Tο Δεύτερο Συνέδριο του ΣEKE, Aπρίλης 1920
O Λέανδρος Mπόλαρης θυμίζει τους ηρωϊκούς αγώνες στις δεκαετίες του 1920 και ‘30 αλλά και τις στρατηγικές επιλογές που πήγαν στραβά.
Φέτος τον Νοέμβρη συμπληρώνονται ενενήντα χρόνια από την ίδρυση του ΣΕΚΕ, του κόμματος που στα τέλη του 1924 θα μετονομαστεί σε ΚΚΕ. Είναι η περίοδος που σε όλο τον κόσμο ιδρύονται επαναστατικά κόμματα, εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες εντάσσονται σε αυτά. Η Επανάσταση του Οκτώβρη λειτουργεί σαν μαγνήτης και το κύμα των επαναστάσεων και των κινημάτων απλώνεται σε όλο τον κόσμο. Το ΣΕΚΕ είναι κομμάτι αυτής της κίνησης. Το 1919 θα αποφασίσει την προσχώρησή του στη Κομμουνιστική Διεθνή, που είχαν ιδρύσει ο Λένιν και ο Τρότσκι.
Τα πρώτα χρόνια της δράσης του ΣΕΚΕ –τον Απρίλη του 1920 θα προσθέσει το «Κομμουνιστικό» στον τίτλο του- σημαδεύονται από την αντιπολεμική δράση ενάντια στις πολεμικές εξορμήσεις της κυρίαρχης τάξης, την Μικρασιατική Εκστρατεία, και το ανερχόμενο κύμα των εργατικών αγώνων. Αυτά τα δυο μέτωπα τροφοδοτούν το ένα το άλλο.
Το ΣΕΚΕ τάσσεται ενάντια στον πόλεμο της Μικράς Ασίας και αγωνιστές του οργανώνουν αντιπολεμικούς ομίλους ανάμεσα στους στρατιώτες του μετώπου. Ο Π. Πουλιόπουλος, ο Γ. Μοναστηριώτης, ο Γ. Νίκολης, ο Β. Νικολινάκος και άλλοι επαναστάτες που θα παίξουν κεντρικό ρόλο στη δράση και την ανάπτυξη του κόμματος τα επόμενα χρόνια, ξεκινάνε από αυτούς τους ομίλους. Μετά την κατάρρευση του μετώπου στη Μικρασία το 1922, θα οργανώσουν ένα μεγάλο μαζικό κίνημα, τις Ενώσεις των Παλαιών Πολεμιστών, που θα κινητοποιήσει χιλιάδες φτωχούς αγρότες και εργάτες στις μάχες του κινήματος.
Οι απεργίες είναι το άλλο μέτωπο που έδρασαν πρωτοποριακά οι επαναστάτες. Η πρώτη γενική απεργία έγινε στην Ελλάδα τον Ιούλη του 1919 για υπερασπίσει τους συνδικαλιστές του ΣΕΚΕ στη διοίκηση της ΓΣΕΕ που τους είχε στείλει εξορία η κυβέρνηση Βενιζέλου. Τον Αύγουστο του 1923 έγινε Γενική Απεργία κόντρα στην εργοδοτική επίθεση που ήθελε να φορτώσει στους εργάτες τα σπασμένα της μικρασιατικής ήττας. Κεντρικό ρόλο σε αυτόν τον αγώνα έπαιξε το ΣΕΚΕ (Κ). Η Γενική Απεργία πνίγεται στο αίμα: ο στρατός άνοιξε πυρ στους απεργούς στο Πασαλιμάνι δολοφονώντας έντεκα και τραυματίζοντας εκατοντάδες.
Στα επόμενα χρόνια της δεκαετίας του 1920 το κίνημα διεθνώς μπήκε σε φάση υποχώρησης. Η ήττα της επανάστασης στη Γερμανία τον Οκτώβρη του 1923, η σφαγή του κινήματος στη Βουλγαρία στο τέλος της ίδιας χρονιάς, σημαδεύουν αυτή τη πορεία. Το ίδιο συμβαίνει στο εργατικό κίνημα εδώ. Η αιματοβαμμένη ήττα του Αυγούστου είναι η αφετηρία της υποχώρησης του κινήματος. Μεγάλες απεργίες θα ξεσπάσουν τα επόμενα χρόνια, όπως των σιδηροδρομικών, των ναυτεργατών, των καπνεργατών, που θα μείνουν μόνες τους και θα ηττηθούν.
