Άρθρο
Το ISIS και η αντεπανάσταση στη Μέση Ανατολή

Η ΚΕΕΡΦΑ οργανώνει την “υποδοχη” του Σισι στη

 

Από το “Ούτε ΝΑΤΟ, ούτε Ταλιμπάν” του 2003, ο Τσίπρας σήμερα έχει φτάσει στο “Με το ΝΑΤΟ ενάντια στο ISIS”, προσχωρώντας στις θεωρίες περί “ισλαμοφασισμού”. Ο Πάνος Γκαργκάνας εξηγεί γιατί το αντιπολεμικό κίνημα πρέπει να τις απορρίψει. 

 

Η προσφυγική κρίση αλλάζει την Ευρώπη. Και η τρομοκρατία αλλάζει την Ευρώπη. Αναδεικνύεται ένας κοινός εχθρός στη διεθνή σκακιέρα που είναι ο εχθρός της φονταμενταλιστικής τρομοκρατίας, όπου πρέπει να αναγκάσει όλες τις δυνάμεις, όπως έγινε κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου όλοι είπαν, παρά τις διαφορές μας, πρέπει να ενωθούμε απέναντι στον ναζισμό. Έτσι και τώρα, έχουμε τον απόλυτο ναζισμό μιας τρομοκρατίας που δεν κοιτάει τίποτα και τα ισοπεδώνει όλα. Και πρέπει να υπάρξει συνεννόηση της Διεθνούς Κοινότητας, παρά τις διαφορές Ρώσων και Αμερικάνων, Γερμανών, Γάλλων, όλοι μαζί πρέπει να συμβάλουμε, ώστε να σταματήσει ο πόλεμος στη Συρία. Να υπάρξει διπλωματική επίλυση της κρίσης.

Αλέξης Τσίπρας, συνέντευξη στην ΕΡΤ στις 7 Δεκεμβρίου 2015 1

Αντιμετωπίζουμε φασίστες – όχι μόνο λόγω της ψυχρά υπολογισμένης βαρβαρότητας με την οποία χτυπούν, αλλά λόγω της πεποίθησής τους ότι είναι ανώτεροι από τον καθένα από εμάς σε αυτό το Κοινοβούλιο απόψε και από όλους τους ανθρώπους που αντιπροσωπεύουμε. Μας περιφρονούν. Περιφρονούν τις αξίες μας. Περιφρονούν την πίστη μας στην ανοχή και στην αξιοπρέπεια. Περιφρονούν τη δημοκρατία μας – τον ίδιο τον τρόπο με τον οποίο παίρνουμε την απόφασή μας απόψε.

Αυτό που ξέρουμε για τους φασίστες είναι ότι πρέπει να ηττηθούν. Αυτός είναι ο λόγος που, όπως ακούσαμε απόψε, σοσιαλιστές, συνδικαλιστές και άλλοι ενώθηκαν με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες στη δεκαετία του 1930 για να πολεμήσουν τον Φράνκο. Είναι ο λόγος για τον οποίο σύσσωμη η Βουλή αντιτάχθηκε στον Χίτλερ και τον Μουσολίνι. Είναι ο λόγος που το κόμμα μας πάντα αντιστάθηκε στην άρνηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τάχθηκε υπέρ της δικαιοσύνης. Η άποψή μου είναι ότι πρέπει τώρα να αντιμετωπίσουμε αυτό το κακό. Είναι ώρα να κάνουμε το καθήκον μας στη Συρία. Γι’ αυτό καλώ τους συναδέλφους μου να ψηφίσουν υπέρ της πρότασης [για βομβαρδισμούς στη Συρία] απόψε.

Χίλαρι Μπεν στη Βουλή των Κοινοτήτων στο Λονδίνο, 2 Δεκεμβρίου 2015 2

 

Μέσα σε διάστημα λίγων ημερών, ακούσαμε τον Έλληνα πρωθυπουργό να επαναλαμβάνει την επιχειρηματολογία του σκιώδους υπουργού εξωτερικών του Εργατικού κόμματος της Βρετανίας, με την οποία οδήγησε 66 βουλευτές του να αμφισβητήσουν τον Τζέρεμι Κόρμπιν και να ψηφίσουν μαζί με την κυβέρνηση των Συντηρητικών υπέρ των αεροπορικών βομβαρδισμών στη Συρία.

Ήταν μια τοποθέτηση που έδειξε επιγραμματικά ότι ο Αλέξης Τσίπρας έχει φτάσει να βρίσκεται στα δεξιά της ηγεσίας των Εργατικών, του πιο παραδοσιακού κόμματος της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε πολλά για την υποκρισία (το συγχαρητήριο μήνυμα προς τον Κόρμπιν είναι ακόμη νωπό) και τον οπορτουνισμό (μιλάει για διπλωματική λύση αποσιωπώντας την επιβολή της με βομβαρδισμούς) του ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ας σταθούμε στο ίδιο το ζήτημα στο οποίο έφτασε να συγκλίνει με τη πτέρυγα του Τόνι Μπλερ.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και μετά, κάθε ένας από τους λεγόμενους «ανθρωπιστικούς» πολέμους της Δύσης ξεκίνησε με διακηρύξεις υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μύδρους κατά των «Χίτλερ» που τα καταπατούν. Η παρομοίωση χρησιμοποιήθηκε κατά του Σαντάμ Χουσείν στο Ιράκ και του Μιλόσεβιτς στη Σερβία, των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και πιο πρόσφατα του Καντάφι στη Λιβύη.

