Κινητοποίηση των κατοίκων της γειτονιάς για ν
Οι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή έχουν γίνει χειροπιαστοί, γράφει η Δήμητρα Κυρίλλου και εξηγεί γιατί η συντονισμένη κινητοποιήση μπορεί να ανοίξει αντικαπιταλιστική προοπτική.
«Είμαστε στα «όρια της καταστροφής» προειδοποιεί ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν από την ολομέλεια της Βαλένθιας και ζήτησε σήμερα (18 Νοέμβρη 2007) να ληφθούν έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου». Η είδηση αυτή δεν αποτελεί πια κάτι νέο. Η κλιματική αλλαγή μπήκε με τραγικό τρόπο στο καθημερινό λεξιλόγιο των απλών ανθρώπων, καθώς η μια μετά την άλλη οι χώρες του πλανήτη πληρώνουν το τίμημα της παγκόσμιας αύξησης της μέσης θερμοκρασίας.
Αυτό που αποτελεί είδηση και μάλιστα την πιο αισιόδοξη και ελπιδοφόρα είναι ότι στις 8 Δεκέμβρη, την ώρα που στο Μπαλί στης Ινδονησίας οι ισχυροί του πλανήτη θα συνεδριάζουν και θα παζαρεύουν στο πλαίσιο της συνόδου του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, σε περισσότερες από 70 χώρες προγραμματίζονται συντονισμένες συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις που προβάλλουν τα αιτήματα για αληθινά μέτρα ενάντια στην κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της. Η Αυστραλία άνοιξε πρώτη το χορό τον κινητοποιήσεων την πρώτη βδομάδα του Νοέμβρη με ένα γύρο από τοπικές συγκεντρώσεις στις οποίες συμμετείχαν πάνω από 150.000 συνολικά άνθρωποι, αριθμός ρεκόρ για τη χώρα αυτή και τάραξαν για τα καλά την (τότε) κυβέρνηση Χάουαρντ και όλο το κατεστημένο.
Και στην Ελλάδα
Το ελληνικό κάλεσμα για συλλαλητήριο ενάντια στις κλιματικές αλλαγές στο Σύνταγμα στις 8 Δεκέμβρη, που ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Παναττικού Δικτύου Κινημάτων Πόλης και Ενεργών Πολιτών κατέχει πολλά θετικά ρεκόρ. Κατ’αρχήν αποτελεί την πρώτη ουσιαστικά φορά που διοργανώνεται στην Ελλάδα κινητοποίηση με αυτό το χαρακτήρα (δύο προσπάθειες στο παρελθόν κινήθηκαν συμβολικά με κέντρο τις δυνάμεις της πολιτικής οικολογίας). Είναι μια πρωτοβουλία που επιχειρεί να δώσει την απάντηση των ανθρώπων από τα κάτω σε σχέση με τα λαμπερά πάνελ των ειδικών και των προσωπικοτήτων που εδώ και λίγα χρόνια μονοπωλούν την ενασχόληση με το θέμα, κατακλίζουν τα ΜΜΕ με ακατάληπτα νούμερα και όρους για να καταλήξουν συνήθως σε ένα γενικό ευχολόγιο χωρίς κανένα χειροπιαστό μέτρο που να προστατεύει την καθημερινή ζωή. Συνδέεται με τη μορφή κινητοποιήσεων που εγκαινίασε η ιστορική πια 15η Φλεβάρη 2003, κινητοποιήσεις που στοχεύουν στο συντονισμό των κινημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο με ταυτόχρονες δράσεις, με τρόπο που να στηρίζουν τους ακτιβιστές και να πιέζουν τους ισχυρούς και τις κυβερνήσεις.