Όλα τα κομμουνιστικά κόμματα βρέθηκαν αντιμέτωπα με αυτή την κατάσταση. Η συζήτηση που άνοιξε περιστράφηκε γύρω από ένα κεντρικό άξονα. Τι σημαίνει αυτή η φάση υποχώρησης, πως θα αντιμετωπιστεί –σημαίνει ότι η προοπτική της επανάστασης πρέπει να εγκαταλειφθεί για το αόριστο και πολύ μακρινό μάλλον ή πρέπει τα νεαρά κόμματα να προετοιμαστούν για να περάσουν την άμπωτη και να αρπάξουν την επόμενη πλημμυρίδα του κινήματος που θα έβαζε ξανά στην ημερήσια διάταξη την επανάσταση; Στη Ρωσία αυτή την προοπτική την έκφραζε ο Τρότσκι και η Αριστερή Αντιπολίτευση. Δώσανε μια σκληρή μάχη ενάντια στη ανερχόμενη γραφειοκρατία που έλεγε ότι ο «σοσιαλισμός μπορεί να χτιστεί και σε μια μόνο χώρα».
Αυτή η αντίληψη είχε μια σειρά επιπτώσεις σε όλες τις επιλογές της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Τα κομμουνιστικά κόμματα χρειάζονταν να επεξεργαστούν τις απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα και τις επιλογές. Αλλωστε αυτό το ρόλο έπαιζε η Διεθνής στα πρώτα χρόνια της. Όμως, μια τέτοια διαδικασία δεν επρόκειτο να γίνει αυτή τη φορά. Σταμάτησε με τα γραφειοκρατικά πραξικοπήματα που σημάδεψαν την επικράτηση του κρατικού καπιταλισμού στη Ρωσία πάνω στα συντρίμμια του Οκτώβρη. Στη Ρωσία αυτό σήμαινε την εξορία του Τρότσκι –πρώτα στην Αλμα-Ατα και μετά την απέλασή του. Για τους συντρόφους του σήμαινε φυλακές και εξορίες στη Σιβηρία.
Στην Ελλάδα αυτό σήμαινε το διώξιμο από το ΚΚΕ όσων έβαζαν αυτά τα ζητήματα δεμένα με το προσανατολισμό που έπρεπε να πάρει το κόμμα στην παρέμβασή του σε μια σειρά μέτωπα. Από το καλοκαίρι του 1927 μέχρι τους πρώτους μήνες του 1928 διαγράφονται ο Π. Πουλιόπουλος, ο Π. Γιατσόπουλος (πρώην γραμματείς του κόμματος) ο Σ. Μάξιμος και εκατοντάδες άλλα μέλη και στελέχη που είχαν παίξει βασικό ρόλο στις μάχες που είχε δώσει το κόμμα και το κίνημα τα προηγούμενα χρόνια.
Τη δεκαετία του ’30 το εργατικό κίνημα αρχίζει να παίρνει ξανά τα επάνω του. Μια νέα εργατική τάξη είχε δημιουργηθεί στη δεκαετία του ’20. Πρόσφυγες, γυναίκες ιδιαιτέρως, γεμίζουν τα υφαντουργεία και όλες τις επιχειρήσεις που ιδρύονται εκείνα τα χρόνια. Δίπλα στην «παλιά» εργατική τάξη, με αιχμή τους καπνεργάτες και τις καπνεργάτριες θα βρεθούν επικεφαλής αυτού του ανερχόμενου κινήματος.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση είχε χτυπήσει και τον ελληνικό καπιταλισμό. Όμως, από το 1932 οι εργάτες άρχισαν να διεκδικούν με αυξημένη αυτοπεποίθηση. Το 1932 ξέσπασαν συνολικά 199 απεργίες στις οποίες πήραν μέρος 80 χιλιάδες εργάτες. Το 1933 ο αριθμός των απεργιών έφτασε τις 473 και των απεργών στις 100 χιλιάδες. Χαρακτηριστική ήταν των καπνεργατών και των καπνεργατριών της Καβάλας τον Ιούλη του 1933. Περίπου 5.000 καπνεργάτες και καπνεργάτριες κατέλαβαν τις καπναποθήκες για πέντε μέρες, αντιμετωπίζοντας τη πολιορκία της αστυνομίας.
