Εξώφυλλο του τευχους 58
Ο Λάζαρος Απέκης, πρόεδρος της ΠΟΣΔΕΠ μίλησε στη Λένα Βερδέ για τους αγώνες των πανεπιστημιακών και την προοπτική του κινήματος.
Μιλήστε μας για τις ρίζες του δικού σας κινήματος.
Το πρόσφατο πανεπιστημιακό κίνημα έχει τις ρίζες του στην περίοδο της Μεταπολίτευσης. Δημιουργήθηκε με βάση τους Βοηθούς και Επιμελητές που μπήκαν στο Πανεπιστήμιο σε ένα καθεστώς με άλλο θεσμικό πλαίσιο. Υπήρχε το καθεστώς της έδρας. Ο καθηγητής ή κάτοχος της έδρας ήταν ο απόλυτος άρχων των πανεπιστημιακών πραγμάτων. Ολοι οι υπόλοιποι ήταν υπό αυτόν χωρίς κανένα δικαίωμα στα εκπαιδευτικά ζητήματα και στην έρευνα. Αυτό ήταν το καθεστώς που βρήκε το Πανεπιστήμιο και μετά τη δικτατορία. Αυτός ο κόσμος, οι Βοηθοί και οι Επιμελητές, οργανώθηκαν κατά σχολή και πανεπιστήμιο. Ετσι δημιουργήθηκε το λεγόμενο Επιστημονικό Διδακτικό Προσωπικό. Είχε πιο χαλαρές μορφές οργάνωσης απ'ότι σήμερα, με ένα κεντρικό όργανο, το Κεντρικό Συμβούλιο και μέσω αυτού συντονίζονταν οι κινητοποιήσεις πανελλαδικά, με τακτικά συνέδρια κλπ.
Μέσα από την πολιτικοποίηση της Μεταπολίτευσης και σε αλληλεπίδραση με το φοιτητικό κίνημα, είχαμε μια συνθήκη δυναμικού πανεπιστημιακού κινήματος.
Αυτή η νίκη άνοιξε το δρόμο για το νόμο πλαίσιο του '82;
Αυτό το πανεπιστημιακό κίνημα δημιούργησε τις προϋποθέσεις εκείνες όπου πιέστηκαν οι πολιτικές δυνάμεις να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους για το πανεπιστήμιο. Με την έλευση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία οδηγηθήκαμε στον ισχύοντα νόμο πλαίσιο, τον 1268 του 1982, που ήταν ο θεσμικός νόμος που ψήφισε το ΠΑΣΟΚ για να εκφράσει τα αιτήματα αυτού του κινήματος. Βεβαίως ήταν μια οπισθοδρόμηση και ισχυρές συνιστώσες του τότε πανεπιστημιακού κινήματος αντέδρασαν. Ομως, κι αυτό φαίνεται περισσότερο σήμερα που ζούμε μια περίοδο γενικής επίθεσης και οπισθοδρόμησης, αυτός ο νόμος που πρέπει να κριτικαριστεί και έχει πολλά κενά, κατοχυρώνει σημαντικές κατακτήσεις δημοκρατικές και ακαδημαϊκές εκείνης της εποχής.
Ακούγεται συχνά το επιχείρημα ότι είναι ένας νόμος πλαίσιο που δεν υπάρχει σε άλλη χώρα στην Ευρώπη, ότι δίνει πολλά δημοκρατικά δικαιώματα στους φοιτητές και στα μέλη ΔΕΠ. Αυτό είναι απαράδεκτο γιατί οι δημοκρατικές κατακτήσεις και τα θεσμικά πλαίσια που τις κατοχυρώνουν, δεν βγαίνουν με συμψηφισμούς παγκόσμιους, είναι κατακτήσεις του κάθε κινήματος. Σε μας, σε αυτό το νόμο κατοχυρώνεται ένα μέρος τουλάχιστον από τις διεκδικήσεις και τις κατακτήσεις του πανεπιστημιακού κινήματος που βγήκε δυναμικά μετά τη δικτατορία. Επρεπε δηλαδή να κατοχυρώσει ορισμένα στοιχεία δημοκρατικών ελευθεριών και δικαιωμάτων ακριβώς συνοψίζοντας αυτή την εμπειρία του αντιδικτατορικού αγώνα.
