Πανεργατική 19/03. Oι γυναίκες δίνουν “παρών”
H Kατερίνα Θωίδου εξηγεί γιατί το απεργιακό κύμα για το Aσφαλιστικό είχε τις γυναίκες στην πρώτη γραμμή.
Για πρώτη φορά μετά από πάρα πολλά χρόνια η επέτειος της ημέρας της γυναίκας, γιορτάστηκε όπως ακριβώς της αρμόζει: Στο δρόμο…
Η 8 Μάρτη καθιερώθηκε πριν από έναν αιώνα ως διεθνής ημέρα της γυναίκας, για να θυμίζει κάθε χρόνο σε όλες τις εργαζόμενες γυναίκες του κόσμου ότι ο τρόπος για να αλλάξουν τη ζωή τους είναι οι αγώνες, η συλλογική πάλη μέσα από τα συνδικάτα, οι απεργίες και η σύγκρουση με τα αφεντικά και την κυρίαρχη τάξη.
Στις 8 Μάρτη του 1857 έγινε η πρώτη μεγάλη απεργία γυναικών στη Νέα Υόρκη με αίτημα αυξήσεις, αξιοπρεπείς μισθούς και συνθήκες εργασίας. Η 8 Μάρτη 2008 ήταν η πιο ζωντανή επέτειος αυτής της ημέρας. Εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του αγώνα ενάντια στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης, που βάζει ταφόπλακα στα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των γυναικών. Η φετινή Ανοιξη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η Ανοιξη ενός νέου κινήματος γυναικών, που είναι αποφασισμένο να φτάσει μέχρι το τέλος, να πετάξει το ασφαλιστικό στα σκουπίδια και να διεκδικήσει όλα όσα οι κυβερνήσεις έχουν κλέψει από τις γυναίκες τις τελευταίες δεκαετίες.
Τη Δευτέρα 3 Μάρτη, ήταν η πρώτη ημέρα της απεργίας διαρκείας που ξεκινούσαν οι εργαζόμενοι της ΔΕΗ ενάντια στη διάλυση του ασφαλιστικού τους φορέα και τη μεταφορά του στο ΙΚΑ. Ηταν μία συγκλονιστική ημέρα που αποδείκνυε για άλλη μία φορά ποια είναι η δύναμη των εργατών. Ξαναεμφανίστηκαν μορφές οργάνωσης που είχαν πάνω από μία 20ετία να εμφανιστούν. Οι μονάδες παραγωγής έκλεισαν, οι απεργοί μπλόκαραν τα ορυχεία και κατέλαβαν τα εργοστάσια της ΔΕΗ. Οι γυναίκες που στην πλειοψηφία τους είναι εργαζόμενες στις διοικητικές υπηρεσίες ανέλαβαν να περιφρουρήσουν τους δικούς τους χώρους. Από τα ξημερώματα, φορώντας μαύρα ρούχα, συγκεντρώθηκαν στα κεντρικά γραφεία του ΟΑΠ ΔΕΗ στη Μυλλέρου, κλείδωσαν την είσοδο και τα κλειδιά παραδόθηκαν στην απεργιακή επιτροπή του κτιρίου. Κρατώντας πλακάτ, πανό και τα δημοφιλή τύμπανα της Eργατικής Aλληλεγγύης στα χέρια, έδωσαν το στίγμα τους, στέλνοντας μήνυμα στην κυβέρνηση ότι οι γυναίκες δεν πρόκειται να δεχτούν να είναι τα θύματα της «μεταρρύθμισης» του Καραμανλή στο ασφαλιστικό.
Ηταν μόνο η αρχή. Τις επόμενες ημέρες οι εργαζόμενες σε όλους τους χώρους ακολούθησαν το παράδειγμα των εργαζόμενων της ΔΕΗ. Μπήκαν μαζικά στην πρώτη γραμμή των απεργιών που προκήρυξαν τα συνδικάτα για το ασφαλιστικό. Λίγες μόνο ώρες αργότερα μετά την οργάνωση της περιφρούρησης στη ΔΕΗ, οι γυναίκες τραπεζοϋπάλληλοι της Τράπεζας της Ελλάδος, που είναι και η πλειοψηφία, κατέλαβαν την Τράπεζα της Ελλάδος μετά από απόφαση του σωματείου και ξεκίνησαν έναν αγώνα ενάντια στη διάλυση του Ταμείου των εργαζομένων που παρέλυσε όλη την οικονομία, μπλοκάροντας τη λειτουργία του Χρηματιστήριου Αθηνών για τρεις ημέρες.
Από τη ΔΕΗ η απεργία επεκτάθηκε στους Δήμους. Οι καθαρίστριες, οι εργαζόμενες στους παιδικούς σταθμούς, οι σχολικοί φύλακες, οι δημοτικοί υπάλληλοι που και εδώ είναι χιλιάδες, άρχισαν να μπαίνουν μπροστά στον αγώνα, να συμμετέχουν μαζικά στις περιφρουρήσεις στα γκαράζ και στα αμαξοστάσια, να κλείνουν τις υπηρεσίες των δήμων και να κατεβαίνουν κατά χιλιάδες στα συλλαλητήρια.
Το ότι η απόπειρα της κυβέρνησης στο ασφαλιστικό θα έβρισκε απέναντί της όλες τις γυναίκες εργαζόμενες είχε φανεί από τις πρώτες πανεργατικές απεργίες. Στις 12 Δεκέμβρη η Εργατική Αλληλεγγύη κατέβασε στο κέντρο της απεργιακής συγκέντρωσης στο Πεδίο του Αρεως το πανό «κάτω τα χέρια από τις γυναίκες» με το περίφημο σκίτσο της γυναίκας με τους πολλούς ρόλους εμπνευσμένο από το κίνημα της δεκαετίας του 60-70. Αυτό το πανό έγινε το κέντρο της συγκέντρωσης και στη συνέχεια έγινε το σύμβολο του απεργιακού κινήματος ενάντια στο ασφαλιστικό. Γύρω από αυτό το πανό συσπειρώθηκαν γυναίκες από τα εργοστάσια και τις βιοτεχνίες, γιατί εξέφραζε και την αποφασιστικότητά τους να συγκρουστούν με την κυβέρνηση που ληστεύει τις κατακτήσεις των γυναικών και ταυτόχρονα έκανε τη σύνδεση ανάμεσα στο γυναικείο κίνημα του Μάη του ‘68 και της Μεταπολίτευσης με το σημερινό κίνημα που διεκδικεί ξανά εκείνα τα κεκτημένα, που τώρα ο καπιταλισμός μέσα στην κρίση του θέλει να πάρει πίσω.
Οι γυναίκες έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στο κίνημα εκείνης της περιόδου. Οι φοιτήτριες που μπήκαν κατά χιλιάδες στα πανεπιστήμια μετά τη δικτατορία στην Ελλάδα και οι νέες εργαζόμενες που μαζικοποίησαν τα εργοστάσια και άρχισαν να χτίζουν τα μαχητικά συνδικάτα κέρδισαν μία σειρά κατακτήσεις σε όλα τα επίπεδα της ζωής τους. Από το δικαίωμα να έχουν την στήριξη του κράτους στο μεγάλωμα των παιδιών τους, μέχρι το δικαίωμα να ελέγχουν οι ίδιες το σώμα τους και τη σεξουαλικότητά τους. Εκείνο το κίνημα ανάγκασε το κράτος να φτιάξει δωρεάν παιδικούς σταθμούς στις γειτονιές, νηπιαγωγεία που ανάλαβαν την προσχολική αγωγή, το Εθνικό Σύστημα Υγείας, να νομιμοποιήσει την έκτρωση, να μεριμνήσει για κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού και αντισύλληψης, να θεσμοθετήσει τον πολιτικό γάμο.
Τις τελευταίες δεκαετίες η ζωή των γυναικών της εργατικής τάξης έχει γίνει πολύ πιο σκληρή. Ο βασικός λόγος είναι ότι η κυρίαρχη τάξη προσπαθεί να πάρει πίσω όλες αυτές τις κατακτήσεις. Τις τελευταίες δεκαετίες η διαδικασία έχει γίνει ακριβώς ανάποδη. Ολες αυτές οι υπηρεσίες που παρείχε το κράτος δωρεάν έχουν περάσει στα χέρια της αγοράς. Το ΕΣΥ διαλύεται και το κενό καλύπτεται από την ιδιωτική υγεία. Οι δωρεάν παιδικοί σταθμοί καταργούνται και τη θέση τους παίρνουν οι ιδιωτικοί. Τα σχολεία διαλύονται και τη θέση τους παίρνουν τα φροντιστήρια. Τα κέντρα δημιουργικής απασχόλησης για τις γυναίκες και τα παιδιά που κάποτε υπήρχαν σε όλους τους δήμους καταργούνται και τη θέση τους παίρνουν τα ιδιωτικά ωδεία και γυμναστήρια. Σήμερα η κάθε βασική ανάγκη που έχει ο κάθε άνθρωπος για να επιβιώσει και να δημιουργήσει γίνεται επί πληρωμή. Ετσι όποια οικογένεια δεν έχει την οικονομική άνεση να καλύψει αυτές τις ανάγκες μέσω της αγοράς, θα πρέπει να τις καλύψει μέσα από την απλήρωτη προσωπική προσφορά των μελών της, που συνήθως είναι η γυναίκα. Γι αυτό και η κρίση δεν χτυπά γενικά όλες τις γυναίκες, αλλά τις γυναίκες της εργατικής τάξης.
Όλα αυτά συμβαίνουν μέσα σε μία περίοδο που η πλειοψηφία των γυναικών έχουν βγει στην παραγωγή. Την ίδια στιγμή που αποτελούν το μισό της εργατικής τάξης, κάνουν επαγγέλματα που πριν από 20-30 χρόνια θεωρούνταν κατεξοχήν αντρικά, έχουν να αντιμετωπίσουν τα βάρη που φορτώνει τώρα πια το κράτος στις πλάτες τους. Οταν λοιπόν έρχεται η κυβέρνηση να πει σε αυτές τις γυναίκες που δουλεύουν ένα κακοπληρωμένο οκτάωρο (τουλάχιτον) στη δουλειά και ένα ακόμα απλήρωτο στο σπίτι, ότι για να είναι «ίσες» με τους άντρες θα πρέπει να έχουν και ίδια όρια ηλικίας για συνταξιοδότηση, τότε αυτό κάνει το ποτήρι να ξεχειλίσει.
Η αγορά δεν φορτώνει μόνο οικονομικά βάρη στις πλάτες των γυναικών αλλά και ιδεολογικά. Μία ολόκληρη βιομηχανία ιδεολογικής προπαγάνδας έχει στηθεί από τα ΜΜΕ, τα γυναικεία περιοδικά που προβάλλουν ότι το κυνήγι της καριέρας, της σέξι εμφάνισης και ο lifestyle τρόπος ζωής, μπορεί να οδηγήσει στην επιτυχία και να σημάνει το τέλος της γυναικείας καταπίεσης. Τα πρότυπα της γυναικείας καταξίωσης που πλημμύριζαν τα κανάλια, ήταν οι γυναίκες υπουργοί, οι γυναίκες επιχειρηματίες και γενικότερα πρόσωπα γυναικών, δεν βιώνουν κανενός είδους καταπίεση, θέλοντας να μας πουν ότι όσες γυναίκες το αξίζουν είναι πετυχημένες και όσες δεν είναι, αυτό οφείλεται σε δικά τους προσωπικά λάθη.
