Η εξέγερση στην Ιρλανδία ενάντια στη Βρετανική Αυτοκρατορία άνοιξε μία νέα περίοδο σε όλη την Ευρώπη όπως γράφει ο Σωτήρης Κοντογιάννης.

Τη Δευτέρα του Πάσχα του 1916 ένας "στρατός" 1600 περίπου επαναστατών κατέλαβε το κέντρο του Δουβλίνου και ανακήρυξε την ανεξαρτησία της Ιρλανδίας. Τυπικά η Ιρλανδία ήταν από το 1800 τμήμα του "Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας". Στην πράξη δεν ήταν παρά μια αποικία.

Ο βρετανικός στρατός κατέστειλε βάναυσα την "Εξέγερση του Πάσχα". Οι ηγέτες της καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες. Οι συλλήψεις ξεπέρασαν τις 3.500 χιλιάδες. Το πλήγμα, όμως, για την Βρετανική Αυτοκρατορία, τη μεγαλύτερη αποικιοκρατική δύναμη της εποχής, ήταν πολύ μεγάλο. Το 1919 ξέσπασε ο "Πόλεμος για την ανεξαρτησία" που ανάγκασε, τελικά, τη Βρετανία να αποσυρθεί από τις 26 καθολικές πολιτείες του νότου και να αναγνωρίσει (το Δεκέμβρη του 1922) το "Κράτος της Ελεύθερης Ιρλανδίας". Από τις υπόλοιπες έξι πολιτείες του προτεσταντικού βορά η Βρετανία δεν έφυγε ποτέ. Ακόμα και σήμερα, εκατό χρόνια μετά, αποτελεί τμήμα του "Ηνωμένου Βασιλείου".

Ο βρετανικός στρατός νίκησε τους Ιρλανδούς επαναστάτες. Όχι όμως με ευκολία. Οι Βρετανοί, παρά την υπεροπλία τους, χρειάστηκαν μια ολόκληρη εβδομάδα για να ανακαταλάβουν το κέντρο του Δουβλίνου. Η επιχείρηση άφησε πίσω της πάνω από 400 νεκρούς: από αυτούς το ένα τρίτο περίπου ήταν Βρετανοί στρατιωτικοί και αστυνομικοί.

Οι συνέπειες της “αποτυχημένης” Εξέγερσης του Πάσχα δεν περιορίστηκαν, όμως, στη Βρετανική Αυτοκρατορία. Τον Φλεβάρη του 1917, λίγους μόνο μήνες μετά την αιματηρή καταστολή της ανταρσίας του Δουβλίνου ξέσπασε επανάσταση στη Ρωσία. Τον Οκτώβρη του 1918 ξεσηκώθηκε η Γερμανία. Το 1919 η Ιταλία.

Οι Ιρλανδοί επαναστάτες δεν κατάφεραν να κερδίσουν την ανεξαρτησία της χώρας τους τον Απρίλη του 1917. Η "Εξέγερση του Πάσχα", όμως άνοιξε την εποχή επαναστάσεων που έσπειρε τον πανικό στις άρχουσες τάξεις και γέμισε ελπίδες τους φτωχούς και τους κατατρεγμένους σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Εκατό χρόνια έχουν περάσει από τότε. Αλλά οι φόβοι της άρχουσας τάξης δεν έχουν καταλαγιάσει ακόμα. Ούτε οι ελπίδες μας.

Η κρίση της αποικιοκρατίας

Στην ίδια την Ιρλανδία, η επίσημη ιστορία προσπαθεί να ενσωματώσει την Εξέγερση του Πάσχα στην αφήγηση της "γέννεσης του Έθνους". Τα οράματα των ανδρών και των γυναικών που ξεσηκώθηκαν τον Απρίλη του 1916 στο Δουβλίνο, όμως, δεν είχαν καμιά σχέση με την Ιρλανδία του Έντα Κέννυ1, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της λιτότητας και των μνημονίων. Η "Εξέγερση του Πάσχα" ήταν πρώτα και κύρια μια εξέγερση ενάντια στο σύστημα της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού.