™ημαντικό είναι ο Ενιαίος Φορέας Διδασκόντων. Η κατάργηση δηλαδή της έδρας και η απελευθέρωση του επιστημονικού και εκπαιδευτικού δυναμικού των πανεπιστημίων. Η έδρα αντικαταστάθηκε από τα ακαδημαϊκά όργανα, δηλαδή από τον τομέα με τα συναφή γνωστικά αντικείμενα και το τμήμα που έχουν τις αντίστοιχες συλλογικές ακαδημαϊκές δημοκρατικές λειτουργίες, που είναι η γενική συνέλευση του τομέα, η γενική συνέλευση του τμήματος.
Επίσης με τις τέσσερις βαθμίδες που καθιερώθηκαν δόθηκε η δυνατότητα, με προϋποθέσεις, να ενταχθεί το επιστημονικό διδακτικό προσωπικό, οι βοηθοί και οι επιμελητές, σε αυτό το νέο σχήμα. Με την εισαγωγή που είναι του λέκτορα, του επίκουρου καθηγητή, του αναπληρωτή καθηγητή και του καθηγητή της πρώτης βαθμίδας. Οι αρχικές ρυθμίσεις ήταν δημοκρατικότερες γιατί όλες οι βαθμίδες είχαν δυνατότητα προοπτικής και μονιμότητας.
Αυτές είναι κατακτήσεις που πρέπει να τις υπερασπιστούμε.
Δεχθήκατε επιθέσεις όλα αυτά τα χρόνια;
Σήμερα με τις σημαντικές αλλαγές προς τα πίσω και από το Σουφλιά και από το ΠΑΣΟΚ, έχει συρρικνωθεί σημαντικά η ευρύτητα του Ενιαίου Φορέα Διδασκόντων και έχουμε μια κατάσταση όπου σε ένα μεγάλο ποσοστό οι διδακτικές ανάγκες καλύπτονται από εποχικούς διδάσκοντες. Eμείς τους λέμε συμβασιούχους του Προεδρικού Διατάγματος 407 που είναι νέοι επιστήμονες με επαρκή προσόντα για να είναι μέλη ΔΕΠ αλλά αντιμετωπίζονται ως εποχικοί. Εργάζονται με ένα καθεστώς συμβασιούχου απαράδεκτο με πολύ χαμηλές αμοιβές και με συμβάσεις που είναι επίσης απαράδεκτες. Περίπου ένας στους τέσσερις διδάσκοντες εργάζονται έτσι. Στα νέα πανεπιστήμια της περιφέρειας είναι οι μισοί τουλάχιστον.
Οι στόχοι όλων των αλλαγών που έγιναν τα τελευταία χρόνια προς τα πίσω ήταν οι εξής. Ο κύριος ήταν να συρρικνωθούν οι δημοκρατικές λειτουργίες των συλλογικών ακαδημαϊκών οργάνων με μετάθεση αρμοδιοτήτων σε ολιγομελή όργανα, διοικητικά συμβούλια, πρυτανικά συμβούλια ή μονομελή, πρόεδρος, πρύτανης κλπ. Η τάση περιορισμού συμμετοχής των φοιτητών, των δικαιωμάτων των φοιτητών. Και από την άλλη να ελέγχεται από ολιγάριθμες ομάδες η εξέλιξη και η εκλογή μελών ΔΕΠ για να υπάρχει πολιτικός παρεμβατισμός και αυταρχική ρύθμιση των ακαδημαϊκών λειτουργιών.
Η πολιτική που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια και τώρα επικτακτικά δηλώνεται ως "η λύση" για το πρόβλημα της χρηματοδότησης του πανεπιστημίου, είναι να αναζητήσουμε οι πανεπιστημιακοί χρηματοδότη για να χρηματοδοτήσει την ερευνητική μας δραστηριότητα και τη συνολική λειτουργία του πανεπιστημίου. Αυτό σημαίνει ότι το πανεπιστήμιο και οι ερευνητές πρέπει να προσανατολίσουν την έρευνά τους σε αντικείμενα ελκυστικά για την αγορά, για τις βιομηχανίες και τις επιχειρήσεις.
