Άρθρο
Οι δημοκρατικές ελευθερίες στο στόχαστρο

Εξώφυλλο του τευχους 58

Απαγωγές Πακιστανών, υποκλοπές, ο πόλεμος του Μπους και η συμμετοχή του Καραμανλή είναι απειλή για τις δημοκρατικές ελευθερίες, υποστηρίζει ο Λέανδρος Μπόλαρης

Λίγο μετά τις επιθέσεις της 11 Σεπτέμβρη 2001, ο Μπους εκφώνησε μια ομιλία μια φράση της οποία έχει μείνει στη μνήμη: «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι με τους τρομοκράτες» είπε. Το «μαζί μας» δεν αφορούσε μόνο τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και τον σχεδιαζόμενο, από τότε, πόλεμο στο Ιράκ. Ο «πόλεμος εναντίον της τρομοκρατίας» με την ιδεολογική του κάλυψη, την ισλαμοφοβία, σήμαινε και μια ολόκληρη επίθεση στα δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες.

Αυτή η επίθεση ξεδιπλώνεται σε δυο άξονες, που ένας συμπληρώνει τον άλλον. Ο ένας είναι η οικοδόμηση ενός νομικού οπλοστασίου που δίνει έκτακτες εξουσίες στους μηχανισμούς καταστολής να παραβιάζουν δημοκρατικές ελευθερίες και κατακτήσεις στο όνομα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Χέρι-χέρι μ' αυτή τη διαδικασία έχει διαμορφωθεί το διεθνές παρακράτος των απαγωγών, των παράνομων κρατήσεων σε κολαστήρια όπως το Γκουαντανάμο.

Οι απαγωγές των Πακιστανών εδώ στην Ελλάδα, οι αποκαλύψεις για τις μυστικές πτήσεις-φυλακές της CIA είναι πτυχές της δράσης αυτού του παρακράτους που έχουν έρθει πρόσφατα στη δημοσιότητα.

Λίγες μόνο βδομάδες μετά το χτύπημα της 11 Σεπτέμβρη 2001 στους Δίδυμους Πύργους και στο Πεντάγωνο, η κυβέρνηση του Μπους πέρασε με διαδικασίες εξπρές από τα αμερικάνικα νομοθετικά σώματα τον επονομαζόμενο Patriot Act. Μ' αυτόν τον νόμο, και με άλλους όπως για την Homeland Security Act, δόθηκαν απίστευτες υπερεξουσίες στον Μπους και στην κυβέρνησή του. Ο νόμος έδωσε τη δυνατότητα για έκδοση μυστικών ενταλμάτων έρευνας κάθε προσωπικού δεδομένου, για μυστικές συλλήψεις, για κράτηση έπ' αόριστον «ουσιωδών μαρτύρων» και για δίκες χωρίς ενόρκους όπου το FBI και οι άλλες υπηρεσίες παρουσιάζουν τα μοναδικά «αποδεικτικά στοιχεία».

Η έννοια της «υπόθαλψης τρομοκρατών» διευρύνθηκε τόσο πολύ ώστε ακόμα και μια μακρινή σχέση με μια οργάνωση π.χ. μουσουλμανικής αγαθοεργίας που οι μυστικές υπηρεσίες θεωρούν ότι έχει σχέση με τρομοκράτες, μπορεί να μετατρέψει ένα μουσουλμάνο σε ύποπτο που θα διωχθεί.

Σ' άλλα σημεία του ο νόμος επανακαθόριζε την έννοια της «συμμετοχής σε τρομοκρατική οργάνωση» σαν κάθε «εγκληματική δραστηριότητα που μπορεί να οδηγήσει σε υποστήριξη της τρομοκρατίας». Στην Ελλάδα ο «τρομονόμος» πέρασε κάτω από την μεταμφίεση του «νόμου για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος».

Η ομοιότητα δεν είναι τυχαία. Οι κυβερνήσεις η μια μετά την άλλη, δημιουργούσαν ένα κλίμα τρομοϋστερίας το οποίο δικαιολογούσε τη ψήφιση νέων αντιτρομοκρατικών νόμων κομμένων και ραμμένων στα πρότυπα της νομοθεσίας του Μπους. Δίπλα σ' αυτούς τους νόμους, υπογράφτηκαν μια σειρά άλλες συμφωνίες σε όλα τα επίπεδα για τη «συνδρομή στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» ή παλιές συνθήκες επιστρατεύτηκαν για να δικαιολογήσουν τη συμμετοχή σ' αυτό τον πόλεμο. Για παράδειγμα, η εισβολή στο Αφγανιστάν πήρε τη σφραγίδα του ΝΑΤΟ αφού η 11η Σεπτέμβρη θεωρήθηκε πλήγμα κατά «συμμαχικής χώρας». Ακόμα και ο ΟΗΕ, έχει μπει σε αυτή τη τροχιά: το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει καταρτίσει «μαύρες λίστες» ατόμων και επιχειρήσεων που είναι «ύποπτες» για σχέσεις με οργανώσεις που θεωρούνται τρομοκρατικές, με σκοπό την επιβολή κυρώσεων.