Οι καπνεργάτες ήταν ο πιο μαχητικός κλάδος του εργατικού κινήματος στον Μεσοπόλεμο. Όμως το συνδικάτο τους είχε υποστεί μεγάλες ήττες το 1927-28. Η απεργία της Καβάλας ήταν η πρώτη μεγάλη καπνεργατική απεργία μετά από χρόνια. Επίσης, οι καπνέμποροι είχαν αξιοποιήσει τα προηγούμενα χρόνια για να επιβάλουν μια νέα μέθοδο επεξεργασίας των καπνών τη «τόγκα» στην οποία μπορούσε να εργαστεί πιο ανειδίκευτο προσωπικό, ιδιαίτερα γυναίκες. Στη Καβάλα το 1933, γυναίκες και άντρες, «παλιοί» και «νέοι» εργάτες, παλεύουν μαζί. Το σημαντικότερο: νικάνε.
Το 1934 και 1935 το ίδιο ανοδικό ρεύμα συνεχίζεται. Οι απεργίες πυκνώνουν, και κάποιες φορές παίρνουν διαστάσεις εξέγερσης. Τα «γεγονότα της Καλαμάτας» στις 8 Μάη του 1934, ξεκίνησαν από απεργία των εργατών του λιμανιού και των μυλεργατών και κατέληξαν σε μια γενικευμένη σύγκρουση με 6 δολοφονημένους εργάτες. Τον Αύγουστο του 1935 η έκρηξη ήρθε στο Ηράκλειο της Κρήτης. Οι σταφιδεργάτες είχαν φτιάξει σωματείο και απαιτούσαν αύξηση στους μισθούς και καλύτερες συνθήκες. Μαζί τους ενώθηκαν και οι λιμενεργάτες. Όταν χτύπησε η αστυνομία, οι απεργοί απάντησαν και για δυο μέρες στην πόλη ξετυλίχτηκαν άγριες συγκρούσεις –οι διαδηλωτές έσπασαν δυο οπλοπωλεία και οχυρώθηκαν. Η κυβέρνηση έστειλε δυο αντιτορπιλικά για να βοηθήσουν στη καταστολή.
Το ΚΚΕ μεγάλωσε, παρεμβαίνοντας σ’ αυτό το κίνημα, οργανώνοντάς το. Μέλη του βρέθηκαν στο κέντρο των πιο διαφορετικών αγώνων. Τον Ιούνη του 1932 για παράδειγμα, η συντηρητική ηγεσία της ΠΝΟ οργάνωσε μια συγκέντρωση κατά της ανεργίας στο Πειραιά. Περίμενε τη συνηθισμένη μικρή συμμετοχή. Όμως, χιλιάδες οργισμένοι ναυτεργάτες πλημμύρισαν το χώρο έξω από το Δημοτικό Θέατρο. Και τα μέλη του ΚΚΕ που ήταν εκεί, συνδικαλιστές της «Ναυτεργατικής Ενωσης» παρενέβησαν ώστε η συγκέντρωση να μετατραπεί σε μια μαχητική διαδήλωση προς την Αθήνα που συγκρούστηκε με την αστυνομία στο Γκάζι. Οι ναυτεργάτες κέρδισαν πολλά από τα αιτήματά τους. Τα επόμενα χρόνια, πολλά ναυτεργατικά σωματεία θα αποκτήσουν αριστερές διοικήσεις και έναν από τον καλύτερα οργανωμένο συνδικαλισμό με «επιτροπές πλοίου» και κέντρα σε κάθε λιμάνι.
