν πορεία δύο μόλις μέρες μετά και στη συνέχεια υιοθέτησαν συνθήματα όπως «έξω ο Νιάρχος από το Ναυπηγείο» και «ούτε μια δραχμή στο Νιάρχο το ληστή». Ταυτόχρονα, για να πιέσουν την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να πάρει θέση αποφάσισαν κατάληψη των Ναυπηγείων για να περιφρουρούν τα μηχανήματα και να οργανώσουν καλύτερα τον αγώνα τους.

Ξεσηκώθηκε ένα τεράστιο κύμα συμπαράστασης από όλη τη χώρα, οι εργαζόμενοι δεν υποχώρησαν ούτε συμβιβάστηκαν με τα ψίχουλα που τους υπόσχονταν ως επίδομα και τον Ιούλη του 1985 τα Ναυπηγεία κρατικοποιήθηκαν.

Δεν χρειάζεται όμως να γυρίσουμε στη δεκαετία του ΄80 για να βρούμε παρόμοιους αγώνες. Με κατάληψη είχαν απαντήσει οι εργαζόμενοι της Altec Telecoms το φθινόπωρο του 2008 απέναντι στις απολύσεις που ήθελε να κάνει η εταιρία.

Πιο πρόσφατο παράδειγμα ήταν ο Ελεύθερος Τύπος. Όταν το ζεύγος Αγγελόπουλου αποφάσισε να κλείσει την εφημερίδα και το ραδιοσταθμό City τον Ιούνιο του 2009 βρέθηκε μπροστά σε μια μαχητική κατάληψη των εργαζόμενων. Έφτιαξαν απεργιακή επιτροπή, οργάνωναν τακτικές συνελεύσεις, κυκλοφόρησαν τρία φύλλα του «Εναλλακτικού Τύπου» που ήταν μια προσπάθεια για εργατικό έλεγχο και σύνδεση με την υπόλοιπη εργατική τάξη.

Σε αυτήν την παράδοση ανήκει και η μάχη της ELITE. Όταν ο Χριστο­δουλάτος, ιδιοκτήτης του εργοστασίου, ανακοίνωσε το κλείσιμο της εταιρίας ήταν μια είδηση-σεισμός. Το εργοστάσιο έχει 250 εργαζόμενους στην παραγωγή, ενώ στα μαγαζιά της ELITE που υπάρχουν σε δεκάδες πόλεις δουλεύουν 3000 εργαζόμενοι. Η ELITE είναι το μεγαλύτερο εργοστάσιο υποδηματοποιίας στην Ελλάδα, ενώ έχει κάνει ανοίγματα και στο εξωτερικό. Επίσης, γύρω της δουλεύουν άλλες εταιρίες που την προμηθεύουν με υλικά και που κινδυνεύουν αν η ίδια κλείσει.

Η πιο σημαντική καμπή στον αγώνα των εργαζόμενων κόντρα στις απολύσεις και το κλείσιμο του εργοστασίου ήταν η απόφαση για κατάληψη στις 7 του Γενάρη. Ήταν μια απόφαση που έπαιξε ρόλο τόσο για τους ίδιους τους εργάτες της ELITE και τη σύγκρουση τους με τον ιδιοκτήτη όσο και για όλους τους χώρους.

Η κατάληψη του εργοστασίου τους έφερε σε καλύτερη θέση απέναντι στο αφεντικό. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, οι εργαζόμενοι βρίσκονταν σε επίσχεση εργασίας για ένα περίπου μήνα, αλλά αυτό δεν εμπόδιζε τον Χριστοδουλάτο να συνεχίζει να κάνει τις μπίζνες του αφού είχε πρόσβαση στις αποθήκες και μπορούσε να τροφοδοτεί τα μαγαζιά του.

Όταν κατάλαβαν ότι θέλει να πάρει τα αποθέματα παπουτσιών και να τα μεταφέρει αλλού, τότε αποφάσισαν να καταλάβουν κάθε χώρο του εργοστασίου. Αυτό τους έφερε μπροστά σε νέα δεδομένα. Έμαθαν τη διαφορά της κατάληψης από την επίσχεση και άρχισαν να οργανώνουν εβδομαδιαίες συνελεύσεις για να συντονίσουν καλύτερα τον αγώνα τους.

Κίνημα Συμπαράστασης

Η απόφαση για την κατάληψη δεν έπαιξε ρόλο μόνο στην κλιμάκωση του αγώνα της ELITE, αλλά έδωσε το καλύτερο μήνυμα στα υπόλοιπα κομμάτια της εργατικής τάξης και της νεολαίας που παλεύουν για να μην φορτωθούν την κρίση. Το κίνημα συμπαράστασης που ξεδιπλώθηκε πανελλαδικά αγκάλιασε εκατοντάδες εργατικούς χώρους και σχολές.