Το πιο σπουδαίο είναι ότι το κάλεσμα για τις 8 Δεκέμβρη αποτελεί καρπό μιας επίμονης προσπάθειας να ενωθούν οι φωνές από χώρους, συλλογικότητες και μεμονωμένους αγωνιστές με διαφορετικές καταβολές και απόψεις. Δημοτικές κινήσεις, περιβαλλοντικοί και πολιτιστικοί σύλλογοι, συνδικάτα, επιτροπές αγώνα για ζητήματα πόλης και ελεύθερους χώρους, όλοι μαζί φιλοδοξούν να οργανώσουν ένα συλλαλητήριο που δεν θα απευθύνεται στους εαυτούς τους και σε λίγους πεισμένους αγωνιστές, αλλά σε ολόκληρα κομμάτια θυμωμένου κόσμου και μάλιστα συμφωνούν και προβάλλουν ένα βασικό κοινό πλαίσιο:
- Ότι οι κλιματικές αλλαγές είναι ένα μεγάλο πολιτικό θέμα, που πρέπει να αναδειχθεί και αντιμετωπιστεί επειγόντως, πριν οι επιπτώσεις καταστρέψουν όλο τον πλανήτη.
- Οι ευθύνες δεν είναι συμμετρικές, αλλά βαραίνουν τους καπιταλιστές και τις κυβερνήσεις, και συνολικά τη λογική του κέρδους και της αγοράς. Με αυτή τη λογική ως τώρα προκρίθηκαν τρόποι παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας με κέντρο τα ορυκτά καύσιμα που οδήγησαν τα πράγματα ως εδώ. Οι αναπτυγμένες χώρες με επικεφαλής τις ΗΠΑ έχουν τη μερίδα του λέοντος των ευθυνών γι’αυτή την ανεξέλεγκτη κούρσα που έχει και θα έχει σαν πρώτο θύμα τους φτωχούς του πλανήτη.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν είναι μέρος της λύσης αλλά του προβλήματος: προκρίνει και προωθεί τρόπους παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας που χειροτερεύουν την κατάσταση, άφησε τα δάση να καούν και τώρα ευνοεί τους εργολάβους.
Αθέτησε κάθε δέσμευση από τις συμφωνίες του Κιότο, οι οποίες είναι έτσι κι αλλιώς πολύ «λίγες» σε σχέση με το μέγεθος του προβλήματος, με αποτέλεσμα αντί για τον περιορισμό την αύξηση των ρύπων στην Ελλάδα πάνω από 20%.
Τη στιγμή που ολόκληρες περιοχές όπως η Θήβα, τα Οινόφυτα, όλη η χαμηλή λεκάνη του Ασωπού πνίγονται στα τοξικά απόβλητα και δεν έχουν πόσιμο νερό, έχει βάλει στο μάτι να τσιμεντοποιήσει ό,τι απέμεινε από τους λιγοστούς ελεύθερους χώρους.
Εδώ ακριβώς βρίσκεται η μεγάλη δύναμη της πρωτοβουλίας για τις 8 Δεκέμβρη. Στο ότι συνεργαζόμενοι φορείς και συλλογικότητες που μέχρι σήμερα δραστηριοποιούνταν για κάθε ένα από τα μεμονωμένα μέτωπα, ενώνουν τις φωνές τους σε ένα κεντρικό πολιτικό γεγονός, επιχειρούν να συνδέσουν τα ζητήματα και πέρα από τα αιτήματα να αρθρώσουν πολιτικό λόγο.
Το γεγονός αυτό δεν έπεσε από τον ουρανό. Όταν η Πρωτοβουλία Γένοβα πρότεινε την καμπάνια για την κλιματική αλλαγή στη συνέλευση του Παναττικού Δικτύου τον Οκτώβρη, είχε ήδη ξεκινήσει να το απλώνει με θετική ανταπόκριση στη βάση, σε τοπικές περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες, στο συντονιστικό Ελεύθερων Χώρων, σε συνδικάτα και φοιτητικές συνελεύσεις, και πατούσε πάνω στην εμπειρία του καλοκαιριού, στην ανάγκη να γίνει η σύνδεση της κλιματικής αλλαγής με τον καύσωνα και τις πυρκαγιές και να δοθεί απάντηση με μεγάλες διαδηλώσεις.