Η Βρετανική Αυτοκρατορία είχε μπει από τις αρχές του 20ου αιώνα σε μια περίοδο παρατεταμένης κρίσης. Οικονομικά δυσκολευόταν ολοένα και περισσότερο να αντιμετωπίσει τους ανταγωνιστές της -και κύρια τον βασικό της αντίπαλο στην Ευρώπη, τη Γερμανία. Αυτό είχε άμεσες συνέπειες πάνω στην ίδια τη στρατιωτική μηχανή. Η βρετανική απόλυτη υπεροπλία στις θάλασσες είχε τεθεί σε αμφισβήτηση από την ραγδαία επέκταση του στόλου όχι μόνο της ίδιας της Γερμανίας2 αλλά και των άλλων αναδυόμενων ιμπεριαλιστικών κέντρων, των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας. Οι περιορισμοί του προϋπολογισμού, όμως, εμπόδιζαν τις βρετανικές κυβερνήσεις να την αντιμετωπίσουν, όπως θα ήθελαν. Στο μεταξύ το ίδιο το κόστος της διατήρησης της αποικιοκρατίας γινόταν ολοένα και πιο δυσβάσταχτο. Για να καταστείλει την "εξέγερση των Μπόερς" (1899-1902) στη Νότια Αφρική η Βρετανία χρειάστηκε να κινητοποιήσει 450 χιλιάδες στρατιώτες και να κλείσει στη συνέχεια το ένα τέταρτο του πληθυσμού των Μπόερς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης3.

Τον Απρίλη του 1916 όταν οι επαναστάτες στο Δουβλίνο ύψωναν τη σημαία της ανεξαρτησίας η Ευρώπη βρισκόταν στο μέσο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Τα Βρετανικά στρατεύματα ήταν καθηλωμένα στο "Δυτικό Μέτωπο". Οι Δυνάμεις της Αντάντ (Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία και οι σύμμαχοί τους) είχαν μόλις υποστεί μια ατιμωτική, πολύνεκρηiv και καταστροφική ήττα στην Καλλίπολη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πιο ευνοϊκές συνθήκες για την αποτίναξη του ζυγού της αυτοκρατορίας δύσκολα θα μπορούσαν να βρεθούν.

Και δεν ήταν απλά και μόνο οι συνθήκες ευνοϊκές: οι Ιρλανδοί επαναστάτες είχαν έρθει από την αρχή σχεδόν του πολέμου σε συνεννόηση με τον "εχθρό". Στις 9 Απρίλη το SS Libau, ένα γερμανικό φορτηγό πλοίο απέπλευσε, με πλαστό όνομα5, από το λιμάνι του Αμβούργου με προορισμό τους επαναστάτες του Δουβλίνου. Στα αμπάρια του μετέφερε 20.000 καραμπίνες, ένα εκατομμύριο σφαίρες και δέκα οπλοπολυβόλα. Το SS Libau κατάφερε να ξεγελάσει τις βρετανικές περιπολίες και να φτάσει στον όρμο του Τράλιι στη δυτική Ιρλανδία. Όμως, κύρια λόγω της κακής οργάνωσης της εξέγερσης, δεν κατάφερε να παραδώσει τον οπλισμό στους επαναστάτες. Στο τέλος εντοπίστηκε από τους Βρετανούς. Βυθίστηκε από τους ίδιους τους Γερμανούς για να μην πέσει ο οπλισμός στα χέρια των εχθρών τους. Η αποτυχία αυτή έπαιξε σημαντικό (αν όχι κρίσιμο) ρόλο στην τελική έκβαση της εξέγερσης.

