Μετά το κουτσουρεμένο σύμφωνο που ψήφισε η ελληνική βουλή η μάχη ενάντια στην καταπίεση έχει μπροστά της πόλλες και μεγάλες συγκρούσεις, όπως επιχειρηματολογεί η Δήμητρα Κυρίλλου.

Στις 22 Δεκέμβρη 2015, εκατοντάδες ακτιβιστές συγκεντρώθηκαν έξω από τη Βουλή διεκδικώντας την άμεση και πλήρη ψήφιση της επέκτασης του συμφώνου συμβίωσης, ώστε να περιλαμβάνει και τα ομόφυλα ζευγάρια. Η προσπάθεια της εκκλησίας και των οργανώσεων «πιστών» για αντισυγκέντρωση κατά του συμφώνου δεν μάζεψε ούτε έναν. Τελικά το νέο σύμφωνο πέρασε από το κοινοβούλιο με μεγάλη πλειοψηφία και αποτελεί μια κατάκτηση για τους ΛΟΑΤΚΙ+1 ανθρώπους, ένα μικρό βήμα στη σωστή κατεύθυνση για να αρθούν οι ανισότητες που αντιμετωπίζουν οι ΛΟΑΤΚΙ+ στην Ελλάδα. Θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερο.

Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος συμφώνου συμβίωσης

Για την ιστορία, το σύμφωνο συμβίωσης που εγκαινιάστηκε με νόμο το 2008 απέκλειε τα ομόφυλα ζευγάρια (για τα οποία υποτίθεται ότι είχε θεσπιστεί διεθνώς!), ενώ ήταν έτσι κι αλλιώς ελλιπές σε σχέση με τα ζητήματα που υποτίθεται ότι κατοχύρωνε. Χρειάστηκε η προσφυγή και δικαίωση δυο ομόφυλων ζευγαριών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η συνεχής πίεση από την πλευρά του πολύχρωμου κινήματος και η πτώση της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου για να φτάσουμε στην ψήφιση του νόμου 4356/2015, ο οποίος διευρύνει το σύμφωνο για τα ομόφυλα ζευγάρια και αναγνωρίζει ότι η σχέση μέσω του συμφώνου συνιστά μορφή οικογένειας. Επίσης προβλέπει διευρυμένα δικαιώματα σε σχέση με το προηγούμενο: Ρυθμίζει ζητήματα κληρονομικά, φορολογικά, ασφαλιστικά, καθώς και δικαιώματα λήψης ιατρικών αποφάσεων όταν ο ένας από τους συντρόφους βρίσκεται στο νοσοκομείο.

Και αυτό το σύμφωνο όμως υπολείπεται σε πολλά εξίσου σημαντικά αιτήματα που είχε από καιρό θέσει η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Δεν προβλέπει το δικαίωμα της παιδοθεσίας για τα ομόφυλα ζευγάρια αλλά ούτε και της γονικής μέριμνας για τον μη βιολογικό γονέα. Με ρητή αναφορά μόνο στα παιδιά που έχουν μητέρα και πατέρα, τα ομόφυλα ζευγάρια στην πραγματικότητα αποκλείονται από το δικαίωμα της γονεϊκότητας. Το ασφαλιστικό εξακολουθεί να παραμένει προβληματικό σημείο, καθώς η ασφαλιστική κάλυψη παραπέμπεται στον Υπουργό Εργασίας, μέσω της έκδοσης προεδρικού διατάγματος και αντίστοιχης αναλογιστικής μελέτης. Έτσι, το δημοσιονομικό κόστος και η κρατική γραφειοκρατία εμπλέκονται σε μια διαδικασία που θα έπρεπε να είναι αυτόματη, με κίνδυνο να την κωλυσιεργήσουν επ’αόριστον ή και να την ακυρώσουν. Οι διαμαρτυρίες από τους ΛΟΑΤΚΙ+ ακτιβιστές για αυτές τις εσκεμμένες παραλήψεις είναι απόλυτα δικαιολογημένες, γι’αυτό και οι αγώνες μας θα συνεχιστούν μέχρι να κατακτήσουμε πλήρη ισονομία.