Πράγματι, η οργή του κόσμου για τις πυρκαγιές ξεχείλισε. Οι τρεις συγκεντρώσεις που πραγματοποιήθηκαν (2 από τους bloggers συν μία από την ΕΝΑΝΤΙΑ) ήταν ένα μόνο δείγμα των δυνατοτήτων να οργανωθούν οι αντιστάσεις, όχι όμως αρκετά ισχυρό για να ταρακουνήσει την κυβέρνηση και την κοινή γνώμη. Επιπλέον, ειδικά οι δύο πρώτες άφησαν και ορισμένα σοβαρά κρατούμενα: Είναι σημαντικό να βγαίνει κανείς στο δρόμο, αλλά χρειάζεται να είναι ορατός και ηχηρός και όχι πένθιμος και θλιμμένος. Χρειάζεται να κατονομάζει τον υπεύθυνο για την καταστροφή και να απαιτεί συγκεκριμένα μέτρα. Χρειάζεται με δυο λόγια την πολιτική.
Αυτό το κενό πολιτικής παρέμβασης βάζει να καλύψει η πρωτοβουλία για τις 8 Δεκέμβρη. Δεν θα είναι ένα πένθιμο γεγονός αλλά πολύχρωμο, με σύμβολα και διαφορετικά πανώ που θα κατεβάσουν οι συλλογικότητες, για να προσθέσουν το κομμάτι του παζλ που αντιστοιχεί στο δικό τους αγώνα. Δεν θα είναι σιωπηλό αλλά πολύβουο, με την καλλιτεχνική συνδρομή συγκροτημάτων και καλλιτεχνών δρόμου που καλέστηκαν να πλαισιώσουν το γεγονός και με τις οργισμένες φωνές του κόσμου. Θα έχει πολιτικό στίγμα που θα ακουστεί από την εξέδρα.
Αν και ένα τέτοιο εγχείρημα δεν ήταν απλό να οργανωθεί, οι πρώτες αντιδράσεις δείχνουν ότι ο κόσμος το επικροτεί, το στηρίζει. Τα καλέσματα δεν περιορίστηκαν στον κύκλο των «περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένων» αντίθετα βρήκαν ανταπόκριση σε ένα ευρύ και «δύσκολο» ακροατήριο: Τα συνδικάτα ΟΛΜΕ, ΔΟΕ, Εργατικό Κέντρο Αθήνας, ΑΔΕΔΥ, Μηχανικοί, δέχτηκαν να στηρίξουν την προσπάθεια, όχι σαν ξύλινες υπογραφές αλλά με έργα, π.χ. οι εκπαιδευτικοί οργανώνουν αντιμαθήματα μέσα στα σχολεία με θέμα τις κλιματικές αλλαγές προκαλώντας τη συζήτηση εκεί που χτυπάει η καρδιά της σύγχρονης εργατικής τάξης. Φοιτητικές συνελεύσεις προσθέτουν την 8η Δεκέμβρη στην ατζέντα των δράσεών τους. Αντίστοιχα, άλλα κομμάτια εργαζόμενων μπορούν κυριολεκτικά να ξεσηκώσουν ολόκληρους χώρους που καθημερινά ταλανίζονται από τα σχετικά ερωτήματα: Πολεοδομίες, μεταφορές, ΔΕΗ, βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα σε σχέση με την ενέργεια και το περιβάλλον. Το να μπουν σ’αυτό το χορό είναι δύναμη. Η διεθνής εμπειρία είναι ενθαρρυντική: Στη Βρετανία τα συνδικάτα όχι μόνο στηρίζουν κι αυτά την αντίστοιχη κινητοποίηση, αλλά έχουν βάλει μπρος να οργανώσουν τον επόμενο Φλεβάρη μια εργατική σύσκεψη για την κλιματική αλλαγή.