Οι Ιρλανδοί είχαν δεκάδες λόγους για να μισούν και να εχθρεύονται την Βρετανική Αυτοκρατορία. "Οι συνθήκες ζωής για το προλεταριάτο του Δουβλίνου στην πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα είναι εξαιρετικά φτωχές", γράφει η ιστοσελίδα της Σχολής Ιστορίας και Ανθρωπολογίας του Βασιλικού Πανεπιστημίου του Μπέλφαστ,

"Περίπου 80.000 άνθρωποι ζούσαν σε ερειπωμένα διαμερίσματα με πολλές οικογένειες να ζουν όλοι μαζί σε ένα και μοναδικό δωμάτιο. 20.000 άνθρωποι ζούσαν σε 'καταλύματα τρίτης κατηγορίας', δηλαδή σε κτίσματα χαρακτηρισμένα ακατάλληλα για τη διαβίωση ανθρώπων... Χιλιάδες άνθρωποι δούλευαν σαν ανειδίκευτοι με μισθό 1 λίρα την εβδομάδα για τους άνδρες και ως και 12 σελίνια για τις γυναίκες. Αυτό το εισόδημα αρκούσε με δυσκολία μόνο για τα βασικά μέσα επιβίωσης. Το Δουβλίνο είναι ένα από τα χειρότερα ποσοστά θνησιμότητας ενηλίκων στη Βρετανία και την Ιρλανδία. Αυτό δεν μειώθηκε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Αλλά ακόμα και τότε ήταν το πέμπτο χαμηλότερο στον κόσμο...".6

Ο θάνατος παραμόνευε συνεχώς στις φτωχογειτονιές του Δουβλίνου. Η φυματίωση έκανε θραύση. Συχνά οικογένειες ολόκληρες ξεκληρίζονταν ακόμα και από την κατάρρευση των παραπηγμάτων μέσα στα οποία ζούσαν7. Το πρόβλημα ήταν τόσο οξύ που είχε αναγκάσει τον Δήμο να συστήσει ειδική επιτροπή για τον έλεγχο των σπιτιών - χωρίς κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα.

Οι 1600 επαναστάτες που κατέλαβαν το κέντρο του Δουβλίνου τη Δευτέρα του Πάσχα του 1916 δεν ήταν μόνοι τους. Είχαν τη μαζική, άλλοτε φανερή και άλλοτε κρυφή υποστήριξη ενός πολύ μεγάλου ποσοστού του πληθυσμού. Όχι όμως και όλου. Η Βρετανική Αυτοκρατορία είχε ένα τεράστιο μερίδιο ευθύνης για τη φτώχεια και τη δυστυχία στο Δουβλίνο και τις άλλες πόλεις της Ιρλανδίας. Αλλά όχι και το αποκλειστικό.

Ο Στρατός Των Ιρλανδών Πολιτών

Οι πλούσιοι, τα αφεντικά, οι εργοδότες της Ιρλανδίας είχαν ένα εξίσου μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την φριχτή κατάσταση που κυριαρχούσε στις φτωχογειτονιές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο διαβόητος Γουίλιαμ Μέρφι, το αφεντικό της "Ενιαίας Εταιρείας Τραμ του Δουβλίνου". Ο Μέρφι ήταν ταυτόχρονα ιδιοκτήτης της μεγαλύτερης εφημερίδας, του μεγαλύτερου ξενοδοχείου και του μεγαλύτερου πολυκαταστήματος της πόλης. Το 1912 έγινε ο ιδρυτής της "Ομοσπονδία Εργοδοτών του Δουβλίνου"8. Ο στόχος της ομοσπονδίας ήταν να αντιμετωπίσει τα εργατικά συνδικάτα που είχαν αρχίσει να έχουν σημαντική επιρροή μέσα στην εργατική τάξη. Αυτό που ενοχλούσε ιδιαίτερα τον Μέρφι ήταν η "Ιρλανδική Ένωση Γενικών Εργατών και Εργατών στις Μεταφορές" (ITGWU), ένα μαχητικό συνδικάτο που είχε ιδρυθεί το 1907 με πρωτοβουλία του Τζέιμς Λάρκιν, ενός σοσιαλιστή που είχε γεννηθεί από Ιρλανδούς γονείς στο Λίβερπουλ της Αγγλίας. Ο σκοπός της ITGWU, γράφει το BBC,