Και μόνο αυτή η τετριμμένη προπαγανδιστική χρήση της ταμπέλας του «φασίστα» από τις ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις για τους κατά καιρούς στόχους τους θα έπρεπε να μας κάνει προσεκτικούς ώστε να μην αποδεχόμαστε άκριτα τον χαρακτηρισμό της σημερινής τους εκστρατείας στη Συρία ως «αντιφασιστικής», όπως έκανε και κάνει ο Χίλαρι Μπεν και ο Τσίπρας.

Είναι γελοίο ακόμη και να συγκρίνεται η συμμαχία του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου κατά της Ναζιστικής Γερμανίας με τη σημερινή συμμαχία ΗΠΑ-ΕΕ-Ρωσίας κατά του ISIS. Τότε συγκρούστηκαν οι πιο αναπτυγμένες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις του κόσμου με μια ανερχόμενη ιμπεριαλιστική δύναμη στην οποία είχε επικρατήσει το καθεστώς των Ναζί. Σήμερα συνεργάζονται όλες οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις του πλανήτη για να αντιμετωπίσουν μια οργάνωση που παριστάνει το κράτος σε μια διαλυμένη ζώνη μεταξύ Συρίας και Ιράκ.

Προπαγάνδα

Ωστόσο, η προπαγάνδα για την καταπολέμηση του «ισλαμοφασισμού» επιμένει. Ένας λόγος γι’ αυτή την επιμονή έχει να κάνει με τις ανάγκες της ρατσιστικής εκστρατείας μέσα στις χώρες της ΕΕ, των ΗΠΑ και της Ρωσίας για εσωτερική κατανάλωση. Σε άλλες σελίδες αυτού του τεύχους μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τις διαστάσεις αυτής της εκστρατείας.

Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ καλεί για απέλαση των μουσουλμάνων στις ΗΠΑ, δεν έχει στο μυαλό του τόσο τις ανάγκες της εκστρατείας κατά του «φασισμού» του ISIS, όσο την ανάγκη να αντιγράψει τις εκλογικές επιτυχίες του φασισμού του Εθνικού Μετώπου των Λεπέν (πατέρα και κόρης) στη Γαλλία. Όσο για τον Πούτιν που είναι στεφανωμένος με τις δάφνες των πολεμικών του επιτυχιών στην Τσετσενία, οι βομβαρδισμοί στη Συρία είναι προέκταση της ισοπέδωσης του Γκρόζνι από το ρώσικο στρατό όταν πολιόρκησε και κατέλαβε το 2000 την πρωτεύουσα των ισλαμιστών αυτονομιστών. Και βέβαια κάθε σημερινή πολεμική επιχείρηση του ρώσικου στρατού βαφτίζεται αμέσως από την επίσημη προπαγάνδα ως επανάληψη του «μεγάλου αντιφασιστικού πολέμου».

Υπάρχει, όμως, και μια δεύτερη πλευρά που έχει να κάνει με τις ανάγκες των πολεμικών επιχειρήσεων στο έδαφος της Συρίας και του Ιράκ. Η νομιμοποίηση των αεροπορικών βομβαρδισμών δεν είναι αρκετή για να εξασφαλίσει τη νίκη στις δυνάμεις που φιλοδοξούν να ελέγξουν την περιοχή. Χρειάζεται επιπλέον ισχυρή παρουσία χερσαίων δυνάμεων. Το πόσο μεγάλη είναι αυτή η ανάγκη το περιέγραψε παραστατικά ένας βρετανός στρατιωτικός στους Financial Times θυμίζοντας πόσο τεράστια επιχείρηση χρειάστηκε για την ανακατάληψη της Φαλούτζα από τις κατοχικές δυνάμεις το 2004:

«Οι πόροι που απαιτήθηκαν για την ανακατάληψη ήταν πρωτοφανείς», λέει ο Αφζάλ Ασράφ, πρώην σμηναγός της RAF που τότε ήταν ανώτερος σύμβουλος αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων στο επιτελείο της πολυεθνικής δύναμης στη Βαγδάτη.

«Ρίχναμε προκηρύξεις επί βδομάδες πριν από την επιχείρηση ώστε να πείσουμε τον άμαχο πληθυσμό να εγκαταλείψει τη Φαλούτζα. Και στη συνέχεια, όταν εισβάλαμε μαζί με τις ιρακινές δυνάμεις, πηγαίναμε από σπίτι σε σπίτι και από δωμάτιο σε δωμάτιο προσπαθώντας να την εκκαθαρίσουμε.

Συνολικά, 13500 στρατιώτες, Αμερικανοί, Ιρακινοί και Βρετανοί συμμετείχαν στην Επιχείρηση ‘Phantom Fury’ (Οργή Φάντασμα), για να εκκαθαρίσουν ένα σκληρό πυρήνα περίπου 500, όπως υπολογίζεται, μαχητικών στελεχών της Αλ-Κάιντα από την πόλη. Η μάχη άφησε 107 νεκρούς (95 Αμερικανούς) και 613 τραυματίες στο στρατόπεδο των συμμάχων. …