«Το ρητό του Κικέρωνα inter arma silent leges φαίνεται ότι έχει αφήσει το αποτύπωμά του και σε διεθνή σώματα που υποτίθεται ότι διασφαλίζουν το νόμο και την σωστή απονομή δικαιοσύνης...Η κατάρτιση τέτοιων «μαύρων λιστών» αποτελεί καταφανή παραβίαση του στοιχειώδους δικαιώματος σε μια δίκαιη δίκη: καμιά συγκεκριμένη κατηγορία, κανένα δικαίωμα απολογίας ή έφεσης, καμιά διαδικασία για απαλοιφή του ονόματος από τη λίστα». Αυτά αναφέρει στο πρόλογο της έκθεσης για τις απαγωγές της CIA o Ελβετός γερουσιαστής Ντικ Μαρτύ, επικεφαλής της ομάδας έρευνας που συγκρότησε τον Δεκέμβρη η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Νομικών Υποθέσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η ίδια η έκθεση αποκαλύπτει πόσο εκτεταμένο είναι το δίκτυο του διεθνούς παρακράτους, φέρνοντας αποδείξεις για τις απαγωγές και τις μυστικές πτήσεις της CIA.

Οι πρώτες αποκαλύψεις είχαν γίνει το Νοέμβρη από την αμερικάνικη εφημερίδα Washington Post και μια έκθεση του αμερικάνικου Human Rights Watch. Μια συνάντηση του διευθυντή της εφημερίδας με τον Μπους άρκεσε για να σταματήσουν τα άρθρα. Αλλά ο θόρυβος συνεχίστηκε. Τον Δεκέμβρη, η Κοντολίσα Ράις έκανε περιοδεία στην Ευρώπη. Δήλωσε ότι τέτοιες μυστικές πτήσεις μεταφοράς απαχθέντων είναι περίπου πλάσμα της φαντασίας. Και οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δέχτηκαν τις διαβεβαιώσεις.

Η επιτροπή του Μαρτύ δεν αρκέστηκε στις διαψεύσεις. Έκανε έρευνες, ζήτησε στοιχεία από υπηρεσίες πολιτικής αεροπορίας, έψαξε αρχεία, διασταύρωσε καταθέσεις απαχθέντων. Και το συμπέρασμα δεν αφήνει αμφιβολίες.

«Επέλεξα να χρησιμοποιήσω ως μεταφορά την εικόνα ενός παγκόσμιου «ιστού αράχνης» σαν το μοτίβο της έρευνάς μου. Πρόκειται για έναν ιστό που απλώνεται τα τελευταία χρόνια...» Το κέντρο αυτού του ιστού είναι το πρόγραμμα των «παραδόσεων πακέτου» renditions, της CIA. Στα αρχικά του στάδια, στη δεκαετία του '90 το πρόγραμμα στόχευε στην «ουδετεροποίηση» υπόπτων: η CIA τους άρπαζε και τους παρέδιδε σε χώρες που καταζητούνταν ή μπορούσαν να δικαστούν. Μετά τις 11 Σεπτέμβρη το πρόγραμμα άλλαξε στόχο: «το πρόγραμμα μετά τις 11/9 είχε σα στόχο να θέσει υπόπτους για τρομοκρατία έξω από κάθε νομικό σύστημα και να τους κρατήσει εκεί. Η απουσία κάθε εγγύησης τήρησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η εισαγωγή «διευρυμένων ανακριτικών τεχνικών» έχουν οδηγήσει, σε κάποιες από τις περιπτώσεις που εξετάστηκαν, στην υποβολή των κρατουμένων σε βασανιστήρια».

Η έκθεση αναφέρει επίσης: «Η εντύπωση που προσπάθησαν να καλλιεργήσουν στην αρχή κάποιες Κυβερνήσεις -ότι δηλαδή η Ευρώπη ήταν θύμα κάποιων μυστικών συνˆμÔσιών της CIA- δε φαίνεται να ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Είναι πλέον σαφές -αν και βρισκόμαστε ακόμα μακριά από την αποκάλυψη όλης της αλήθειας- ότι οι αρχές διάφορων Ευρωπαϊκών χωρών συμμετείχαν ενεργητικά σ' αυτές τις παράνομες δραστηριότητες της CIA. Άλλες χώρες τις αγνόησαν συνειδητά ή δε θέλησαν να μάθουν.

...Υπάρχουν χώρες που μπορεί να θεωρηθούν υπεύθυνες για συμμετοχή, ενεργητική ή παθητική (με την έννοια ότι παραμέλησαν ή αμέλησαν να ελέγξουν) στην μυστική κράτηση και τις παράνομες μεταφορές από κράτος σε κράτος ενός απροσδιόριστου αριθμού ατόμων:

Η Πολωνία και η Ρουμανία για τη διατήρηση μυστικών κέντρων κράτησης.