Το πόσο σημαντική άλλωστε είναι η 8η Δεκέμβρη το κατάλαβε και η κυβέρνηση και το διαβόητο ΥΠΕΧΩΔΕ, που σπεύδουν να οργανώσουν και αυτοί τις δικές τους εκθέσεις και εκδηλώσεις με αφορμή τις συνομιλίες του ΟΗΕ, προσπαθώντας να υποκριθούν ότι νοιάζονται για το κλίμα και το περιβάλλον. Η προβολή και διαφήμηση βιοκλιματικών κτιρίων, φωτοβολταϊκών μονάδων και λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας μέσα σε έναν ωκεανό ασυδοσίας των εργολάβων, διάλυσης των δημόσιων συγκοινωνιών και εγκατάλειψης των δασών αποτελεί αντιστροφή των ευθυνών και της ίδιας της πραγματικότητας. Δυστυχώς το υπουργείο σε αυτή την επιχείρηση αποπροσανατολισμού του κόσμου βρήκε απρόσμενους συμμάχους. Μεγάλες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις όπως η Greenpeace και η WWF, που πράγματι έχουν συμβάλει στην ενημέρωση για το μέγεθος του κινδύνου εξ’αιτίας της κλιματικής αλλαγής, σήμερα έχουν καταλήξει να προτείνουν την καταναλωτική αυτοσυγκράτηση του καθενός σαν άτομο, την «πράσινη αγορά» και «πράσινη φορολογία», χωρίς να αναφέρονται στον τρόπο και τις προτεραιότητες οργάνωσης του συστήματος.
Ποιά προοπτική;
Η προσωπική στάση μετράει, αλλά δεν βρίσκεται εκεί το κλειδί για την αλλαγή της κατάστασης, Είναι πια γνωστό ότι η συντριπτική αιτία για τις κλιματικές αλλαγές βρίσκεται στις εκλύσεις αερίων από την παραγωγή ενέργειας (25-33%), τις χερσαίες-εναέριες μεταφορές (20-25%) και τη θέρμανση - ψύξη κτιρίων (15-25%). Αυτό μας οδηγεί σε πολύ κεντρικές επιλογές.
Δράση για την κλιματική αλλαγή σημαίνει αντίσταση στην ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, ώστε η οργανωμένη εργατική τάξη να παλέψει και να επιβάλει όχι την αντικατάσταση του λιγνίτη με λιθάνθρακα αλλά νέους σταθμούς με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, βασισμένους στην επιστημονική έρευνα και στις ανάγκες της κοινωνίας. Είναι ντροπή η ΔΕΗ να αποκλείεται από επενδύσεις σ’αυτό τον ζωτικό τομέα και οι χρηματοδοτήσεις να διοχετεύονται σε καπιταλιστές τύπου Μυτιληναίου, για να κερδοσκοπούν πάνω στη γη με φύλλο συκής την πράσινη ενέργεια, την οποία αν ποτέ παράγουν πρόκειται να πουλήσουν πανάκριβα στη ΔΕΗ και τους καταναλωτές. Αυτός είναι ο «στρατηγικός σχεδιασμός» του ακριβοπληρωμένου μάνατζερ, που ζητάει την απόλυση 3.700 εργαζόμενων στις παλιές μονάδες και 30% αυξήσεις στα τιμολόγια!
Χρειάζεται να αντισταθούμε στη διάλυση των δημόσιων συγκοινωνιών, να παλέψουμε για επέκταση των μέσων μαζικής μεταφοράς με έμφαση στα μέσα σταθερής τροχιάς, στην κατασκευή δικτύων ποδηλατοδρόμων, και όχι σε πανάκριβους αυτοκινητόδρομους και αρτηρίες που πριμοδοτούν τις αυτοκινητοβιομηχανίες και καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον.