Πολλοί ισχυρίζονται ότι το σύμφωνο συμβίωσης ήταν «δώρο» της κυβέρνησης υπό τον ΣYΡΙΖΑ και κατάκτηση της «φωτισμένης» Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή η εκτίμηση είναι λάθος και στα δυο σκέλη. Πράγματι μεσολάβησε η προσφυγή δυο ομόφυλων ζευγαριών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά του ελληνικού κράτους που παραβίαζε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η δικαίωσή τους και η επιβολή προστίμων στην Ελλάδα. Όμως το σύμφωνο δεν έπεσε από τον ουρανό. Η συζήτηση για τα δικαιώματα (και για τον γάμο) είχε ήδη ανοίξει μέσα στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και την ελληνική κοινωνία πολύ νωρίτερα (γάμοι ομόφυλων ζευγαριών στην Τήλο που κρίθηκαν παράνομοι). Δεκάδες συλλογικότητες για το φύλο που συγκροτήθηκαν εδώ και χρόνια έχουν συζητήσει και αναδείξει τον σεξισμό και τις διακρίσεις κατά των ΛΟΑΤΚΙ+, χιλιάδες αγωνιστές αγκαλιάζουν κάθε χρόνο τις εκδηλώσεις περηφάνειας (Pride) σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και πλέον και σε άλλες πόλεις. ΛΟΑΤΚΙ+ αγωνιστές είναι παρόντες στα αντιρατσιστικά και αντιφασιστικά συλλαλητήρια, έξω από τη δίκη της Χρυσής Αυγής, στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας που δεν άφησαν αναπάντητες τις ομοφοβικές επιθέσεις. Όλη αυτή η δραστηριότητα και η γενικότερη στροφή της Ελληνικής κοινωνίας αριστερά αποτελούν το υπόβαθρο για την ανάδειξη και διεκδίκηση των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων, έτσι έβαλαν πίεση στα πολιτικά κόμματα και κυρίως στον ΣYΡΙΖΑ. Ο θάνατος του γκέι ηθοποιού Μηνά Χατζησάββα και το ζήτημα που προέκυψε με την άρνηση του νοσοκομείου να παραδώσει τη σωρό του στο σύντροφό του άνοιξε έναν έντονο δημόσιο διάλογο που τελικά κατέληξε υπέρ των δικαιωμάτων των γκέι οικογενιών, υπέρ της καύσης των νεκρών και τελικά εις βάρος του ρόλου της Εκκλησίας.

Παρά τους ισχυρισμούς ότι η Ελληνική κοινωνία «δεν είναι έτοιμη» για τέτοιες τομές, ότι ανήκει στον «μάτσο, ομοφοβικό Νότο της Ευρώπης», δημοσκόπηση που διενεργήθηκε τον Δεκέμβρη έδινε 70% υπέρ της διεύρυνσης του συμφώνου συμβίωσης. Αυτή είναι πιο αληθινή εικόνα.