Αν τα στρατιωτικά επιτελεία αντιμετωπίζουν σοβαρά την καταστροφή του ISIS, χρειάζεται να αναλογιστούν τι απαιτεί αυτή η επιχείρηση στο έδαφος. Η ανακατάληψη των πόλεων καθεμιάς ξεχωριστά δεν θα είναι αποτελεσματική για να απαλλαγούμε από το ISIS», τονίζει ο Ασράφ. «Χρειάζεται χτύπημα στο Ραμάντι, στο Τικρίτ, στη Μοσούλη και στη Συρία ταυτόχρονα. Πρόκειται για γιγαντιαία επιχείρηση».3

Οι προβλέψεις αυτές επιβεβαιώνονται από τη μάχη για το Ραμάντι. Στις 29 Δεκεμβρίου ο ιρακινός στρατός ανακοίνωσε την ανακατάληψή του, ωστόσο η ανταπόκριση στους Financial Times μιλάει για πύρρεια νίκη που ήρθε αφού οι βομβαρδισμοί ουσιαστικά ισοπέδωσαν την πόλη, ενώ αναφέρει ότι ερευνητής του Ινστιτούτου Brookings εκτιμά πως στη Μοσούλη «το πρόβλημα είναι πενταπλάσιο».

Όπως παρατηρεί ο Άλεξ Καλλίνικος,4 η μάχη της Φαλούτζα το 2004 ήταν η πιο αιματηρή για τον αμερικάνικο στρατό από την εποχή του Βιετνάμ. Η επανάληψή της στη νιοστή θα σήμαινε ότι ο Ομπάμα, ο Ολάντ και οι άλλοι «πρόθυμοι» της ΕΕ μπορεί να είχαν να αντιμετωπίσουν ένα αντιπολεμικό κίνημα αντίστοιχο με του 1968 και του 2003. Το κίνημα του 1968 βοήθησε τους Βιετκόνγκ να νικήσουν, ενώ το κίνημα του 2003 ανάγκασε τις ΗΠΑ να μεταβιβάσουν τα βάρη της κατοχής του Ιράκ σε τοπικούς συμμάχους με χαοτικά αποτελέσματα. Η προπαγάνδα περί εκστρατείας κατά του «ισλαμοφασισμού» είναι προληπτική επιχείρηση κατά της ανάδειξης ενός νέου αντιπολεμικού κινήματος.

Η περιγραφή του ISIS ως φασιστικού, λοιπόν, βολεύει τις επιδιώξεις των ηγετών της Δύσης και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Παρ’ όλα αυτά, η περιγραφή βρίσκει απήχηση και στο εσωτερικό της Αριστεράς. Είναι επομένως αναγκαίο να ξεκαθαρίσουμε τι σχέση έχει με την πραγματικότητα. Η προσπάθεια να πετύχουμε αυτό το ξεκαθάρισμα πατάει σίγουρα σε μια προηγούμενη τέτοια δουλειά που είχε κάνει πρωτοπόρα ο Κρις Χάρμαν με το κλασικό πλέον βιβλίο του «Ο Προφήτης και το Προλεταριάτο».5

Εκεί ο Χάρμαν είχε τονίσει: «Τα μικροαστικά κινήματα γίνονται φασιστικά μόνο όταν αναδειχθούν σε συγκεκριμένες στιγμές της ταξικής πάλης και παίξουν ένα ιδιαίτερο ρόλο. Αυτός ο ρόλος δεν έγκειται απλά στην κινητοποίηση των μικροαστών, αλλά στην εκμετάλλευση της πικρίας που αισθάνονται από τα όσα τους έχει κάνει μια οξεία κρίση του συστήματος και στη μετατροπή τους σε οργανωμένους τραμπούκους που είναι έτοιμοι να υπηρετήσουν το κεφάλαιο για να διαλύσουν τις οργανώσεις των εργατών».

Είναι εύκολο να πέσει κάποιος σε παραλληλισμούς αγνοώντας τις συγκεκριμένες ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες. Το ISIS έχει αναμφισβήτητα αντιδραστικά χαρακτηριστικά. Στη Συρία έχει δολοφονήσει αγωνιστές της Αριστεράς και των λαϊκών επιτροπών της εξέγερσης, δημοκράτες και συνδικαλιστές. Οι σύντροφοί μας εκεί το ξέρουν καλύτερα από τον καθένα γιατί έχουν νοιώσει την αντιδραστική βία του στο πετσί τους.6 Έχει επίσης επιτεθεί σε γυναίκες, ομοφυλόφιλους και θρησκευτικές και εθνοτικές μειονότητες σε περιοχές που έχουν βρεθεί κάτω από τον έλεγχό του. Η επιμονή του να δημιουργήσει ένα Χαλιφάτο, την αντιδραστική ουτοπία μιας πολιτείας απαλλαγμένης δια της βίας από κάθε «ακάθαρτο» στοιχείο πέρα από τη δική του εκδοχή του σουνιτικού Ισλάμ, θα μπορούσε επίσης να παραλληλιστεί με την καθαρότητα της Αρείας φυλής που επιδίωκαν οι Ναζί.

«Πρωθύστερο»

Ωστόσο, υπάρχει ένα καθοριστικό ζήτημα για το μέχρι πού μπορούν να τραβηχτούν τέτοιοι παραλληλισμοί. Ο φασισμός ήταν και είναι πολιτική κίνηση που προσπαθεί να οργανώσει μάζες καταστραμμένες και απελπισμένες από την κρίση του καπιταλισμού και να τις μετατρέψει σε δύναμη κρούσης για την επιβολή μιας αντεπανάστασης που τσακίζει την οργανωμένη εργατική τάξη και αποκαθιστά την κυριαρχία του μεγάλου κεφάλαιου. Το ISIS είναι υποπροϊόν μιας συγκυρίας όπου η αντεπανάσταση έχει προηγηθεί. Αυτό το «πρωθύστερο» δεν είναι απλά σχήμα λόγου. Είναι το νήμα για την συγκεκριμένη ανάλυση αυτού του φαινόμενου.