Να ξαναθυμίσουμε ότι η κατοικία πρέπει να είναι δημόσιο αγαθό και όχι κύκλωμα κερδοσκοπίας. Τότε μόνο θα επιβληθούν μέτρα για καλύτερη μόνωση κατά την κατασκευή και εξοικονόμηση ενέργειας με συλλογικές μεθόδους. Αυτό συνδέεται άμεσα με τη νεοφιλελεύθερη επιδρομή στους ελεύθερους χώρους: Ελληνικό, Ελαιώνας, Πάρκο Γουδή, Κτήμα Ζωγράφου, Λόφος Φιλοπάππου, Πάρνηθα-Υμηττός-Πεντέλη-Ποικίλο ορος το στεφάνι ορεινών όγκων της Αττικής εκπέμπει SOS.
Δεμένη με όλα αυτά είναι η αντίσταση στις περικοπές για δασοπροστασία, για πραγματικά αντιπλημμυρικά και αντιπυρικά έργα και ενίσχυση, όχι διάλυση του δημόσιου χαρακτήρα των υπηρεσιών.
Όλα αυτά επιβεβαιώνουν ότι το ζητούμενο αυτή τη στιγμή είναι ένα μεγάλο γεγονός, που θα κάνει αίσθηση και θα αναδείξει την κρισιμότητα των κλιματικών αλλαγών. Η υποτίμηση μιας κεντρικής διαμαρτυρίας είναι σφάλμα, ακόμη κι αν προέρχεται από επικρίσεις που επιθυμούν ένα πιο αριστερό πλαίσιο. Χάνουν από τα μάτια τους τη σημασία του να οργανωθεί και να υπάρξει η κεντρική πολιτική έκφραση της διαμαρτυρίας, η καταδίκη της κυβέρνησης Καραμανλή και των καπιταλιστών, η συνείδηση ότι τα κινήματα πόλης χρειάζεται να συντονίζουν τις προσπάθειές τους για να δυναμώσουν. Οι αγώνες που ξεσπάνε τοπικά είναι πολύτιμοι, όμως από μόνοι τους είναι δύσκολο να νικήσουν, όση αγωνιστικότητα κι αν δείξουν οι ακτιβιστές, κι ακόμη κι όταν νικάνε, πρέπει διαρκώς να περιφρουρούν τις κατακτήσεις των ελεύθερων χώρων από τα αρπακτικά της αγοράς. Από αυτή τη σκοπιά, στο κίνημα για την κλιματική αλλαγή έχουν θέση και χρειάζονται όλες οι συνιστώσες των περιβαλλοντικών κινημάτων που αναγνωρίζουν την ανάγκη να δοθεί απάντηση και λύσεις από τα κάτω. Αυτό λειτουργεί και αντίστροφα, η ενωτική προσπάθεια θα στηρίξει την αισιοδοξία και την εμπιστοσύνη ότι το κίνημα μπορεί να προβάλλει τις δικές του λύσεις πέρα από τον κατακερματισμό.
Για όλους αυτούς τους λόγους, για τους αντικαπιταλιστές η 8η Δεκέμβρη είναι μια ξεχωριστή κινητοποίηση. Όχι τόσο για την πολυχρωμία και την περιβαλλοντική ευαισθησία, την παγκόσμια διάσταση, αλλά γιατί αυτός είναι ο τρόπος να χτίσουμε ένα δυνατό κίνημα για την κλιματική αλλαγή. Η σχέση με τα πιο δυνατά κομμάτια της κοινωνίας, με την εργατική τάξη και τον κόσμο που παλεύει έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί αυτό συνδέει τα περιβαλλοντικά αιτήματα με την προοπτική να οργανωθεί η κοινωνία διαφορετικά, με βάση τις ανθρώπινες ανάγκες και όχι τα κέρδη και την αγορά.