Άρθρο
Η Ευρώπη φρούριο

Εξώφυλλο του τευχους 102

Οι εικόνες φρίκης και ντροπής από την Λαμπεντούζα και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης δεν είναι η εξαίρεση, γράφει ο Σωτήρης Κοντογιάννης. Η ΕΕ μετατρέπει τους μετανάστες σε “λαθραίους” συστηματικά για χάρη του κεφάλαιου.

Η Λαμπεντούζα ήταν ο καθρέφτης της Ευρώπης. Όλα τα στοιχεία που συνθέτουν τη ρατσιστική "Ευρώπη Φρούριο" -ο θάνατος, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ο εξευτελισμός, τα βασανιστήρια αλλά και η υποκρισία και η αναλγησία- ήταν εκεί παρόντα τις τελευταίες βδομάδες του 2013.

Η Λαμπεντούζα είναι όμως μόνο μια μικρογραφία της “Ευρώπης Φρούριο”. Οι 311 νεκροί ήταν ένα τρομαχτικό σοκ για την ανθρωπότητα, ένα σοκ, όμως, που αύξησε ελάχιστα μόνο τον θλιβερό απολογισμό των θυμάτων της ρατσιστικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα επίσημα στοιχεία κάνουν λόγο για πάνω από 17.000 νεκρούς μέχρι σήμερα.1 Από αυτούς η πλειοψηφία ήταν νέοι, κάποιοι παιδιά ακόμα. Οι περισσότεροι έχασαν τη ζωή τους στην προσπάθεια να ξεφύγουν από τα ραντάρ της Frontex και να φτάσουν σε κάποια απόμακρη ακτή της Ιταλίας ή της Ελλάδας. Πολλοί έχουν χαθεί χωρίς να αφήσουν ούτε ένα ίχνος πίσω τους. Ο πραγματικός απολογισμός του θανάτου είναι, δίχως αμφιβολία, ακόμα μεγαλύτερος.2

Ο Μανουέλ Μπαρόζο, ο πρόεδρος της Κομισιόν, δήλωσε συντετριμμένος όταν επισκέφθηκε την Λαμπεντούζα. “Αυτή η εικόνα”, είπε, “με τα εκατοντάδες φέρετρα, δεν θα φύγει ποτέ από το μυαλό μου”. “Αυτή δεν είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση που θέλουμε”, συμπλήρωσε η Σεσίλια Μάλστρομ, η επίτροπος "Εσωτερικών" της ΕΕ που τον συνόδευε. “Πρέπει να κάνουμε ότι μπορούμε για να εμποδίσουμε να συμβεί κάτι τέτοιο ξανά”. Η Μάλστρομ, που προέρχεται από το δεξιό Φιλελεύθερο Λαϊκό Κόμμα της Σουηδίας έχει προτείνει την διεύρυνση της δράσης της Frontex “απ' την Ισπανία μέχρι την Κύπρο”. Για τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης η πραγματική τραγωδία δεν είναι ο ίδιος ο πνιγμός των 311 “λαθρομεταναστών”. Η πραγματική τραγωδία είναι ότι πνίγηκαν στις ακτές της Ιταλίας. Η πραγματική τραγωδία είναι η εικόνα με τα εκατοντάδες φέρετρα στη σειρά και όχι τα ίδια τα εκατοντάδες φέρετρα στη σειρά. Η λύση είναι να πνίγονται στα ανοιχτά της Μεσογείου, μακρυά από τα ευρωπαϊκά σύνορα, τα μάτια του κόσμου και τα φώτα της δημοσιότητας.