ΣYΡΙΖΑ: Ένα βήμα μπρος, δυο πίσω

Ο ΣYΡΙΖΑ ήταν η πολιτική δύναμη που μετά τα πρόστιμα έσπευσε να προτείνει το διευρυμένο σύμφωνο και έκφρασε τις προσδοκίες του κόσμου (ΛΟΑΤΚΙ+ και μη) ότι με μια κυβέρνηση της αριστεράς, ο πολιτικός γάμος των γκέι θα ήταν παιχνιδάκι. Λάθος. Παρά την πίεση για διεκδίκηση του πολιτικού γάμου για όλα τα ζευγάρια, ανεξαρτήτως φύλου, η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣYΡΙΖΑ το Νοέμβριο του 2013 αποφάνθηκε ότι «θα κατατεθεί πρόταση για διευρυμένο σύμφωνο και μέχρι εκεί». Η πρόταση για τον πολιτικό γάμο ομοφύλων αναβλήθηκε χωρίς κανένα χρονοδιάγραμμα.2 Το νομοσχέδιο για διευρυμένο σύμφωνο κατατέθηκε τελικά τον Ιούνη του 2015 και έφτασε προς ψήφιση τον Δεκέμβρη, μετά από μια διαβούλευση όπου καμιά από τις προτάσεις της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας δεν εισακούστηκε. Αντίθετα τα στελέχη του Σύριζα παραχωρούσαν κάθε είδους δεσμεύσεις στην εκκλησία, στη δεξιά (στη Ν.Δ. αλλά και στους κυβερνητικούς εταίρους του ΑΝΕΛ), στους συλλόγους πολυτέκνων κλπ., ότι το σύμφωνο δεν «αγγίζει» την παιδοθεσία και ότι δεν πρόκειται ν’ανοίξει το δρόμο προς αυτή. Είναι χαρακτηριστική της όλης πορείας του ΣYΡΙΖΑ. Είχε προηγηθεί το «άδειασμα» της Σίας Αναγνωστοπούλου σε σχέση με το μάθημα των θρησκευτικών και η ανοχή στα κηρύγματα μίσους των παπάδων, που ουσιαστικά ποτέ δεν σταμάτησαν να αφορίζουν τους ΛΟΑΤΚΙ+ και τη διαφορετικότητα.

Ο περίφημος «ελιγμός» που θα εξασφάλιζε την ψήφο των γαλάζιων βουλευτών, έφερε μόλις 16 ψήφους από το στρατόπεδο της Ν.Δ. Έτσι άφησε ο ΣYΡΙΖΑ το περιθώριο σε κριτικές από το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι, που δημαγώγησαν ανέξοδα πάνω στις ταλαντεύσεις της κυβέρνησης, χωρίς να έχουν κάνει πραγματικά τίποτα για το σύμφωνο και τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ (αλήθεια τι έκαναν όταν κυβερνούσαν;).

Σύμφωνο συμβίωσης και Ε.Ε.

Αλλά και σε σχέση με την Ευρώπη, η εικόνα δεν είναι μια γραμμική πορεία προς την πρόοδο, την ανεκτικότητα και τα δικαιώματα, αλλά μια διαδικασία αγώνων και διεκδικήσεων που πιέζουν, αποδίδουν δικαιώματα αλλά προκαλούν και την αντίδραση των συντηρητικών, με αποτέλεσμα πισωγυρίσματα, σεξισμό και ομοφοβία. Ένας χάρτης της Ευρώπης που αναρτήθηκε στο διαδίκτυο πρόσφατα απεικονίζει το προχώρημα από το σύμφωνο συμβίωσης προς το γάμο ομόφυλων ζευγαριών. Ο ίδιος χάρτης δείχνει πόσο αργά ανταποκρίθηκαν πολλές «προχωρημένες» χώρες όπως η Βρετανία και η Γαλλία (με μεγάλες αντιδράσεις των ακροδεξιών της Μαρίν Λεπέν), πώς κάποιες άλλες (ανάμεσά τους και τα μέλη της Ε.Ε. Πολωνία, Σλοβακία, Εσθονία, Λετονία) θέσπισαν «συνταγματικούς» περιορισμούς, για να μπλοκάρουν κάθε διαδικασία προς αυτή την κατεύθυνση και πως υπάρχουν ακόμη «γκρίζες» ζώνες, όπου οι φωτισμένες Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κάνουν την πάπια επί του θέματος. Η Ιταλία ψήφισε το γάμο ομοφύλων τις μέρες που γραφόταν αυτό το άρθρο. Μετά από πολύχρονες υποσχέσεις (από την εποχή της κυβέρνησης Πρόντι), μετά από διαδηλώσεις υπέρ του συμφώνου σε 98 πόλεις, ο Ρέντσι παραχώρησε ένα «κουτσουρεμένο» σύμφωνο όπως ο Τσίπρας, προκαλώντας την οργή των ΛΟΑΤΚΙ+ ακτιβιστών και κυρίως των γονιών της κοινότητας που μιλάνε για καθαρό ξεπούλημα. Καταρρίπτονται επίσης διαδεδομένοι μύθοι που μιλάνε για την καθυστερημένη κοινή γνώμη, που «δεν είναι έτοιμη για μεγάλες τομές» και για τον ρόλο της εκκλησίας. Στην καθολική Ισπανία η παραχώρηση του πολιτικού γάμου το 2005 όχι μόνο δεν ξεσήκωσε κύμα αντιπολίτευσης, αλλά άνοιξε το δρόμο για χιλιάδες γάμους ομόφυλων και για βελτίωση της θέσης των ΛΟΑΤΚΙ+. Στην καθολική Ιρλανδία προκηρύχτηκε δημοψήφισμα που περιλάμβανε την ισότητα στο γάμο και πέρασε με 62%.3 Από την άλλη πρέπει να ειπωθεί ότι «κοσμικές» χώρες όπως η Ολλανδία και η Δανία έδωσαν με άνεση τον γάμο στους γκέι, όμως ασκούν τις χειρότερες ρατσιστικές και ισλαμοφοβικές πολιτικές απεναντι στους πρόσφυγες. Η παραχώρηση γάμου στους ΛΟΑΤΚΙ+ δεν αποτελεί κανένα υπέρτατο κριτήριο προοδευτικότητας.

