Εξώφυλλο του τευχους 106
Περιοδικές εκδόσεις του τελευταίου εξαμήνου θα απασχολήσουν την τρέχουσα Επισκόπηση.
Δύο τεύχη της Μαρξιστικής Σκέψης έχουν εμφανιστεί στις προθήκες από την τελευταία μας στήλη. Το ένα είναι ο 13ος τόμος (Απρίλιος-Ιούνιος 2014) με ένα πολύ ενδιαφέρον αφιέρωμα που τιτλοφορείται “Μαρξισμός – Ο εικοστός αιώνας”. Πρόκειται για μεταφράσεις και αναδημοσιεύσεις πλήθους κειμένων κλασικών του μαρξισμού του 20ού (κυρίως) αιώνα, που ξεκινάνε από τον Μαρξ και τον Ένγκελς, τον Λένιν και τον Τρότσκι, τη Λούξεμπουργκ και τον Γκράμσι, για να φτάσουν μέχρι τον Ερνέστ Μαντέλ και τον Τόνι Κλιφ.
Οι θεματικές του αφιερώματος απλώνονται σε ένα πλατυ εύρος και αφορούν τον ιστορικό υλισμό, την επαναστατική προοπτική, το κόμμα και την ταξική συνείδηση, την ιδεολογία και τη διαλεκτική, κοκ. Οι συντελεστές της Μαρξιστικής Σκέψης έχουν, μέσα από το μεταφραστικό τους έργο, φέρει το ελληνικό κοινό σε επαφή με άγνωστα μαρξιστικά κείμενα: η ανάληψη της ευθύνης από μέρους τους του ελληνικού τμήματος της ιστοσελίδας Marxists Internet Archive είναι από αυτή την άποψη μια πολύ θετική είδηση.
Το πιο πρόσφατο τεύχος της Μαρξιστικής Σκέψης (τόμος 14, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2014) συνεχίζει το αφιέρωμα στην ιστορία του ΣΕΚΕ-ΚΚΕ καλύπτοντας την περίοδο 1918-1957. Τα άρθρα αυτού του τόμου καλύπτουν ξανά όλη τη σχετική χρονική περίοδο (όπως και αυτά του τόμου 12), με τα περισσότερα να αφορούν τα πρώτα χρόνια του ΚΚΕ, δηλαδή την περίοδο του ΣΕΚΕ: τέτοιες είναι οι μελέτες του Τάκη Μαστρογιαννόπουλου, του Δημήτρη Αστερίου, του Γιώργου Πετρόπουλου, του Βλάση Αγτζίδη και των Δημητρη Κατσορίδα και Κώστα Παλούκη.
Ο Παλούκης γράφει επισης για τη διαδικασία σταλινοποίησης του Κομμουνιστικού Κόμματος και την “ανάδειξη του αρχειομαρξιστικού εχθρού”, της οργάνωσης δηλαδή που για ένα χρονικό διάστημα συνδέθηκε με την αριστερή αντιπολίτευση του Τρότσκι. Σχετικό με άρθρα και βιβλιοκριτικές που απασχόλησαν και το δικό μας περιοδικό είναι το άρθρο του Θόδωρου Κουτσουμπού με τίτλο: “Μορφές εναλλακτικής εξουσίας στην Ελεύθερη Ελλάδα του βουνού”, ενώ ο Μιχάλης Λυμπεράτος γράφει για την εμπειρία του ΔΣΕ (του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας).
Στα τελευταία τεύχη του Σοσιαλισμός από τα Κάτω αφιερώσαμε πολύ χώρο στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με αφορμή τη συμπλήρωση φέτος των 100 χρόνων από το ξέσπασμά του. Ένα από τα ωραιότερα αφιερώματα στο ίδιο θέμα είναι αυτό του λογοτεχνικού περιοδικού Το Δέντρο με τίτλο “1914: Οι συγγραφείς και ο πόλεμος” (τεύχος 199-200, Ιούλιος 2014). Είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε σήμερα πόσο σοκαριστικός υπήρξε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος για τους ανθρώπους που τον έζησαν: όλες οι τεχνολογικές πρόοδοι (εντός ή εκτός εισαγωγικών) της ανθρωπότητας, από τους σιδηρόδρομους μέχρι τα νέα οπλικά συστήματα, σήμαναν ότι το μακελειό δεν είχε προηγούμενο.
Τα ίχνη του πολέμου υπάρχουν ανάγλυφα στους μεγάλους συγγραφείς της εποχής. Στο αφιέρωμα παρελάζουν ο Τόμας Μαν, ο Έριχ Μαρία Ρεμάρκ (με το θρυλικό “Ουδέν νεότερον από το δυτικό μέτωπο”), ο Γιόζεφ Ροτ, ο Στέφαν Τσβάιχ, ο Ρομέρ Ρολάν και πολλοί ακόμα λογοτέχνες, συγγραφείς και ποιητές. Ο Σωτήρης Κοντογιάννης έχει ήδη αναφερθεί σε κάποια από αυτά τα έργα στη σχετική αρθρογραφία του στο περιοδικό μας.
Ο Γιόζεφ Ροτ περιέγραψε τόσο γλαφυρά το κλίμα του τέλους του Πολέμου, σε μια μικρή πόλη στην ανατολική μεθόριο της Ευρώπης, στο έργο του Hotel Savoy. Από εκεί και το απόσπασμα για τους φαντάρους που επέστρεφαν από το μέτωπο: “Γύριζαν από τη Ρωσία, έφερναν μαζί τους την πνοή της μεγάλης επανάστασης: ήταν λες και τους είχε ξεράσει η επανάσταση προς τη Δύση, όπως ο κρατήρας του ηφαιστείου ξερνάει τη λάβα...”.