Και ο Ενρίκο Λέττα, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας δήλωσε συντετριμμένος. Η κυβέρνηση έδωσε στους νεκρούς την ιταλική ιθαγένεια και οι κηδείες τους έγιναν δημοσία δαπάνη. Όσο για αυτούς που επέζησαν, η αντιμετώπιση ήταν πολύ διαφορετική. Αυτό που ακολούθησε ήταν η συνήθης διαδικασία: εγκλεισμός σε στρατόπεδο μέχρι οι αρχές να αποφασίσουν για τη μοίρα τους. Την παραμονή των Χριστουγέννων η ιταλική κυβέρνηση αναγκάστηκε να κλείσει το “κέντρο υποδοχής” της Λαμπεντούζα όταν βγήκε στη δημοσιότητα ένα μυστικό βίντεο3 που έδειχνε τον εξευτελισμό και την κακομεταχείριση των προσφύγων. Οι εικόνες των "λαθρομεταναστών", που υποχρεώνονταν να σταθούν γυμνοί στη σειρά μέσα στο κρύο για να ψεκαστούν με απολυμαντικό αφρό, ανάγκασε την ίδια τη δήμαρχο της Λαμπεντούζα να αποκαλέσει το κέντρο υποδοχής "Konzentrationslager" -στρατόπεδο συγκέντρωσης, στα γερμανικά.4 Ο Λέττα δήλωσε για μια ακόμα φορά σοκαρισμένος. Και διέταξε "ένορκη διοικητική εξέταση" για να αποδοθούν, υποτίθεται, οι ευθύνες σε αυτούς που τους αναλογούν. Και η Ευρωπαϊκή Ένωση εγκάλεσε την ιταλική κυβέρνηση για τις άθλιες συνθήκες στα "κέντρα φιλοξενίας".

Δουβλίνο ΙΙ

Τα δικαιώματα των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση προστατεύονται, υποτίθεται, από τη “Ρύθμιση του Δουβλίνου ΙΙ” -ένα σύνολο από κανονισμούς και νόμους που αποφασίστηκαν τον Φλεβάρη του 2003 και αντικατέστησαν τις παλαιότερες ρυθμίσεις (Δουβλίνο Ι) του 1997. Η αφετηρία τόσο για το Δουβλίνο Ι όσο και για το Δουβλίνο ΙΙ ήταν οι ορισμοί και οι αποφάσεις της "Συνθήκης για το καθεστώς των προσφύγων" που υπογράφτηκε, με πρωτοβουλία του ΟΗΕ, στη Γενεύη της Ελβετίας τον Ιούλη του 1951 από 19 χώρες. Σύμφωνα με το Άρθρο 1 της Συνθήκης, πρόσφυγας είναι "Το άτομο το οποίο έχει βάσιμο φόβο δίωξης λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, ένταξης σε συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα ή έκφρασης συγκεκριμένης πολιτικής γνώμης, βρίσκεται εκτός της χώρας της οποίας έχει την υπηκοότητα και δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμεί, λόγω του φόβου αυτού, να θέσει τον εαυτό του υπό την προστασία αυτής της χώρας. Ή (το άτομο που) μη έχοντας υπηκοότητα και ευρισκόμενος εκτός της χώρας της προηγούμενης συνήθους διαμονής του, λόγω τέτοιων περιστατικών δεν είναι σε θέση ή δεν έχει την επιθυμία, λόγω φόβου, να επιστρέψει σε αυτή".5

Όλες οι χώρες που αποτελούν τον "σκληρό πυρήνα" της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπέγραψαν το 1951 την Συνθήκη. Παρόλα αυτά καμιά από αυτές δεν είναι σήμερα διατεθειμένη να παράσχει την παραμικρή βοήθεια στα θύματα των διώξεων. Η Διεθνής Αμνηστία κατήγγειλε, στις αρχές Δεκέμβρη, την Ευρωπαϊκή Ένωση για την στάση της απέναντι στους πρόσφυγες που προσπαθούν, κατά εκατοντάδες χιλιάδες να εγκαταλείψουν τη Συρία, για να σωθούν από την βία του εμφυλίου πολέμου. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του Σαλίλ Σέτι, του Γενικού Γραμματέα της Διεθνούς Αμνηστίας, "η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποτύχει τραγικά να αναλάβει τον ρόλο που της αναλογεί στην παροχή προστασίας σε αυτούς που έχουν χάσει τα πάντα εκτός από την ίδια τους τη ζωή. Ο αριθμός αυτών που είναι διατεθειμένη να αναλάβει είναι ειλικρινά θλιβερός. Σε όλη την Ευρώπη, οι ηγέτες θα πρέπει να κρύψουν τα πρόσωπά τους από την ντροπή".