Για μια ακόμη φορά αποδεικνύται ότι οι κατακτήσεις δεν έρχονται από τις κυβερνήσεις και τους θεσμούς αλλά από τη ριζοσπαστικοποίηση του κόσμου και τους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες. Αυτοί είναι οι πραγματικοί σύμμαχοι για να μην έχουμε πισωγυρίσματα.

Το σύμφωνο συμβίωσης και η αριστερά

Έχει αποδειχτεί ότι ο ρεφορμισμός πρόδωσε στην πράξη τις υποσχέσεις του απέναντι στο πολύχρωμο κίνημα (όπως προδίδει τις υποσχέσεις προς την εργατική τάξη). Δυστυχώς όμως η σταλινική αριστερά και κομμάτια του αναρχισμού – αυτονομίας δεν κατόρθωσαν (και προφανώς δεν θέλησαν) να αποτελέσουν σύμμαχο του πολύχρωμου κινήματος ενάντια στην καταπίεση. Το ΚΚΕ καταψήφισε το σύμφωνο συμβίωσης, με μια αιτιολόγιση τόσο αλλοπρόσαλλη που ξεκινά από την κριτική στους αστικούς θεσμούς γενικά κι αόριστα και καταλήγει στην υπεράσπιση της πυρηνικής οικογένειας, σαν τοποτηρητή των έμφυλων ρόλων και προτύπων που πρέπει με κάθε τρόπο, σύμφωνα με το ΚΚΕ να μεταφερθούν στα παιδιά.4

Τα κομμάτια που υποτιμούν ή λοιδωρούν αυτές τις διεκδικήσεις κάτω από το πρίσμα της κριτικής στους αστικούς θεσμούς όπως ο γάμος και η οικογένεια, όταν δεν συγκαλύπτουν την ομοφοβία τους, απλά διαγράφουν τη σημασία των αγώνων για τα δημοκρατικά δικαιώματα, για την ισότητα και την αξιοπρέπεια των καταπιεσμένων. Ιστορικά, η αριστερά στις καλύτερες στιγμές της πρωτοστάτησε στους αγώνες ενάντια στην καταπίεση, δεν τους αγνόησε ούτε τους έβαλε σε αντιπαράθεση με τους μεγάλους στρατηγικούς της στόχους (την επανάσταση και την κομμουνιστική κοινωνία).