Η Επιτροπή Αλληλεγγύης Συνδικάτων και Συνδικαλιστών πήρε την πρωτοβουλία να βγάλει αφίσα, προκήρυξη και ψηφίσματα συμπαράστασης. Ακόμα, άνοιξε τη συζήτηση ότι για να στηριχτεί ένας τέτοιος αγώνας χρειάζεται δυνατό απεργιακό ταμείο. Μόνο από εξορμήσεις σε εργατικούς χώρους και γειτονιές μαζεύτηκαν πάνω από 3000 ευρώ από κόσμο που καταλάβαινε τη σημασία μιας τέτοιας μάχης ειδικά σε αυτή την περίοδο. Ψηφίσματα συμπαράστασης βγήκαν από δεκάδες σωματεία και ομοσπονδίες που ενίσχυσαν και υλικά τον αγώνα στο εργοστάσιο. Για παράδειγμα το συνέδριο της ΟΕΝΓΕ πήρε απόφαση να ενισχύσει με 1000 ευρώ.

Σε πολλές περιοχές οργανώθηκαν πολιτικές εκδηλώσεις στήριξης της κατάληψης. Στο Περιστέρι έγινε εκδήλωση στην Ξυλοτεχνία με συμμετοχή από τους εργαζόμενους της ELITE. Παρόμοιες εκδηλώσεις έγιναν στον Κολωνό, στο Χαλάνδρι, στη Θεσσαλονίκη.

Στον ΟΛΠ, στο Δήμο Αγίας Παρα­σκευής, στο Δήμο Περιστερίου και σε άλλους εργατικούς χώρους οργανώθηκαν συγκεντρώσεις αλληλεγγύης με ομιλητές εργαζόμενους από την κατάληψη του εργοστασίου.

Το μήνυμα του αγώνα της ELITE ξεσήκωσε και τις σχολές. Δεκάδες γενικές συνελεύσεις πανελλαδικά πήραν απόφαση στήριξης και αντιπροσωπεία από φοιτητικούς συλλόγους στην Αθήνα επισκέφτηκε το κατειλημμένο εργοστάσιο και κρέμασε πανό συμπαράστασης έξω από το κτίριο.

Το Σάββατο 16 Γενάρη, έγιναν πικετοφορίες έξω από μαγαζιά της ELITE στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Η ανταπόκριση από τον κόσμο ήταν εντυπωσιακή. Δεκάδες άτομα υπέγραψαν το κείμενο συμπαράστασης και έδωσαν οικονομική ενίσχυση. Το εργοστάσιο της ELITE επισκέφτηκαν και κλιμάκια των κομμάτων της Αριστεράς για να δηλώσουν την στήριξη τους: το ΚΚΕ, ο ΣΥΡΙΖΑ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το ΣΕΚ.

Η κατάληψη είχε στριμώξει τον Χριστοδουλάτο αφού δεν μπορούσε να έχει πρόσβαση στα λογιστήρια και τις αποθήκες. Ενώ στην αρχή δεν διαπραγματευόταν με τους εργαζόμενους, μετά την κατάληψη αναγκάστηκε να πληρώσει στους εργαζόμενους ένα μέρος από αυτά που τους χρώσταγε και να υπόσχεται ότι κανένας δεν θα απολυθεί, αλλά αντίθετα θα δοθούν αποζημιώσεις σε όποιον ήθελε να φύγει.

Στις 19 Γενάρη, οι εργαζόμενοι αποφάσισαν να σταματήσουν την κατάληψη και να συνεχίσουν τον αγώνα τους με επίσχεση εργασίας. Η απόφαση αυτή δεν ήρθε τυχαία. Στην πραγματικότητα, από την αρχή της κινητοποίησης και σε κάθε βήμα της υπήρχαν δύο βασικές απόψεις που συγκρούονταν μέσα στην ELITE. Η πρόταση για το κλείσιμο της κατάληψης ήρθε από τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας Εργατοϋπάλληλων Κλωστοϋφαντουργί­ας, Ιματισμού και Δέρματος(ΟΕΚΙΔΕ) που ελέγχεται από το ΠΑΜΕ. Η τoποθέτηση του στη συνέλευση ήταν χαρακτηριστική: «Συνάδελφοι, υπάρχουν αντιρρήσεις; Συμφωνούμε στο να λήξει η κατάληψη; Είναι μια μορφή πάλης την οποία την χρησιμοποιήσαμε για τους λόγους που την χρησιμοποιήσαμε, όλοι μαζί το αποφασίσαμε, αυτή τη στιγμή αυτή η μορφή πάλης αναστέλλεται και εδώ είμαστε να αποφασίζουμε. Επιφυλάξεις υπάρχουν σε όλους μας, αλλά νομίζω ότι έχει γίνει ένα βήμα σοβαρό».