Από τις 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι 18 -ανάμεσά τους και η Ελλάδα και η Κύπρος (η Λευκωσία απέχει λιγότερο από 200 μίλια από τη Δαμασκό)- αρνήθηκαν κάθε βοήθεια. Η Γερμανία, η πιο "γενναιόδωρη" από τις ευρωπαϊκές χώρες, συμφώνησε να δώσει άσυλο σε όλους και όλους 10.000 πρόσφυγες. Η Γαλλία σε 500. Η Ισπανία σε 30. Συνολικά η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε να δεχτεί στο έδαφός της 12.340 από τα 2.2 περίπου εκατομμύρια που έχουν εγκαταλείψει τη Συρία.6 Αυτό φυσικά δεν εμποδίζει τον Μπαρόζο και τα άλλα μέλη της Κομισιόν να βγάζουν δακρύβρεχτους λόγους για την τραγωδία των Σύριων, να υπόσχονται λίγα ψίχουλα για βοήθεια7 και να καλούν την "διεθνή κοινότητα να ακολουθήσει και να μιμηθεί και αυτή τη χειρονομία αλληλεγγύης μας".

Ακόμα και οι ίδιοι οι απολογητές της Ευρωπαϊκής Ένωσης δυσκολεύονται να απαρνηθούν αυτή την πραγματικότητα. Αντί για αυτό, αυτό που προσπαθούν να κάνουν είναι να την δικαιολογήσουν -επιστρατεύοντας τους πιο κοινότυπους ρατσιστικούς μύθους. Η Ευρώπη, λένε, εγκατέλειψε πράγματι τις αρχές της Συνθήκης του 1951 -αλλά υπεύθυνοι για αυτή την αλλαγή είναι οι ίδιοι οι μετανάστες από τις μη ευρωπαϊκές χώρες που, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, άρχισαν να καταφθάνουν στα σύνορά της "σε αριθμούς χωρίς προηγούμενο". "Όταν οι αριθμοί ξεπέρασαν κάθε φαντασία", γράφει η Έμμα Χάνταντ, "κάτι έπρεπε να αλλάξει -ένας πρόσφυγας είναι ένα άτομο σε ανάγκη και πρέπει να του επιτραπεί η είσοδος, χίλιοι πρόσφυγες είναι μια απειλή και ένας μπελάς".8

Ψυχροπολεμική προπαγάνδα

Στην πραγματικότητα, όμως, και οι δυο παραδοχές στις οποίες στηρίζονται αυτές οι απόψεις είναι παραπλανητικές: ούτε ο αριθμός, ούτε η προέλευση των προσφύγων έχει σημειώσει κάποια δραματική αλλαγή μέσα στα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, η χειρότερη χρονιά ήταν το 1994, όπου ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων υπό διωγμό στον πλανήτη έφτασε τα 47 εκατομμύρια.9 Μέσα στα επόμενα χρόνια ο αριθμός αυτός μειώθηκε σημαντικά -για να αρχίσει να ανεβαίνει και πάλι μόλις την τελευταία πενταετία. Το 2004, τη χρονιά που ιδρύθηκε η Frontex, ο αριθμός των προσφύγων (σε αυτόν δεν περιλαμβάνονται οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες του 1948 και οι απόγονοί τους, ούτε οι εκτοπισμένοι στο εσωτερικό των χωρών) είχαν μειωθεί κατά 30% σε σχέση με τα νούμερα του 2001. Αντί να χαλαρώσουν, δηλαδή, με την πτώση των αριθμών των προσφύγων τα μέτρα αυξάνονταν.