Οι απαρχές του ISIS βρίσκονται στο Ιράκ και στη συνεργασία ανάμεσα σε τμήματα της τοπικής Αλ Κάιντα με αξιωματικούς που προέρχονται από το στρατό και το κόμμα του Σαντάμ Χουσεϊν. Σε αυτό συμφωνούν όλες σχεδόν οι πηγές.7 Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία και πώς έφτασε να εξαπλωθεί στις σουνιτικές επαρχίες του Ιράκ;

Αυτό που είχε προηγηθεί ήταν το χτύπημα όλων των μορφών μαζικής αντίστασης στην αμερικάνικη κατοχή και στο κατοχικό καθεστώς της Βαγδάτης. Στην πρώτη περίοδο της κατοχής η αντίσταση είχε πάρει τη μορφή μαζικών διαδηλώσεων τόσο στις σουνιτικές όσο και στις σιιτικές περιοχές. Υπήρχαν και στιγμές συντονισμού ανάμεσά τους, έστω και αν ποτέ δεν έφτασαν να οργανώσουν ένα ενιαίο αντιστασιακό μέτωπο.8

Στη σιιτική πλευρά, οι δυνάμεις της αντίστασης περιθωριοποιήθηκαν από μια συμμαχία του ντόπιου θρησκευτικού κατεστημένου με ηγέτη τον Αλ Σιστάνι και του Ιρανικού καθεστώτος των Αγιατολάδων της Τεχεράνης που στήριξαν μαζί την κατοχική κυβέρνηση Μαλίκι. Η εξέλιξη αυτή έσπασε τους όποιους αντιστασιακούς δεσμούς σουνιτών-σιιτών, πόλωσε τον πληθυσμό σε θρησκευτικές γραμμές και κατέληξε στην βίαιη καταστολή των σουνιτών.

Ακόμη και μετά από αυτές τις εξελίξεις, όμως, η επίδραση των αραβικών επαναστάσεων της Τυνησίας και της Αιγύπτου έφτασε μέχρι το Ιράκ και υπήρξαν μαζικές διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος οι οποίες ονομάστηκαν δημοσιογραφικά «ιρακινή άνοιξη». Η σφαγή των διαδηλωτών στην πόλη Χαουίγια το 2012 έφραξε ξανά το δρόμο της μαζικής αντίστασης και έστρωσε το έδαφος για την ανάδειξη του ISIS.

Ωστόσο η πορεία δεν ήταν γραμμική, ούτε αποκλειστικά ιρακινή. Έπαιξαν ρόλο οι αντεπαναστάσεις σε όλο τον αραβικό κόσμο. Πρώτα απ’ όλα στην καρδιά των αραβικών επαναστάσεων, στην Αίγυπτο. Η επικράτηση της στρατιωτικής επέμβασης του Σίσι και η βίαιη καταστολή των Αδελφών Μουσουλμάνων είχε πολλαπλή επίδραση στην περιοχή.

Η πρώτη και προφανής επίδραση ήταν η κρίση των «μετριοπαθών» ισλαμικών κινήσεων που υπόσχονταν να μεταρρυθμίσουν τα τοπικά καθεστώτα. Η Ταχρίρ και η μαζική δράση των εργατών του Καίρου είχε ανατρέψει τον Μουμπάρακ και η νίκη των Αδελφών Μουσουλμάνων με επικεφαλής τον Μοχάμεντ Μούρσι στις πρώτες ελεύθερες εκλογές είχε αναθερμάνει τις ελπίδες των ισλαμικών κομμάτων παντού. Ήταν η περίοδος που ο Ερντογάν της Τουρκίας μπορούσε να προβάλλει ότι το μέλλον σε όλο τον αραβικό κόσμο ανήκει σε κόμματα «ισλαμοδημοκρατικά» (κατά το χριστιανοδημοκρατικά) σαν το τουρκικό ΑΚΡ. Η αποτυχία του Μούρσι, η ανατροπή από τον Σίσι και η άγρια καταστολή που ακολούθησε, διέλυσε αυτές τις προοπτικές. Όταν στην Αίγυπτο τα στρατοδικεία καταδικάζουν 500 οπαδούς των Αδελφών Μουσουλμάνων σε θάνατο μέσα από μια μόνο δίκη, προσφέρουν την καλύτερη υπηρεσία σε ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως το ISIS.

Μια δεύτερη επίπτωση ήταν η ενίσχυση της Σαουδικής Αραβίας ως κέντρου της αντεπανάστασης στην περιοχή. Οι σχέσεις ανάμεσα στη Σαουδική Αραβία και τη δικτατορία του Σίσι είναι μια πραγματικότητα που σπάνια προβάλλεται. Η αλήθεια είναι ότι ο Σίσι βρήκε εκεί τα δάνεια που είχε ανάγκη η Αίγυπτος και για τα οποία ο Μούρσι εκλιπαρούσε το ΔΝΤ και υποχρεωνόταν να εφαρμόσει πολιτικές λιτότητας, μια κατάσταση που είχε συντελέσει έντονα στην αποτυχία των Αδελφών Μουσουλμάνων. Η Σαουδική Αραβία είχε ήδη στο ενεργητικό της την καταστολή της εξέγερσης στο Μπαχρέιν. Μετά το πραξικόπημα Σίσι, αναβαθμίστηκε. Δικό της έργο είναι σε μεγάλο βαθμό η διάλυση της Υεμένης, ενώ διεκδικεί ενεργό ρόλο και στο Ιράκ και στη Συρία ως «προστάτιδα» των σουνιτών σε ανταγωνισμό με το Ιράν που στηρίζει και τον Άσαντ και την κατοχική κυβέρνηση της Βαγδάτης.