"ήταν να κινητοποιήσει τους ανειδίκευτους εργάτες της πόλης. Το 1913 είχε πλέον 10.000 μέλη. Είχε γίνει γρήγορα το μεγαλύτερο και πιο μαχητικό συνδικάτο, με το δικό της ιδιαίτερο μείγμα συνδικαλισμού, ρεπουμπλικανισμού και σοσιαλισμού... Ο Λάρκιν είχε γίνει ήρωας στα μάτια της εργατικής τάξης του Δουβλίνου...".9

Το καλοκαίρι του 1913 ο Μέρφι κήρυξε τον πόλεμο στην ITGWU. Έστειλε ένα τελεσίγραφο στους εργαζόμενους στα τραμ με το οποίο τους απαγόρευε την συμμετοχή στο συνδικάτο. Η ποινή, σε περίπτωση άρνησης, ήταν η απόλυση:

"Ο Λαρκιν πέρασε αμέσως στην αντεπίθεση. Κάλεσε τους εργαζόμενους του συνδικάτου του στα τραμ σε απεργία για τις 26 Αυγούστου 1913... Η Ομοσπονδία Εργοδοτών αποφάσισε να κηρύξει λοκ άουτ σε βάρος όλων των εργαζομένων που ανήκαν στο σωματείο του Λάρκιν και να προσπαθήσει να τους αντικαταστήσει με απεργοσπάστες. Στα τέλη του Σεπτέμβρη η διαμάχη αφορούσε πλέον 20.000 εργαζόμενους και τα 80.000 περίπου εξαρτώμενα από αυτούς μέλη των οικογενειών τους. Τα βίαια επεισόδια ανάμεσα στους εργάτες και την αστυνομία ήταν συχνά -ιδιαίτερα στις απεργιακές φρουρές και τα σημεία όπου προσλαμβάνονταν οι απεργοσπάστες. Το χειρότερο επεισόδιο έγινε στις 31 Αυγούστου όταν η αστυνομία επιτέθηκε με γκλομπ σε μια συγκέντρωση με ομιλητή τον Λάρκιν και τον συνέλαβε. Στις εκτεταμένες ταραχές που ακολούθησαν δυο άνθρωποι (πολίτες) σκοτώθηκαν...".

Τον Νοέμβρη του 1913 με πρωτοβουλία της ITGWU δημιουργήθηκε ο "Στρατός των Ιρλανδών Πολιτών", μια οργάνωση αυτοάμυνας των θυμάτων του λοκ άουτ απέναντι στις επιθέσεις της αστυνομίας και των εργοδοτών.

Οι εργάτες ηττήθηκαν το 1913/14 αλλά το συνδικάτο, παρά τις απώλειες, δεν διαλύθηκε. Ούτε ο "Στρατός". Τον Οκτώβρη του 1914 η ηγεσία της ITGWU πέρασε στα χέρια του Τζέιμς Κόννολλι.

Ο Κόννολλι ήταν σοσιαλιστής, μαρξιστής και επαναστάστης. Είχε γεννηθεί στο Εδιμβούργο της Σκωτίας - οι γονείς του είχαν μεταναστεύσει εκεί για να βρούνε δουλειά, όπως και χιλιάδες άλλοι Ιρλανδοί. Το 1903 μετανάστευσε, ύστερα από διάφορες περιπέτειες, στις ΗΠΑ. Λίγο αργότερα εντάχθηκε στο "Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αμερικής" και τους "Βιομηχανικούς Εργάτες του Κόσμου" (IWW). Το 1910 επέστρεψε στην Ιρλανδία και εντάχθηκε στο ITGWU. Λίγες ημέρες πριν την "Εξέγερση του Πάσχα" ο Κόννολλι έγραφε,