Η Γερμανία, η Τουρκία, η Ισπανία και η Κύπρος επειδή αποτελούν «κέντρα εξόρμησης» των ομάδων που επανδρώνουν τις πτήσεις ÔÈ οποίες πραγματοποιούσαν τις παράνομες μεταφορές των κρατουμένων.

Η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Πορτογαλία, η Ελλάδα και η Ιταλία επειδή αποτελούν σταθμούς (stopovers) των παρανόμων μεταφορών κρατουμένων».

Ενας από τους απαχθέντες από την CIA που μεταφέρθηκε μέσω Αθήνας, είναι ο Μαχέρ Αράρ, τον Οκτώβρη του 2002. Αλλά δεν είναι η μοναδική περίπτωση. Από τότε οι «μυστικές» πτήσεις της CIA που χρησιμÔποιούν σαν σταθμό το αεροδρόμιο της Αθήνας έχουν πολλαπλασιαστεί. Συνολικά έχουν φτάσει τις 108 σύμφωνα με δημοσιεύματα των εφημερίδων.

Η κυβέρνηση του Καραμανλή στην ουσία διεκδικεί την αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας ως «στρατηγικού εταίρου» του Μπους και στο μέτωπο του «αντιτρομοκρατικού πολέμου». Η υπόθεση της απαγωγής των Πακιστανών πέρσι το καλοκαίρι έχει όλα τα στοιχεία των πρακτικών που χρησιμοποιεί το διεθνές παρακράτος. Το ίδιο ισχύει και με το σκάνδαλο των υποκλοπών. Οσο κι αν προσπαθεί ο Πολύδωρας και η κυβέρνηση να στείλουν τις υποθέσεις στα αραχνιασμένα δικαστικά αρχεία, δεν πρόκειται να το καταφέρουν.

Όταν ο Μπους περνούσε την έκτακτη νομοθεσία για την «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας» μόνο λίγες φωνές καταγγελίας είχαν υψωθεί μέσα στις ΗΠΑ. Από τότε έχουν περάσει πέντε χρόνια. Αυτό που έχει αλλάξει μέσα σ' αυτό το χρονικό διάστημα είναι η εμφάνιση ενός πρωτόγνωρου αντιπολεμικού κινήματος, στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη και σε όλον τον κόσμο. Αυτό το κίνημα έχει «απονομιμοποιήσει» στη συνείδηση της συντριπτικής πλειοψηφίας του κόσμου το βρόμικο πόλεμο του Μπους και των συμμάχων του, στο Ιράκ και όπου αλλού. Σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση που έγινε σε μια σειρά χώρες, ανάμεσά τους πολλές ευρωπαϊκές, η μεγάλη πλειοψηφία δηλώνει ότι ο κίνδυνος για παραπέρα αποσταθεροποίηση της Μέσης Ανατολής προέρχεται από τη παρουσία των αμερικάνικων στρατευμάτων στο Ιράκ και όχι από την κυβέρνηση του Ιράν.

Το αντιπολεμικό κίνημα βάζει φραγμό στην εφαρμογή των νέων πολεμικών σχεδίων του Μπους. Εχει καταφέρει και κάτι άλλο: έχει σχίσει το πέπλο της σιωπής που κάλυπτε τις βρόμικες και δολοφονικές δραστηριότητες του διεθνούς παρακράτους. Και βάζει εμπόδια στη προσπάθεια των κυβερνήσεων για παραπέρα ισχυροποίηση του αντιδημοκρατικού νομικού πλαισίου της «αντι-τρομοκρατίας». Πέρσι το φθινόπωρο για παράδειγμα, ο Μπλερ υπέστη μια από τις πρώτες κοινοβουλευτικές του πανωλεθρίες, όταν εκατοντάδες βουλευτές του αρνήθηκαν να επικυρώσουν τροποποίηση σε νόμο που πρόβλεπε την έπ' αόριστον κράτηση «υπόπτων». Χωρίς την κινητοποίηση του αντιπολεμικού κινήματος κάτι τέτοιο δεν θα ήταν δυνατόν. Το σκάνδαλο των υποκλοπών και των απαγωγών των Πακιστανών εδώ, δε θα έπαιρνε τις διαστάσεις ανοιχτής κρίσης για τον Καραμανλή και τον Βουλγαράκη, χωρίς την παρέμβαση και τη δράση του αντιπολεμικού κινήματος.

Το δυνάμωμά του και στην Ελλάδα και διεθνώς, είναι το απαραίτητο βήμα για να ηττηθεί ο Μπους και οι σύμμαχοί του σε όλα τα μέτωπα -και η προστασία των δημοκρατικών ελευθεριών που έχουμε κατακτήσει είναι ένα απ' αυτά.