Μπορείτε να μας θυμίσετε τις μάχες της ΠΟΣΔΕΠ;
Αν θυμάμαι καλά, από το '88 η συνδικαλιστική έκφραση του πανεπιστημιακού κινήματος πήρε τη σημερινή μορφή. Δηλαδή τους Συλλόγους μελών ΔΕΠ τοπικά σε κάθε ίδρυμα και για ιστορικούς λόγους μερικές φορές Συλλόγους σε κάθε σχολή. Αυτοί οι σύλλογοι συμμετέχουν στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού που συντονίζει τη δράση με τα εξής όργανα. Τη Διοικούσα Επιτροπή με 33 μέλη από όλη την Ελλάδα που εκλέγονται στο συνέδριο της ΠΟΣΔΕΠ κάθε δεύτερο χρόνο και την Εκτελεστική Γραμματεία που αποτελείται από 11 μέλη και είναι το ευέλικτο διοικητικό όργανο.
Μεγάλες κινητοποιήσεις έγιναν την περίοδο υπουργείας Σουφλιά, για να μην περάσει η μεγάλη αντιμεταρρύθμιση που είχε σχεδιάσει η τότε κυβέρνηση. Επίσης είχαμε κινητοποιήσεις την περίοδο της υπουργείας Αρσένη, όπου μαζί με την δευτεροβάθμια εκπαίδευση και η τριτοβάθμια διεκδίκησε μια άλλη κατάσταση για το πανεπιστήμιο. Για την μισθολογική και υπηρεσιακή κατάσταση των μελών ΔΕΠ αλλά και για την αναβάθμιση του πανεπιστημίου.
Και βέβαια πριν τρία χρόνια είχαμε μια μεγάλης διάρκειας απεργιακή κινητοποίηση της ΠΟΣΔΕΠ επί υπουργείας Ευθυμίου με δύο κύριους διεκδικητικούς άξονες. Ο ένας ήταν η χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων και τα μισθολογικά-οικονομικά αιτήματα των Πανεπιστημιακών μαζί με τα θεσμικά των συμβασιούχων. Ο δεύτερος ήταν η αντίθεση στις θεσμικές ρυθμίσεις που συνοψίζονται ως διαδικασία της Μπολόνια.
Με την έλευση της ΝΔ, επειδή αυτή η αντιμεταρρύθμιση ήταν στόχος και της ΝΔ, πήρε την σκυτάλη η Γιαννάκου και έβαλε μπροστά επιθετικά να περάσει αυτές τις ρυθμίσεις. Εβαλε μπροστά το ΕΣΥΠ για δώσει επίφαση διαλόγου σε αυτή την πολιτική. Ομως από την πρώτη στιγμή και εμείς και οι άλλες εκπαιδευτικές Ομοσπονδίες, που πήγαμε στο ΕΣΥΠ να καταθέσουμε τις τεκμηριωμένες μας προτάσεις, διαπιστώσαμε τον εμπαιγμό και την πρόθεση της κυβέρνησης να μη συζητήσει για κανένα ουσιαστικό πρόβλημα αλλά να περάσει επιθετικά τις ρυθμίσεις που εκείνη ήθελε με τα αντίστοιχα νομοσχέδια. Αναγκαστήκαμε να αποχωρήσουμε καταγγέλοντας και μαζί μας αποχώρησαν και οι άλλες Ομοσπονδίες της Εκπαίδευσης, η πρωτοβάθμια και η δευτεροβάθμια και σιγά σιγά και όλα τα άλλα κόμματα πλην της ΝΔ.
Ετσι η κυβέρνηση τελείως αυταρχικά και με αλαζονεία έκανε νόμους όλες αυτές τις ρυθμίσεις και χωρίς να ρωτήσει κανέναν πέρασε τις περισσότερες στο θερινό τμήμα της Βουλής. Μπορεί να πέρασαν αυτοί οι νόμοι αλλά δεν εφαρμόζονται με αποφάσεις συγκλήτων και συνελεύσεων τμημάτων που ρητά δηλώνουν ότι δε θα συναινέσουμε με την εφαρμογή των νόμων στην υποβάθμιση των σπουδών και στην απαξίωση των πτυχίων.
Πώς ξέσπασε το σημερινό κίνημα των φοιτητικών καταλήψεων και των απεργιών της ΠΟΣΔΕΠ;
Για την τελευταία επιθετική κίνηση της ΝΔ που ζούμε φέτος το πανεπιστημιακό κίνημα οργανώθηκε. Είχαμε μια σημαντική ανταπόκριση των μελών ΔΕΠ στις αποφάσεις των κεντρικών οργάνων της ΠΟΣΔΕΠ για συμπόρευση με τους φοιτητές και για δυναμική διεκδίκηση των αιτημάτων μας. Βεβαίως είχαμε και επιθέσεις κατά του κινήματος από μέλη ΔΕΠ που με προκλητικό τρόπο και ψεύδη μας δυσφήμισαν, μας εξύβρισαν και είναι τα στηρίγματα της κυβέρνησης. Δεν μας πτοούν αυτά, έχουμε τη δύναμη να τους αντιμετωπίζουμε.