Μια τρίτη επίδραση της αντεπαναστατικής επιτυχίας του Σίσι ήταν η ενθάρρυνση προς τους στρατοκράτες της περιοχής και ιδιαίτερα προς τους στρατηγούς της Συρίας. Μέχρι τότε, τα στρατιωτικά στηρίγματα του καθεστώτος Άσαντ ταλαντεύονταν για το αν η καλύτερη επιλογή από τη μεριά τους ήταν η καταστολή της επανάστασης στη Συρία ή η προσπάθεια μιας ελεγχόμενης μεταπολίτευσης. Υπήρχαν ακόμη και υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί που είχαν αυτομολήσει προς το αντίπαλο στρατόπεδο. Το πραξικόπημα Σίσι στην Αίγυπτο έγειρε την πλάστιγγα αποφασιστικά προς την καταστολή. Αυτή η επιλογή με τη σειρά της άνοιξε περιθώρια για τη μετάσταση του ISIS από το Ιράκ στη Συρία.

Όπως γράφει ο δημοσιογράφος Τσάρλς Γκλας στο βιβλίο του Syria Burning, η αρχική κατασταλτική εκστρατεία του καθεστώτος Άσαντ με στρατιωτικές επιθέσεις κατά άοπλων διαδηλωτών είχε σημάνει ότι οι οργανωτές των διαδηλώσεων περιθωριοποιήθηκαν από τους ένοπλους του «Ελεύθερου Συριακού Στρατού» (FSA). Μετά την κλιμάκωση των στρατιωτικών επιθέσεων του καθεστώτος, ο FSA που στήριζε τις ελπίδες του σε δυτική αεροπορική επέμβαση τύπου Λιβύης για να νικήσει, περιθωριοποιήθηκε από το ISIS. Ο Ομπάμα απέκτησε δεύτερες σκέψεις για τη σκοπιμότητα μιας νέας Λιβύης στη Συρία, ο Κάμερον έχασε την ψηφοφορία στη βρετανική Βουλή για εξουσιοδότηση αεροπορικών βομβαρδισμών στη Συρία, η πιο πολεμόχαρη Γαλλία του Ολάντ δεν είχε τη δύναμη να κάνει διαφορά. Μπροστά στο αδιέξοδο του FSA, το ISIS άρχισε να αναδεικνύεται ως ισχυρός παίκτης και στη Συρία.

Αυτή την τροπή την εκμεταλλεύτηκε και με συστηματική προσπάθεια να φορέσει «αντιμπεριαλιστικό» μανδύα. Η εξαγγελία του Χαλιφάτου εμφανίστηκε ως κίνηση που καταργεί τα σύνορα που είχαν χαράξει στην περιοχή οι ιμπεριαλιστές νικητές του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου με την περιβόητη συμφωνία Σάικς-Πικό. Σε μια συμβολική ενέργεια, το ISIS ισοπέδωσε με μπουλντόζα ένα συνοριακό σταθμό μεταξύ Συρίας και Ιράκ. Ο δημοσιογράφος Ρόμπερτ Φισκ, έμπειρος παρατηρητής της Μέσης Ανατολής που έγινε διάσημος με την κάλυψη των πολέμων στο Λίβανο, έχει τονίσει την απήχηση που είχε η ρητορική κατά των συνόρων Σάικς-Πικό.9

Ακροατήριο

Η απήχηση, όμως, προϋποθέτει και ένα ακροατήριο δεκτικό. Αυτό είχαν αρχίσει να το δημιουργούν οι οικονομικοί «βομβαρδισμοί» της Δύσης σε συνεργασία με τις τοπικές άρχουσες τάξεις. Η μαζική περιθωριοποίηση ιδιαίτερα της νεολαίας, αλλά όχι μόνο, είναι ο πικρός καρπός της νεοφιλελεύθερης επέλασης στις οικονομίες της περιοχής. Αυτά τα φαινόμενα έχουν πάρει ακραίες διαστάσεις ειδικά στην περίπτωση του κατοχικού Ιράκ. Υπάρχουν τεράστια τμήματα του πληθυσμού σε κατάσταση απόγνωσης και το ISIS βρίσκει δεξαμενές στρατολόγησης. Ο παράγοντας αυτός ομολογείται και από επίσημες αμερικανικές πηγές. Υπάρχουν παραδείγματος χάρη μελέτες από συνεντεύξεις αιχμαλώτων μαχητών του ISIS που δείχνουν ότι μεγαλύτερο ρόλο από τις θρησκευτικές δοξασίες και τα αντιδραστικά κηρύγματα παίζουν οι συνθήκες απόγνωσης από τις οποίες ξεκίνησαν για να ενταχθούν στις γραμμές του ISIS.10