Είναι ντροπή να υπάρχουν κομμάτια της αριστεράς που θεωρούν ότι η ομοφυλοφιλία, η αμφιφυλοφιλία και η διεμφυλικότητα αποτελούν «πρόβλημα», ακόμη κι αν το χρεώνουν στο καπιταλιστικό σύστημα, τον ιμπεριαλισμό κ.ο.κ και όχι στα ίδια τα ομοφυλόφιλα, αμφί και τρανς άτομα – αν και ενίοτε συμβαίνει κι αυτό. Η αριστερά που έχει αυτή τη θεώρηση αναμένει τον ερχομό του κομμουνισμού που θα απαλείψει αυτόματα το «πρόβλημα», εγκαθιστώντας «σταθερές ετεροφυλόφιλες σχέσεις».5 Μέχρι να συμβεί αυτό, απέχει από τις αγώνες και τις διεκδικήσεις του πολύχρωμου κινήματος.

Το κίνημα του Stonewall το 1969 είχε απαντήσει πολύ καθαρά: «Δεν είμαι ανώμαλος εγώ, αλλά το σύστημα που με αποκαλεί ανώμαλο». Το ΑΚΟΕ6 είχε απόλυτο δίκιο όταν δήλωνε ότι «η ομοφυλοφιλία είναι ανθρώπινη δυνατότητα». Αυτή η πλούσια συμβολή του μαχητικού πολύχρωμου κινήματος έφερε την εμπειρία της πραγματικής ζωής των ανθρώπων που βρίσκονται έξω από την ετεροκανονικότητα. Η σεξουαλικότητα δεν είναι μία, συμπαγής και αιώνια, αλλά ένα φάσμα από επιθυμίες, συμπεριφορές και πρακτικές που μεταβάλλονται στο χρόνο, ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες και τις ιδιαιτερότητες κάθε ανθρώπου. Η κατηγοριοποίηση της σεξουαλικότητας και ο διαχωρισμός της σε «φυσιολογική» και «ανώμαλη» είναι εφεύρεση του καπιταλισμού.7

Η θέση «κάνε ό,τι θέλεις στο κρεβάτι σου αλλά όχι δημόσια» προβάλλεται σαν πιο ανεκτική αλλά είναι ρατσιστική. Θα το έλεγε ποτέ αυτό κάποιος/α σε ένα στρέιτ άτομο; Η στάση αυτή υπαινίσσεται ότι κάθε διαφορετικός σεξουαλισκός προσανατολισμός είναι «κακό» πράγμα, που αν γίνει, δεν πρέπει να φανεί. Και ασφαλώς αποκλείει την διεκδίκηση δικαιωμάτων, αφού πολλά από αυτά ανήκουν αναπόφευκτα στη σφαίρα του δημόσιου βίου.8

Αντίθετα, για μια αριστερά που θέλει να αλλάξει τον κόσμο, το πρόβλημα δεν είναι οι ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι αλλά η καταπίεσή τους. Η αντικαπιταλιστική αριστερά οφείλει να υπερασπίζεται τα δικαιώματα και τους αγώνες τους και να παλεύει ενάντια σε κάθε μορφή καταπίεσης. Δεν περιμένουμε την κατεδάφιση του καπιταλισμού για την απελευθέρωση, αλλά παλεύουμε εδώ και τώρα και σε αυτή τη διαδικασία αλλάζουμε την κατάσταση και αναδεικνύουμε δυναμικά την ανάγκη να αλλάξει η κοινωνία ριζικά. Με αυτό τον προσανατολισμό κινήθηκε η ομάδα φύλου της ΑΝΤΑΡΣΥΑ σε όλη τη διαδικασία του συμφώνου συμβίωσης: Συμμετοχή στις κινητοποιήσεις μαζί με την πολύχρωμη κοινότητα, όχι στα ξεπουλήματα και τις παλινωδίες της κυβέρνησης ΣYΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Και έτσι σκοπεύουμε να συνεχίσουμε.

Και μετά το σύμφωνο συμβίωσης τι;

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει μέσα στην ελληνική κοινωνία σημαντικά βήματα αναγνώρισης και αποδοχής των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων. Αυτό εκφράζεται τόσο με την μεγαλύτερη ορατότητα ομόφυλων ζευγαριών, όσο και με την συγκρότηση ομάδων και συλλογικοτήτων φύλου, με την συμμετοχή και στήριξη στους αγώνες του πολύχρωμου κινήματος, από τις διοργανώσεις Περηφάνειας και τη στήριξη του οργανωμένου εργατικού κινήματος σε αυτή μέχρι την αντιμετώπιση του καθημερινού σεξισμού και της ομοφοβίας. Ας μην ξεχνάμε ότι περιστατικά λεκτικής και φυσικής βίας εξακολουθούν να συμβαίνουν, αν και τα περισσότερα δεν φτάνουν στη δημοσιότητα. Η περίπτωση του Βαγγέλη Γιακουμάκη είναι ακραία αλλά δυστυχώς όχι μοναδική. Η ναζιστική Χρυσή Αυγή έχει «λουφάξει» προς το παρόν, αλλά δεν δίστασε να κάνει οργανωμένες επιθέσεις στο παρελθόν με την απειλή «έρχεται η σειρά σας».

Εκτός από την άμεση απειλή, η καταπίεση υπάρχει, συχνά όχι με τη μορφή ομοφοβικού περιστατικού αλλά περισσότερο σαν εσωτερικευμένη πίεση προσαρμογής στο πλαίσιο της πυρηνικής οικογένειας, του κοινωνικού κονφορμισμού, μιας ολόκληρης αστικής ηθικής που σήμερα περνάει κρίση αλλά εξακολουθεί να πιέζει να καθορίσει τη ζωή και τη συμπεριφορά μας. Οι ΛΟΑΤΚΙ+ δεν χωράνε σ’αυτό το πλαίσιο.

Η σεξουαλική και έμφυλη καταπίεση αφορά όλη την κοινωνία. Έχει τις ρίζες της στην εμφάνιση των κοινωνικών τάξεων, του κράτους και των θεσμών του. Ένας βασικός ρόλος των διακρίσεων είναι η διαίρεση της εργατικής τάξης σε πρόσωπα «κανονικά» και «ανώμαλα». Η ομοφοβία, η αμφιφοβία και η τρανσφοβία λειτουργούν με αντίστοιχο τρόπο όπως ο ρατσισμός, που διαιρεί τους ανθρώπους σε ντόπιους και μετανάστες, και ο μάτσο σωβινισμός, ο οποίος καλλιεργεί την ανισότητα ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες. Σε περιόδους κρίσης και πόλωσης σαν αυτή που ζούμε σήμερα, η εξεύρεση αποδιοπομπαίων τράγων είναι χρήσιμο όπλο για τους από τα πάνω, γιαυτό συχνά συνδέεται με το φαινόμενο της φασιστικής απειλής.

Χιλιάδες απλοί αγωνιστές (ΛΟΑΤΚΙ+ και στρέιτ) μας έχουν υπερασπιστεί και στηρίξει τους αγώνες μας. Με αυτό τον κόσμο θα διεκδικήσουμε όλα μας τα δικαιώματα και τώρα είναι ώρα να εκπληρωθούν, χωρίς «ναι μεν αλλά» και σταγονόμετρο: Να θεσπιστεί πολιτικός γάμος για όλα τα ζευγάρια, ώστε να υπάρχει πλήρης ισοτιμία. Οι πολύχρωμες οικογένειες να έχουν ίδια αντιμετώπιση με αυτές των ετερόφυλων ζευγαριών, να αναγνωριστεί και να υποστηριχτεί πρακτικά το δικαίωμα σε επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου, κι ακόμη παραπέρα, να υπάρξει κάλυψη στους φορείς HIV που λαμβάνουν με το σταγονόμετρο τα αντιρετροϊκά φάρμακα που χρειάζονται για να επιβιώνουν και να μην επαναληφθούν οι σκηνές που ζήσαμε τον Δεκέμβρη με τις συνεχείς ελλείψεις.

Γιαυτό χαιρόμαστε με τη διεύρυνση του συμφώνου αλλά είναι λίγη. Μπορεί να γίνει εφαλτήριο για μεγαλύτερες διεκδικήσεις. Η εκπλήρωση των αιτημάτων μπορεί και πρέπει να βελτιώσει τη ζωή μας, όχι όμως να εξαλείψει τον σεξισμό από την κοινωνία. Για μας, η απελευθέρωση δεν αποτελεί άθροισμα αιτημάτων, αλλά διεργασία και πάλη μέσα στην κοινωνία που παράγει τον σεξισμό και τις διακρίσεις. Ο τρόπος για να νικήσουμε είναι ο κοινός μας αγώνας με τα άλλα κομμάτια της κοινωνίας που ξεσηκώνονται. Εκεί βρίσκεται η δύναμη που μπορεί να παλέψει την ομοφοβία, την τρανσφοβία, τον σεξισμό και τις ρίζες τους.

Σημειώσεις

1. ΛΟΑΤΚΙ+: Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφί, Τρανς, Κουίρ, Ίντερσεξ. Το + δηλώνει τους υπόλοιπους μη ετεροφυλόφιλους σεξουαλικούς προσανατολισμούς.

2. Στο συνέδριο του Ιουλίου 2013 είχε περιληφθεί στις θέσεις ότι το κόμμα είναι υπέρ του πολιτικού γάμου ομοφύλων με πλήρη και ίσα δικαιώματα. Σύμφωνο συμβίωσης, του Αντώνη Σιγάλα, http://rednotebook.gr/2015/12/simfono-symviosis/

3. Ένα δημοψήφισμα με θέμα τον γάμο ομοφύλων περιέχει την τεράστια αντίφαση ότι καλείται η κοινωνία συνολικά να αποφαφίσει για ένα θέμα που αφορά αποκλειστικά ένα κομμάτι της. Παρολαυτά, το δημοψήφισμα μετατράπηκε σε τεράστια πολιτική μάχη που κερδήθηκε από την πολύχρωμη κοινότητα και τους (πολλούς) συμμάχους της σε όλη την Ιρλανδία.

4. Τοποθέτηση του βουλευτή του ΚΚΕ Γιάννη Γκιόκα στη συζήτηση για το σύμφωνο συμβίωσης στη Βουλή http://www.rizospastis.gr/story.do?id=8714869

5. Τοποθέτηση του βουλευτή του ΚΚΕ Γιάννη Γκιόκα στη συζήτηση για το σύμφωνο συμβίωσης στη Βουλή: «Με τη διαμόρφωση της σοσιαλιστικής-κομμουνιστικής κοινωνίας, οπωσδήποτε θα διαμορφωθεί νέος τύπος συμβίωσης, ως σχετικά σταθερής ετεροφυλικής σχέσης και αναπαραγωγής.» http://www.rizospastis.gr/story.do?id=8714869

6. ΑΚΟΕ - Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδας, η σημαντικότερη ΛΟΑΤ οργάνωση της μεταπολίτευσης, με δεσμούς με την επαναστατική αριστερά.

7. Ο όρος «ομοφυλόφιλος» είναι ψυχιατρικός όρος που διατυπώθηκε το 1895 για να στιγματίσει όχι πια την πράξη αλλά το άτομο που την ασκεί.

8. Αναφερόμαστε εδώ σε ζητήματα όπως κοινωνική ασφάλιση, νοσηλεία ή τα κληρονομικά δικαιώματα τα οποία περιλαβάνονται στην διεύρυνση του συμφώνου συμβίωσης.