"Παλεύουμε για μια Ιρλανδία για τους Ιρλανδούς. Ποιοι είναι, όμως, οι Ιρλανδοί; Δεν είναι οι ιδιοκτήτες που νοικιάζουν σαν σπίτια τις τρώγλες στις παραγκουπόλεις. Δεν είναι οι καπιταλιστές που μας αρπάζουν τα κέρδη από τον ιδρώτα μας. Δεν είναι οι κομψοί, λιγδιάρηδες δικηγόροι. Ούτε οι εκπορνευμένοι δημοσιογράφοι - οι πληρωμένοι ψεύτες του εχθρού. Όχι δεν είναι αυτοί οι Ιρλανδοί που θα καθορίσουν το μέλλον μας: είναι η ιρλανδική εργατική τάξη, το μόνο σταθερό θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορεί να δημιουργηθεί ένα ελεύθερο έθνος. Η υπόθεση των εργατών είναι υπόθεση της Ιρλανδίας και η η υπόθεση της Ιρλανδίας είναι υπόθεση των εργατών. Αυτά δεν μπορούν να διαχωριστούν".10

Ο "Στρατός των Ιρλανδών Πολιτών" έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία, την καθοδήγηση και την εξέλιξη της εξέγερσης τον Απρίλη του 1916 στο Δουβλίνο. Ο Κόννολλι καταδικάστηκε σε θάνατο από το στρατοδικείο και εκτελέστηκε μαζί με 14 ακόμα συντρόφους του στις 12 Μάη του 1916.

"Όποιος περιμένει μια καθαρή σοσιαλιστική επανάσταση, δεν θα ζήσει ποτέ να τη δει"

Δυο ακόμα οργανώσεις είχαν πρωτοστατήσει στην εξέγερση: οι "Ιρλανδοί Εθελοντές" και το, στενά δεμένο μαζί τους, "Συμβούλιο των Γυναικών της Ιρλανδίας". Το 1919 οι "Ιρλανδοί Εθελοντές" με μετονομάστηκαν σε "Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός" (IRA).

Οι "Ιρλανδοί Εθελοντές" ήταν μια "πατριωτική" οργάνωση. Είχαν δημιουργηθεί τρία χρόνια πρωτύτερα σαν απάντηση στης παραστρατιωτική, φιλοβρετανική οργάνωση "Εθελοντές του Όλστερ".

Το 1912 η φιλελεύθερη κυβέρνηση του Χέρμπερτ Άσκουιθ του Λονδίνου προσπάθησε για μια ακόμα φορά να εξομαλύνει τις σχέσεις ανάμεσα στη Βρετανία και την Ιρλανδία με την παραχώρηση μιας περιορισμένης "αυτοδιοίκησης" στην αποικία της. Οι δυο προηγούμενες απόπειρες (την εποχή της πρωθυπουργίας του Γκλάντστοουν) είχαν σκοντάψει -η πρώτη στην άρνηση του κοινοβουλίου να δεχτεί τη μεταρρύθμιση και η δεύτερη στην άρνηση της Βουλής των Λόρδων να την προσυπογράψει. Το 1912 ο Άσκουιθ κατάφερε να ξεπεράσει και τα δυο αυτά εμπόδια. Μάταια όμως: το Συντηρητικό Κόμμα αρνήθηκε να συμφιλιωθεί. Ακόμα και η ιδέα μιας περιορισμένης αυτοδιοίκησης στην Ιρλανδία ήταν απαράδεκτη στα μυαλά της βρετανικής δεξιάς. Οι "Εθελοντές του Όλστερ" δημιουργήθηκαν με δική τους πρωτοβουλία. Το 1912 έστειλαν κρυφά 25.000 τουφέκια στην Ιρλανδία. Στην ίδια την Ιρλανδία ο βρετανικός στρατός αρνήθηκε, ουσιαστικά, να έρθει σε σύγκρουση με την παραστρατιωτική αυτή συμμορία. Από τους 70 Βρετανούς Αξιωματικούς που υπηρετούσαν στην Ιρλανδία την εποχή εκείνη, οι 57 προτίμησαν να παραιτηθούν, αντί να υπακούσουν στις διαταγές και να κινηθούν ενάντια της.11