Το ίδιο μπορούμε να δούμε σε πολλές άλλες περιπτώσεις. Το 1932 το ΚΚΕ είχε λιγότερα από 50 μέλη στη Καβάλα. Με υπομονετική δουλειά στήνει «τριάδες» σε κάθε καπνομάγαζο. Έτσι καταφέρνει να παίξει καθοριστικό ρόλο στην απεργία του 1933. Το Μάρτη του 1934, στη Καβάλα εκλέγεται ο πρώτος «κόκκινος δήμαρχος», ο Δ. Παρτσαλίδης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Ενας από τους ηγέτες της απεργίας του Ηρακλείου τον Αύγουστο του 1935 ήταν ο Ναπολέων Σουκατζίδης, γιατρός και στέλεχος του ΚΚΕ. Φυλακίστηκε για τη συμμετοχή σε αυτόν τον αγώνα. Την Πρωτομαγιά του 1944 θα εκτελεστεί μαζί με τους 200 στην Καισαριανή.
Το 1930 το ΚΚΕ είχε 1.500 μέλη. Το 1932 έφτασε τα 3.500. Στα τέλη του 1934 τα κομματικά μέλη ήταν 7.500, αύξηση 150% μέσα σε ενάμιση χρόνο. Στις αρχές του 1936 τα μέλη πρέπει να ήταν γύρω στις 16.000 και άλλος διπλασιασμός δηλαδή.
Το 1936 ήταν μια τρομερή χρονιά. Στη Γαλλία η νίκη του «Λαϊκού Μετώπου» στις εκλογές του Μάη πυροδότησε μια Γενική Απεργία που όμοιά της δεν είχε ξεσπάσει ξανά, με καταλήψεις των εργοστασίων. Αυτό που κρινόταν ήταν αν η εργατική τάξη θα προχωρούσε να χτίσει τα δικά της όργανα εξουσίας. Στην Ισπανία το «Λαϊκό Μέτωπο» κέρδισε τις εκλογές το Φλεβάρη. Τον Ιούλη η κυρίαρχη τάξη απάντησε με το πραξικόπημα του φασίστα στρατηγού Φράνκο. Η απάντηση ήταν μια εργατική επανάσταση που πήρε τα όπλα ενάντια στο φασισμό. Και στις δυο περιπτώσεις, η ηγεμονική δύναμη στην αριστερά, τα ΚΚ, επέλεξαν να σταθούν ενάντια στην επαναστατική προοπτική, οδηγώντας σε ήττα το κίνημα.
Ηταν η χρονιά της κορύφωσης του κινήματος και στην Ελλάδα. Το πρώτο τρίμηνο του 1936 ο αριθμός των απεργών φτάνει τις 200.000.
Στις εκλογές του Γενάρη το «Παλλαϊκό Μέτωπο» του ΚΚΕ είχε κερδίσει 15 έδρες και έγινε ο «ρυθμιστικός παράγοντας» στη βουλή. Συμφώνησε να στηρίξει κυβέρνηση των Φιλελεύθερων με αντάλλαγμα κάποιες αόριστες υποσχέσεις. Ηταν το περίφημο «Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα». Οι Φιλελεύθεροι ψήφισαν κυβέρνηση με επικεφαλής τον …Μεταξά, που θα επέβαλε τη δικτατορία στις 4 Αυγούστου 1936. Όμως η ηγεσία του ΚΚΕ επέμενε στην υλοποίηση του Συμφώνου με τους Φιλελεύθερους θεωρώντας το σαν αντίδοτο για την απειλή της επερχόμενης δικτατορίας.
Tο Mάη του 1936 ήρθε η στιγμή της αποφασιστικής σύγκρουσης. Στις 29 Aπρίλη οι καπνεργάτες ξεκίνησαν πανελλαδική απεργία. Σύντομα έγινε φανερό ότι η ηγεσία της Ομοσπονδίας ήταν πίσω από τις διαθέσεις της βάσης. H Kεντρική Απεργιακή Επιτροπή του κλάδου, με αντιπροσώπους από τα καπνομάγαζα, έπαιρνε μαχητικότερες πρωτοβουλίες.
Kαι κάτι άλλο συνέβη: oι καπνεργάτες άρχισαν να βγάζουν έξω άλλους κλάδους. Oι εργάτες της νηματουργίας στη Θεσσαλονίκη απεργούν, για πρώτη φορά, και γίνονται η εμπροσθοφυλακή των διαδηλώσεων.