Αλλά ακόμα και με ιστορικούς όρους, το "κύμα της λαθρομετανάστευσης" ανήκει στον χώρο της φαντασίας: το 1926, για παράδειγμα, ο συνολικός αριθμός των προσφύγων ήταν περίπου 9.5 εκατομμύρια,10 στα ίδια περίπου επίπεδα με σήμερα (10.5 εκατομμύρια το 2012). Στο μεταξύ, όμως, ο πληθυσμός του πλανήτη έχει διπλασιαστεί.

Με εξαίρεση την δεκαετία του 1940, ο κύριος όγκος των προσφύγων προερχόταν σχεδόν πάντα από τις εκτός Ευρώπης χώρες. Η Συνθήκη της Γενεύης του 1951, το ορόσημο της πολιτικής απέναντι στους πρόσφυγες του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης απλά δεν τους λάμβανε υπ' όψιν της. Η συμφωνία είχε και χρονικούς και γεωγραφικούς περιορισμούς: ίσχυε μόνο για αυτούς που είχαν διωχθεί πριν την υπογραφή της. Και εξαιρούσε τους κατοίκους των αποικιών και των πρώην αποικιών -αγνοώντας με αυτόν τον τρόπο επιδεικτικά την μαζική έξοδο από την Κίνα του 1949-50, τα εκατομμύρια των προσφύγων από την διαίρεση των Ινδιών, τους Παλαιστίνιους που εκδιώχθηκαν από την πατρίδα τους το 1948 ή τους πρόσφυγες από τον Πόλεμο στην Κορέα (1950-53).11

Στην πραγματικότητα η Συνθήκη της Γενεύης δεν ήταν τίποτα άλλο πέρα από μια υποκριτική, Ψυχροπολεμική προπαγάνδα12 που θα έδειχνε, υποτίθεται, την απόσταση που χώριζε την διαποτισμένη από τα ανθρωπιστικά ιδανικά "Ελεύθερη Δύση" από το "Σιδηρούν Παραπέτασμα". Ούτε η Ρωσία, ούτε η Κίνα, ούτε καμιά από τις άλλες χώρες του τότε "ανατολικού μπλοκ" δεν την υπέγραψε το 1951. Αντίθετα, ανάμεσα σε αυτούς που την υπέγραψαν ήταν η Ελλάδα -μια χώρα που είχε μόλις εξαναγκάσει με την απειλή του έκτακτου στρατοδικείου της Μακρονήσου και του εκτελεστικού αποσπάσματος, χιλιάδες αγωνιστές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ να την εγκαταλείψουν.13

Πολλοί, ακόμα και μέσα στην Αριστερά, υποστηρίζουν ότι η "Ευρώπη Φρούριο" παραβιάζει τις αρχές πάνω στις οποίες έχει στηριχτεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή η άποψη δεν έχει, όμως, καμιά σχέση με την πραγματικότητα.14 Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας ιμπεριαλιστικός οργανισμός, διαποτισμένος βαθιά από την κληρονομιά της αποικιοκρατίας. Ο ρατσισμός είναι κομμάτι του ίδιου της του DNA. Η Frontex, ο θάνατος στα σύνορα, τα "κέντρα φιλοξενίας", ο εξευτελισμός, τα βασανιστήρια και οι επαναπροωθήσεις δεν είναι "ατυχήματα". Ούτε οφείλονται σε κάποιες "παραβιάσεις", που θα αντιμετωπιστούν με ένορκες διοικητικές εξετάσεις. Είναι ένας από τους θεμέλιους λίθους πάνω στους οποίους έχει χτιστεί το οικοδόμημα που ονομάζεται "Ενωμένη Ευρώπη".

Η Γηραιά Ήπειρος

Ούτε έχουν καμιά σχέση τα ρατσιστικά αυτά μέτρα με την "προστασία" της Ευρώπης από τα κύματα της μετανάστευσης. Η Ευρώπη έχει, στην πραγματικότητα, ανάγκη τους μετανάστες.