Οι "Ιρλανδοί Εθελοντές" ήταν στην αρχή δεμένοι με το μετριοπαθές κίνημα της "Αυτοδιοίκησης" και τον ηγέτη του (και αρχηγό του συντηρητικού "Ιρλανδικού Κοινοβουλευτικού Κόμματος"), τον Τζον Ρέντμοντ. Το 1914 ο Ρέντμοντ προέτρεψε τους Ιρλανδούς να πολεμήσουν στο πλευρό της Βρετανίας και των συμμάχων της στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο -παρόλο που η Βρετανία έβαλε για μια ακόμα φορά στον "πάγο" (με τη δικαιολογία του πολέμου) το ζήτημα της "Αυτοδιάθεσης". Οι Ιρλανδοί Εθελοντές διασπάστηκαν: οι οπαδοί του Ρέντμοντ αποχώρησαν, φτιάχνοντας μια νέα οργάνωση ("Εθνικοί Εθελοντές"). Η διάσπαση, όμως, δεν άλλαξε τον βασικό χαρακτήρα της οργάνωσης: Οι "Ιρλανδοί Εθελοντές" παρέμειναν ένα πατριωτικό, εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα.

Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος είχε διχάσει βαθιά την αριστερά της εποχής. Τα περισσότερα από τα Σοσιαλδημοκρατικά Κόμματα της Ευρώπης ξέχασαν, με την κήρυξη του πολέμου, τις παλιές τους διεθνιστικές διακηρύξεις και έτρεξαν να συνταχθούν στο πλευρό των αρχουσών τάξεων και των κυβερνήσεών τους στον "αγώνα για την υπεράσπιση της πατρίδας". Αλλά ακόμα και μέσα στο κομμάτι της αριστεράς που διαχώρισε τη θέση του από αυτή την προδοσία αρχών, της "αριστεράς του Τσίμερ­βαλντ"12, υπήρχαν μεγάλες διαφοροποιήσεις γύρω από το ζήτημα της "αυτοδιάθεσης" των καταπιεσμένων λαών και μειονοτήτων.

Ένα κομμάτι της επαναστατικής αριστεράς της εποχής αντιμετώπισε αρνητικά την "Εξέγερση του Πάσχα" στην Ιρλανδία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ένα άρθρο στην Ελβετική εφημερίδα Berner Nachtwacht (Νυκτερινή Βάρδια της Βέρνης), την εφημερίδα της αριστεράς του Τσίμερβαλντ, με τίτλο "Το τραγούδι τους έχει τελειώσει" και υπογραφή Κ.Ρ το οποίο χαρακτήριζε την εξέγερση αντιδραστικό "πραξικόπημα". Το άρθρο προκάλεσε μια μεγάλη απάντηση από τη μεριά του Λένιν, που ενσωματώθηκε στο βιβλίο του για το "δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση".

"Όποιος περιμένει μια καθαρή σοσιαλιστική επανάσταση, δεν πρόκειται να ζήσει ποτέ να τη δει", γράφει ο Λένιν. "Το να φαντάζεται κανείς ότι η κοινωνική επανάσταση είναι εφικτή χωρίς εξεγέρσεις των μικρών λαών στις αποικίες, χωρίς επαναστατικά ξεσπάσματα κομματιών των μικροαστών, με όλες τους τις προκαταλήψεις, χωρίς την κινητοποίηση των μη συνειδητών προλεταριακών η μισοπρολεταριακών μαζών ενάντια στην καταπίεση των γαιοκτημόνων, της εκκλησίας, της μοναρχίας, ενάντια στην εθνική καταπίεση -το να φαντάζεται κανείς όλα αυτά ισοδυναμεί με το να αρνείται την επανάσταση".