Σε αντίθεση με το στερεότυπο του αδίστακτου «ισλαμοφασίστα» δολοφόνου που καλλιεργείται συστηματικά, χρειάζεται μια πιο γειωμένη στην πραγματικότητα ανάλυση. Υπάρχουν φωνές που το επιχειρούν αυτό στην ευρύτερη αριστερά. Ο ιστορικός Γιώργος Μαργαρίτης, παραδείγματος χάρη, έγραψε στον Ριζοσπάστη με τα παρακάτω λόγια για την πολιορκία των τζιχαντιστών από τη Παρισινή αστυνομία:

«Επιτρέψτε μου να αμφιβάλλω για το κατά πόσο η πρόσφατη ‘μάχη’ της παρισινής συνοικίας του Σεντ Ντενί, όπου 800 πάνοπλοι των ‘ειδικών δυνάμεων’ αναμετρήθηκαν με τρία παιδιά εθισμένα στα ναρκωτικά, στις σέλφι, στην αυτοκαταστροφή και στη δολοφονία των γύρω, θα βρει στο πάνθεο της γαλλικής στρατιωτικής ιστορίας θέση ανάλογη με τις μάχες του Μάρνη, του Αούστερλιτζ, της Ιένας ή του Βαγκράμ…».11

Πιο πριν είχε γράψει με αντίστοιχο τρόπο στην Εφημερίδα των Συντακτών, καταλήγοντας ως εξής:

«Το να ερμηνεύεται λοιπόν η Εγίρα ως απαρχή συνωμοσίας για την άλωση εκ των έσω του δυτικού καπιταλιστικού κόσμου αυτό μόνο ένας φανατικός θα μπορούσε να το σκεφτεί. Φανατικός του οποίου οι γνώσεις φτάνουν ώς εκεί που φτάνουν τα τρέχοντα συμφέροντα του καπιταλισμού: στην ένταση της εκμετάλλευσης των ανθρώπων, στον προσδιορισμό των «κατώτερων», άρα εκμεταλλεύσιμων, στο συνακόλουθο μίσος, τον πόλεμο, τον θάνατο. Τον κ. Ανδριανόπουλο και τους ομοίους του εννοώ.

Έχουν περάσει περισσότερα από εκατό χρόνια από την εμφάνιση των Πρωτοκόλλων των Σοφών της Σιών. Επρόκειτο για έναν αχταρμά ιδεοληψιών αλιευμένων από λαϊκά μυθιστορήματα της εποχής και συναρμολογημένων άτεχνα από τη μυστική αστυνομία του τσάρου.

Επρόκειτο για ένα κακό παραμύθι που στόχευε στην καλλιέργεια μίσους για τους Εβραίους της τότε Ευρώπης και για το σοσιαλιστικό, το εργατικό κίνημα. Έκαναν λάθος όσοι το θεώρησαν τότε κακόγουστο αστείο. Το κείμενο αυτό έγινε λάβαρο μίσους και έντυσε τις τερατογενέσεις που ακολούθησαν: τον ναζισμό, τα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου, τους 90.000.000 νεκρούς των παγκόσμιων πολέμων, το Ολοκαύτωμα».12

Αυτά είναι σημαντικά σημεία για να μην παρασύρονται τμήματα της αριστεράς από ισλαμοφοβικά κηρύγματα που περιβάλλονται με τον μανδύα του «αντιφασισμού» στην αντιμετώπιση του ISIS.

Η Αριστερά δεν βρίσκεται αντιμέτωπη με τέτοιες πιέσεις για πρώτη φορά. Μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στους δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης το φθινόπωρο του 2001, ξεδιπλώθηκε μια ανάλογη εκστρατεία. Και χρειάστηκαν ξεκάθαρες επιλογές απέναντι σε τμήματα που ήταν πρόθυμα να υποκύψουν.

Η Μαρία Δαμανάκη μπορούσε να αναπαράγει όλα τα επιχειρήματα για τα αντιδραστικά χαρακτηριστικά των Ταλιμπάν για να σπρώχνει τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Πρόοδου μακριά από κινητοποιήσεις ενάντια στην επέμβαση του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν. Στις 27 Σεπτέμβρη 2001, όταν χιλιάδες βάδισαν από τα Προπύλαια στην αμερικάνικη πρεσβεία, ο Συνασπισμός δήλωσε τη διαφωνία του επειδή το πλαίσιο της πορείας δεν καταδίκαζε τους Ταλιμπάν.13

Τότε, η φόρμουλα «Ούτε ΝΑΤΟ, ούτε Ταλιμπάν» έβαζε εμπόδια που όμως δεν κατάφεραν τελικά να συγκρατήσουν το ξεδίπλωμα των αντιπολεμικών διαθέσεων προς τη μεγάλη έκρηξη της 15 Φλεβάρη 2003. Η Πρωτοβουλία Γένοβα αρχικά, και η Συμμαχία Σταματήστε τον Πόλεμο στη συνέχεια, χρειάστηκε να δώσουν μάχες ξανά και ξανά για τον αντιπολεμικό προσανατολισμό του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ. Μέσα στο 2003, κερδίσαμε τις περισσότερες.14 Στη συνέχεια, οι ηγεσίες της ρεφορμιστικής αριστεράς στη Γαλλία και την Ιταλία φρενάρησαν ξανά το κίνημα. Παρ’ όλα αυτά, αν στη Βρετανία ο Κάμερον αντιμετωπίζει αντιπολεμικές διαδηλώσεις από τη πρώτη στιγμή, αυτό είναι κληρονομιά από εκείνες τις μάχες. Σήμερα η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ξεκινάει από το «Μαζί με το ΝΑΤΟ, ενάντια στο ISIS» και βέβαια το λέει αυτό κατέχοντας τις κυβερνητικές θέσεις. Θα χρειαστούμε σκληρότερες μάχες για να ξεδιπλώσουμε ξανά το αντιπολεμικό κίνημα.