Από την άλλη μεριά είχε διαμορφωθεί ένα κομμάτι εργαζόμενων μέσα στο εργοστάσιο που ήθελε να συνεχίσει η κατάληψη, να μην συμβιβαστούν με τις υποσχέσεις του αφεντικού. Αυτή ήταν και η άποψη που πρόβαλε η Εργατική Αλληλεγγύη και είχε πρωτοστατήσει να βγει ο αγώνας της ELITE προς τα έξω. Ήταν αυτοί που είχαν μιλήσει στις εκδηλώσεις συμπαράστασης, αυτοί που έβαζαν τα πιο προχωρημένα ερωτήματα σε συζήτηση. Αυτή η προσπάθεια συνεχίζεται. Η συναυλία συμπαράστασης στους εργαζόμενους της ELITE στις 5 Φλεβάρη στα Προπύλαια είναι ένα δυνατό παράδειγμα. Ταυτόχρονα, αυτό το κομμάτι έχει την άποψη να φτιαχτεί εργοστασιακό σωματείο, ένα ζήτημα που το ΠΑΜΕ κόντραρε και κοντράρει, βάζοντας το σε ψεύτικη αντιπαράθεση με την ΟΕΚΙΔΕ.

Η μάχη για να μείνει ανοιχτό το εργοστάσιο δεν έχει κλείσει. Οι εργαζόμενοι της ELITE παρόλες τις δυσκολίες συνεχίζουν την επίσχεση εργασίας σε όλο το εργοστάσιο και οργανώνουν εβδομαδιαίες συνελεύσεις. Επίσης, κατέβηκαν στην μεγάλη Πανεργατική απεργία στις 24 Φλεβάρη. Η επιλογή να κάνουν κατάληψη σε όλους τους χώρους ξανά είναι κρίσιμη σε αυτή τη στιγμή αφού το αφεντικό καίγεται να μείνουν ανοιχτές οι αποθήκες γιατί σε λίγο θα ξεκινήσει η διάθεση των καλοκαιρινών παπουτσιών.

Η περίοδος που διανύουμε καθορίζεται από τις εργατικές αντιστάσεις απέναντι στις επιθέσεις και την κρίση. Όπως έλεγε και ένας εργαζόμενος στο εργοστάσιο «όλος ο κόσμος είναι μια ELITE». Παρόμοιες καταστάσεις θα υπάρξουν και για αυτό είναι καθήκον για τους αντικαπιταλιστές να είναι στις μύτες των ποδιών τους, να μπαίνουν σε αυτές τις μάχες από την αρχή. Αυτό δεν αποτελεί ένα τυπικό καθήκον. Η παρουσία ή όχι ενός οργανωμένου κομματιού που θα βάζει την προοπτική της σύγκρουσης μέχρι το τέλος μέσα σε κάθε χώρο θα παίξει ρόλο για το αν σε μια τέτοια μάχη το αποτέλεσμα θα είναι η ήττα, ο συμβιβασμός ή η νίκη.

Εργατικός έλεγχος

Τέλος, κάθε φορά που η εργατική τάξη έχει προχωρήσει σε καταλήψεις επιχειρήσεων ή εργοστασίων, το ζήτημα του εργατικού ελέγχου έρχεται στην ημερήσια διάταξη. Στο κίνημα των «προβληματικών» στις αρχές της δεκαετίας του ΄80, είχε δημιουργηθεί η ΟΒΕΣ (Ομο­σπονδία Βιομηχανικών Εργατικών Σωματείων) που συντόνιζε όλες τις επιχειρήσεις που βρίσκονταν σε απεργίες και καταλήψεις. Το 1982 είχε φτάσει να έχει 133 σωματεία στη δύναμή της. Εντυπωσιακό ήταν το καταστατικό της που έβαζε το ζήτημα του εργατικού ελέγχου.

Τα κείμενα του δεύτερου συνεδρίου της αναφέρουν: «πραγματικά αγωνιστικός, πραγματικά ταξικός συνδικαλισμός είναι αυτός που συνδυάζει τον αγώνα για τα άμεσα προβλήματα με τον ευρύτερο αγώνα για την επαναστατική μετατροπή της κοινωνίας, για την κατάργηση του συστήματος που δημιουργεί και αναπαράγει τα προβλήματα... Στόχος μας δεν είναι να εξωραΐσουμε το καπιταλιστικό σύστημα. Αλλά αναπτύσσοντας ένα πλατύ κίνημα εργατικού ελέγχου βάζουμε τις κατευθύνσεις για μία διέξοδο από την κρίση προς όφελος του εργαζόμενου λαού, για μία νέα κοινωνία».