Οι Ιρλανδοί ήταν άτυχοι, γράφει ο Λένιν. Η ατυχία τους είναι ότι ξεσηκώθηκαν πρόωρα, πριν προλάβει η επανάσταση του ευρωπαϊκού προλεταριάτου να ωριμάσει.

Τον Φλεβάρη του 1917 το προλεταριάτο της Ρωσίας ξεσηκώθηκε ενάντια στον Τσάρο. Είχαν περάσει μόλις δέκα μήνες από την "Εξέγερση του Πάσχα".

Σημειώσεις

1. Ο Έντα Κέννυ είναι ο σημερινός πρωθυπουργός της Ιρλανδίας και ηγέτης του Fine Gail, του μεγαλύτερου παραδοσιακού δεξιού κόμματα. Στις εκλογές που έγιναν στις 26 Φεβρουαρίου το Fine Gail, που κυβερνάει μαζί με το Εργατικό Κόμμα την Ιρλανδία από το 2011 μέχρι σήμερα, έπεσε από το 36% στο 25.5%. Το Εργατικό Κόμμα καταποντίστηκε: στις προηγούμενες εκλογές είχε πάρει 19.4%. Τώρα έπεσε στο 6.6%.

2. Η Γερμανία ενέκρινε από το 1897 μέχρι το 1912 τέσσερις "Πράξεις για το πολεμικό ναυτικό". Ο διακηρυγμένος στόχος της ήταν να αποκτήσει τα δυο τρίτα της ναυτικής δύναμης της Βρετανίας.

3. Kieran Allen, The 1916 Rising: Myths and Reality, Irish Marxist Review (IMR), Vol 4, No 14 (2015). Το IMR εκδίδεται από το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ιρλανδίας. Το κείμενο αυτό έχει "δανειστεί' πολλές πληροφορίες και ιδέες από αυτό το άρθρο του Kieran Allen.

4. Τον Απρίλη του 1915 οι δυνάμεις της Αντάντ προσπάθησαν να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη με μια απόβαση στην χερσόνησο της Καλλίπολης (Ανατολική Θράκη). Η επιχείρηση απέτυχε παταγωδώς. 250 χιλιάδες φαντάροι βρήκαν τραγικό θάνατο όχι μόνο από τα όπλα των Οθωμανών αλλά και από τις φριχτές συνθήκες (το κρύο, την πείνα και τις αρρώστιες). Η Αντάντ απέσυρε τελικά τα υπολείμματα των δυνάμεών της τον Γενάρη του 2016.

5. Στην πλώρη του έγραφε Aud, το όνομα ενός παρόμοιου σε εμφάνιση νορβηγικού φορτηγού πλοίου.

6. http://www.qub.ac.uk/sites/irishhistorylive/IrishHistoryResources/Shortarticlesandencyclopaediaentries/Encyclopaedia/LengthyEntries/DublinLock-Out/

7. Πολλά παραδείγματα υπάρχουν στη σελίδα "Εθνικά αρχεία της Ιρλανδίας" με τίτλο "Φτώχεια και υγεία" στην Ιρλανδία του 20ου αιώνα, http://www.census.nationalarchives.ie/exhibition/dublin/poverty_health.html

8. http://www.bbc.co.uk/history/british/easterrising/prelude/pr05.shtml

9. Στο ίδιο

10. Socialist Worker, https://socialistworker.co.uk/art/42103/1916+in+Ireland++a+rising+against+empire

11. στο ίδιο

12. Τον Σεπτέμβρη του 1915 οργανώθηκε στο Τσίμερβαλντ της Ελβετίας ένα φιλειρηνικό - αντιπολεμικό συνέδριο με τη συμμετοχή σοσιαλιστών από πολλές χώρες της Ευρώπης.