Ακόμη και η ηγεσία του ΚΚΕ που έχει τον αντιμπεριαλισμό προμετωπίδα, ταλαντεύτηκε τότε. Στην πρώτη αντιπολεμική πορεία μετά την επίθεση στους δίδυμους πύργους το μπλοκ του ΚΚΕ από τα Προπύλαια σταμάτησε στο Σύνταγμα και αρνήθηκε να βαδίσει μέχρι την πρεσβεία των ΗΠΑ. Τα μπλοκ του ΝΑΡ και της Πρωτοβουλίας Γένοβα ήταν αυτά που ολοκλήρωσαν την πορεία. Στις επόμενες αντιπολεμικές διαδηλώσεις δεν ξαναμπήκε τέτοιο θέμα.

Υπάρχει μια βασική αδυναμία και στη σημερινή στάση του ΚΚΕ για τις επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή και την αντιμετώπιση του ISIS. Είναι η υποτίμηση του ρόλου της εργατικής τάξης μέσα στις ίδιες τις αραβικές χώρες. Ακόμη και στο κείμενο του Γιώργου Μαργαρίτη που αναφέραμε πιο πάνω, η «αραβική άνοιξη» περιγράφεται σαν προϊόν αμερικάνικης συνωμοσίας, σαν μεταφορά της συνταγής των «πορτοκαλί επαναστάσεων» από την Ανατολική Ευρώπη στη Μέση Ανατολή με στόχο να ανοίξει ο δρόμος για την επιβολή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου. Οι μάζες έχουν διαρκώς ρόλο κομπάρσων που έρχονται και φεύγουν από τους δρόμους και τις πλατείες σύμφωνα με αλλότρια σενάρια. Μια περιγραφή που δεν κολλάει ούτε με τα πραγματικά γεγονότα, ούτε πολύ περισσότερο με την προοπτική της αντίστασης και της απελευθέρωσης.

Ο Μπεν Αλί της Τυνησίας και ο Μουμπάρακ της Αιγύπτου δεν ήταν εμπόδια στην επέλαση του νεοφιλελευθερισμού στις χώρες τους, ούτε αντιαμερικάνοι. Αντίθετα, ήταν οι κολώνες μιας στροφής προς την ελεύθερη αγορά και τη συνεργασία με το Ισραήλ και τη Δύση που είχε ξεκινήσει, στην περίπτωση της Αιγύπτου ήδη από τον καιρό του Ανουάρ Σαντάτ. Οι εξεγέρσεις των εργατών και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων που τους γκρέμισαν είχαν στο στόχαστρό τους όχι μόνο τις δικτατορίες τους αλλά και τα πλούσια νέα τζάκια που είχαν λεηλατήσει τις δημόσιες επιχειρήσεις και μιαν άρχουσα τάξη που είχε και έχει βολευτεί στην αγκαλιά της ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων στην περιοχή. Οι ήττες αυτών των επαναστάσεων έφεραν πίσω τους φαινόμενα όπως το ISIS. To ISIS δεν είναι προέκταση κάποιας «πορτοκαλί» συνομωσίας, είναι κομμάτι της φρίκης που προέκυψε από το πισωγύρισμα της αραβικής άνοιξης.

Η αντικατοχική αντίσταση στο Ιράκ, η πάλη των Παλαιστίνιων ενάντια στο Ισραήλ και τους ισχυρούς προστάτες του, η καθημερινή σύγκρουση με την εκμετάλλευση και την καταστολή από τους πλούσιους φίλους των Μπεν Αλί, των Μουμπάρακ και των Άσαντ ήταν οι πηγές της έμπνευσης για την αραβική εργατική τάξη που ξεσηκώθηκε. Αυτή η δυναμική πισωγύρισε, αλλά η δύναμη που φανέρωσε έστω για λίγο διάστημα εξακολουθεί να βρίσκεται εκεί15 και να αποτελεί τη μόνη ελπίδα που μπορεί να δώσει γνήσια απελευθερωτική διέξοδο. Για να την ενθαρρύνουμε να βγει μπροστά ξανά, πρέπει να ξαναχτίσουμε το κίνημα ενάντια στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις «των δικών μας» κυβερνήσεων απορρίπτοντας τον ισλαμοφοβικό «αντιφασισμό» της ΕΕ και του Τσίπρα.

Πολλές φορές όταν η συζήτηση φτάνει σε αυτό το σημείο, προβάλλεται η ένσταση ότι η επιστροφή των επαναστάσεων μπορεί να είναι μακρινή, ενώ η απειλή από το ISIS είναι άμεση, π.χ. στο Κομπάνι. Πρόκειται για σχηματικό δίλημμα, που χάνει από τα μάτια του το γεγονός ότι ο ισχυρότερος σύμμαχος των Κούρδων είναι το αντιπολεμικό κίνημα και η Αριστερά στην Τουρκία.