Η Ευρώπη "γερνάει". Στους καταλόγους με τους ρυθμούς γεννήσεων οι χώρες της Ευρώπης βρίσκονται κυριολεκτικά στον πάτο: στον κατάλογο του ΟΟΣΑ (2010) η Γερμανία βρίσκεται, με 8 γεννήσεις ανά 1000 κατοίκους, στην τελευταία, 205 θέση, θέση. Η Ιταλία στην 199. Η Αυστρία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα ελάχιστα μόνο πιο πάνω. Κατά μέσο όρο, στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 28 αντιστοιχεί μόλις 1.4 παιδί σε κάθε γυναίκα.

Οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επικαλούνται συχνά αυτή την γήρανση του πληθυσμού για να περάσουν τις επιθέσεις τους σε βάρος των συντάξεων και των ταμείων. Το 2030, το 2040, το 2050 κλπ λένε (οι προεκτάσεις διαφέρουν από ανάλυση σε ανάλυση και από χώρα σε χώρα) οι συνταξιούχοι θα ξεπεράσουν αυτούς που δουλεύουν. Για αυτό η ηλικία συνταξιοδότησης θα πρέπει να φτάσει στα 67, τα 68 ή ακόμα και τα 70.

Το βασικό πρόβλημα, όμως, δεν είναι η πίεση πάνω στα ταμεία. Η Ευρώπη κινδυνεύει, χωρίς τους μετανάστες, να ξεμείνει από εργατικά χέρια. Παρά τα όσα λέει, ο πραγματικός στόχος της ρατσιστικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι να σταματήσει αλλά να ελέγξει την μετανάστευση.

Η μετανάστευση έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ιστορία του καπιταλισμού. Οι ΗΠΑ χρωστάνε την ανάπτυξη στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα σε μεγάλο βαθμό στο "κύμα των μεταναστών" από την Ευρώπη. "Η ανισόμερη ανάπτυξη του καπιταλισμού", γράφει η Jane Hardy,15 "παρήγαγε μεγάλους αριθμούς εξαθλιωμένων και καταδιωγμένων αγρεργατών στην Ευρώπη, οι οποίοι ήταν απαραίτητοι για την εκρηκτική ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Βόρεια και τη Νότια Αμερική. Ανάμεσα στο 1870 και το 1914 (τη χρονιά που ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος) 50 εκατομμύρια άνθρωποι έφυγαν από την Ευρώπη. Τα δυο τρίτα πήγαν στις ΗΠΑ, ενώ οι υπόλοιποι μοιράστηκαν στον Καναδά, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Νότια Αφρική, την Αργεντινή και τη Βραζιλία. Αυτή η μαζική μετανάστευση αντιστοιχούσε στο ένα όγδοο του πληθυσμού της Ευρώπης το 1900 -και περίπου στο 20% με 30% του πληθυσμού για χώρες όπως η Βρετανία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία".

Αυτός ο ρυθμός διακόπηκε βίαια μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς οι ΗΠΑ άρχισαν να χρησιμοποιούν τον ρατσισμό για να επιβάλλουν αυστηρούς ελέγχους στα σύνορα. Και αποκαταστάθηκε μόνο μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο: τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 η Βρετανία, η Γαλλία και οι Ολλανδία -οι ίδιες ακριβώς χώρες που πρωτοστάτησαν στην επιβολή των χρονικών και των γεωγραφικών περιορισμών στη συνθήκη της Γενεύης το 1951- εισήγαγαν εκατοντάδες χιλιάδες "εργατικά χέρια" από τις (συχνά πρώην) αποικίες τους. Η Γερμανία (και μερικές άλλες, μικρότερες, βιομηχανικές χώρες) στηρίχτηκαν στην μετανάστευση από τη νότια Ευρώπη και την Τουρκία. Το 1973 οι μετανάστες-εργάτες στη Γερμανία και τη Γαλλία αποτελούσαν το 10% του εργατικού δυναμικού.16