Στις 9 Mάη στη Θεσσαλονίκη η χωροφυλακή χτύπησε τη διαδήλωση δολοφονώντας 12 εργάτες και εργάτριες. Για δυο σχεδόν μέρες η πόλη βρέθηκε στα χέρια της Kεντρικής Απεργιακής Επιτροπής που είχαν σχηματίσει αντιπρόσωποι από όλους τους κλάδους. Σε όλες τις πόλεις γίνονταν τεράστιες διαδηλώσεις με συνθήματα όπως "Kάτω η αστυνομία", "Kάτω ο δολοφόνος Μεταξάς" που είχε διορίσει πρωθυπουργό ο βασιλιάς.
«Μόνο χάρις εις την παρέμβασιν των βουλευτών Θεσσαλονίκης δεν επήλθε και τυπική κατάλυσις των αρχών» αναφέρει μια ιστορία της περιόδου. Αποφασιστική συμβολή σε αυτή την «παρέμβασιν» είχε ο βουλευτής Σινάκος του ΚΚΕ. Μαζί με τους βουλευτές των Φιλελευθέρων Ζάννα και Μαυρογορδάτο, έπεισε την Κεντρική Απεργιακή Eπιτροπή να μην κλιμακώσει τη μάχη και να στηριχτεί στο λόγο «ενός έλληνα αξιωματικού». Όταν στις 10 Μάη έγινε σύσκεψη της Κεντρικής Απεργιακής Επιτροπής με αντιπροσώπους των κομμάτων των Φιλελευθέρων, του Παπαναστασίου, του Παλλαϊκού Μετώπου κλπ «οι Φιλελεύθεροι και τα άλλα κόμματα είπαν ότι δεν μπορούν να βάλουν ζήτημα παραίτησης της κυβέρνησης Μεταξά γιατί αυτό είναι ζήτημα των πολιτικών αρχηγών» και η αντίρρησή τους έγινε δεκτή. Οι ηγεσίες των δυο συνομοσπονδιών (της ΓΣΕΕ και της Ενωτικής ΓΣΕΕ») έκλεισαν την απεργία των καπνεργατών στις 11 του Μάη.
Η «Εργατική Πρωτοπορία» η εφημερίδα της ΟΚΔΕ, της οργάνωσης του Π. Πουλιόπουλου και των συντρόφων του, ανέφερε στο φύλλο της 20 Μάη 1936:
«Ενώ οι μάζες των εργατών στους δρόμους εγιουχάιζαν τους καπιταλιστές βουλευτές Ζάννα και Σία, διάφοροι υπεύθυνοι, ανεύθυνοι και βουλευτές του “Παλλαϊκού” εκφύλιζαν και υπονόμευαν τον ιερό αγώνα των απεργών, συνεργαζόμενοι δημόσια και σκανδαλωδέστατα με τους αστούς βουλευτές, ιδίως του βενιζελικού κόμματος. Εκλιπαρούσαν απ’ αυτούς τη μεσολάβηση για μια “νομιμόφρονα” λύση της σύγκρουσης. Και κάλεσαν την Κυριακή τους συγκεντρωμένους εργάτες όχι να επιβάλουν μαχητικά τις διεκδικήσεις τους, αλλά να ζητήσουν μια κυβέρνηση Σοφούλη, ενώ την ίδια στιγμή οι πραγματικοί μεγιστάνες των κλωστοϋφαντουργείων φιλελεύθεροι βουλευτές Ζάννας και Σία απέκρουσαν τα αιτήματα των υφαντουργών και ο Σοφούλης συμφωνούσε με τον Μεταξά για την “επιβολή του κράτους του νόμου” παριστάνοντας υποκριτικά και τον προστάτη των εργατών. Τώρα οι φιλελεύθεροι βουλευτές δηλώνουν ότι οι απεργοί τους προσκάλεσαν να επέμβουν και αυτοί είναι που “έσωσαν το αστικό καθεστώς από την αναρχίαν”… Ποιος μπορούσε να φανταστεί ότι ένας τόσο ηρωικός στρατός θα έβρισκε μια τόσο αξιοθρήνητη ηγεσία;”» Αυτό το ερώτημα θα το έθεταν τα επόμενα χρόνια πολλές φορές οι αγωνιστές της αριστεράς.
Το Μάη του 1936 η ηγεσία του ΚΚΕ είχε να διαλέξει ανάμεσα στους αστούς και τους απεργούς. Διάλεξε τους πρώτους. Η δυναμική του κινήματος στόμωσε και ο Μεταξάς θα επέβαλε τη δικτατορία του σε τρεις μήνες.