Προχωρήσαμε στις απεργιακές κινητοποιήσεις διαρκείας και με την αποφασιστικότητα που δείξαμε, νομίζω ότι συνεισφέραμε στο να δοθεί η δυνατότητα στο φοιτητικό κίνημα να οργανωθεί και να βρει το δρόμο αυτών των μαζικών καταλήψεων, αυτού του εκπληκτικού μαζικού κινήματος με την πολιτική ωριμότητα που το διακρίνει. Ετσι έχουμε την πρώτη έστω και τακτική νίκη μας απέναντι στην επιθετική πολιτική της κυβέρνησης, μια αναδίπλωση. Γιατί αν αυτά που προτείνει η κυβέρνηση εφαρμοστούν δεν πρόκειται να ξαναγίνουν απεργίες καθηγητών και καταλήψεις και κινητοποιήσεις φοιτητών.
Καθιερώνει ρυθμίσεις που μετατρέπουν το Πανεπιστήμιο σε μια εμπορική επιχείρηση που λειτουργεί με 4ετ›ς συμβάσεις με τον εργοδότη-υπουργείο Παιδείας, τις οποίες θα εποπτεύουν μάνατζερ και θα πρέπει το κάθε Πανεπιστήμιο σαν ξεχωριστή μονάδα να εξασφαλίζει οικονομική αυτοτέλεια, δηλαδή να πουλάει υπηρεσίες εκπαίδευσης και προϊόντα ερευνητικής δραστηριότητας. Να μετατραπεί δηλαδή σε μια ιδιωτική επιχείρηση για να μπορεί να επιβιώσει μέσα σε ένα ανταγωνισμό.
Ποιές πιστεύετε ότι είναι οι προοπτικές αυτού του κινήματος;
Παίρνουμε πρωτοβουλία να ανοίξουμε ένα διάλογο μέσα στην πανεπιστημιακή κοινότητα που από το Σεπτέβρη θα είναι και πάλι στους δρόμους, αλλά και ευρύτερα στη κοινωνία για τις δικές μας προτάσεις αναβάθμισης της Ανώτατης Εκπαίδευσης και τις πραγματικές ανάγκες της. Αυτό είναι το στίγμα σήμερα.
Είμαστε σε μια στιγμή που έχουμε κατακτήσει ένα μαζικό ώριμο πανεπιστημιακό κίνημα, με πρωτεργάτη το φοιτητικό κίνημα. Είμαστε σε μια στιγμή που εξασφαλίσαμε την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, έμπρακτη εκδήλωση ήταν το συλλαλητήριο της Πέμπτης 22 Ιουνίου που είχαμε την υποστήριξη των εργαζομένων σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα με την απεργία της ΑΔΕΔΥ, τη στάση εργασίας της ΓΣΣΕ και τη συμμετοχή όλων των φορέων της Παιδείας.
Αυτό είναι αισιοδοξία για μας, πιστεύω ότι από Σεπτέμβρη όλος ο κόσμος της Εκπαίδευσης θα είναι σε εγρήγορση και κινητοποίηση και θα είναι η κατάλληλη στιγμή για να βάλουμε επί τάπητος, κάνοντας το δικό μας διάλογο, τις δικές μας προτάσεις για το πώς θα αντιμετωπιστεί το μεγάλο πρόβλημα της παιδείας στη χώρα μας, πώς θα αντιμετωπιστεί η δημόσια και δωρεάν παιδεία για όλους.
Εμείς πιστέψαμε σε αυτές τις εξελίξεις και κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να συμβάλλουμε σε αυτές. Είμαστε περήφανοι που μπορέσαμε να σταθούμε στο ύψος της συγκυρίας. Είμαστε περήφανοι και για το φοιτητικό κίνημα που μπορέσαμε να συμπορευτούμε. Νομίζω ότι ήταν η κατάλληλη στιγμή, η στιγμή που κάποια φορά έρχεται και λέμε "δεν παέι άλλο". Εκεί είμαστε τώρα και νομίζω ότι αυτό το ποτάμι δεν πάει πίσω.