Η μετανάστευση είναι από πολλές πλευρές σημαντική για τα αφεντικά. Η αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης είναι "ακριβή" στον σύγχρονο καπιταλισμό: η εκπαίδευση αποσπάει ένα σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες. Οι καπιταλιστές προσπαθούν, βέβαια, με την διάλυση της δημόσιας παιδείας να μεταφέρουν τον κόστος στις πλάτες των ίδιων των εργατικών οικογενειών. Αλλά ακόμα και έτσι δεν παύει να είναι μια "δαπάνη" για την εθνική οικονομία. Η εισαγωγή "ξένων" εργατών τους απαλλάσσει από αυτό το βάρος -αφού το κόστος της εκπαίδευσης το έχει επωμισθεί η γειτονική χώρα.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό: τα αφεντικά προσπαθούν συνεχώς να αξιοποιήσουν την παρουσία των -συχνά φτωχών ή ακόμα και εξαθλιωμένων- μεταναστών για να αυξήσουν τα επίπεδα της εκμετάλλευσης για ολόκληρη την εργατική τάξη. Η βασική προϋπόθεση, όμως, για αυτό είναι να μην έχουν οι μετανάστες δικαιώματα: για αυτό αποκαλούνται συνεχώς οι μετανάστες "παράνομοι" και "λαθραίοι". Αυτόν τον στόχο εξυπηρετεί η "Ευρώπη Φρούριο".

Οι μετανάστες είναι δύναμη για το εργατικό κίνημα. Στις αρχές του περασμένου αιώνα οι εξαθλιωμένοι, συχνά, μετανάστες από την Ευρώπη πρωτοστάτησαν στις εργατικές εξεγέρσεις στις ΗΠΑ. Ο Λούης Τίκας, ένας μετανάστης από την Κρήτη, ήταν ένας από τους ηγέτες της μεγάλης απεργίας των ανθρακωρύχων στο Λούντλοου -της απεργίας που σφάχτηκε άγρια στις 21 Απριλίου του 1914 από την Εθνοφρουρά και τους μπράβους των αφεντικών. Ο αγώνας ενάντια στον ρατσισμό σε βάρος των "λαθρομεταναστών" είναι αγώνας για την ενότητα της ίδιας της εργατικής τάξης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι συνυφασμένη, από την ίδια της τη φύση, με το ρατσισμό. Ο Σαμαράς δήλωσε ότι η μετανάστευση θα είναι μια από τις βασικές προτεραιότητες της Ελληνικής Προεδρίας. Πρόκειται για μια ανατριχιαστική δήλωση: οι διεθνείς οργανισμοί έχουν ήδη καταγγείλλει πολλές φορές την Ελλάδα για τις συνθήκες κράτησης των μεταναστών στην Αμυγδαλέζα και τα άλλα κέντρα "φιλοξενίας". Ακόμα και οι ίδιες οι Ευρωπαϊκές χώρες αρνούνται να στείλουν τους "παράνομους" μετανάστες που φθάνουν στα σύνορά τους από την Ελλάδα πίσω (όπως ορίζουν οι Ευρωπαϊκές συνθήκες) από τον φόβο της κακομεταχείρησης.

Το όραμα της ελληνικής προεδρίας είναι ακόμα περισσότερες Λαμπεντούζες, ακόμα περισσότεροι μετανάστες πνιγμένοι στα νερά της Μεσογείου, ακόμα περισσότερα φέρετρα μικρών παιδιών. Είναι βαθιά γελασμένοι, αν πιστεύουν ότι θα τους αφήσουμε.

Σημειώσεις

1. Η οργάνωση “United For Intercultural Action“ (www.unitedagainstracism.org) που έχει την στήριξη του ΟΗΕ, της Κομισιόν κλπ έχει καταγράψει μέχρι σήμερα πάνω από 17.000 νεκρούς πρόσφυγες και μετανάστες. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν πεθάνει στα σύνορα της Ευρώπης, όπως και οι 311 της Λαμπεντούζα. Στους καταλόγους της οργάνωσης, οι περισσότεροι παραμένουν ανώνυμοι.

2. Σύμφωνα με το βρετανικό BBC, για παράδειγμα, από το 1988 μέχρι σήμερα έχουν χάσει, στα ανοιχτά της Ιταλίας και μόνο, πάνω από 19.000 πρόσφυγες τη ζωή τους. (http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-24485104)

3. http://www.youtube.com/watch?v=M4E29sb_hg0

4. http://www.spiegel.de/politik/ausland/lampedusa-italien-raeumt-fluechtlingslager-a-940842.html

5. http://www.unhcr.org/3b66c2aa10.html

6. http://www.amnesty.org/en/news/fortress-europe-syrian-refugee-shame-exposed-2013-12-11

7. Η Κομισιόν υπέγραψε στις 18 Δεκέμβρη τρεις συμφωνίες παροχής βοήθειας με τον ΟΗΕ συνολικού ύψους 147 εκατομμυρίων Ευρώ. Το ΑΕΠ της ΕΕ το 2012 ήταν 13 τρις Ευρώ και ο πληθυσμός της 500 εκατομμύρια. Η βοήθεια αντιστοιχεί, με άλλα λόγια, στο 0.0012% του ΑΕΠ της Ευρώπης, ή σε 0.3 Ευρώ/κεφαλή.

8. Αναφέρεται στην εξαιρετική, υπό δημοσίευση, μελέτη της Lucy Mayblin, Colonialism, Decolonisation and the Right to be Human: Britain and the 1951 Geneva Convention on the Status of Refugees, http://sheffield.academia.edu/LucyMayblin

9. Στους "ανθρώπους υπό διωγμό" περιλαμβάνονται, σύμφωνα με τον ΟΗΕ οι πρόσφυγες, οι εσωτερικά εκτοπισμένοι και οι Παλαιστίνιοι του 1948. http://www.unhcr.org/51bacb0f9.html

10. Mayblin, σελ. 4

11. Στο ίδιο, σελ 5

12. Όπως αποκαλύπτει η Mayblin, η Βρετανική κυβέρνηση διακατεχόταν από έναν φόβο και μια εχθρότητα απέναντι στην Συνθήκη. Το παρακάτω απόσπασμα από τα πρακτικά του υπουργικού συμβουλίου τον Απρίλη του 1951, λίγο πριν την τελική υπογραφή, είναι χαρακτηριστικά:

Η,Μ: Δεν ξέρω τίποτα για αυτό -εκτός ότι είμαστε σε μια δύσκολη θέση. Ξεκίνησε σαν μια αντισοβιετική προπαγάνδα. όπως πάει, μοιάζει ότι θα γυρίσει εναντίον μας, ιδιαίτερα στις αποικίες.

G.W: Όπως είναι, χωρίς την εξαίρεση των αποικιών, είναι απαράδεκτο για εμάς. Πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε.

J: Να μείνουμε μέσα και να δημιουργήσουμε δυσκολίες. Πολύ δύσκολο για μας να αποσυρθούμε.

13. Η συνθήκη της Γενεύης αναθεωρήθηκε το 1967. Οι χρονικοί και οι γεωγραφικοί περιορισμοί διαγράφτηκαν και στις αιτίες που μπορεί να εξαναγκάσουν έναν "πρόσφυγα" να εγκαταλείψει τη χώρα του προστέθηκαν ο πόλεμος και η βία (δεν υπήρχαν στο κείμενο του 1951). Σήμερα τη συνθήκη υπογράφουν 145 χώρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως, προτιμάει να αναφέρεται στο αρχικό κείμενο.

14. Ούτε σε νομικό επίπεδο δεν μπορεί να σταθεί αυτή η διάκριση. Χαρακτηριστική είναι η μελέτη της Joanna Lenart, 'Fortress Europe': Compliance of the Dublin II Regulation with the European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms. H Lenart εγκαλεί την ΕΕ για την στάση της απέναντι στους πρόσφυγες (η μελέτη "τονίζει την άμεση ανάγκη για αλλαγές στο νομικό πλαίσιο") και παραδέχεται ότι η πολιτική της ΕΕ καθορίζεται κύρια από τα οικονομικά της συμφέροντα και όχι από τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

15. Jane Hardy, Migration and capitalism, International Socialism 122, Spring 2009

16. Στο ίδιο.