Η στάση αυτή δεν ήταν προϊόν λανθασμένης εκτίμησης. Ηταν η εφαρμογή της στρατηγικής επιλογής που είχε κάνει το ΚΚΕ το 1934. Τον Γενάρη εκείνης της χρονιάς η 6η Ολομέλεια της ΚΕ είχε εγκαταλείψει ως στρατηγικό στόχο την σοσιαλιστική επανάσταση. Η επερχόμενη επανάσταση στην Ελλάδα διακήρυττε το ΚΚΕ θα ήταν «αστικοδημοκρατική» που θα απάλλασσε την ελληνική κοινωνία από την εξάρτηση από τον ιμπεριαλισμό και τα «μισοφεουδαρχικά κατάλοιπα». Η απόφαση περιλάμβανε πολλές φράσεις για το «γρήγορο πέρασμα στην προλεταριακή επανάσταση». Το ΚΚΕ διακήρυττε κατόπιν ότι με αυτή την στρατηγική το εργατικό κίνημα θα κέρδιζε την «συμμαχία» των μεσαίων στρωμάτων στη πάλη ενάντια στη δικτατορία και το φασισμό.
Ο Π. Πουλιόπουλος έδωσε μια συντριπτική απάντηση στις «αναλύσεις» της 6ης Ολομέλειας στο βιβλίο του «Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική Επανάσταση στην Ελλάδα». Επεσήμανε ότι ο δρόμος που ανοίγουν οι αποφάσεις αυτές μόνο «συμφορές θα φέρει στο προλεταριάτο». Και είχε δίκιο. Γιατί η 6η Ολομέλεια δεν έφερε τα άλλα εκμεταλλευόμενα στρώματα στο πλευρό της εργατικής τάξης που πάλευε αλλά την υποταγή του εργατικού κινήματος στην «αντιφασιστική» συμμαχία της ηγεσίας του ΚΚΕ με το ένα από τα δυο «πολιτικο-στρατιωτικά μπλοκ» της κυρίαρχης τάξης, το κόμμα των Φιλελευθέρων.
Το ΚΚΕ μέσα από αυτή τη διαδρομή έγινε ένα ρεφορμιστικό κόμμα. Η στρατηγική των «σταδίων», της μεταρρύθμισης του καπιταλισμού που θα έφερνε μια αριστερή κυβέρνηση ή μια κυβέρνηση με τη συμμετοχή της αριστεράς είναι η βάση της στρατηγικής της ρεφορμιστικής αριστεράς μέχρι τις μέρες μας. Ηταν και παραμένει μια αδιέξοδη στρατηγική που σπαταλάει ευκαιρίες και φέρνει ήττες.
Οι επαναστάτες, σαν τον Παντελή Πουλιόπουλο, χάραξαν ένα άλλο δρόμο, υπεράσπισαν την στρατηγική της επαναστατικής ανατροπής του καπιταλισμού. Για μια σειρά λόγους δεν κατάφεραν τότε να βάλουν τη σφραγίδα τους στις μάχες του κινήματος. Οι σημερινές συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές από τις συνθήκες του ’30. Οι επαναστάτες σήμερα μπορούν να βάλουν τη δικιά τους σφραγίδα.
*Στοιχεία για το άρθρο αντλήθηκαν από: Δ. Λιβιεράτος «Κοινωνικοί Αγώνες στην Ελλάδα 1932-1936» εκδόσεις Κομμούνα, «Η άλλη όψη του Κομμουνιστικού Κινήματος» –η μαρτυρία του Βασίλη Νεφελούδη, εκδόσεις Δελφίνι, Κ. Φουντανόπουλος «Εργασία και Εργατικό Κίνημα στη Θεσσαλονίκη 1918-1936» εκδόσεις Νεφέλη, Δ. Σάρλη «Η πολιτική του ΚΚΕ στον αγώνα κατά του μοναρχοφασισμού» εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. Αναντικατάστατο εφόδιο για κάθε έναν/μια που θέλει να μελετήσει αυτή τη πορεία είναι το βιβλίο του Παντελή Πουλιόπουλου «Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική Επανάσταση στην Ελλάδα;» που κυκλοφορεί από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο.