Πανηγυρισμοί με κόκκινες σημαίες για το αποτ.
O Nτίνος Aγιομαμίτης από την Eργατική Δημοκρατία στην Kύπρο, γράφει για τις προοπτικές που ανοίγονται μετά την νίκη του AKEΛ στις προεδρικές εκλογές.
«Πρόεδρος για την φτωχολογιά», «πρόεδρος με ανθρωπιά» ήταν τα σχόλια που κατέγραφαν τα κανάλια από τον κόσμο που πανηγύριζε στους δρόμους της Λευκωσίας το βράδυ της Κυριακής 24 Φλεβάρη μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των εκλογών που έβγαζαν νικητή τον Χριστόφια με 53,3%. Πάνω από τριάντα χιλιάδες συγκεντρώθηκαν μέσα και έξω από το στάδιο Ελευθερία για να πανηγυρίσουν την νίκη Χριστόφια με κόκκινες σημαίες, που ήταν «απαγορευμένες» στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, με τον Τσέ και συνθήματα. Ηταν μια πρωτοφανής συγκέντρωση και ένα ατέλειωτο πανηγύρι χαράς και ενθουσιασμού.
Το στάδιο σείστηκε όταν στα μεγάφωνα έπαιζε το «ακορντεόν» του Μάνου Λοίζου και δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι επαναλάμβαναν με όλη τη δύναμη της ψυχής τους το ρεφρέν… «δεν θα περάσει ο φασισμός», ή έστελναν «χαιρετίσματα λοιπόν στην εξουσία». Το κόκκινο πανό με το έμβλημα του ΑΚΕΛ που άνοιξε και κάλυψε ολόκληρη σχεδόν την κερκίδα απέναντι από την εξέδρα των επισήμων έστελνε το δικό του μήνυμα μέσα και έξω από το στάδιο.
O Χριστόφιας πήρε το μήνυμα και μπαίνοντας στο στάδιο δήλωσε: «υποκλίνομαι μπροστά στο μεγαλείο σου λαέ»
Ταξική Πόλωση
Ηταν ένα ξέσπασμα μετά από μια μεγάλη και έντονη προεκλογική περίοδο, που χαρακτηρίστηκε από έντονη ταξική πόλωση. Σε αυτή την αναμέτρηση παίζονταν πολύ περισσότερα από το ποιος θα διαχειριστεί την εξουσία τα επόμενα χρόνια. Παίζονταν η ίδια η συνοχή και η ύπαρξη των κομμάτων που θα έχαναν τις εκλογές. Ιδιαίτερα για το ΑΚΕΛ στο βαθμό που ο Χριστόφιας δεν θα περνούσε στο δεύτερο γύρο και θα έπρεπε να επιλέξει ανάμεσα στον Παπαδόπουλο και τον Κασουλίδη. Τελικά ο μεγάλος χαμένος ήταν ο Παπαδόπουλος και τα κόμματα που τον υποστήριζαν.
Ο Παπαδόπουλος πλήρωσε το τίμημα για την εθνικιστική και αδιάλλακτη πολιτική του απέναντι στους τουρκοκύπριους που οδήγησε σε μια νέα περίοδο ψυχροπολεμικής έντασης ανάμεσα στις δυο κοινότητες. Μια πολιτική που όχι μόνο έκλεινε την πόρτα σε μια συμβιβαστική διευθέτηση αλλά άνοιγε το δρόμο στους φασίστες της Χρυσής Αυγής και της ΕΦΕΝ να βγαίνουν ανοικτά και να απειλούν εκδηλώσεις επαναπροσέγγισης ή να επιτίθενται σε τουρκοκύπριους που έρχονταν στο νότο. Πλήρωσε ακόμη τις σπασμένες υποσχέσεις για αλλαγή, κοινωνική δικαιοσύνη και κράτος πρόνοιας.
Μπορεί τους τελευταίους μήνες και ιδιαίτερα όταν φάνηκε από τις δημοσκοπήσεις ότι τα ποσοστά του άρχισαν να πέφτουν, να έδωσε κάποιες παροχές κυρίως στους συνταξιούχους αλλά ήταν φανερό ότι μια τέτοια «δωροδοκία» δεν ήταν αρκετή για για να ξεχάσει ο κόσμος όλα τα προηγούμενα χρόνια της λιτότητας και των περικοπών. Δεν μπορούσε να ξεχάσει την αύξηση του ορίου αφυπηρέτησης, τις συντάξεις πείνας, τις ιδιωτικοποιήσεις, τις απολύσεις τα νέα εξοντωτικά ωράρια. Δεν μπορούσε να ξεχάσει τους ξυλοδαρμούς διαδηλωτών από την αστυνομία σε κάθε κινητοποίηση που αμφισβητούσε τις επιλογές της κυβέρνησης όπως τους αγρότες, τους φορτηγατζήδες, τους κατοίκους των Λυμπιών, τους φοιτητές. Λίγες μόλις μέρες πριν τις εκλογές χτύπησε τις γυναίκες αιτητών ασύλου και αντιρατσιστές διαδηλωτές.
Ολα αυτά ήταν που μαύρισε ο κόσμος στο πρόσωπο του Τάσσου Παπαδόπουλου και δεν πέρασε ούτε καν στο δεύτερο γύρο - πρώτη φορά εν ενεργεία πρόεδρος δεν περνά στο δεύτερο γύρο των εκλογών. Η συντριβή του Παπαδόπουλου και της πολιτικής του δείχνει πόσο ψεύτικοι ήταν οι ισχυρισμοί όλων εκείνων που υποστήριζαν ότι το 76% που ψήφισε “όχι” στο δημοψήφισμα ήταν εθνικιστές που δεν ήθελαν συμφιλίωση με τους τουρκοκύπριους και μια συμβιβαστική διευθέτηση του κυπριακού. Ο Παπαδόπουλος και τα κόμματα που τον υποστήριξαν έκαναν σημαία τους αυτή την πολιτική και μόλις που κατάφεραν να πάρουν το 31%.
Ο Κασουλίδης, του δεξιού ΔΗΣΥ που πέρασε στο δεύτερο γύρο μαζί με τον Χριστόφια, πρόβαλε το χαρτί της Ε.Ε. και της προσαρμογής σε όλα με τον σκληρό πυρήνα της Ε.Ε. με τη δικαιολογία ότι έτσι θα είναι πιο αποτελεσματικές οι πιέσεις στην Τουρκία. Προσπάθησε να κτίσει το προφίλ ενός μετριοπαθή και εκσυγχρονιστή πολιτικού με δημοκρατικές και κοινωνικές ευαισθησίες. Δέκα χρόνια όμως λιτότητας και σωβινισμού από τη διακυβέρνηση Κληρίδη στην οποία συμμετείχε ο ίδιος σαν υπουργός, δεν ξεχνιούνται εύκολα. Δεν ξεχνιούνται εύκολα οι πολεμοκάπηλες επιλογές των S300 και του δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου, ή οι νεοφιλελεύθερες επιλογές όπως το κουτσούρεμα της ΑΤΑ, η προσπάθεια να απαγορευτούν οι απεργίες στο δημόσιο τομέα και πολλά άλλα. Εξάλλου και να ήθελε ο κόσμος να τα ξεχάσει δεν τον άφησε ο ίδιος ο Κασουλίδης που στο δεύτερο γύρο έπαιξε το χαρτί του αντικομμουνισμού, των “ελληνοχριστιανικών” ιδανικών και συμμάχησε με τον Αρχιεπίσκοπο και τον μητροπολίτη Λεμεσού, που αντιπροσωπεύουν ό,τι πιο συντηρητικό και οπισθοδρομικό υπάρχει μέσα στην κοινωνία. Σμπαράλιασε έτσι μόνος του το πρόσωπο του μετριοπαθή και του εκσυγχρονιστή που έκτιζε τόσο καιρό.
Αριστερή στροφή
Ο Χριστόφιας παρόλο που συγκυβέρνησε με τον Παπαδόπουλο για τεσσεράμισι χρόνια, κατάφερε χωρίς ποτέ να κάνει μια σοβαρή αυτοκριτική, να αποστασιοποιηθεί από τις επιλογές του Παπαδόπουλου και να αξιοποιήσει τη ριζοσπαστικοποίηση και την αριστερή διάθεση που υπήρχε μέσα στη κοινωνία. Δήλωσε από την αρχή ότι δεν θα κάνει «σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας» και ότι θα «διαχειριστεί το υπάρχον σύστημα» αλλά την ίδια στιγμή υπόσχονταν στους εργαζόμενους ότι δεν θα αυξήσει το όριο αφυπηρέτησης, θα συζητήσει το θέμα της αποκατάστασης της ΑΤΑ (Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής), ότι θα αυξήσει τις συντάξεις πάνω από το όριο της φτώχιας, θα ενισχύσει τη δωρεάν δημόσια Παιδεία και τη δημόσια Υγεία. Υπόσχονταν μονιμοποίηση των εκτάκτων, ανθρωπιστική μεταχείριση των μεταναστών και πολλά άλλα.
Εκανε συνέχεια αναφορά στην ανάγκη συνεννόησης με τους τουρκοκύπριους και την ανάγκη καταπολέμησης του εθνικισμού. Στην τελευταία τηλεοπτική αναμέτρησή του μάλιστα με τον Κασουλίδη που μεταδίδονταν από όλα τα τηλεοπτικά κανάλια απαντώντας σε ερώτηση είπε ότι πρέπει να αλλάξουν τα βιβλία της ιστορίας για να μάθουν οι νέοι για το πραξικόπημα αλλά και για τα εγκλήματα σε βάρος των τουρκοκυπρίων. «Είναι καιρός» είπε «να απολογηθούμε στην άλλη πλευρά για τα εγκλήματα και τις σφαγές που διέπραξαν οι εθνικιστές, πρέπει να απολογηθούν και οι δυο πλευρές». Μια τέτοια τοποθέτηση βέβαια σε μια τέτοια τηλεοπτική αναμέτρηση δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί σαν ιστορική αφού για πρώτη φορά λέγεται κάτι τέτοιο δημόσια από κάποιον ο οποίος δυο μέρες μετά εκλέχτηκε πρόεδρος.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η νίκη του Χριστόφια αποτελεί ιστορικής σημασίας εξέλιξη και θα αποτελέσει σημείο αναφοράς όχι μόνο γιατί είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της κυπριακής αριστεράς που εκλέγεται ο Γ.Γ. του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κύπρου σαν πρόεδρος αλλά γιατί συνοδεύτηκε με διακηρύξεις σαν αυτή για τα εγκλήματα σε βάρος των τουρκοκυπρίων ή όπως τη δήλωση ότι δεν θα ενταχθεί η Κύπρος στον «Συνεταιρισμό για την Ασφάλεια και την Ειρήνη στην Ευρώπη» γιατί «είναι προθάλαμος του ΝΑΤΟ» και γιατί «δεν θέλουμε να στέλνουμε τα παιδιά μας να σκοτώνονται στο Αφγανιστάν και το Ιράκ ή στην Γιουγκοσλαβία». Μπορεί αυτά να ειπώθηκαν μέσα στο έντονο κλίμα πόλωσης που προσπάθησε να δημιουργήσει ο Κασουλίδης και οι ακροδεξιοί που τον στήριζαν με τις αντικομουνιστικές κορώνες τους, αλλά το γεγονός παραμένει ότι αυτές οι δηλώσεις και αυτή η συζήτηση μπήκαν μέσα στην πολιτική ατζέντα και θα συζητούνται για καιρό.
Με τον ίδιο τρόπο μπήκαν και μια σειρά από άλλα ζητήματα όπως το γεγονός ότι ο Χριστόφιας αγνόησε τις πιέσεις του ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ στον καταρτισμό του Υπουργικού Συμβουλίου και δεν τους έδωσε τα υπουργεία Παιδείας και Άμυνας που ζητούσαν. Πολύ πιο σημαντικό μάλιστα ήταν το γεγονός ότι αγνόησε τελείως τον Aρχιεπίσκοπο στο θέμα της επιλογής του υπουργού Παιδείας. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας από την ίδρυση της το 1960 που η Eκκλησία δεν έχει λόγο στην επιλογή του υπουργού Παιδείας.
Στα θετικά του Χριστόφια καταγράφεται και το γεγονός ότι άδειασε τον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας που ζήτησε να κοπεί η ΑΤΑ και να υπάρξει περιορισμός των κοινωνικών δαπανών, δηλώνοντας ότι η ΑΤΑ είναι ιερή και ότι την οικονομία τη διαχειρίζεται η κυβέρνηση και όχι ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας. Είναι σίγουρο ότι πολλοί εργαζόμενοι άκουσαν με ανακούφιση αυτή τη δήλωση όπως επίσης και την εξαγγελία για 14η σύνταξη από φέτος το Πάσχα.
Ο Χριστόφιας κέρδισε τις εντυπώσεις και σε σχέση με την πολιτική προσέγγισης των τουρκοκυπρίων. Ο Ταλάτ που τόσο καιρό κρύβονταν πίσω από την αδιαλλαξία του Παπαδόπουλου για να το παίζει διαλλακτικός και πρόθυμος για διευθέτηση τώρα βρίσκεται εκτεθειμένος και αντιμετωπίζει πολλές πιέσεις από τους τουρκοκύπριους. Οργανώσεις και συνδικάτα που είχαν πρωτοστατήσει στην πτώση του Ντεκτάς, όπως των δασκάλων, των καθηγητών, των δημοσίων υπαλλήλων και άλλων, έχουν συγκροτήσει ένα νέο Φόρουμ για την Ειρήνη και πιέζουν τον Ταλάτ. Ηδη άρχισαν να οργανώνονται απεργίες και διαδηλώσεις που θυμίζουν τις μεγάλες κινητοποιήσεις του 2003.
Το ζητούμενο όμως είναι αν θα καταφέρει ο Χριστόφιας και το ΑΚΕΛ να κερδίσουν εκτός από τις εντυπώσεις και την ουσία. Αν θα μπορέσει να οδηγήσει τα πράγματα σε μια ειρηνική διευθέτηση που να σέβεται τα δικαιώματα των απλών ανθρώπων και των δύο πλευρών. Αν θα μπορέσει να δικαιώσει τις προσδοκίες όλων αυτών που τον ψήφισαν ελπίζοντας σε μια πιο δίκαιη κοινωνία.
Σοσιαλδημοκρατία
Το ΑΚΕΛ δεν διαφέρει από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα που πήραν την εξουσία σε άλλες χώρες. Δεν θα πρέπει να περιμένουμε ότι θα κυβερνήσει διαφορετικά απ ότι το ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα ή οι Eργατικοί στη Βρετανία. Μπορεί μάλιστα να μην καταφέρει να προσφέρει ούτε όσα πρόσφερε το ΠΑΣΟΚ όταν ανέλαβε για πρώτη φορά την εξουσία το 1981 γιατί το ΑΚΕΛ αναλαμβάνει τη διαχείριση του ελληνοκυπριακού καπιταλισμού σε μια περίοδο που η κρίση συγκλονίζει την παγκόσμια οικονομία και οι ανταγωνισμοί στην περιοχή είναι ιδιαίτερα έντονοι.
Δείγματα γραφής έδωσε πολλά στο παρελθόν αφού συνεργάστηκε και συμμετείχε έμμεσα ή άμεσα με δικούς του υπουργούς σε όλες τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις από το ’74 μέχρι σήμερα με εξαίρεση την δεκαετία Κληρίδη. Ολ’ αυτά τα χρόνια στήριξε όλες τις βασικές επιλογές του ελληνοκυπριακού καπιταλισμού. Υποστήριξε τον πολιτικό και οικονομικό αποκλεισμό των τουρκοκυπρίων και τους εξοπλισμούς. Υποστήριξε την ένταξη στην Ε.Ε. και στην ΟΝΕ, ενώ στήριξε ή ανέχτηκε τα προγράμματα λιτότητας αυτών των κυβερνήσεων.
Ηδη άρχισαν να μιλούν για πενταετή προοπτική στην υλοποίηση των προεκλογικών υποσχέσεων τους. Ο Χριστόφιας δήλωσε ότι θα τιμήσει την υπογραφή του προκατόχου του, που υπέγραψε την συνθήκη της Λισσαβώνας, ενώ ξεκαθάρισε ότι δεν θα βάλει θέμα βρετανικών βάσεων. Με τον ίδιο τρόπο είναι σίγουρο ότι θα τηρήσει και τις δεσμεύσεις των προκατόχων του για την παραχώρηση διευκολύνσεων στους Αμερικανούς στον πόλεμο “κατά της τρομοκρατίας” που μακέλεψε τους λαούς του Ιράκ, του Αφγανιστάν και της Παλαιστίνης.
Πιέσεις
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Χριστόφιας θα προσπαθήσει να υλοποιήσει κάποιες από τις προεκλογικές του υποσχέσεις. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ΑΚΕΛ διατηρεί ισχυρούς οργανωτικούς δεσμούς με την εργατική τάξη, μέσα από τα συνδικάτα που ελέγχει και τις κομματικές ομάδες βάσης. Κάτι που σημαίνει ότι οι πιέσεις δεν πάνε μόνο από τα πάνω προς τα κάτω αλλά πολλές φορές πάνε και ανάποδα, από τα κάτω προς τα πάνω. Η ίδια η υποψηφιότητα Χριστόφια ήταν αποτέλεσμα μιας τέτοιας διαδικασίας που πίεσε την ηγεσία να την υιοθετήσει και στο τέλος να την στηρίξει με όλες τες τις δυνάμεις.
Η πίεση της βάσης θα είναι εκεί για τον Χριστόφια. Το ίδιο όμως ισχύει και για τον άλλο πόλο, το κεφάλαιο και τους εργοδότες, με τον οποίο το ΑΚΕΛ επίσης έχει ισχυρούς δεσμούς αφού ελέγχει πολλές επιχειρήσεις σαν συλλογικός καπιταλιστής. Ηδη η ΟΕΒ (Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων) έχει ζητήσει κατάργηση της ΑΤΑ, περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες και αντιτίθεται στη παραχώρηση της14ης σύνταξης.
Ο «συνδυασμός της επιχειρηματικότητας και της εργασίας» που υπόσχεται ο Χριστόφιας δεν μπορεί να γίνει προς όφελος και των δύο, ιδιαίτερα σε εποχές κρίσης. Μπορεί ο Χριστόφιας να έβαλε Υπουργό Οικονομικών ένα μεγαλοεπιχειρηματία με θητεία στα Διοικητικά Συμβούλια των Τραπεζών και Υπουργό Εργασίας μια συνδικαλίστρια της ΠΕΟ αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για να συμβιβάσει τα συμφέροντα των εργατών και των αφεντικών. Ένα από τα δύο θα ζημιώνει για να κερδίζει το άλλο. Η εμπειρία όλων αυτών των κυβερνήσεων έδειξε ότι όπου δοκίμασαν να τα συμβιβάσουν, ο συμβιβασμός στο τέλος ήταν σε βάρος της εργατικής τάξης.
Οσο ο Χριστόφιας θα αντιστέκεται στις πιέσεις των αφεντικών θα έχει τη στήριξη όλων αυτών που την προηγούμενη περίοδο έδωσαν τις δυνάμεις τους για να εκλεγεί. Όλος αυτός ο κόσμος που βγήκε στους δρόμους για να πανηγυρίσει την ιστορική νίκη της αριστεράς δεν θα πάει ετσι εύκολα στο σπίτι του. Θα είναι εκεί και θα περιμένει να εξαργυρώσει τις υποσχέσεις που του δόθηκαν. Μπορεί να δείξει ανοχή για μια περίοδο αλλά ένα είναι το σίγουρο, ότι δεν θα περιμένει για πάντα. Αν μάλιστα ο «πρόεδρος για τη φτωχολογιά» μετατραπεί και αυτός σε πρόεδρο για τους πλουσίους, όπως οι προκάτοχοι του, τότε είναι σίγουρο ότι πολύς από αυτό τον κόσμο θα κατέβει ξανά στους δρόμους για να υποχρεώσει το Χριστόφια να υποκλιθεί για άλλη μια φορά στο μεγαλείο του.