Εκτός όμως από την πραγματικότητα που γίνεται όλο και πιο σκληρή για τις γυναίκες όσο μεγαλώνει η κρίση του καπιταλισμού, οι αγώνες όλης της προηγούμενης περιόδου έχουν οδηγήσει σε μία σειρά προχωρήματα στις ιδέες. Οι γυναίκες βρέθηκαν στην πρωτοπορία του αντιπολεμικού κινήματος, πρωτοστάτησαν στο περσινό κίνημα των φοιτητικών καταλήψεων, έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό στην μεγαλειώδη απεργία των δασκάλων και πιο πριν στην πρώτη μεγάλη απεργία για το ασφαλιστικό στις τράπεζες. Οι μαθήτριες, οι φοιτήτριες, οι δασκάλες, οι τραπεζοϋπάλληλοι, οι εργαζόμενες σε αμέτρητους χώρους, έγιναν οργανώτριες των μαχών κόντρα στην κυβέρνηση Καραμανλή και τις επιταγές μίας κυρίαρχης τάξης. Αυτό σημαίνει και αλλαγή στις ιδέες. Ενα δείγμα της αλλαγής είναι ότι φέτος στις 8 Μάρτη δεν είδαμε να επαναλαμβάνονται τα ίδια κλισέ. Ενώ αντίθετα είδαμε τις γυναίκες της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ να διαδηλώνουν μπροστά στο υπουργείο Aπασχόλησης, με το πανό «Ημέρα της γυναίκας-κυβερνητικό δώρο το ασφαλιστικό».
Η έκρηξη του ασφαλιστικού και η κοινή πάλη αντρών και γυναικών για να σώσουν τις κατακτήσεις τους, έχει αναγκάσει σήμερα τα συνδικάτα να αναγνωρίσουν το ρόλο της γυναίκας μέσα στην κοινωνία, να αναγνωρίσουν και να παλέψουν στην πράξη το δικαίωμα στα μειωμένα όρια ηλικίας, στα μειωμένα ωράρια εργασίας και να αναγνωρίσουν την ανάγκη να παλέψουν για αυτό που ονομάζουμε «θετικές διακρίσεις υπέρ των γυναικών». Αυτό βάζει την πίεση το επόμενο διάστημα να αρχίσουν να παλεύουν ξανά για τις κατακτήσεις της δεκαετίας του 60-70. Όχι μόνο σε σχέση με τα ασφαλιστικά δικαιώματα, αλλά και σε σχέση με τους δωρεάν παιδικούς σταθμούς, τα νηπιαγωγεία που θέλουν να τα περάσουν στους δήμους και τα ιδιωτικά σχολεία, τα προγράμματα Βοήθεια στο Σπίτι, τα Ολοήμερα Σχολεία.
Σήμερα όλο και περισσότερες γυναίκες ανακαλύπτουν ότι το ζήτημα της απελευθέρωσης από την καταπίεση που βιώνουν είναι ένα αίτημα αντικαπιταλιστικό, που μπορεί να γίνει πράξη μέσα από τη σύγκρουση με αυτό το σύστημα που κερδίζει μέσα από την καταπίεση των γυναικών.
Αν το κίνημα των γυναικών της προηγούμενης μεγάλης έκρηξης απορροφήθηκε από τα ρεφορμιστικά κόμμα και οργανώσεις που έβαζαν στο κέντρο της δράσης τους τη συμμετοχή περισσότερων γυναικών στους θεσμούς και στα κέντρα λήψης αποφάσεων, για να αλλάξει η θέση των γυναικών μέσα στην κοινωνία, σήμερα οι γυναίκες καταλαβαίνουν ότι χρειάζεται να πάμε ένα βήμα παραπέρα. Το νέο κίνημα έχει τη δύναμη όχι μόνο να μην αφήσει να γίνει πράξη το νέο ασφαλιστικό έκτρωμα της κυβέρνησης, αλλά και να ανοίξει το δρόμο για ένα άλλο κόσμο πραγματικής ισότητας σε μία καλύτερη ζωή, πραγματικής απελευθέρωσης για όλους τους καταπιεσμένους.