Δεν είναι οι αμερικάνικοι βομβαρδισμοί που έσωσαν το Κομπάνι, είναι οι χιλιάδες που βγήκαν στους δρόμους της Ισταμπούλ, της Άγκυρας και του Ντιάρμπακιρ. Δεν είναι οι συμβιβασμένοι με τον ιμπεριαλισμό ηγέτες σαν τον Μπαρζανί που θα προστατέψουν τους Κούρδους, είναι η Αριστερά που χτίζει συμμαχίες με τους εργάτες που αντιστέκονται, είτε είναι Τούρκοι, είτε Σύροι ή Ιρακινοί. Δεν θα νομιμοποιήσουμε τις συνεργασίες του Τσίπρα με τον Νετανιάχου επειδή και το Ισραήλ συνεργάζεται με τους Μπαρζανί καλύπτοντας το μεγαλύτερο μέρος των πετρελαϊκών αναγκών του με εισαγωγές από το ιρακινό Κουρδιστάν. Δεν θα κάνουμε τα στραβά μάτια στις σχέσεις του Τσίπρα με τον Σίσι, επειδή η Αίγυπτος είναι «κολώνα κατά της ισλαμιστικής τρομοκρατίας».

Χτίζοντας την αντίσταση στον πόλεμο και στην ισλαμοφοβία εδώ και στις άλλες χώρες της ΕΕ, βοηθάμε το αντιπολεμικό κίνημα της Τουρκίας που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των συγκρούσεων. Βοηθάμε τους εργάτες του Καίρου και της Αλεξάνδρειας που έχουν στην καρδιά τους την Παλαιστινιακή αντίσταση. Βοηθάμε την ιρακινή αντίσταση να ξαναβρεί το δρόμο της. Κάθε βήμα μπροστά σε αυτή την κατεύθυνση υψώνει άμεση ασπίδα προστασίας για όλους όσους απειλούνται από το πολεμικό χάος στη Συρία, τους πρόσφυγες όλων των θρησκειών και των εθνοτήτων, και φέρνει πιο κοντά το ξαναζωντάνεμα του αραβικού πεζοδρόμιου, της μόνης δύναμης που μπορεί να απαλλάξει τη Μέση Ανατολή από τη βαρβαρότητα.

Σημειώσεις

Φωτογραφίες από παλιά ΣαΚ, Νο 46,47.

1. http://www.primeminister.gov.gr/2015/12/08/14413

2. http://www.publications.parliament.uk/pa/cm201516/ cmhansrd/cm151202/debtext/151202-0005.htm#1512031001687

3. Jones, Sam, and Geoff Dyer, “ISIS: Boots on the Ground?”, Financial Times (25 November), www.ft.com/cms/s/0/364d0be4-9281-11e5-94e6-c5413829caa5.html#axzz3u11TQ6YW

4. http://isj.org.uk/resisting-the-long-war/

5. Περιλαμβάνεται στην πρόσφατη έκδοση του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου με τίτλο « Η πάλη ενάντια στην Ισλαμοφοβία».

6. βλέπε σχετικά το άρθρο του Ghayath Naisse, από το Επαναστατικό Αριστερό Ρεύμα της Συρίας στο περιοδικό International Socialism Journal, http://isj.org.uk/the-islamic-state-and-the-counter-revolution, αλλά και το άρθρο των Anne Alexander και Haytham Cero στο http://isj.org.uk/fascism-and-isis/ που το συμπληρώνει επικριτικά.

7. Patrick Cockburn, “The Rise of Islamic State”, Verso (έκδοση στα ελληνικά από …), Charles Glass, “Syria Burning”, OR Books, Δήμητρα Κυρίλλου, Μέση Ανατολή, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Anne Alexander, “ISIS and Counter-revolution: Towards a Marxist Analysis”, International Socialism 145 (winter), http://isj.org.uk/isis-and-counter-revolution-towards-a-marxist-analysis, Adam Hanieh, “A Brief History of ISIS”, Jacobin (3 December), www.jacobinmag.com/2015/12/isis-syria-iraq-war-al-qaeda-arab-spring

8. Βλέπε σχετικά τα άρθρα των Νίκου Λούντου και Σωτήρη Κοντογιάννη στα τεύχη 48 και 49 του περιοδικού Σοσιαλισμός από τα κάτω, Νοέμβρης-Δεκέμβρης 2003 και Μάης-Ιούνης 2004.

9. http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/isis-in-a-borderless-world-the-days-when-we-could-fight-foreign-wars-and-be-safe-at-home-may-be-long-a6741146.html

10. http://www.thenation.com/article/what-i-discovered-from-interviewing-isis-prisoners/

11. www.rizospastis.gr/story.do?id=8719033&textCriteria Clause=%2BΗ+%2BΚΑΤΑΛΗΞΗ+%2BΤΗΣ+%2BΑΡΑΒΙΚΗΣ+%2BΑΝΟΙΞΗΣ

12. «http://www.efsyn.gr/arthro/xafnika-i-eyropi-se-polemo

13. βλέπε σχετικά και το άρθρο του Λέανδρου Μπόλαρη στο περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω, τεύχος 41, Νοέμβρης-Δεκέμβρης 2001, με τίτλο «Το αντιπολεμικό κίνημα στους δρόμους».

14. Κατερίνα Θωίδου, Η Αντίσταση, περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω, τεύχος 46, Μάης Ιούνης 2003.

15. Δείτε τη συνέντευξη με τον Σάμι Ναγκίμπ από τους Επαναστάτες Σοσιαλιστές της Αιγύπτου στην εφημερίδα Sοcialist Worker του Λονδίνου. https://socialistworker.co.uk/art/41931/%E2%80%98Hope+has+not+died+in+Egypt%E2%80%99